What are those colors you see when you rub your eyes? - Paul CJ Taylor

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

In the late 1600s, Isaac Newton conducted a series of experiments

၁၆၀၀ ပြည့်လွန် နှောင်းပိုင်းမှာ၊ အိုက်ဇက် နယူတန်က မျက်လုံး ဘေးကင်းရေးရဲ့

that broke the two most fundamental rules of eye safety—

အခြေခံအကျဆုံး စည်းမျဉ်း ၂ခုကို ချိုးဖျက် တဲ့ စမ်းသပ်မှုများစွာကို လုပ်ခဲ့ပြီး

in one, he stared at the sun,

တစ်ခုမှာ သူက နေကို ငေးကြည့်ခဲ့ပြီး

and in the other he stuck a needle under his eyeball.

နောက်တစ်ခုမှာ သူက သူ့မျက်ဆန်အောက်မှာ အပ်တစ်ချောင်း စိုက်လိုက်တာပါ။

Newton was hoping to better understand the lights and colors

နယူတန်က မျက်လုံးတွေ မှိတ်ထားတဲ့အခါ၊ တစ်ခါတစ်ရံမှာ ပေါ်လာတဲ့ အလင်းတွေနဲ့

that sometimes appear when your eyes are closed.

အရောင်တွေကို ပိုကောင်းမွန်စွာ နားလည်ဖို့ မျှော်လင့်တာပါ။

If you've ever sat around an evening campfire or, unlike Newton,

သင်ဟာ ညနေ မီးပုံအနားမှာ ထိုင်တာ ဒါမှမဟုတ်

unintentionally glanced at the sun,

နေကို မတော်တဆ စိုက်ကြည့်တာ လုပ်ဖူးရင်၊

you may have noticed illuminated patterns briefly dance along your vision

 အမှောင်ထဲမှာ မှိန်မသွားခင်၊ အမြင်အာရုံတစ်လျှောက် ခဏလေး လှုပ်ရှားနေတဲ့

before fading into darkness.

လင်းလက်နေတဲ့ ပုံစံတွေကို သတိပြုမိလောက်တယ်။

So how do these visual illusions, known as afterimages, form?

ဒါဆို နောက်ဆက်တွဲ ပုံရိပ်တွေလို့ သိကြတဲ့ အမြင် အရိပ်အယောင်တွေက ဘယ်လိုဖြစ်လာတာလဲ။

Inside the retina, specialized cells called photoreceptors

မြင်လွှာအတွင်းမှာ အလင်းအာရုံခံတွေလို့ ခေါ်တဲ့ အထူးပြု ဆဲလ်တွေက အလင်းကိုယူပြီး

take in light and turn it into a signal the brain can understand.

ဦးနှောက်က နားလည်နိုင်တဲ့ အချက်ပြတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲပေးတယ်။

Photoreceptors contain thousands of molecules called photopigments,

အလင်းအာရုံခံတွေမှာ photopigment လို့ ခေါ်တဲ့မော်လီကျူးထောင်ပေါင်းများစွာ ပါပြီး

which are sensitive to particular colors.

ဒါတွေက သီးခြားအရောင်တွေကို အာရုံခံနိုင်တယ်။

When a light-photon strikes a pigment, part of the photopigment’s structure,

အလင်း-ဖိုတွန်က ရောင်ခြယ်တစ်ခုကို တိုက်မိတဲ့အခါ၊ chromophore လို့ သိကြတဲ့

known as chromophore,

photopigments

absorbs the energy by temporarily altering its molecular structure

ဖွဲ့စည်းပုံက၊ အရောင်ဖျော့ခြင်းလို့ခေါ်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ မော်လီကျူးဖွဲ့စည်းပုံကို

in a process called bleaching.

ယာယီပြောင်းလဲရင်း စွမ်းအင်ကို စုပ်ယူတယ်။

This reconfiguration induces a cascade of chemical reactions

ဒီပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုက ဦးနှောက်ဆီ လျှပ်စစ်သွေးခုန်နှုန်း

that route an electrical pulse to the brain.

ပို့ပေးတဲ့ ဓာတု ဓာတ်ပြုမှု အစဉ်တစ်ခုကို ဖြစ်စေတယ်။

And once your brain assembles the signals

သင့်ဦးနှောက်က ခန့်မှန်းခြေ အလင်းအာရုံခံ ဆဲလ်ပေါင်း

from approximately 200 million photoreceptor cells,

သန်း ၂၀၀ ဆီက အချက်ပြမှုတွေကို စုစည်းပြီးတာနဲ့၊

you see an image.

သင်ဟာ ပုံရိပ်တစ်ခုကို မြင်တယ်။

So how does this lead to an afterimage?

ဒါဆို ဒါက နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ်တစ်ခုဆီ ဘယ်လို ရောက်သွားစေလဲ။

Scientists aren't quite sure,

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက သိပ်မသေချာပေမဲ့၊

but a leading theory suggests that photoreceptors may be to blame.

အထင်ကရ သီအိုရီတစ်ခုကတော့ အလင်းအာရုံခံတွေကို လွှဲချဖို့ အကြံပြုတယ်။

Looking at something bright causes many pigments in a photoreceptor to bleach.

တောက်ပတာတစ်ခုကို ကြည့်တာက အလင်းအာရုံခံ ထဲက ရောင်ခြယ်များစွာကို အရောင်ဖျော့စေတယ်။

In this state, photopigments can't absorb light well and need to regenerate.

ဒီအခြေအနေမှာ၊ photopigment တွေက အလင်းကို မစုပ်ယူနိုင်ဘဲ၊ အသစ်ဖြစ်စေဖို့ လိုအပ်တယ်။

However, it's believed that photoreceptor cells momentarily continue to fire

ဒါပေမဲ့၊ မျက်လုံး မှိတ်ထားစဉ်မှာ၊ တောက်လောင်နေတဲ့ မီးပုံကို တောက်ပတဲ့

and to send signals to the brain,

ပုံစံအဖြစ် ပြောင်းလဲရင်း၊ အလင်းအာရုံခံ ဆဲလ်တွေက

transforming the blazing campfire to a bright pattern as you close your eyes.

ဦးနှောက်ဆီ အချက်ပြတွေ ပို့ပေးဖို့ ခဏတာ ဆက်နိုးကြွစေတယ်လို့ ယုံကြည်ကြတယ်။

This is known as a positive afterimage.

ဒါကို မူလအရောင် နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ် လို့ ခေါ်တယ်။

Positive afterimages normally fade within a few seconds,

မူလအရောင် နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ်တွေက စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်း မှိန်သွားတတ်ပြီး

and, under certain conditions,

တချို့အခြေအနေတွေအောက်မှာ၊

can be replaced by what is known as a negative afterimage.

ပြောင်းပြန် နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ်လို့ သိကြတာတွေနဲ့ အစားထိုးနိုင်တယ်။

The original colors appear to be swapped for their approximate complement:

မူလအရောင်တွေက ၎င်းတို့ရဲ့ နီးစပ်ရာ ဖြည့်စွက်မှုအတွက် ဖလှယ်လိုက်ပုံရတယ်၊

blue with yellow, red with cyan, green with magenta.

အဝါနဲ့ အပြာ၊ အနီနဲ့ စိမ်းပြာ၊ အစိမ်းနဲ့ ပန်းခရမ်း။

If you fixate on a bright image of a green flower on a yellow background,

အဝါနောက်ခံပေါ်က အစိမ်းရောင် ပန်းပွင့်ရဲ့ တောက်ပတဲ့ ပုံရိပ်ကို ပြုပြင်ပြီး

then glance at a white screen, or close your eyes,

အဖြူရောင် စခရင်ကို ကြည့်ရင်၊ ဒါမှမဟုတ် မျက်စိမှိတ်ထားရင်၊

you will see a negative afterimage of a magenta flower on a blue background.

 အပြာနောက်ခံမှာ ပန်းခရမ်း ပန်းပွင့်ရဲ့ ပြောင်းပြန် နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ်ကို မြင်မယ်။

Scientists are still working to understand the origins of negative afterimages,

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ပြောင်းပြန် နောက်ဆက်တွဲပုံရိပ်ရဲ့ဇစ်မြစ်ကို နားလည်ဖို့

and there are multiple theories.

လုပ်ဆောင်ဆဲဖြစ်ပြီး သီအိုရီများစွာရှိတယ်။

Some evidence suggests the source lies in the layers of neuronal cells

တချို့ အထောက်အထားတွေက ရင်းမြစ်က အာရုံကြောကလာပ်စည်းစု ဆဲလ်တွေလို့ခေါ်တဲ့

in the retina called ganglion cells,

မြင်လွှာက အာရုံကြော ဆဲလ်အလွှာတွေမှာလို့ ညွှန်းပေမဲ့၊

while other research implicates deeper processing in the brain.

အခြားသုတေသနတွေမှာ ဦးနှောက်ထဲက ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ လုပ်ဆောင်မှု ပါဝင်နေတယ်။

Another theory suggests the source lies, again, in the photoreceptors.

ရင်းမြစ်က၊ ထပ်ပြောရရင်၊အလင်းအာရုံခံတွေမှာ ရှိနေတယ်လို့ နောက်သီအိုရီတစ်ခုက ညွှန်းတယ်။

The idea is that certain cells are activated if one color—

အယူအဆကတော့ အစိမ်းလို အရောင်တစ်မျိုးကို ကြည့်ရင်

such as green— is viewed.

တချို့ဆဲလ်တွေက နှိူးဆွခံရတယ်။

Meanwhile, other cells that are normally activated by viewing red—

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ ပုံမှန်ကတော့ အနီ-အစိမ်းရဲ ဖြည့်စွက်မှုတွေကို ကြည့်ရင်း၊

green’s complement— are then left deactivated.

နှိုးဆွခံရတဲ့ တခြားဆဲလ်တွေက နောက်တော့ မလှုပ်မရှားဖြစ်သွားတယ်။

But if you stare at a green image for an extended period of time,

ဒါပေမဲ့၊ သင်ဟာ အစိမ်းရောင် ပုံရိပ်ကို ကြာကြာ စိုက်ကြည့်နေရင်၊

it's thought that while the activated green cells become fatigued,

နှိုးဆွခံရတဲ့ အစိမ်းရောင်ဆဲလ်တွေက နွမ်းနယ်ပေမဲ့၊  

the red cells are still sensitive to input.

အနီရောင်ဆဲလ်တွေဟာ ထည့်သွင်းဖို့ အာရုံခံစားနိုင်ဆဲလို့ ယူဆရတယ်။

As a result, when you look away or close your eyes,

ရလဒ်အနေနဲ့၊ အကြည့်လွှဲတဲ့အခါ ဒါမှမဟုတ် မျက်စိမှိတ်ထားတဲ့အခါ၊

the opposing red cells are momentarily more active than the tired green cells,

ဆန့်ကျင်ဘက်အနီရောင်ဆဲလ်တွေက နွမ်းနယ်နေတဲ့ အစိမ်းရောင်ဆဲလ်တွေထက် ခဏတာ ပိုတက်ကြွလာပြီး

creating the perception of a color that is close to the original color’s complement.

မူလအရောင်ရဲ့ ဖြည့်စွက်မှုနဲ့ နီးစပ်တဲ့ အရောင်တစ်ခုကို ဖန်တီးပေးတယ်။

But scientists still don’t know for sure.

ဒါပေမဲ့၊ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ သေချာ မသိသေးဘူး။

And yet another puzzling visual illusion involves no light or staring at all.

နောက်ထပ်ပဟေဠိဆန်တဲ့ အမြင်လှည့်စားမှုမှာ အလင်း ဒါမှမဟုတ် စိုက်ကြည့်တာ လုံးဝ မပါဘူး။

Simply rubbing, or like Newton, inadvisably stabbing behind your eye

ပွတ်လိုက်ရုံ ဒါမှမဟုတ် နယူတန်လို   မျက်စိနောက်မှာ အဆင်ခြင်မဲ့စွာ ထိုးစိုက်တာက

can generate the brief appearance of lights and colors.

အလင်းတွေနဲ့ အရောင်တွေရဲ့ အသွင်ကို ထုတ်ပေးနိုင်တယ်။

These are known as pressure phosphenes.

ဒါတွေကို pressure phosphenes လို့ ခေါ်ပါတယ်။

Newton hypothesized that the colorful circles of light

ရောင်စုံ အလင်းစက်ဝိုင်းတွေက သူ့မြင်လွှာရဲ့ ရုပ်ပိုင်း

were caused by the physical bending of his retina.

ကွေးညွှတ်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်စေတာလို့ နယူတန်က ယူဆခဲ့တယ်။

Today, some scientists believe that pressure phosphenes

ဒီခေတ်မှာ pressure phosphenes တွေက ပုံပျက်တာရဲ့ ရလဒ်လို့

are indeed the result of distortion—

သိပ္ပံပညာရှင်တချို့က ယုံကြည်ကြတယ်။

that rubbing or poking your eyes physically stretches neurons,

နျူရွန်းတွေကို ဆန့်ထွက်စေတဲ့ မျက်လုံးတွေကို ပွတ်တာ၊ ထိုးဆွတာ

bending the photoreceptors out of shape and causing them to fire.

အလင်းအာရုံခံတွေကို ပုံပျက်အောင် ကွေးညွှတ်တာ၊ ဒါတွေကို နိုးကြွစေတာတွေပါ။

But again, the science of phosphenes is far from settled,

ဒါပေမဲ့၊ ထပ်ပြောရရင်၊ ဖော့စဖင်း သိပ္ပံပညာက သဘောတူညီမှုရဖို့ ဝေးကွာပြီး

and there are other ways they can form.

ဒါတွေ ဖြစ်ပေါ်နိုင်တဲ့ အခြားနည်းလမ်းတွေလည်း ရှိတယ်။

For example, during procedures where magnetic pulses are sent

ဥပမာ၊ သံလိုက် သွေးခုန်နှုန်းတွေကို ဦးနှောက်ရဲ့ သီးခြားအစိတ်အပိုင်းတွေဆီ

into specific parts of the brain,

ပို့တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေအတွင်းမှာ

some people, including those with certain types of blindness,

တချို့ မျက်စိကွယ်သူတွေ အပါအဝင် လူအချို့က အလင်းလက်တာတွေ

report seeing flashes of light.

တွေ့ရတယ်လို့ ပြောကြတယ်။

And astronauts, traveling where few others have gone before,

အရင်က အခြားသူ အနည်းငယ် သွားဖူးတဲ့နေရာကို သွားတဲ့  အာကာသယာဉ်မှူးတွေဟာ

often describe seeing similar effects when exposed to cosmic radiation

နေနဲ့ အခြားကြယ်တွေဆီက ကော်စမစ်ရောင်ခြည်တွေနဲ့ ထိတွေ့တဲ့အခါ၊  

from the Sun and other stars.

အလားတူ သက်ရောက်မှုများကို မြင်ရလေ့ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြကြတယ်။