What really happened to Oedipus? - Stephen Esposito

Translator: Chanunchida Cheevapruik Reviewer: Varintorn Tacha

Though Oedipus would dodge death, vanquish the monstrous Sphinx,

แม้ว่า อีดิปัสจะสามารถหลบหลีกความตาย

and whether wrathful plagues,

เอาชนะสฟิงซ์ที่ดุร้าย และกำจัดโรคระบาด

the truth would prove his greatest challenger.

อันเกรี้ยวกราด ความจริงจะเป็น ความท้าทายที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของเขา

When Oedipus’ mother, Queen Jocasta of Thebes,

เมื่อราชินีโจคาสตาแห่งนครธีบส์ มารดาของอีดิปัส

gave birth to him, a grim heir seized the occasion.

ให้กำเนิดเขา บรรยากาศมืดหม่นก็ แผ่เข้าปกคลุม

Her husband, King Laius, had received a prophecy from Apollo’s oracle

พระสวามีของนาง ราชาไลอัสได้รับ คำพยากรณ์จากเทพอะพอลโล

foretelling that he would die at the hands of his own son.

คำพยากรณ์นั้นกล่าวว่า เขาจะตายตกไป ด้วยน้ำมือของบุตรชายตนเอง

Determined to escape this fate, Laius had the newborn’s ankles pierced,

ไลอัสที่ตั้งใจหนีจากโชคชะตา ได้เจาะข้อเท้าของทารก

and Jocasta ordered a shepherd to abandon him on Mount Cithaeron to perish.

แล้วโจคาสตาก็สั่งให้คนเลี้ยงแกะนำเด็ก ไปทิ้งที่ภูเขาซิธารอนให้สิ้นใจ

But divine prophecies can be quite stubborn.

แต่คำพยากรณ์ของเทพเจ้าช่างดันทุรังนัก

The shepherd took pity on the baby and gave him to to another shepherd—

คนเลี้ยงแกะบังเกิดความสงสารทารก และมอบเขาให้กับคนเลี้ยงแกะอีกคน

this one from Corinth.

ซึ่งมาจากนครโครินธ์

He decided to bring the baby to the childless Corinthian king and queen,

เขาตัดสินใจนำทารกไปหาราชาและราชินีแห่ง โครินธ์ผู้ไร้ซึ่งทายาท

Polybus and Merope.

โพลีบัสและเมโรพี

They called the boy Oedipus, or “swollen-foot,”

พวกเขาตั้งชื่อเด็กชายว่า อีดิปัส ซึ่งแปลว่า “เท้าบวม”

and raised him as their own, never revealing his true origin.

และเลี้ยงเขาจนเติบใหญ่ โดยไม่เคยเปิดเผยความจริง

Years passed, till one night,

หลายปีผ่านไป จนกระทั่งคืนหนึ่ง

a drunken reveler told Oedipus that he was not Polybus and Merope’s son by birth—

ขี้เมาคนหนึ่งได้บอกอีดิปัสว่า เขาไม่ใช่ ลูกชายของโพลีบัสและเมโรพีโดยกำเนิด

an allegation they staunchly denied.

ข้อกล่าวหาที่พวกเขาปฏิเสธอย่างหนักแน่น

But the seeds of doubt burrowed into Oedipus’ mind.

ทว่า เมล็ดพันธุ์แห่งความสงสัยก็เติบโตขึ้น ในใจของอีดิปัส

He left to seek counsel from Apollo’s oracle at Delphi,

เขาเดินทางไปขอคำพยากรณ์จากเทพอะพอลโล แห่งมหาวิหารเดลฟี

who instead delivered a deeply disturbing prophecy:

คำทำนายที่ได้รับสร้างความ ปั่นป่วนให้เขาอย่างลึกสุดใจ

Oedipus would murder his father and have children with his mother.

อีดิปัสจะสังหารบิดาและมีบุตรกับมารดา ของตนเอง

Horrified, Oedipus determined to stay far from Corinth

ความหวั่นกลัวทำให้อีดิปัส ตัดสินใจไปให้ไกลจากโครินธ์

and the only parents he’d ever known.

และบิดามารดาเพียงหนึ่งเดียวที่เขารู้จัก

He ventured towards Thebes— and thus, unwittingly,

เขาเดินทางท่องเที่ยวจนไปถึงนครธีบส์ แว่นเคว้นของบิดามารดา

towards the city where his birth parents reigned.

ผู้ให้กำเนิดของเขาโดยไม่รู้ตัว

At a crossroads on the way,

ที่ทางแยกระหว่างทาง

a fancy carriage threatened to run Oedipus off the road,

รถม้าหรูหราคันหนึ่งทำท่าจะชน กับรถม้าของอีดิปัส

and a lethal fight ensued.

การประลองอันดุเดือดจึงเริ่มต้นขึ้น

Little did Oedipus know, one of the casualties was King Laius of Thebes,

อีดิปัสไม่รู้เลยว่า หนึ่งในผู้เสียชีวิตจาก เหตุการณ์ครั้งนั้นคือราชาไลอัส

his own birth father.

บิดาของเขาเอง

In killing him, Oedipus had fulfilled the first half of Apollo’s prophecy.

อีดิปัสได้เติมเต็มครึ่งแรกของคำพยากรณ์ จากอะพอลโลแล้ว

When Oedipus reached the gates of Thebes, he was met by the treacherous Sphinx.

เมื่ออีดิปัสมาถึงประตูเมืองธีบส์ เขาก็ได้พบกับสฟิงซ์จอมฉ้อฉล

She’d ravaged the city,

นางจะทำลายล้างเมือง

posing a bewildering riddle to those she encountered

มอบปริศนาน่าพิศวงให้ ผู้ที่นางพบเห็น

and mercilessly devouring all who answered incorrectly.

และกลืนกินผู้ที่ตอบผิดอย่างไร้เมตตา

But when she fixed her keen, expectant gaze on Oedipus,

แต่เมื่อนางจดจ้องไปที่อีดิปัสด้วย ความคาดหวัง

he gave the correct response.

เขากลับให้คำตอบที่ถูกต้อง

Thebes celebrated the Sphinx's defeat,

นครธีบส์เฉลิมฉลองชัยชนะจากสฟิงซ์

and Oedipus married the city's recently widowed queen, Jocasta.

และอีดิปัสก็แต่งงานกับราชินีม่าย แห่งธีบส์ โจคาสตา

They had four children, neither realizing they were, in fact, mother and son—

พวกเขามีลูกด้วยกันสี่คน ไม่มีใครรับรู้เลย ว่า ความจริงพวกเขาเป็นแม่ลูกกัน

or that they’d completed the second half of Apollo’s prophecy.

พวกเขาได้เติมเต็มคำพยากรณ์จากเทพอะพอลโล ครึ่งหลังเรียบร้อยแล้ว

Eventually, a devastating plague descended on Thebes.

ในท้ายที่สุด โรคระบาดรุนแรงสาหัส ก็แพร่ระบาดมาถึงธีบส์

To save the city, Oedipus sent his brother-in-law to consult Apollo’s oracle.

อีดิปัสส่งพี่เขยของเขาไปขอคำพยากรณ์จาก อะพอลโลเพื่อหาทางแก้ปัญหา

She declared that the divine plague would only relent

นักพยากรณ์กล่าวว่า โรคระบาดจะหายไป เมื่อผู้เข่นฆ่าราชาไลอัส

if the killer of Thebes’ previous king, Laius,

กษัตริย์แห่งธีบส์คนก่อนถูกเปิดเผย

was finally revealed, then driven out or avenged with blood.

และขับไล่ออกไป หรือแก้แค้น โดยใช้เลือดล้างเลือด

Oedipus hastily opened an investigation.

อีดิปัสเร่งเปิดการสอบสวน

He interrogated Tiresias, a blind prophet,

เขาสอบปากคำ เธเรเซียส ศาสดาพยากรณ์ตาบอด

who stayed silent before suggesting that Oedipus himself was the killer.

ซึ่งนิ่งเงียบก่อนจะเผยว่า อีดิปัสนั่นเอง ที่เป็นฆาตกร

Oedipus denied and deflected the accusation.

อีดิปัสปฏิเสธและปัดข้อกล่าวหาออกไป

But it stuck with him.

แต่มันติดอยู่ในใจของเขา

Jocasta likewise insisted that Laius’ killer couldn’t have been Oedipus,

โจคาสตายืนยันในทำนองเดียวกันว่า อีดิปัส ไม่สามารถเป็นฆาตกรผู้ฆ่าไลอัสได้

for she'd heard that Laius was killed at a crossroads by robbers.

เพราะนางได้ยินว่าไลอัสถูกหัวขโมย ทำร้ายที่ทางแยกในเมือง

Yet, through conversations with a messenger from Corinth and, finally,

อย่างไรก็ตาม จากการสนทนากับผู้ส่ง สารแห่งโครินธ์และคนเลี้ยงแกะ

the shepherd who’d rescued him as an infant,

ที่เคยช่วยชีวิตเขาไว้ครั้งยังเป็นทารก

the truth came bearing down upon Oedipus.

ความจริงก็ถล่มลงมาใส่อีดิปัส

In searching for Laius’ murderer, he’d been looking for himself,

การตามหาฆาตกรที่ฆ่าไลอัส ก็คือการตามหาตัวเขาเอง

and Apollo’s prophecy had come to pass, in all its dreadful detail.

คำพยากรณ์ของอะพอลโลได้เกิดขึ้นจริง ในทุกรายละเอียดอย่างน่าสยดสยอง

Full of fury, resentment, and shame, Oedipus rushed to kill Jocasta—

ด้วยความโกรธเกรี้ยวและความละอาย อีดิปัสหุนหันไปหมายปลิดชีพโจคาสตา

but she too had realized the truth and taken her own life.

ทว่า นางได้ตระหนักรู้ความจริงเช่นกัน และชิงฆ่าตัวตายไปเสียแล้ว

Using brooches from her dress, Oedipus blinded himself in anguish,

อีดิปัสใช้เข็มกลัดจากชุดของเธอ ทำให้ตนเองตาบอดด้วยความทรมาน

expunging his deceitful sense of sight,

ลบล้างสายตามืดบอด

which had kept him from truly seeing so much.

ที่ทำให้เขามองความจริงไม่ออก

Oedipus begged for exile,

อีดิปัสวิงวอนให้ตนเองถูกเนรเทศ

but was led back into the castle to await word from Apollo’s oracle.

แต่กลับถูกพาตัวกลับมาที่ปราสาท เพื่อรอคำพยากรณ์จากอะพอลโล

Thus ends Sophocles’ first play centering Oedipus.

นั่นเป็นตอนจบของละครเรื่องแรกโดย โซโฟคลิส ซึ่งมีอีดิปัสเป็นตัวเอก

But it wouldn’t be his final word on the tragic hero.

แต่นั่นจะไม่ใช่เรื่องราวสุดท้ายของ ตัวเอกอันแสนเศร้า

Decades later, a roughly 89-year-old Sophocles wrote its sequel,

หลายทศวรรษต่อมา ในวัย 89 ปี โซโฟคลิสได้เขียนภาคต่อของอีดิปัส

set in Colonus, his own birthplace.

เรื่องราวเกิดขึ้นที่โคโลนัส บ้านเกิดของเขา

It finds Oedipus, now aged and exiled,

อีดิปัสในวัยชราผู้ถูกเนรเทศ

confronted with accusations of incest and patricide.

ต้องเผชิญกับข้อกล่าวหาเรื่องการร่วม ประเวณีในครอบครัวและการปิตุฆาต

Oedipus, having accepted the truth and released himself from its shame,

อีดิปัสที่ยอมรับความจริงและปลดปล่อย ตนเองจากความอัปยศนี้ได้

proclaims his innocence and maintains that he committed these deeds unwittingly—

ได้ป่าวประกาศความบริสุทธิ์ของตนเอง ยืนยันอย่างหนักแน่นว่าเขาได้กระทำการลงไป

and unwillingly.

โดยปราศจากความรู้และความตั้งใจ

Finally, Oedipus knows it’s time to go— and a divine voice urges him on.

ในที่สุด อีดิปัสก็รู้ว่าถึงเวลาต้องไปแล้ว เสียงอันศักดิ์สิทธิ์กำลังเพรียกหาเขา

Having said his loving farewells,

หลังจากกล่าวคำอำลาอันเปี่ยมเมตตา

Oedipus then transcends— peacefully and marvelously— into death.

อีดิปัสก็ก้าวไปสู่ความตาย อย่างสงบและอัศจรรย์