Why Shakespeare loved iambic pentameter - David T. Freeman and Gregory Taylor

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

To someone first encountering the works of William Shakespeare,

ဝီလျံ ရှိတ်စပီးယားရဲ့လက်ရာတွေကို ပထမဆုံး ကြုံကြိုက်သူအတွက်အတွက်တော့

the language may seem strange.

ဘာသာစကား စိမ်းနေတယ်လို့ ထင်ရလောက်တယ်။

But there is a secret to appreciating it.

ဒါပေမဲ့ ဒါကို အရသာခံတတ်ဖို့ လျှို့ဝှက်ချက်တစ်ခုရှိတယ်။

Although he was famous for his plays, Shakespeare was first and foremost a poet.

ပြဇာတ်တွေနဲ့ ကျော်ကြားပေမဲ့ ရှိတ်စပီးယားဟာ ပထမဦးဆုံး အကျော်ဒေးယျကဗျာစာဆိုတစ်ဦးပါ။

One of the most important things in Shakespeare's language

ရှီတ်စပီးယားရဲ့ ဘာသာစကားမှာ အရေးအပါဆုံးအရာတွေထဲက တစ်ခုက

is his use of stress.

သူ့ရဲ့ ဖိရွတ်သံ အသုံပြုမှုပါ။

Not that kind of stress,

ဒီဖိသံမျိုး မဟုတ်ပါ၊

but the way we emphasize certain syllables in words more than others.

ဒါပေမဲ့ စကားလုံးတွေထဲက တစ်ချို့အသံတွေကို အခြားဟာတွေထက် ဖိရွတ်ပုံပါ။

We're so used to doing this that we may not notice it at first.

ဒီလိုလုပ်တာ အကျင့်ပါလွန်းတော့ ပထမတော့ သတိမထားမိလောက်ကြဘူး။

But if you say the word slowly, you can easily identify them.

ဒါပေမဲ့ စကားလုံးကို နှေးနှေးဆိုလိုက်ရင် ဒါတွေကို အလွယ်တကူ သတိထားမိလောက်ပါတယ်။

Playwright, computer, telephone.

ပြဇာတ်ရေးဆရာ၊ ကွန်ပြူတာ၊ တယ်လီဖုန်း။

Poets are very aware of these stresses,

ကဗျာစာဆိုတွေဟာ ဒီဖိသံတွေကို အင်မတန် သတိထားမိတယ်၊

having long experimented with the number

နံပါတ်နဲ ဖိသံနဲ့ ဖော့သံ နံပါတ်နဲ့ အစဉ်ကို

and order of stressed and unstressed syllables,

ရှည်ကြာစွာ စမ်းသပ်ပြီး ကဗျာတွေထဲက စည်းချက်ကိုဖန်တီးဖို့

and combined them in different ways to create rhythm in their poems.

၎င်းတို့ကို နည်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ပေါင်းစပ်ခဲ့ကြတယ်။

Like songwriters,

သီချရေးဆရာတွေလိုပဲ

poets often express their ideas through a recognizable repetition of these rhythms

ကဗျာစာဆိုတွေဟာ ဒီစည်းချက်တွေ (သို့) ကဗျာမတြာရဲ့ မှတ်မိလွယ်တဲ့ အကျော့တစ်ခုကနေ

or poetic meter.

သူတို့ရဲ့စိတ်ကူးတွေကို ဖော်ပြလေ့ရှိတယ်

And like music,

ပြီးတော့ ဂီတလိုပဲ

poetry has its own set of terms for describing this.

ကဗျာစာပေမှာ ဒါကို သရုပ်ဖော်ဖို့ ၎င်းကိုယ်ပိုင် စကားစုရှိတယ်။

In a line of verse,

လင်္ကာတစ်ကြောင်းထဲမှာ

a foot is a certain number of stressed and unstressed syllables

ထူးခြားတဲ့ ယူနစ်တစ်ခုဖွဲ့ထားတဲ့ အဖိ၊အဖော့ အသံတွေရဲ့ နံပါတ်တစ်ခုဟာ

forming a distinct unit,

အသံစုတစ်စုပါ၊

just as a musical measure consists of a certain number of beats.

ရိုက်ချက်တစ်ချို့ပါဝင်တဲ့ ဂီတဆိုင်ရာ တစ်ခုလိုပါပဲ။

One line of verse is usually made up of several feet.

လင်္ကာတစ်ကြောင်းဟာ အသံစုများစွာနဲ့ အမြဲလို ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။

For example, a dactyl is a metrical foot of three syllables

ဥပမာ သုံးသံစု ဟာ အသံ သုံးသံပါတဲ့ အသံစုတစ်စုပါ။

with the first stressed, and the second and third unstressed.

ပထမသံကို ဖိပြီး၊ ဒုတိယနဲ့ တတိယသံကို ဖော့ပါတယ်။

Dactyls can create lines that move swiftly and gather force,

သုံးသံစုတွေဟာ အမြန်ရွေ့ပြီး အင်အား စုတဲ့ စာကြောင်းတွေကို ဖန်တီးတယ်။

as in Robert Browning's poem, "The Lost Leader."

Robert Browning ရဲ့ကဗျာ "The Lost Leader" ထဲမှာ

"Just for a handful of silver he left us. Just for a rib and to stick in his coat."

"တို့အတွက်ထားခဲ့တဲ့ ငွေတစ်ဆုပ်စာအတွက်ပဲ၊ နံရိုးနဲ့ သူ့အင်္ကျီမှာ စိုက်ဖို့အတွက်ပဲ"

Another kind of foot is the two-syllable long trochee,

နောက်တစ်မျိုးကတော့ သံရှည်၊ သံတိုပါတဲ့ နှစ်သံစုပါ၊

a stressed syllable followed by an unstressed one.

ဖိသံနောက်ကနေ ဖော့သံကပ်လိုက်ပါတယ်။

The trochees in these lines from Shakespeare's "Macbeth"

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ "Macbeth"က ဒီစာကြောင်းတွေထဲက နှစ်သံစုဟာ

lend an ominous and spooky tone to the witches' chant.

ကဝေမတွေရဲ့ သံပြိုင်ဟစ်သံကို နိမိတ်ဆိုးနဲ့ ကျောချမ်းစရာ အသံ ဖြည့်ပေးပါတယ်။

"Double, double, toil and trouble; fire burn and cauldron bubble."

"နှစ်ပြန်၊နှစ်ပြန် ကရိကထနဲ့ ဒုက္ခ၊ မီးကလောင်၊ ငရဲအိုး ဗလုံထ"

But with Shakespeare, it's all about the iamb.

ဒါပေမဲ့ ရှိတ်စပီးယားနဲ့ပတ်သက်တဲ့ သံလျော့၊ သံတင်းက ဒီလောက်ပါပဲ။

This two-syllable foot is like a reverse trochee,

ဒီနှစ်သံစုဟာ ဖိသံ၊ဖော့သံ အသံစုရဲ့ ပြောင်းပြန် အသံစုလိုပါ၊

so the first syllable is unstressed and the second is stressed, as in,

ဒီတော့ ပထမ အသံကို ဖော့ပြီး ဒုတိယ အသံကို ဖိတာပါ၊ ဥပမာ

"To be, or not to be."

"ဖြစ်ဖို့ (သို့) မဖြစ်ဖို့" ပါ။

Shakespeare's favorite meter, in particular, was iambic pentameter,

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ အကြိုက်ဆုံး မတြာက အထူးသဖြင့် ငါးလုံးဖွဲ့ လင်္ကာပါ၊

where each line of verse is made up of five two-syllable iambs,

အဲဒီမှာ တစ်ကြောင်းစီဟာ သံတို၊သံရှည် နှစ်သံပါတဲ့ ငါးလုံးဆိုတော့

for a total of ten syllables.

စုစုပေါင်း ဆယ်သံပါ။

And it's used for many of Shakespeare's most famous lines:

ဒါကို ရှိတ်စပီးယားရဲ့ အကျော်ကြားဆုံး စာကြောင်းအများအပြားမှာ အသုံးပြုတယ်။

"Shall I compare thee to a summer's day?"

" ကိုယ် မင်းကို နွေတစ်နေ့နဲ့ ခိုင်းနှိုင်းလိုက်မလား၊

"Arise fair sun, and kill the envious moon."

"နေမင်းရေ ထလော့ မနာလိုတဲ့ လကို သတ်တော့"

Notice how the iambs cut across both punctuation and word separation.

သံတို၊သံရှည်ဟာ ပုဒ်ဖြတ်နဲ့ စာလုံးခွဲမှု နှစ်ခုစလုံးနှင် အံမဝင်ပုံကိုသတိပြုပါ။

Meter is all about sound, not spelling.

မတြာသည် အသံသာဖြစ်ပြီး စာလုံးပေါင်းမဟုတ်ပါ

Iambic pentameter may sound technical,

သံတို၊သံရှည် ငါးလုံးဖွဲ့လင်္ကာဟာ ပညာရပ်ဆန်ပုံပေါက်နိုင်ပေမဲ့

but there's an easy way to remember what it means.

ဆိုလိုချက်ကို မှတ်မိဖို့ မလွယ်တဲ့နည်းတစ်ခုပါ။

The word iamb is pronounced just like the phrase, "I am."

iamb စကားလုံးဟာ "I am." စကားစုလို အသံထွက်ပါတယ်။

Now, let's expand that to a sentence

ကဲ၊ ဒါကို သံတိုသံရှည် ငါးလုံးဖွဲ့လင်္ကာ

that just happens to be in iambic pentameter.

ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ဝါကျတစ်ကြောင်းအဖြစ် ချဲ့ကြည့်ရအောင်။

"I am a pirate with a wooden leg."

"ငါဟာ သစ်သားခြေထောက်နဲ့ ပယ်လယ်ဓားပြ"

The pirate can only walk in iambs,

ပင်ယ်ဓားပြဟာ သံတိုသံရှည်ထဲမှာသာ လျှောက်နိုင်တယ်၊

a living reminder of Shakespeare's favorite meter.

ရှိတိစပီးယား အကြိုက်ဆုံး မတြာရဲ့ ရှင်သန်နေတဲ့ သတိပေးချက်တစ်ခုပါ။

Iambic pentameter is when he takes ten steps.

သံတိုသံရှည် ငါးလုံးဖွဲ့ လင်္ကာက သူ ခြေလှမ်းဆယ်လှမ်း လှမ်းချိန်ပါ။

Our pirate friend can even help us remember how to properly mark it

မိတ်ဆွေပင်လယ်ဓားပြဟာ ဒါကို ကျကျနန မှတ်ပုံကို အမှတ်ရဖို့တောင်ကူညီတယ်။

if we image the footprints he leaves walking along a deserted island beach:

လူသူကင်းမဲ့တဲ့ ကမ်းစပ်တစ်လျှောက်လျှောက်ကာ သူ့ချန်ရစ်တဲ့ ခြေရာတွေကိုစိတ်ကူးကြည့်ရင်ပါ

A curve for unstressed syllables, and a shoe outline for stressed ones.

ဖော့သံတွေအတွက် အဝိုက်တစ်ခုနဲ့ ဖိသံတွေရဲ့ ဖိနပ်ကောက်ကြောင်းတစ်ခုပါ။

"If music be the food of love, play on."

"ဂီတာဟာ အချစ်ရဲ့အစာသာဆိုရင် ဆက်တီးမှုတ်ပေတော့"

Of course, most lines of Shakespeare's plays

တကယ်က ရှိတ်စပီးယား ပြဇာတ်တွေရဲ့ စာကြောင်း

are written in regular prose.

အများစုကို ပုံမှန် စကားပြေနဲ့ ရေးသားတာပါ။

But if you read carefully,

ဒါပေမဲ့ အသေအချာ ဖတ်ရင်

you'll notice that Shakespeare's characters turn to poetry,

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေဟာ ကဗျာ အထူးသဖြင့် ငါးလုံးဖွဲ့

and iambic pentameter in particular,

လင်္ကာအဖြစ်ပြောင်းသွားတာ သတိပြုမိလိမ့်မယ်၊

for many of the same reasons that we look to poetry in our own lives.

အကြောင်းက ကိုယ်ပိုင်ဘဝတွေမှာ ကဗျာစာပေနဲ့ တူတဲ့ တူညီတဲ့အကြောင်းများစွာ ရှိလို့ပါ။

Feeling passionate, introspective, or momentous.

ချစ်ရမ္မက်၊ အတွေးနယ်ချဲ့မှုနဲ့ လေးနက်မှုခံးစားချက်ပေါ့။

Whether it's Hamlet pondering his existence,

Hamlet က သူ့ဖြစ်တည်မှုကို တွေးနေတာဖြစ်စေ၊

or Romeo professing his love,

Romeo က သူ့အချစ်ကို ဖွင့်ဟနေတာဖြစ်စေ

the characters switch to iambic pentameter when speaking about their emotions

ဇာတ်ကောင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ စိတ်ခံစားတွေနဲ့ လောကထဲက သူတို့နေရာ

and their place in the world.

အကြောင်းပြောတဲ့အခါ ငါးလုံးဖွဲ့ လင်္ကာကို ပြောင်းတယ်။

Which leaves just one last question.

ဒါက နောက်ဆုံးမေးခွန်း ကျန်နေတယ်။

Why did Shakespeare choose iambic pentameter for these moments,

ဘာကြောင့် ဒီအခြေအနေတွေအတွက် ငါးလုံးဖွဲ့ လင်္ကာကိုရှိတ်စပီးယား ရွေးချယ်ခဲ့သလဲ။

rather than, say, trochaic hexameter or dactylic tetrameter?

ဆိုပါစို့ သုံးသံစု ၆ ကြောင်း (သို့) နှစ်သံစု ၅ ကြောင်းလင်္ကာအစားပေါ့။

It's been said that iambic pentameter was easy for his actors to memorize

ငါးလုံးဖွဲ့ သံလျော့၊ သံတင်းလင်္ကာဟာ သရုပ်ဆောင်တွေအတွက် မှတ်မိဖို့နဲ့

and for the audience to understand

ပရိတ်သတ် နားလည်ဖို့ လွယ်တယ်ဆိုကြတယ်

because it's naturally suited to the English language.

အကြောင်းက ၎င်းဟာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနဲ့ သဘာဝကျကျ လိုက်ဖက်လို့ပါ။

But there might be another reason.

ဒါပေမဲ့ နောက်အကြောင်းပြချက် ရှိလောက်ပါတယ်။

The next time you're in a heightened emotional situation,

နောက်တစ်ခါ ခံစားမှု အရှိန်မြင့်တဲ အခြေအနေတစ်ခုမှာ ရှိရင်

like the ones that make Shakespeare's characters burst into verse,

ရှိတ်စပီးယားဇာတ်ကောင်းတွေ လင်္ကာ ဖွဲ့ဖြစ်သွားစေတာမျိုးတွေပေါ့၊

put your hand over the left side of your chest.

သင့်ရင်ဘတ် ဘယ်ဘက်အပေါ် လက်တင်ထားလိုက်ပါ။

What do you feel?

ဘာ ခံစားရလဲ။

That's your heart beating in iambs.

ဒါ သံလျော့၊သံတင်းတွေထဲမှာ သင့်နှလုံးခုန်နေတာပါ။

Da duhm, da duhm, da duhm, da duhm, da duhm.

ဒါ ဒွန်း ဒါ ဒွန်း ဒါ ဒွန်း ဒါ ဒွန်း ဒါ ဒွန်း

Shakespeare's most poetic lines don't just talk about matters of the heart.

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ ကဗျာအဆန်ဆုံး စာကြောင်းတွေက နှလုံးသားရဲ့ အကြောင်းတွေသာ မဟုတ်ဘူး။

They follow its rhythm.

စည်းချက်အတိုင်း လိုက်ပါတယ်။