Why the Arctic is climate change's canary in the coal mine - William Chapman

Dlaczego Arktyka jest systemem wczesnego ostrzegania przed zmianami klimatu - William Chapman

212,575 views

2015-01-22 ・ TED-Ed


New videos

Why the Arctic is climate change's canary in the coal mine - William Chapman

Dlaczego Arktyka jest systemem wczesnego ostrzegania przed zmianami klimatu - William Chapman

212,575 views ・ 2015-01-22

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Robert Skrzypczyński Korekta: Kacper Borowiecki
00:06
The area surrounding the North Pole
0
6761
2371
Obszar wokół bieguna północnego
00:09
may seem like a frozen and desolate environment where nothing ever changes.
1
9132
4920
może wyglądać na mroźne i jałowe miejsce, w którym nic się nie nigdy zmienia.
00:14
But it is actually a complex and finely balanced natural system,
2
14052
4954
Tak naprawdę to skomplikowany i dobrze wyważony system,
00:19
and its extreme location makes it vulnerable to feedback processes
3
19006
4300
a jego skrajne położenie sprawia, że jest podatny na procesy sprzężenia zwrotnego,
00:23
that can magnify even tiny changes in the atmosphere.
4
23306
3762
które mogą ujawnić nawet drobne zmiany w atmosferze.
00:27
In fact, scientists often describe the Arctic as the canary in the coal mine
5
27068
5214
Naukowcy często określają Arktykę jako system wczesnego ostrzegania,
00:32
when it comes to predicting the impact of climate change.
6
32282
3978
odnosząc się do przewidywania skutków zmian klimatu.
00:36
One major type of climate feedback involves reflectivity.
7
36260
3443
Klimatyczne sprężenie zwrotne bazuje głównie na odbijaniu światła.
00:39
White surfaces, like snow and ice,
8
39703
2243
Białe powierzchnie, jak śnieg i lód,
00:41
are very effective at reflecting the sun's energy back into space,
9
41946
4081
odbijają promienie słoneczne z powrotem w kosmos,
00:46
while darker land and water surfaces absorb much more incoming sunlight.
10
46027
5082
a ciemniejsza ziemia i powierzchnia wody pochłaniają znacznie więcej światła.
00:51
When the Arctic warms just a little, some of the snow and ice melts,
11
51109
3985
Gdy Arktyka się ogrzewa część śniegu i lodu topnieje,
00:55
exposing the ground and ocean underneath.
12
55094
3017
odsłaniając ląd i ocean pod spodem.
00:58
The increased heat absorbed by these surfaces causes even more melting,
13
58111
3855
Więcej dostarczonego ciepła powoduje większe topnienie
01:01
and so on.
14
61966
1639
i tak w kółko.
01:03
And although the current situation in the Arctic follows the warming pattern,
15
63605
3506
Choć obecna sytuacja w Arktyce opiera się na procesie ogrzewania,
01:07
the opposite is also possible.
16
67111
2254
przeciwieństwo też jest możliwe.
01:09
A small drop in temperatures would cause more freezing,
17
69365
3242
Mały spadek temperatury wywoła dalsze ochładzanie,
01:12
increasing the amount of reflective snow and ice.
18
72607
3335
zwiększając powierzchnię odbijających światło śniegu i lodu.
01:15
This would result in less sunlight being absorbed,
19
75942
2542
To spowoduje słabsze pochłanianie światła
01:18
and lead to a cycle of cooling, as in previous ice ages.
20
78484
4273
i doprowadzi do cyklu ochłodzenia, jak w poprzednich epokach lodowcowych.
01:22
Arctic sea ice is also responsible for another feedback mechanism
21
82757
3877
Lód w Arktyce odpowiada też za inne sprzężenie zwrotne,
01:26
through insulation.
22
86634
1637
przez izolację cieplną.
01:28
By forming a layer on the ocean's surface,
23
88271
1935
Tworząc pokrywę na tafli oceanu
01:30
the ice acts as a buffer between the frigid arctic air
24
90206
3240
lód oddziela mroźne arktyczne powietrze
01:33
and the relatively warmer water underneath.
25
93446
2986
od względnie ciepłej wody pod spodem.
01:36
But when it thins, breaks, or melts in any spot,
26
96432
3018
Kiedy pokrywa lodowa chudnie, łamie się lub topnieje,
01:39
heat escapes from the ocean,
27
99450
2192
z oceanu ucieka ciepło,
01:41
warming the atmosphere and causing more ice to melt in turn.
28
101642
4078
ogrzewając atmosferę i powodując dalsze topnienie lodu.
01:45
Both of these are examples of positive feedback loops,
29
105720
3241
Oba przykłady to sprzężenia dodatnie
01:48
not because they do something good,
30
108961
1830
nie dlatego, że robią coś dobrego,
01:50
but because the initial change is amplified in the same direction.
31
110791
4114
ale dlatego, że początkowa zmiana jest wzmacniana w tym samym kierunku.
01:54
A negative feedback loop, on the other hand,
32
114905
2345
Z kolei sprzężenie ujemne zachodzi,
01:57
is when the initial change leads to effects
33
117250
2451
kiedy początkowa zmiana wywołuje przeciwdziałające jej efekty.
01:59
that work in the opposite direction.
34
119701
2588
02:02
Melting ice also causes a type of negative feedback
35
122289
2987
Topnienie lodu jest też przyczyną pewnego sprzężenia ujemnego,
02:05
by releasing moisture into the atmosphere.
36
125276
3091
wydzielającego wilgoć do atmosfery.
02:08
This increases the amount and thickness of clouds present,
37
128367
3752
Zwiększa to ilość i grubość chmur,
02:12
which can cool the atmosphere by blocking more sunlight.
38
132119
3507
co może ochłodzić atmosferę przez blokowanie światła słonecznego.
02:15
But this negative feedback loop is short-lived,
39
135626
2451
Ale sprzężenie ujemne działa krótko,
02:18
due to the brief Arctic summers.
40
138077
2364
przez czas trwania lata w Arktyce.
02:20
For the rest of the year, when sunlight is scarce,
41
140441
2383
Przez resztę roku, kiedy brakuje słońca,
02:22
the increased moisture and clouds
42
142824
1825
zwiększona wilgotność i zachmurzenie
02:24
actually warm the surface by trapping the Earth's heat,
43
144649
3676
ogrzewa powierzchnię Ziemi zatrzymując jej ciepło,
02:28
turning the feedback loop positive for all but a couple of months.
44
148325
4166
zamieniając sprzężenie w dodatnie z wyjątkiem tych paru miesięcy.
02:32
While negative feedback loops encourage stability
45
152491
3018
Podczas gdy sprzężenia ujemne stabilizują system
02:35
by pushing a system towards equilibrium,
46
155509
2540
kierując go w stronę punktu równowagi,
02:38
positive feedback loops destabilize it by enabling larger and larger deviations.
47
158049
5941
sprzężenia dodatnie destabilizują go, wywołując coraz większe odchylenia.
02:43
And the recently increased impact of positive feedbacks
48
163990
3093
Ostatnie, coraz poważniejsze efekty działania sprzężeń dodatnich
02:47
may have consequences far beyond the Arctic.
49
167083
3304
mogą mieć skutki sięgające daleko poza Arktykę.
02:50
On a warming planet,
50
170387
1319
Na ocieplającej się planecie
02:51
these feedbacks ensure that the North Pole warms at a faster rate than the equator.
51
171706
5366
sprzężenia powodują, iż biegun północny ociepla się szybciej niż równik.
02:57
The reduced temperature differences between the two regions
52
177072
2986
Mniejsze różnice temperatur tych obszarów
03:00
may lead to slower jet stream winds
53
180058
2604
mogą spowolnić prądy powietrzne
03:02
and less linear atmospheric circulation in the middle latitudes,
54
182662
4274
i zaburzyć cyrkulację powietrza na średnich szerokościach geograficznych,
03:06
where most of the world's population lives.
55
186936
2438
gdzie żyje większość światowej populacji.
03:09
Many scientists are concerned that shifts in weather patterns
56
189374
2927
Naukowcy obawiają się, że zmiany pogodowe
03:12
will last longer and be more extreme,
57
192301
2658
będą długotrwałe i radykalne,
03:14
with short term fluctuations becoming persistent cold snaps,
58
194959
3953
a krótkotrwałe fluktuacje przybiorą postać długich mrozów,
03:18
heat waves, droughts and floods.
59
198912
3627
upałów, susz i powodzi.
03:22
So the Arctic sensitivity doesn't just serve as an early warning alarm
60
202539
3344
Czułość Arktyki nie służy wyłącznie do wczesnego ostrzegania
03:25
for climate change for the rest of the planet.
61
205883
2535
przed zmianami klimatu na całej planecie.
03:28
Its feedback loops can affect us in much more direct and immediate ways.
62
208418
4175
Sprzężenia zwrotne mogą mieć na nas bezpośredni i natychmiastowy wpływ.
03:32
As climate scientists often warn,
63
212593
2061
Klimatolodzy często ostrzegają,
03:34
what happens in the Arctic doesn't always stay in the Arctic.
64
214654
3793
że to, co wydarzy się w Arktyce, nie zawsze tam zostaje.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7