What really happened to Oedipus? - Stephen Esposito

Μετάφραση: Anastasia Christof Επιμέλεια: Iosif Szenasi

Though Oedipus would dodge death, vanquish the monstrous Sphinx,

Αν και ο Οιδίπους θα απέφευγε το θάνατο,

θα νικούσε την τεράστια Σφίγγα,

and whether wrathful plagues,

και παρά τους οργισμένους λοιμούς,

the truth would prove his greatest challenger.

η αλήθεια θα αποδεικνύοταν ως ο μεγαλύτερός του αντίπαλος.

When Oedipus’ mother, Queen Jocasta of Thebes,

Όταν η μητέρα του Οιδίποδα, η βασίλισσα Ιοκάστη της Θήβας,

gave birth to him, a grim heir seized the occasion.

τον γέννησε, ένας βλοσυρός κληρονόμος εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση.

Her husband, King Laius, had received a prophecy from Apollo’s oracle

Ο σύζυγός της, ο βασιλιάς Λάιος,

είχε λάβει χρησμό από το μαντείο του Απόλλωνα

foretelling that he would die at the hands of his own son.

που προφήτευε ότι θα πέθαινε από τα χέρια του ίδιου του γιου.

Determined to escape this fate, Laius had the newborn’s ankles pierced,

Αποφασισμένος να ξεφύγει από αυτή τη μοίρα,

ο Λάιος έβαλε να τρυπήσουν τους αστραγάλους του νεογέννητου

and Jocasta ordered a shepherd to abandon him on Mount Cithaeron to perish.

και η Ιοκάστη διέταξε έναν βοσκό να τον αφήσει στον Κιθαιρώνα για να πεθάνει.

But divine prophecies can be quite stubborn.

Αλλά οι θεϊκές προφητείες μπορεί να είναι αρκετά πεισματάρικες.

The shepherd took pity on the baby and gave him to to another shepherd—

Ο βοσκός λυπήθηκε το μωρό και το έδωσε σε έναν άλλο βοσκό,

this one from Corinth.

από την Κόρινθο.

He decided to bring the baby to the childless Corinthian king and queen,

Αποφάσισε να φέρει το μωρό στον άτεκνο βασιλικό ζεύγος της Κορίνθου,

Polybus and Merope.

τον Πόλυβο και τη Μερόπη.

They called the boy Oedipus, or “swollen-foot,”

Ονόμασαν το αγόρι Οιδίποδα, δηλαδή «πρησμένο πόδι»,

and raised him as their own, never revealing his true origin.

και τον μεγάλωσαν σαν δικό τους,

χωρίς ποτέ να αποκαλύψουν την πραγματική του προέλευση.

Years passed, till one night,

Πέρασαν χρόνια, μέχρι που μια νύχτα,

a drunken reveler told Oedipus that he was not Polybus and Merope’s son by birth—

ένας μεθυσμένος είπε στον Οιδίποδα

ότι δεν ήταν γιος του Πολύβου και της Μερόπης,

an allegation they staunchly denied.

έναν ισχυρισμό που αρνήθηκαν κατηγορηματικά

But the seeds of doubt burrowed into Oedipus’ mind.

Αλλά οι σπόροι της αμφιβολίας φυτεύτηκαν στο μυαλό του Οιδίποδα.

He left to seek counsel from Apollo’s oracle at Delphi,

Έφυγε για να ζητήσει τη συμβουλή του μάντη του Απόλλωνα στους Δελφούς,

who instead delivered a deeply disturbing prophecy:

η οποία αντ' αυτού του έδωσε μια ανησυχητική προφητεία:

Oedipus would murder his father and have children with his mother.

Ο Οιδίποδας θα δολοφόνησε τον πατέρα του και θα έκανε παιδιά με τη μητέρα του.

Horrified, Oedipus determined to stay far from Corinth

Τρομοκρατημένος, ο Οιδίποδας αποφάσισε να μείνει μακριά από την Κόρινθο

and the only parents he’d ever known.

και τους μοναδικούς γονείς που γνώρισε ποτέ.

He ventured towards Thebes— and thus, unwittingly,

Πήγε προς τη Θήβα- και έτσι, άθελά του,

towards the city where his birth parents reigned.

προς την πόλη όπου βασίλευαν οι βιολογικοί του γονείς.

At a crossroads on the way,

Σε ένα σταυροδρόμι στο δρόμο,

a fancy carriage threatened to run Oedipus off the road,

μια πολυτελής άμαξα παραλίγο να βγάλει τον Οιδίποδα από το δρόμο

and a lethal fight ensued.

και ακολούθησε μια θανατηφόρα μάχη.

Little did Oedipus know, one of the casualties was King Laius of Thebes,

Που να ήξερε ο Οιδίποδας, ότι ένα από τα θύματα

ήταν ο βασιλιάς Λάιος της Θήβας,

his own birth father.

ο βιολογικός του πατέρας.

In killing him, Oedipus had fulfilled the first half of Apollo’s prophecy.

Σκοτώνοντας τον,

ο Οιδίποδας είχε εκπληρώσει το πρώτο μισό της προφητείας του Απόλλωνα.

When Oedipus reached the gates of Thebes, he was met by the treacherous Sphinx.

Όταν ο Οιδίποδας έφτασε στις πύλες της Θήβας, συνάντησε την ύπουλη Σφίγγα.

She’d ravaged the city,

Είχε καταστρέψει την πόλη,

posing a bewildering riddle to those she encountered

θέτοντας ένα περίπλοκο αίνιγμα σε όσους συνάντησε

and mercilessly devouring all who answered incorrectly.

και καταβροχθίζοντας ανελέητα όλους όσους απαντούσαν λανθασμένα.

But when she fixed her keen, expectant gaze on Oedipus,

Αλλά όταν έριξε το έντονο, ανυπόμονο βλέμμα της στον Οιδίποδα,

he gave the correct response.

εκείνος της έδωσε τη σωστή απάντηση.

Thebes celebrated the Sphinx's defeat,

Η Θήβα γιόρτασε την ήττα της Σφίγγας

and Oedipus married the city's recently widowed queen, Jocasta.

και ο Οιδίποδας παντρεύτηκε

την βασίλισσα της πόλης, που είχε μείνει χείρα πρόσφατα, την Ιοκάστη.

They had four children, neither realizing they were, in fact, mother and son—

Έκαναν τέσσερα παιδιά,

χωρίς να συνειδητοποιήσουν ότι στην πραγματικότητα

ήταν μητέρα και γιος,

or that they’d completed the second half of Apollo’s prophecy.

ούτε ότι είχαν ολοκληρώσει το δεύτερο μισό της προφητείας του Απόλλωνα.

Eventually, a devastating plague descended on Thebes.

Τελικά, ένας καταστροφικός λοιμός έπεσε στη Θήβα.

To save the city, Oedipus sent his brother-in-law to consult Apollo’s oracle.

Για να σώσει την πόλη,

ο Οιδίποδας έστειλε τον γαμπρό του να συμβουλευτεί την Πυθία του Απόλλωνα.

She declared that the divine plague would only relent

Δήλωσε ότι ο θεϊκός λοιμός θα υποχωρήσει μόνο

if the killer of Thebes’ previous king, Laius,

εάν ο δολοφόνος του προηγούμενου βασιλιά της Θήβας, του Λάιου,

was finally revealed, then driven out or avenged with blood.

τελικά αποκαλυφθεί και μετά εκδιωχθεί ή αν παρθεί εκδίκηση με αίμα.

Oedipus hastily opened an investigation.

Ο Οιδίπους ξεκίνησε έρευνα εσπευσμένα.

He interrogated Tiresias, a blind prophet,

Ανέκρινε τον Τειρεσία, έναν τυφλό προφήτη,

who stayed silent before suggesting that Oedipus himself was the killer.

ο οποίος έμεινε σιωπηλός πριν υπονοήσει ότι ο ίδιος ο Οιδίποδας ήταν ο δολοφόνος.

Oedipus denied and deflected the accusation.

Ο Οιδίποδας αρνήθηκε και απέφυγε την κατηγορία.

But it stuck with him.

Αλλά του έμεινε η ιδέα.

Jocasta likewise insisted that Laius’ killer couldn’t have been Oedipus,

Και η Ιοκάστη επέμεινε ότι ο δολοφόνος του Λάιου

δεν θα μπορούσε να ήταν ο Οιδίποδας,

for she'd heard that Laius was killed at a crossroads by robbers.

γιατί είχε ακούσει ότι ο Λάιος σκοτώθηκε σε ένα σταυροδρόμι από ληστές.

Yet, through conversations with a messenger from Corinth and, finally,

Ωστόσο, μέσω συνομιλιών με έναν αγγελιοφόρο από την Κόρινθο

και, εν τέλει, τον βοσκό που τον είχε σώσει ως βρέφος,

the shepherd who’d rescued him as an infant,

the truth came bearing down upon Oedipus.

η αλήθεια αποκαλύφθηκε στον Οιδίποδα.

In searching for Laius’ murderer, he’d been looking for himself,

Αναζητώντας τον δολοφόνο του Λάιου, έψαχνε τον εαυτό του

and Apollo’s prophecy had come to pass, in all its dreadful detail.

και η προφητεία είχε πραγματοποιηθεί, με όλες τις τρομερές λεπτομέρειες.

Full of fury, resentment, and shame, Oedipus rushed to kill Jocasta—

Γεμάτος οργή, πικρία και ντροπή, ο Οιδίποδας πήγε να σκοτώσει την Ιοκάστη

but she too had realized the truth and taken her own life.

αλλά και αυτή είχε συνειδητοποιήσει την αλήθεια κι είχε τερματίσει τη ζωή της.

Using brooches from her dress, Oedipus blinded himself in anguish,

Χρησιμοποιώντας καρφίτσες από το φόρεμά της,

ο Οιδίποδας τύφλωθηκε βασανιστικά,

expunging his deceitful sense of sight,

σβήνοντας την παραπλανητική αίσθηση της όρασής του,

which had kept him from truly seeing so much.

που τον είχε εμποδίσει να δει πραγματικά τόσα πολλά.

Oedipus begged for exile,

Ο Οιδίποδας παρακάλεσε να εξοριστεί,

but was led back into the castle to await word from Apollo’s oracle.

αλλά οδηγήθηκε πίσω στο κάστρο

για να περιμένει νέα από την Πυθία του Απόλλωνα.

Thus ends Sophocles’ first play centering Oedipus.

Έτσι τελειώνει το πρώτο έργο του Σοφοκλή με επίκεντρο τον Οιδίποδα.

But it wouldn’t be his final word on the tragic hero.

Αλλά δεν θα ήταν η τελευταία του λέξη για τον τραγικό ήρωα.

Decades later, a roughly 89-year-old Sophocles wrote its sequel,

Δεκαετίες αργότερα, ο 89χρονος Σοφοκλής έγραψε τη συνέχεια του,

set in Colonus, his own birthplace.

που διαδραματίζεται στον Κολωνό, τη γενέτειρά του.

It finds Oedipus, now aged and exiled,

Βρίσκει τον Οιδίποδα, τώρα ηλικιωμένο και εξόριστο,

confronted with accusations of incest and patricide.

αντιμέτωπο με κατηγορίες αιμομιξίας και πατριοκτονίας.

Oedipus, having accepted the truth and released himself from its shame,

Ο Οιδίποδας, έχοντας αποδεχτεί την αλήθεια και απελευθερωθεί από την ντροπή της,

proclaims his innocence and maintains that he committed these deeds unwittingly—

διακηρύσσει την αθωότητά του και λέει ότι διέπραξε αυτές τις πράξεις ακούσια

and unwillingly.

και ενάντια στη βούληση του.

Finally, Oedipus knows it’s time to go— and a divine voice urges him on.

Τέλος, ο Οιδίποδας ξέρει ότι έχει έρθει η ώρα να φύγει

και μια θεϊκή φωνή τον παροτρύνει να συνεχίσει.

Having said his loving farewells,

Έχοντας πει τους αποχαιρετισμούς του,

Oedipus then transcends— peacefully and marvelously— into death.

ο Οιδίποδας προχωρά - ειρηνικά και θαυμάσια- προς το θάνατο.