Who won the space race? - Jeff Steers

Kto wygrał kosmiczny wyścig? - Jeff Steers

Tłumaczenie: Marta Murawska Korekta: Rysia Wand

On October 4, 1957,

4 października 1957

the world watched in awe and fear

świat ze strachem i zachwytem oglądał,

as the Soviet Union launched Sputnik,

jak Związek Radziecki

the world's first man-made satellite,

wystrzelił w kosmos

into space.

pierwszego satelitę zbudowanego przez człowieka.

This little metal ball,

Ta mała metalowa kula

smaller than two feet in diameter,

o średnicy koło pól metra

launched a space race

rozpoczęła kosmiczny wyścig

between the U.S. and U.S.S.R.

między USA a ZSRR,

that would last for eighteen years

który trwał 18 lat

and change the world as we know it.

i zmienił nasz świat.

Sputnik was actually not the first piece

Sputnik nie był pierwszą technologią,

of human technology to enter space.

którą wysłano kosmos.

That superlative goes to the V-2 rocket

To wyróżnienie należy do rakiety V-2,

used by Germany in missile attacks

używanej przez Niemcy w atakach rakietowych

against Allied cities as a last-ditch effort

przeciwko aliantom, w ostatnim zrywie

in the final years of World War II.

w ostatnich latach II wojny światowej.

It wasn't very effective,

To nie było bardzo skuteczne,

but, at the end of the war,

ale pod koniec wojny

both the U.S. and U.S.S.R. had captured

zarówno USA jak i ZSRR zdobyły i technologię

the technology and the scientists that had developed it

i naukowców, którzy ją opracowywali,

and began using them for their own projects.

i zaczęli używać jej do własnych projektów.

And by August 1957,

Do sierpnia 1957

the Soviet's successfully tested

Sowieci z powodzeniem przetestowali R-7,

the first intercontinental ballistic missile, the R-7,

pierwszy międzykontynentalny pocisk balistyczny.

the same rocket that would be used

Tych samych rakiet użyto

to launch Sputnik two months later.

do wystrzelenia Sputnika 2 miesiące później.

So, the scary thing about Sputnik

W Sputniku przerażała

was not the orbiting ball itself,

nie sama orbitująca kula,

but the fact that the same technology

ale fakt, że ta sama technologia może służyć

could be used to launch a nuclear warhead at any city.

do wystrzelenia głowicy nuklearnej w kierunku dowolnego miasta,

Not wanting to fall too far behind,

By nie pozostać w tyle

President Eisenhower ordered the Navy

prezydent Eisenhower kazał marynarce wojennej

to speed up its own project

przyspieszyć ich projekt

and launch a satellite as soon as possible.

i jak najszybciej wystrzelić satelitę.

So, on December 6, 1957,

6 grudnia 1957

excited people across the nation

podekscytowany naród

tuned in to watch the live broadcast

oglądał relację na żywo

as the Vanguard TV3 satellite took off

ze startu satelity Vanguard TV3,

and crashed to the ground two seconds later.

który rozbił się po dwóch sekundach.

The Vanguard failure was a huge embarassment

To niepowodzenie wprawiło Stany Zjednoczone

for the United States.

w zażenowanie.

Newspapers printed headlines like,

Nagłówki gazet głosiły

"Flopnik" and "Kaputnik."

"Klapatnik" i "Kaputnik."

And a Soviet delegate at the U.N. mockingly suggested

Sowiecka delegacja ironicznie zasugerowała,

that the U.S. should receive foreign aid

że USA powinny otrzymać pomoc zagraniczną

for developing nations.

dla krajów rozwijających się.

Fortunately, the Army had been working

Na szczęście armia opracowywała

on their own parallel project, The Explorer,

podobny projekt, satelitę Explorer,

which was successfully launched in January 1958,

którego wystrzelono w styczniu 1958,

but the U.S. had barely managed to catch up

ale ledwo zdołali wyrównać,

before they were surpassed again

znów zostali w tyle,

as Yuri Gargarin became the first man in space

kiedy w kwietniu 1961 r. Jurij Gagarin został pierwszym człowiekiem w kosmosie.

in April 1961.

kiedy w kwietniu 1961 r. Jurij Gagarin został pierwszym człowiekiem w kosmosie.

Almost a year passed

Minął prawie rok

and several more Soviet astronauts

i kilku radzieckich astronautów

completed their missions

ukończyło swoje misje,

before Project Mercury succeeded

zanim dzięki programowi Mercury

in making John Glenn the first American

udało się wysłać na orbitę pierwszego Amerykanina,

in orbit in February 1962.

Johna Glenna w lutym 1962.

By this time, President Kennedy had realized

Prezydent Kennedy zdawał już sobie sprawę,

that simply catching up

że doganianie każdego radzieckiego postępu

to each Soviet advance a few months later

kilka miesięcy po fakcie

wasn't going to cut it.

to za mało.

The U.S. had to do something first,

USA muszą zrobić coś jako pierwsze.

and in May 1961, a month after Gargarin's flight,

W maju 1961 r., miesiąc po locie Gagarina,

he announced the goal

oświadczył, że zamierza

of putting a man on the moon

wysłać człowieka na księżyc

by the end of the 1960s.

przed końcem lat 60.

They succeeded in this through the Apollo program

Udało się to dzięki programowi Apollo,

with Neil Armstrong taking his famous step

gdy Neil Armstrong robił sławny krok

on July 20, 1969.

20 lipca 1969.

With both countries' next turning their attention

Oba kraje zwróciły się

to orbital space stations,

ku stacjom kosmicznym

there's no telling how much longer

i kto wie, jak długo

the space race could have gone on.

mógłby trwać kosmiczny wyścig.

But because of improving relations

Dzięki poprawie stosunków wynegocjowanych

negotiated by Soviet Premier Leonid Breshnev

przez przywódcę ZSRR Leonida Breżniewa

and U.S. President Nixon,

i prezydenta USA Nixona,

the U.S.S.R. and U.S. moved toward cooperation

ZSRR i USA skłaniały się do współpracy,

rather than competition.

a nie do rywalizacji.

The successful joint mission,

W udanej wspólnej misji

known as Apollo-Soyuz,

pod nazwą Sojuz-Apollo

in which an American Apollo spacecraft

amerykański statek kosmiczny Apollo

docked with a Soviet Soyuz craft

połączył się z radzieckim statkiem Sojuz,

and the two crews met,

a dwie załogi się spotkały,

shook hands,

podały sobie ręce

and exchanged gifts,

i wymieniły się prezentami

marked the end of the space race in 1975.

kończąc kosmiczny wyścig w 1975.

So, in the end, what was the point

Jaki był sens

of this whole space race?

tego całego wyścigu?

Was it just a massive waste of time?

Czy była to zwykła strata czasu?

Two major superpowers trying to outdo each other

Dwa mocarstwa próbowały się prześcignąć,

by pursuing symbolic projects

wykonując symboliczne misje,

that were both dangerous and expensive,

niebezpieczne i drogie,

using resources that could have been

wykorzystując środki, które można było

better spent elsewhere?

przeznaczyć na coś innego.

Well, sure, sort of,

W pewnym sensie tak,

but the biggest benefits of the space program

ale korzyści z programu kosmicznego

had nothing to do with one country beating another.

nie dotyczyły tylko jednego kraju.

During the space race,

Podczas wyścigu kosmicznego

funding for research and education, in general,

wzrosły środki finansowe

increased dramatically,

na badania i edukację,

leading to many advances

co przyczyniło się do postępu,

that may not have otherwise been made.

który inaczej nie byłby możliwy.

Many NASA technologies developed for space

Wiele technologii NASA opracowanych dla kosmosu

are now widely used in civilian life,

używa się w życiu codziennym,

from memory foam in mattresses

od pianki z pamięcią kształtu,

to freeze-dried food,

poprzez żywność liofilizowaną,

to LEDs in cancer treatment.

do stosowania LED w leczeniu raka.

And, of course, the satellites that we rely on

Są też satelity, dzięki którym

for our GPS and mobile phone signals

działa GPS i telefony komórkowe,

would not have been there

a nie powstałyby one

without the space program.

gdyby nie programy kosmiczne.

All of which goes to show

To pokazuje,

that the rewards of scientific research and advancement

że rezultaty badań i postępu

are often far more vast

są często większe,

than even the people pursuing them can imagine.

niż można by można sobie wyobrazić.