Why the insect brain is so incredible - Anna Stöckl

Tłumaczenie: Maria Jamrozik Korekta: Sylwia Gliniewicz

The human brain is one of the most sophisticated organs in the world,

Ludzki mózg to jeden z organów o największej złożoności na świecie,

a supercomputer made of billions of neurons

superkomputer złożony z miliardów neuronów

that processes and controls all of our senses, thoughts, and actions.

przetwarzających i kontrolujących zmysły, myśli i czyny.

But there was something Charles Darwin found even more impressive:

Było jednak coś, co Karol Darwin uważał za bardziej imponujące:

the brain of an ant,

mózg mrówki,

which he called one of the most marvelous atoms of matter in the world.

jeden z najcudowniejszych atomów materii na świecie, jak sam to nazwał.

If you find it hard to believe that something so tiny

Jeśli ciężko ci uwierzyć, że coś tak małego

could have a complex brain,

może mieć złożony mózg,

you're not alone.

to nie jesteś jedyny.

In his project to classify and describe all living things,

W swojej pracy klasyfikującej i opisującej wszystkie żywe stworzenia

Swedish naturalist Carl Linnaeus assumed insects had no brains at all.

szwedzki naturalista, Karol Linneusz założył, że owady nie mają mózgu.

He was wrong, but understandably so.

Mylił się, ale można go zrozumieć.

Insect brains are not only miniscule,

Mózgi owadów nie są jedynie malutkie,

but in many respects, they function differently than our own.

ale pod wieloma względami działają inaczej niż nasze mózgi.

One of the most noticeable differences

Jedną z najbardziej zauważalnych różnic

is that an insect that loses its head can still walk,

jest to, że owad po utracie głowy nadal może chodzić,

scratch itself,

podrapać się,

breathe,

oddychać

and even fly.

a nawet latać.

This is because while our nervous system works like a monarchy,

Dzieje się tak, bo nasz układ nerwowy działa jak monarchia,

with the brain calling the shots,

w której mózg wydaje rozkazy,

the insect nervous system works more like a decentralized federation.

a układ nerwowy owada działa jak zdecentralizowana federacja.

Many insect activities, like walking or breathing,

Wiele czynności owada, jak chodzenie czy oddychanie,

are coordinated by clusters of neurons, also known as ganglia,

jest koordynowanych przez grupę neuronów zwanych zwojem nerwowym,

along their bodies.

umieszczonych wzdłuż ciała.

Together with the brain, these local ganglia form the insect nervous system.

Mózg i zwoje nerwowe tworzą układ nerwowy owada.

While an insect can do a lot with just its local ganglia,

Owad może zrobić wiele dzięki zwojom nerwowym,

the brain is still crucial for its survival.

ale mózg jest mu nadal niezbędny do przetrwania.

An insect's brain lets it perceive the world through sight and smell.

Mózg owada pozwala na odbieranie świata poprzez wzrok i zapach.

It also chooses suitable mates,

Wybiera odpowiednich partnerów,

remembers locations of food sources and hives,

zapamiętuje lokalizację pożywienia i uli,

regulates communication,

reguluje komunikację,

and even coordinates navigation over huge distances.

a nawet koordynuje nawigację na duże dystanse.

And this vast diversity of behaviors

Ta ogromna różnorodność zachowań

is controlled by an organ the size of the head of a pin,

jest kontrolowana przez organ rozmiaru główki szpilki,

with less than one million neurons,

z niecałym milionem neuronów

compared to our 86 billion.

w porównaniu z naszymi 86 miliardami.

But even though the insect brain is organized very differently from ours,

Mimo, że mózg owada jest inaczej zorganizowany niż nasz,

there are some striking similarities.

nadal są między nimi uderzające podobieństwa.

For example, most insects have smell detectors on their antennae,

Na przykład, większość owadów ma na czułkach komórki węchowe,

similar to those found in human noses.

które są podobne do tych w ludzkim nosie.

And our primary olfactory brain regions look and function rather similarly,

Nasze główne regiony węchowe w mózgu wyglądają i funkcjonują podobnie,

with clusters of neurons activated and deactivated in precise timing

razem z grupą neuronów aktywowanych i dezaktywowanych w odpowiednim czasie,

to code for specific scents.

by zasygnalizować charakterystyczne zapachy.

Scientists have been astonished by these similarities

Naukowcy są zaskoczeni tymi podobieństwami,

because insects and humans are not very closely related.

bo owady i ludzie nie są blisko spokrewnione.

In fact, our last common ancestor was a simple worm-like creature

Prawdę mówiąc, nasz wspólny przodek przypominał zwykłego robaka,

that lived more than 500 million years ago.

który żył ponad 500 milionów lat temu.

So how did we end up with such similar brain structures

Dlaczego mamy tak podobną strukturę mózgu

when our evolution took almost entirely different paths?

mimo, że nasza ewolucja potoczyła się zupełnie inaczej?

Scientists call this phenomenon convergent evolution.

Naukowcy nazywają ten fenomen zbieżną ewolucją.

It's the same principle behind birds, bats, and bees separately evolving wings.

Ta zasada dotyczy ewolucji skrzydeł u ptaków, nietoperzy i pszczół.

Similar selective pressures can cause natural selection

Podobny nacisk ewolucyjny powoduje, że naturalna selekcja

to favor the same evolutionary strategy

sprzyja tej samej strategii ewolucji

in species with vastly different evolutionary pasts.

u gatunków o bardzo odmiennej ewolucyjnie przeszłości.

By studying the comparison between insect and human brains,

Badając różnice między mózgiem owada i człowieka,

scientists can thus understand which of our brain functions are unique,

naukowcy wiedzą, które z naszych funkcji mózgu są wyjątkowe,

and which are general solutions to evolutionary problems.

a które są powszechnym rozwiązaniem problemów ewolucyjnych.

But this is not the only reason scientists are fascinated by insect brains.

To nie jedyny powód fascynacji naukowców mózgiem owada.

Their small size and simplicity makes it easier to understand

Mały rozmiar i prostota sprawia, że łatwiej zrozumieć,

exactly how neurons work together in the brain.

jak neurony działają w mózgu.

This is also valuable for engineers,

Jest to także cenne dla inżynierów,

who study the insect brain to help design control systems

którzy badają mózg owada, by projektować systemy kontroli

for everything from self-flying airplanes to tiny search-and-rescue roach bots.

dla bezzałogowych samolotów aż po malutkie ratownicze robo-karaluchy.

So, size and complexity are not always the most impressive things.

Rozmiar i złożoność nie są zawsze najbardziej imponujące.

The next time you try to swat a fly,

Następnym razem, gdy spróbujesz pacnąć muchę,

take a moment to marvel at the efficiency of its tiny nervous system

zachwyć się efektywnością jej układu nerwowego,

as it outsmarts your fancy brain.

kiedy przechytrza nasz wymyślny mózg.