How does kidney transplant surgery work? - Alexander H. Toledo

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

In the 1930s, doctors began experimenting with a procedure

၁၉၃၀ လွန်နှစ်တွေမှာ ဆရာဝန်တွေက ဆေးပညာအရ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ အတော်ကြာကြာ

long thought to be medically impossible:

ယူဆခဲ့တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ခုကို စတင်စမ်းသပ်ခဲ့တယ်၊

an organ transplant.

ကိုယ်အင်္ဂါအစားထိုးကုသမှုမှုပါ။

Many pioneering surgeons focused on the kidney,

ရှေ့ဆောင် ခွဲစိတ်ဆရာဝန်များစွာက ရှင်နေတဲ့ ဒါမှမဟုတ် မကြာခင်က

taking a healthy one from a living or recently deceased person

သေဆုံးသွားသူဆီက ကျန်းမာတဲ့ ကျောက်ကပ်ကိုယူကာ

and transplanting it into a patient dying from kidney failure.

ကျောက်ကပ် ပျက်ဆီးတာကနေ သေတော့မယ့် လူနာဆီမှာ အစားထိုးတာကို အာရုံစိုက်ခဲ့တာပါ။

But these early surgeries faced a major problem:

ဒါပေမဲ့ ဒီအစောပိုင်း ခွဲစိတ်မှုတွေက အဓိကပြဿနာ တစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်၊

patients’ immune systems would quickly recognize the new kidney

လူနာတွေရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်တွေက ကျောက်ကပ်အသစ်ကို ပင်ကိုမဟုတ်တဲ့

as a foreign object and start to destroy it.

အရာဝတ္ထုတစ်ခုအဖြစ် အမြန် သိပြီး ဒါကို စတင်ဖျက်ဆီးပစ်မှာပါ။

Few patients survived past the first few days.

လူနာအနည်းငယ်ဟာ ပထမ ရက်အနည်းငယ်အတွင်းသာ အသက်ရှင်ခဲ့တယ်။

Then, in 1954, Joseph Murray attempted a type of kidney swap

ဒီနောက်၊ ၁၉၅၄ ခုနှစ်မှာ Joseph Murray က အရင်က ဘယ်ဆရာဝန်ကမှ မစမ်းသပ်ဖူးတဲ့

that no doctor had tried before.

ကျောက်ကပ် လဲလှယ်မှု အမျိုးအစားကို ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်။

The surgery was a success,

ခွဲစိတ်မှု အောင်မြင်ခဲ့ပြီး

and the patient would go on to live the next 8 years with the transplanted organ,

လူနာဟာ အစားထိုးထားတဲ့ အင်္ဂါနဲ့အတူ နောက်ထပ် ၈ နှစ် ဆက်အသက်ရှင်သွားတာက

thanks to one key factor: it came from his identical twin

ဒါက  သူ့ရဲ့ ဆင်တူအမြွှာဆီကနေ ရလာတယ်ဆိုတဲ့ အဓိက အကြောင်းခံတစ်ခုကြောင့်ပါ။

70 years later,

နှစ် ၇၀ ကြာပြီးနောက်၊

upwards of 100,000 kidneys are transplanted annually in the US alone.

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တစ်ခုတည်းမှာ နှစ်စဉ် ကျောက်ကပ် ၁၀၀,၀၀၀ အထိကို အစားထိုးခဲ့တာပါ။

So how does this surgery work today?

ဒါဆို ဒီခွဲစိတ်မှုက ဒီခေတ်မှာ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လဲ။

Kidneys are true workhorses—

ကျောက်ကပ်တွေက တကယ့် ဒူပေနာပေခံတဲ့လုပ်သားတွေပါ၊

these fist-sized organs filter

ဒီလက်သီးအရွယ် အင်္ဂါတွေက နေ့စဉ်

the equivalent of an entire bathtub’s worth of blood each day.

ရေချိုးကန်တစ်ခုလုံးစာ သွေးပမာဏနဲ့ ညီမျှတာကို စစ်ထုတ်ပေးတယ်။

In addition to removing this waste and extra fluid through urine,

ဆီးကနေ ဒီအညစ်အကြေးနဲ့ အပိုအရည်တွေကို ဖယ်ရှားပေးတာအပြင်၊

the kidneys also regulate the production of red blood cells, vitamin D,

ကျောက်ကပ်တွေက သွေးနီဥဆဲလ်တွေ၊ ဗီတာမင် ဒီနဲ့ အခြားဟော်မုန်းတွေ

and other hormones.

ထုတ်လုပ်မှုကိုလည်း ထိန်းညှိပေးတယ်။

Certain medical conditions can prompt the kidneys to work overtime,

ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အခြေအနေတချို့က ကျောက်ကပ်ကို အချိန်ပို လုပ်ဖို့ လှုံ့ဆော်နိုင်ပြီး

leading to gradual deterioration.

တဖြည်းဖြည်း ယိုယွင်းလာစေတယ်။

For example, in diabetes, higher blood sugar concentrations can trigger

ဥပမာ၊ ဆီးချိုရောဂါမှာ၊ သွေးတွင်း သကြားဓာတ် ပါဝင်မှု မြင့်တာက

increased kidney filtration, swelling, and inflammation.

ကျောက်ကပ် စစ်ထုတ်တာ၊ ဖူးရောင်တာ၊ ရောင်ရမ်းတာတွေ တိုးစေနိုင်တယ်။

သွေးပေါင်မြင့်တာက ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတွေရဲ့ သိမ်မွေ့တဲ့

High blood pressure can constrict and damage

the organ’s delicate blood vessels.

သွေးကြောတွေကို ကျဉ်းပြီး ပျက်စီးစေနိုင်တယ်။

Over time, people can lose complete function of their kidneys

ကြာလာရင်၊ လူတွေဟာ ကျောက်ကပ် လုပ်ဆောင်မှု အားလုံးကို ဆုံးရှုံးနိုင်ပြီး

and must rely on a treatment called dialysis to survive.

ဆက်အသက်ရှင်ဖို့ ကျောက်ကပ်ဆေးတာလို့ ခေါ်တဲ့ ကုသမှုကို အားကိုးရမှာပါ။

Yet dialysis is time consuming

ဒါပေမဲ့၊ ကျောက်ကပ်ဆေးတာက အချိန်ကုန်ပြီး

and fraught with serious medical complications.

ပြင်းထန်တဲ့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေနဲ့ ပြည့်နေတာပါ။

A kidney transplant offers a more permanent solution

ကျောက်ကပ် အစားထိုးကုသမှုက ဘဝ အရည်အသွေးကို သိသိသာသာ

with a dramatically improved quality of life.

မြှင့်တင်ပေးတာနဲ့အတူ ပိုတည်မြဲတဲ့ အဖြေတစ်ခုကို ပေးတယ်။

Once a patient is approved for the surgery,

လူနာကို ခွဲစိတ်မှု လုပ်ဖို့ အတည်ပြုပြီးတာနဲ့၊  

the search for a suitable organ begins.

သင့်တော်တဲ့ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတစ်ခု ရှာဖွေမှု စတင်တယ်။

Historically, the biggest barrier was finding a donor

သမိုင်းကြောင်းအရ၊ အကြီးဆုံး အတားအဆီးက

whose immune system makeup closely resembled that of the patient’s,

ကိုယ်အင်္ဂါ ပယ်ချမှုကို လျှော့ချဖို့ လူနာရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်နဲ့ တူညီတဲ့၊

like an identical twin, as to reduce the risk of organ rejection.

ဆင်တူအမြွှာ အလှူရှင်ကို ရှာဖွေတာပါ။

But today, thanks to medical advances,

ဒါပေမဲ့၊ ဒီခေတ် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုတွေကြောင့်၊

a patient’s family member, friend, or even a stranger

လူနာရဲ့ မိသားစုဝင်၊ မိတ်ဆွေ ဒါမှမဟုတ် သူစိမ်းတစ်ယောက်ကတောင်

can donate one of their kidneys.

သူတို့ ကျောက်ကပ်ကို လှူဒါန်းနိုင်တယ်။

New drug therapies can effectively suppress a patient’s immune response

ဆေးကုထုံးအသစ်တွေက အစားထိုးကုသမှု မခံယူမီနဲ့ နောက်ပိုင်း အတော်ကြာကြာ

before and long after the transplant,

လူနာရဲ့ ခုခံအား တုံ့ပြန်မှုကို ထိရောက်စွာ ချုပ်ထိန်းနိုင်တယ်၊

meaning that patients and donor pairs no longer must be perfect matches.

ဆိုလိုတာက လူနာနဲ့ အလှူရှင် အတွဲတွေက လုံးဝ ကိုက်ညီဖို့ မလိုတော့တာပါ။

Still, the closer the match, the better.

ဒါပေမဲ့၊ ပိုနီးနီးစပ်စပ် ကိုက်ညီလေ၊ ပိုကောင်းလေပါ။

So another option is a paired organ exchange,

ဒါကြောင့် အခြားရွေးစရာက စုံတွဲ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ ဖလှယ်မှုဖြစ်ပြီး၊

where two or more incompatible donor and patient pairs are matched up,

အဲဒီမှာ လူနာတစ်ဦးစီဟာ အခြားအတွဲဆီက ပိုကိုက်ညီတဲ့ ကျောက်ကပ်ကို ရရှိစေတဲ့

allowing each patient to receive a more compatible kidney from the other pair.

နှစ်တွဲ ဒါမှမဟုတ် ဒိထက်ပိုတဲ့ မကိုက်ညီတဲ့ အလှူရှင်နဲ့ လူနာအတွဲတွေကို တွဲထားတယ်။

Once an organ is found, the surgery itself is straightforward.

ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါတစ်ခုကို တွေ့ရှိတာနဲ့၊  ခွဲစိတ်မှုက ရိုးရှင်းပါတယ်။

First, the living donor's kidney is removed using minimally invasive

ပထမ၊ အသက်ရှင်နေတဲ့ အလှူရှင်ရဲ့ကျောက်ကပ်ကို အနည်းအကျဉ်း ထိုးဖောက်ပြီး မကြာခဏတော့

and often robotic techniques.

As for the transplant patient,

အစားထိုး လူနာအတွက်တော့

an incision is made in their lower abdomen and the donor organ is implanted.

ဝမ်းဗိုက်အောက်ပိုင်းကို ခွဲစိတ်ပြီး အလှူရှင်ရဲ့ အင်္ဂါကို အစားထိုလိုက်တာပါ။

The new kidney’s artery and vein are connected to the recipient’s

ကျောက်ကပ်အသစ်ရဲ့ သွေးလွှတ်ကြောနဲ့ သွေးပြန်ကြောတွေက သွေးစီးဆင်းမှုကို

to create blood flow,

ဖန်တီးဖို့ လက်ခံသူနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး

and its ureter is attached to the patient's bladder.

၎င်းရဲ့ ဆီးထွက်ပြွန်ကို လူနာရဲ့ ဆီးအိမ်နဲ့ ချိတ်ဆက်ထားတယ်။

The failed kidneys are typically left in place,

ယိုယွင်းနေတဲ့ ကျောက်ကပ်တွေက ပုံမှန်အားဖြင့် နေရာမှာ ကျန်ခဲ့တာက၊

allowing them to continue to aid in filtration.

ဒါတွေကို စစ်ထုတ်ရာမှာ ဆက်လက်ကူညီနိုင်စေတာာပါ။

After surgery, a patient is closely monitored for the next several days

ခွဲစိတ်ပြီးနောက်မှာ၊ ကျောက်ကပ်အသစ်က သွေးကို စစ်ထုတ်ပြီး

to ensure the new kidney starts filtering their blood,

နောက်ပိုင်း ၎င်းကိုယ်တိုင် ဆီးထုတ်တာ သေချာစေဖို့

and subsequently producing urine on its own.

လူနာကို လာမယ့်ရက်ပေါင်းများစွာ အနီးကပ် စောင့်ကြည့်တယ်။

This new kidney typically lasts between 12 to 20 years.

ဒီကျောက်ကပ်အသစ်က ပုံမှန်အားဖြင့် ၁၂ နှစ်ကနေ  နှစ်၂၀ အထိ ခံပါတယ်။

Some people will have multiple kidney transplants in their lifetime,

လူတချို့ကတော့ တစ်သက်တာမှာ ကျောက်ကပ် အများအပြား အစားထိုးခံရမှာပါ၊

meaning at some point they may have four or even five kidneys in their bodies.

ဆိုလိုတာက တစ်ချိန်ချိန်မှာ ခန္ဓာကိုယ်မှာ ကျောက်ကပ် ၄ခု၊ ၅ ခုအထိ ရှိနေနိုင်တာပါ။

As for donors, most leave the hospital the next day,

အလှူရှင်တွေအနေနဲ့ အများစုက နောက်နေ့မှာ ဆေးရုံကနေ ဆင်းပြီး

and can resume normal activity within a few weeks.

ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း ပုံမှန်လုပ်တွေ ပြန်လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။

While all surgeries carry risks,

ခွဲစိတ်မှုအားလုံးက အန္တရာယ်တွေရှိပေမဲ့၊

most donors go on to lead normal, healthy lives,

အလှူရှင်အများစုက ကျောက်ကပ် တစ်ခုတည်းနဲ့ ရှင်သန်တာနဲ့ပတ်သက်တဲ့

facing no, or relatively few, complications

မဆိုစလောက်နည်းတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေကို ကြုံတွေ့ရင်း၊

related to living with a single kidney.

ပုံမှန် ကျန်းမာတဲ့၊ ဘဝကို ဆက်လက်ရှင်သန်ကြတယ်။

But not all patients will have a willing living donor.

ဒါပေမဲ့၊ လူနာတိုင်းမှာတော့ အသက်ရှင်နေတဲ့ စေတနာ အလှူရှင်ရှိမှာမဟုတ်ပါ။

In the US alone, around 90,000 patients sit on the national waiting list

အမေရိကန် တစ်နိုင်ငံတည်းမှာတင်၊ ကွယ်လွန်သူ အလှူရှင်ဆီက ကျောက်ကပ်နဲ့

to be matched with a kidney from a deceased donor.

ကိုက်ညီဖို့ အမျိုးသားစောင့်ဆိုင်း စာရင်းမှာ လူနာ ၉၀,၀၀၀ ခန့် ရှိတယ်။

While many people register as organ donors,

လူများစွာက ကိုယ်အင်္ဂါ အလှူရှင်တွေအဖြစ် စာရင်းသွင်းပေမဲ့၊

only 0.3% will lose their lives in circumstances

ကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်း လှူဒါန်းခွင့်ပေးတဲ့ အခြေအနေတွေမှာ

that allow for organ donation.

၀.၃% ပဲ အသက်ဆုံးရှုံးမှာပါ။

Due to this organ shortage,

ဒီကိုယ်အင်္ဂါတွေ ပြတ်လပ်မှုကြောင့်၊

about 17 patients die every day waiting for a new kidney.

ကျောက်ကပ်အသစ်ကို စောင့်ဆိုင်းနေတဲ့ လူနာ ၁၇ ယောက်ဟာ နေ့စဉ် သေဆုံးနေတယ်။

Thankfully, doctors continue to push against the limits of what's possible,

 ကံကောင်းတာက၊ ဆရာဝန်တွေဟာ ဖြစ်နိုင်တဲ့ ကန့်သတ်ချက်တွေကို တွန်းလှန်ကာ

exploring new treatments

ကုသမှုအသစ်တွေနဲ့  ဓာတ်ခွဲခန်းမှာ

and the potential of lab-grown, 3D printed, and even artificial kidneys.

မွေးမြူထားတဲ့၊ 3D ပုံနှိပ်တွေနဲ့ ကျောက်ကပ် အတုတွေကိုတောင် စူးစမ်းနေကြပါတယ်။