What did democracy really mean in Athens? - Melissa Schwartzberg

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

Hey, congratulations!

Brawo, gratulacje!

You've just won the lottery,

Właśnie wygrywasz na loterii,

only the prize isn't cash or a luxury cruise.

ale nagrodą nie są pieniądze ani luksusowy rejs,

It's a position in your country's national legislature.

tylko pozycja w krajowym parlamencie.

And you aren't the only lucky winner.

Ale nie jesteś jedynym zwycięzcą.

All of your fellow lawmakers were chosen in the same way.

Tak samo wybrano innych prawodawców.

This might strike you as a strange way to run a government,

To może dziwny sposób kierowania rządem,

let alone a democracy.

nie wspominając już o demokracji,

Elections are the epitome of democracy, right?

bo chyba wybory są symbolem demokracji?

Well, the ancient Athenians who coined the word had another view.

Starożytni Ateńczycy, którzy wymyślili to słowo, mieli inne zdanie.

In fact, elections only played a small role in Athenian democracy,

Wybory wcale nie odgrywały wielkiej roli w demokracji ateńskiej,

with most offices filled by random lottery from a pool of citizen volunteers.

bo większość urzędów piastowali przypadkowi ochotnicy.

Unlike the representative democracies common today,

Inaczej niż w popularnej dziś demokracji przedstawicielskiej,

where voters elect leaders to make laws and decisions on their behalf,

w której wybrani liderzy stanowią prawo i podejmują decyzje w imieniu elektoratu,

5th Century BC Athens was a direct democracy

Ateny w V wieku p.n.e. były demokracją bezpośrednią,

that encouraged wide participation

która zachęcała do powszechnego udziału

through the principle of ho boulomenos, or anyone who wishes.

poprzez "ho boulomenos", czyli zasadę "kto chce".

This meant that any of its approximately 30,000 eligible citizens

Tym samym około 30 tysięcy uprawnionych obywateli

could attend the ecclesia,

mogło brać udział w eklezji,

a general assembly meeting several times a month.

czyli walnym zgromadzeniu, kilka razy w miesiącu.

In principle, any of the 6,000 or so who showed up at each session

Co do zasady, każda z 6 tysięcy osób obecnych na zgromadzeniu

had the right to address their fellow citizens,

miała prawo przemówić do współobywateli,

propose a law,

zaproponować nowe prawo

or bring a public lawsuit.

albo wnieść publiczny pozew.

Of course, a crowd of 6,000 people trying to speak at the same time

Jasne, że 6 tysięcy osób mówiących jednocześnie

would not have made for effective government.

nie stworzyłoby skutecznego rządu.

So the Athenian system also relied on a 500 member governing council

Ateński system opierał się więc również na 500-osobowej radzie zarządzającej,

called the Boule,

o nazwie Bule,

to set the agenda and evaluate proposals,

która ustalała porządek obrad i oceniała propozycje ustaw,

in addition to hundreds of jurors and magistrates to handle legal matters.

oraz miała setki sędziów i ławników zajmujących się sprawami prawnymi.

Rather than being elected or appointed,

Zamiast wyborów lub mianowania

the people in these positions were chosen by lot.

osoby do tych funkcji wybierano losowo.

This process of randomized selection is know as sortition.

Taki proces przypadkowego wyboru nazywa się selekcją losową.

The only positions filled by elections

W wyborach obsadzano jedynie stanowiska

were those recognized as requiring expertise,

wymagające specjalnej wiedzy,

such as generals.

jak w przypadku generałów.

But these were considered aristocratic, meaning rule by the best,

Takie funkcje nazywano arystokratycznymi, bo oznaczały rządy najlepszych

as opposed to democracies, rule by the many.

w przeciwieństwie do demokracji, czyli rządów wielu.

How did this system come to be?

Jak powstał ten system?

Well, democracy arose in Athens after long periods of social and political tension

Demokracja w Atenach nastąpiła po długim okresie napięć społecznych i politycznych

marked by conflict among nobles.

naznaczonym konfiktami wśród możnych.

Powers once restricted to elites,

Uprawnienia niegdyś ograniczone do elit,

such as speaking in the assembly and having their votes counted,

na przykład liczący się głos czy przemawianie na zgromadzeniu,

were expanded to ordinary citizens.

zostały rozszerzone na zwykłych obywateli.

And the ability of ordinary citizens to perform these tasks

Wykonywanie tych obowiązków przez zwykłych obywateli

adequately became a central feature of the democratice ideology of Athens.

stało się przez to główną cechą ideologii demokratycznej Aten.

Rather than a privilege,

Zamiast być przywilejem,

civic participation was the duty of all citizens,

partycypacja obywatelska stała się obowiązkiem wszystkich obywateli,

with sortition and strict term limits preventing governing classes

a selekcja losowa i ścisłe ramy kadencji zapobiegały powstaniu klasy rządzącej

or political parties from forming.

lub partii politycznych.

By 21st century standards,

Według norm XXI wieku

Athenian rule by the many excluded an awful lot of people.

ateńskie "rządy wielu" wykluczały całe mnóstwo osób.

Women, slaves and foreigners were denied full citizenship,

Kobietom, niewolnikom i cudzoziemcom odmawiano pełnego obywatelstwa,

and when we filter out those too young to serve,

a jak odsiejemy niepełnoletnich,

the pool of eligible Athenians drops to only 10-20% of the overall population.

pula uprawnionych Ateńczyków spada do zaledwie 10-20% całej populacji.

Some ancient philosophers, including Plato,

Niektórzy starożytni filozofowie, w tym Platon,

disparaged this form of democracy as being anarchic and run by fools.

dyskredytowali ten rodzaj demokracji jako anarchię i rządy głupców.

But today the word has such positive associations,

Jednak demokracja kojarzy się dziś tak pozytywnie,

that vastly different regimes claim to embody it.

że całkiem odmienne systemy pretendują do jej miana.

At the same time, some share Plato's skepticism about the wisdom of crowds.

Niektórzy podzielają sceptycyzm Platona co do mądrości tłumu.

Many modern democracies reconcile this conflict

Nowoczesne demokracje godzą ten konflikt,

by having citizens elect those they consider qualified

każąc obywatelom wybierać osoby, które uważają za kompetentne

to legislate on their behalf.

do ustanawiania praw w ich imieniu.

But this poses its own problems,

Jednak stwarza to inne problemy,

including the influence of wealth,

w tym wpływ bogactwa

and the emergence of professional politicians

czy pojawienie się zawodowych polityków,

with different interests than their constituents.

których interesy różnią się od interesów wyborców.

Could reviving election by lottery lead to more effective government

Czy powrót do wyborów przez loterię dałby skuteczniejszy rząd

through a more diverse and representative group of legislatures?

z bardziej zróżnicowaną i reprezentatywną grupą ustawodawców?

Or does modern political office, like Athenian military command,

A może nowoczesny urząd polityczny, jak ateńskie dowództwo wojskowe,

require specialized knowledge and skills?

wymaga umiejętności i wiedzy specjalistycznej?

You probably shouldn't hold your breath

Raczej nie licz na to,

to win a spot in your country's government.

że wygrasz stanowisko w rządzie.

But depending on where you live,

Ale na podstawie miejsca zamieszkania

you may still be selected to participate in a jury,

możesz zostać wybrany do ławy przysięgłych,

a citizens' assembly,

panelu obywatelskiego,

or a deliberative poll,

czy sondażu opinii publicznej,

all examples of how the democratic principle behind sortition

które są przykładami tego, jak demokratyczna zasada losowej selekcji

still survives today.

przetrwała do dzisiaj.