The rise and fall of the Mughal Empire - Stephanie Honchell Smith

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Małgorzata Ciborska

It’s 1526 in what is now Northern India,

Rok 1526, tereny dzisiejszych północnych Indii.

and Sultan Ibrahim Lodhi is about to face off against a prince

Sułtan Ibrahim Lodhi ma zmierzyć się z księciem z Azji Środkowej

from Central Asia, Zahiruddin Muhammad Babur.

Zahirem Muhammadem Baburem.

To quash the threat, the Sultan brings his war elephants to battle.

Żeby stłumić zagrożenie, sułtan wysyła do bitwy słonie bojowe.

But it’s said that the explosions of Babur’s cannons and muskets

Ale podobno wybuchy armat i muszkietów Babura

startled the elephants and they trampled the Sultan’s own army.

przestraszyły słonie, które stratowały własną armię sułtana.

Babur had long harbored ambitions of building his own empire.

Babur od dawna żywił ambicje zbudowania własnego imperium.

Though he was descended from some of the world’s most successful conquerors,

Chociaż był potomkiem zdobywców świata odnoszących jedne z największych sukcesów,

he struggled to gain a foothold

walczył o zdobycie przyczółka

among the many ambitious princes in Central Asia.

wśród ambitnych książąt w Azji Środkowej.

So he turned his attention to India,

Zwrócił uwagę na Indie,

where his descendants stayed and built the Mughal Empire,

gdzie jego potomkowie zbudowali Imperium Wielkich Mogołów,

one of the wealthiest and most powerful states in the early modern world

jedno z najbogatszych i najpotężniejszych państw we wczesnym świecie nowożytnym

and home to nearly a quarter of the global population.

i dom prawie 1/4 populacji świata.

Babur died just four years after that fateful battle,

Babur zmarł zaledwie cztery lata po tej pamiętnej bitwie,

but his own memoirs and the work of his descendants

ale jego własne wspomnienia i prace jego potomków

immortalized him in colorful fashion.

uwieczniły go w barwny sposób.

His daughter, Gulbadan, recalled in her own memoir how Babur—

Jego córka Gulbadan wspominała, jak Babur,

having recently given up drinking—

który od niedawna nie pił,

filled a newly-constructed pool with lemonade rather than wine.

napełnił nowo wybudowany basen lemoniadą zamiast winem.

His grandson, Akbar, commissioned exquisite miniature paintings

Jego wnuk Akbar zamówił wspaniałe miniaturowe obrazy do historii Babura.

of Babur’s stories—

one depicted the empire’s founder riding through his camp,

Jeden przedstawiał założyciela imperium przejeżdżającego przez swój obóz,

drunkenly slumped over his horse.

nietrzeźwego i leżącego na koniu.

It was Akbar who consolidated Mughal power.

To Akbar skonsolidował władzę Mogołów.

He established protections for peasants—

Ustanowił zabezpieczenia dla chłopów,

which in turn increased their productivity and generated more tax revenue—

co z kolei zwiększyło ich produktywność i wygenerowało większe wpływy z podatków.

and embarked on military campaigns to expand Mughal territory.

Rozpoczął też kampanie wojskowe w celu rozszerzenia terytorium.

Princes who swore allegiance to him were rewarded,

Książęta, którzy przysięgali mu wierność, zostali nagrodzeni.

while he made brutal examples of those who resisted,

Ale dawał też brutalny przykład tym, którzy stawiali opór,

killing them and many of their subjects.

zabijając ich i wielu ich poddanych.

His conquests opened access to port cities on the Indian Ocean,

Jego podboje otworzyły dostęp do miast portowych na Oceanie Indyjskim,

which connected the Mughals to Arab, Chinese, Ottoman, and European traders,

który łączył Mogołów z kupcami arabskimi, chińskimi, osmańskimi i europejskimi,

bringing in incalculable wealth,

przynosząc ogromne bogactwo,

including silver and new crops from the Americas.

w tym srebro i nowe uprawy z obu Ameryk.

As the Muslim ruler of a diverse, multiethnic empire,

Jako muzułmański władca zróżnicowanego, wieloetnicznego imperium

Akbar worked to create internal cohesion by appointing members

Akbar próbował stworzyć wewnętrzną spójność,

mianując członków hinduskiej większości na wysokie stanowiska w swoim rządzie,

of the Hindu majority to high positions in his government,

marrying a Hindu bride,

poślubiając Hinduskę

and distributing translated copies of the “Mahabharata,”

i rozpowszechniając tłumaczenie Mahabharaty,

an ancient Indian epic poem, to his Muslim nobles.

dawnego indyjskiego poematu epickiego, wśród muzułmańskiej szlachty.

Akbar był też gospodarzem ożywionych debat religijnych,

Akbar also hosted lively religious debates where Sunni and Shia Muslims,

podczas których muzułmanie sunniccy i szyiccy, Hindusi, Dżiniści,

Hindus, Jains, Zoroastrians,

Zaratusztrianie i nowo przybyli portugalscy misjonarze jezuici

and the newly arrived Portuguese Jesuit missionaries

defended the merits of their respective faiths.

bronili wartości swoich wyznań.

While most participants viewed this as an intellectual exercise,

Choć większość uczestników postrzegała to jako ćwiczenie intelektualne,

Portuguese missionaries were disappointed by their failure to convert Akbar.

portugalscy misjonarze byli rozczarowani niepowodzeniem w nawróceniu Akbara.

The Mughals built architectural masterpieces

Mogołowie zbudowali arcydzieła architektury,

such as the Taj Mahal and the Red Fort,

jak Tadź Mahal i Czerwony Fort,

a palace three kilometers around, that housed 50,000 people

czyli pałac na trzy kilometry, w którym mieszkało 50 tysięcy ludzi

and contained the magnificent gold and jewel-encrusted Peacock Throne.

i w którym stał wspaniały wysadzany złotem i klejnotami Pawi Tron.

Just the throne took seven years to construct.

Budowa samego tronu trwała siedem lat.

During its first 180 years, the Mughals had only six rulers,

W ciągu pierwszych 180 lat Mogołowie mieli tylko sześciu władców,

which contributed to the empire’s stability.

co wpłynęło na stabilność imperium.

When the fourth emperor, Jahangir,

Kiedy czwarty cesarz, Dżahangir,

struggled with alcohol and opioid addiction,

zmagał się z uzależnieniem od alkoholu i opioidów,

his wife, Nur Jahan, took the reins as co-ruler.

jego żona Nur Jahan przejęła stery jako współwładczyni.

When a traitorous general captured her husband in an attempted coup,

Gdy zdradziecki generał schwytał jej męża podczas próby zamachu stanu,

she negotiated his release and rallied the army to stop the rebellion.

negocjowała jego uwolnienie i zebrała armię, by powstrzymać bunt.

She once led a hunting party to track down a tiger that was terrorizing a village,

Kiedyś poprowadziła polowanie,

by wytropić tygrysa terroryzującego wioskę,

leading one poet to write:

co skłoniło jednego poetę do napisania:

“Though Nur Jahan be in form of a woman/ In the ranks of men she’s a tiger-slayer.”

“Choć Nur Jahan jest kobietą,

w szeregach mężczyzn pozostaje pogromczynią tygrysów”.

Following the death of the sixth emperor, Aurangzeb, in 1707,

Po śmierci szóstego władcy Aurangzeba w 1707 roku

seven emperors took the throne over the next 21 years.

​​​​w ciągu następnych 21 lat na tronie zasiadało siedmiu cesarzy.

These frequent transitions of power reflected

Odzwierciedleniem częstych zmian władzy

the larger political, economic, social, and environmental crises

były większe kryzysy polityczne, gospodarcze, społeczne i środowiskowe,

that plagued the empire throughout the 18th century.

które nękały imperium przez cały XVIII wiek.

In response to this turmoil,

W odpowiedzi na to zamieszanie

regional leaders started refusing to pay taxes and broke away from Mughal control.

przywódcy regionalni zaczęli odmawiać płacenia podatków

i odrywać się od kontroli Mogołów.

The British East India Company offered military support to these regional rulers,

Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska

zaoferowała tym lokalnym władcom wsparcie militarne,

which in turn increased the company's political influence,

co z kolei zwiększyło wpływy polityczne Kompanii,

enabling it to eventually take direct control of Bengal,

umożliwiając jej ostatecznie przejęcie bezpośredniej kontroli nad Bengalem,

one of the wealthiest regions in India.

jednym z najbogatszych regionów Indii.

By the 19th century, the East India Company had massive political influence

W XIX wieku Kompania Wschodnioindyjska miała już ogromne wpływy polityczne

and a large standing army, which included Indian troops.

i ogromną stałą armię, w skład której wchodziły wojska indyjskie.

When these troops revolted in 1857,

Kiedy w 1857 roku wojska się zbuntowały,

aiming to force out the British and restore Mughal influence,

próbując wyprzeć Brytyjczyków i przywrócić władzę Mogołów,

the British government intervened,

interweniował rząd brytyjski.

replacing company rule with direct colonial rule,

Zastąpił rządy kompanii bezpośrednimi rządami kolonialnymi,

deposing the last Mughal emperor and sending him into exile.

a ostatniego cesarza Mogołów obalił i wysłał na wygnanie.

And so, over three centuries after its founding,

I tak, ponad 300 lat po jego założeniu,

the Mughal Empire came to an end.

Imperium Mogołów przestało istnieć.