Can you transplant a head to another body? - Max G. Levy

545,658 views ・ 2024-06-04

TED-Ed


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma
00:06
On March 14th, 1970, Robert White and his team carted two small monkeys
0
6961
6507
၁၉၇၀ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၄ ရက်နေ့မှာ၊ Robert White နဲ့ အဖွဲ့ဟာ မျောက်ငယ်နှစ်ကောင်ကို
00:13
into an operating room.
1
13468
1668
ခွဲစိတ်ခန်းထဲ သယ်ဆောင်လာခဲ့ကြတယ်။
00:15
The neurosurgeon lay on the verge of an ambitious experiment,
2
15261
3670
အာရုံကြောခွဲစိတ်ကုဆရာဝန်က ဆယ်စုနှစ်ချီတဲ့ ရည်မှန်းချက်ကြီးတဲ့
00:18
decades in the making, which was bizarre,
3
18931
2586
စမ်းသပ်မှုတစ်ခု စတင်တော့မှာပါ၊
00:21
if not pulled straight from his own fever dream.
4
21559
2878
သူ့ရဲ့ကယောင်ကတမ်း စိတ်ကူးကနေ သာမဟုတ်ရင်၊ ဒါက ခပ်ဆန်းဆန်းပါ။
00:24
White’s objective?
5
24604
1460
White’s ရဲ့ရည်ရွယ်ချက်လား။
00:26
Connect the head of Monkey A to the body of Monkey B,
6
26147
4880
မျောက် A ရဲ့ ခေါင်း ကို မျောက် B ရဲ့ ကိုယ်နဲ့ဆက်သွယ်ဖို့ပါ၊
00:31
in what he considered a whole-body transplant.
7
31027
3545
တစ်ကိုယ်လုံးာ အစားထိုးကုသမှုလို့ သူ ယူဆထားတာပါ။
00:34
White’s ultimate goal was to one day perform this surgery on humans.
8
34781
4879
White ရဲ့ အန္တိမ ပန်းတိုင်က တစ်နေ့ လူတွေမှာ ဒီလိုခွဲစိတ်ကုသမှုလုပ်ဖို့ပါ။
00:39
While disturbing, the idea of a body transplant
9
39911
3211
စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စရာပေမဲ့၊ ကိုယ်ခန္ဓာ အစားထိုးကုသမှု အယူအဆက
00:43
raises ethical, biological, and philosophical questions—
10
43122
4254
ဒီနေ့တိုင် ဆွေးနွေးနေဆဲဖြစ်တဲ့၊ သက်ရှိ သဘာဝနဲ့ သိပ္ပံပညာ
00:47
on the nature of life and the limits of science—
11
47376
3045
ကန့်သတ်ချက်တွေပေါ်က ကျင့်ဝတ်၊ ဇီဝဗေဒနဲ့ ဒဿနဆိုင်ရာ
00:50
that are still discussed today.
12
50421
2211
မေးခွန်းတွေကို ပေါ်ပေါက်စေတယ်။
00:52
But first, is it even medically possible?
13
52757
2753
ဒါပေမဲ့ ပထမဆုံး၊ ဒါက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာအရတောင် ဖြစ်နိုင်လား။
00:55
White's surgery faced several technical hurdles.
14
55676
3254
White ရဲ့ ခွဲစိတ်က နည်းပညာဆိုင်ရာ အတားအဆီးးအများကြီးကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။
00:58
For one thing, it guaranteed paralysis
15
58971
3420
တစ်ခုရှိတာက၊ ပြတ်နေတဲ့ ကျောရိုးနဗ်ကြောကို
01:02
as no doctor then— or now— could reconnect a severed spinal cord.
16
62391
4964
ပြန်ဆက်နိုင်တဲ့ ဆရာဝန်မရှိဖူးတာကြောင့် ဒါက သွက်ချာပါဒကို အာမခံခဲ့တယ်။
01:07
But White, a practicing neurosurgeon,
17
67522
2752
ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့ကုနေတဲ့ အာရုံကြောခွဲစိတ်ကုဆရာဝန်၊ White က
01:10
thought the surgery could be life-saving
18
70274
2586
ကျောရိုးနဗ်ကြော ထိခိုက်မှုတွေ ဒါမှမဟုတ် ALS လို
01:12
for his patients with spinal cord injuries or progressive mobility diseases like ALS.
19
72860
6507
အဆင့်ဆင့် ရွေ့လျားမှု ရောဂါတွေရှိတဲ့ လူနာတွေအတွက် အသက်ကယ်နိုင်တယ်လို့ ယူဆတယ်။
01:19
These patients often face multi-organ failures and paralysis,
20
79492
5255
ဒီလူနာတွေက အင်္ဂါပေါင်းစုံပျက်ယွင်းမှုနဲ့ သွက်ချာပါဒကို မကြာခဏ ရင်ဆိုင်ရလေ့ရှိတော့၊
01:24
so with a body transplant,
21
84914
1960
ကိုယ်ခန္ဓာအစားထိုးတာနဲ့ဆို၊
01:26
he hoped to save their lives by replacing all of their organs at once.
22
86916
5172
အင်္ဂါအားလုံးကို ချက်ချင်းအစားထိုးရင်း အသက်တွေ ကယ်တင်ဖို့ သူ မျှော်လင့်ခဲ့တယ်။
01:32
But paralysis wasn't the only challenge.
23
92213
2920
ဒါပေမဲ့ သွက်ချာပါဒရောဂါက တစ်ခုတည်းသော စိန်ခေါ်မှု မဟုတ်ဘူး။
01:35
Due to their high energy demands,
24
95216
2294
မြင့်မားတဲ့ စွမ်းအင်လိုအပ်တဲ့အတွက်
01:37
brain cells require a constant supply of oxygenated blood to survive.
25
97510
5631
ဦးနှောက်ဆဲလ်တွေဟာ ဆက်ရှင်ဖို့ အောက်ဆီဂျင် ပေးထားတဲ့ မပြတ် သွေးအထောက်အပံ့ လိုအပ်တယ်။
01:43
Yet the transplant surgery would likely interrupt the brain’s oxygen flow
26
103266
4963
ဒါပေမဲ့ အစားထိုး ခွဲစိတ်မှုက ဦးနှောက်ရဲ့ အောက်ဆီဂျင် စီးဆင်းမှုကို နာရီနဲ့ချီကာ
01:48
for hours.
27
108229
1043
အလျဉ်ပြတ်စေမှာပါ။
01:49
But White had an idea.
28
109397
1835
ဒါပေမဲ့ White မှာ စိတ်ကူးတစ်ခု ရှိခဲ့တယ်။
01:51
When the brain is cold,
29
111357
1293
ဦးနှောက်က အေးနေတဲ့အခါ၊
01:52
its metabolism slows down and it relies less on oxygen.
30
112733
4547
၎င်းရဲဇီဝဖြစ်စဉ်က နှေးသွားပြီး အောက်ဆီဂျင်ကို အားထားမှု လျော့နည်းတယ်။
01:57
Experimenting on dogs and monkeys,
31
117488
2795
ခွေးတွေနဲ့ မျောက်တွေကို စမ်းသပ်ကြည့်ရင်း၊
02:00
White optimized a brain-cooling technique
32
120408
3253
ဦးနှောက် သွေးစီးဆင်းမှုကို စိစစ်ရွေးနုတ်ကာ
02:03
where the brain’s blood flow was selectively chilled and halted,
33
123661
4338
အေးစိမ့်၊ ရပ်တန့်စေတဲ့ နည်းစနစ်ကို White က ပိုကောင်းစေခဲ့ပြီး
02:07
while the rest of the body’s blood remained warm and circulated.
34
127999
3628
ကျန်တဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာရဲ့သွေးက ဆက်ပြီး နွေးထွေး၊ ပျံ့နှံ့နေတယ်။
02:12
Then, in 1964, White successfully cooled the brain of a human patient
35
132003
6089
ဒီနောက် ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှာ White က အသက်အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ဦးနှောက်အကျိတ်ရှိနေတဲ့
02:18
with a life-threatening brain tumor into “suspended animation” at 11°C.
36
138092
6256
လူနာရဲ့ ဦးနှောက်ကို ၁၁°စီမှာ “ဆိုင်းနေတဲ့ လှုပ်ရှားမှု” ဆီ အောင်မြင်စွာ အေးစေခဲ့တယ်။
02:24
Whereas normally the surgical team would have just 3 to 5 minutes
37
144432
4504
ပုံမှန်အနေနဲ့၊ ခွဲစိတ်ကုသမှုအဖွဲ့ဟာ အကျိတ်ကို ဖယ်ရှားဖို့ ၃ မိနစ် ကနေ
02:28
to remove the tumor,
38
148936
1377
၅ မိနစ်သာ ကြာမှာဖြစ်ပေမဲ့၊
02:30
with this new technique,
39
150313
1376
ဒီနည်းစနစ် အသစ်နဲ့ကျတော့၊
02:31
they operated for over an hour without causing damage.
40
151689
3962
သူတို့ဟာ ထိခိုက်မှုမဖြစ်စေဘဲ၊ တစ်နာရီကျော်ကြာ လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်။
02:35
Brain cooling revolutionized the field of neurosurgery
41
155818
3629
ဦးနှောက် အအေးခံတာက အာရုံကြောခွဲစိတ်ကုသမှု နယ်ပယ်ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့ပြီး
02:39
and put White one step closer to his body transplant goal.
42
159447
4337
White ကို သူ့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အစားထိုးကုသမှု ပန်းတိုင်နဲ့ခြေတစ်လှမ်း ပိုနီးကပ်လာစေတာပါ။
02:44
But this vision was fraught with serious ethical concerns.
43
164076
4004
ဒါပေမဲ့ ဒီအမြင်က ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့ ဗျာများနေတယ်။
02:48
What conditions would justify such an experimental surgery,
44
168539
4338
အားအင်ကုန်ခမ်းတဲ့နာကျင်မှုနဲ့ အာရုံကြောဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှု ဖြစ်စေနိုင်တဲ့
02:52
that could result in debilitating pain and neurological damage?
45
172877
4046
ဒီလိုစမ်းသပ်ခွဲစိတ်ကုသမှုမျိုးကို ဘယ်အခြေအနေတွေက ကျိုးကြောင်းပြမှာလဲ။
02:57
And how many animals would have to die to prove it was possible?
46
177048
3879
ဖြစ်နိုင်တာကို သက်သေပြဖို့ တိရစ္ဆာန်ဘယ်နှစ်ကောင် သေပေးရမလဲ။
03:01
At the time, bioethics was still an emerging field.
47
181093
3838
အဲဒီအချိန်က ဇီဝဆေးပညာကျင့်ဝတ်က ပေါ်ထွန်းစ နယ်ပယ်တစ်ခု ဖြစ်နေတုန်းပါ။
03:05
Nevertheless, numerous critics, including many in the scientific community,
48
185097
4380
ဒါပေမဲ့ သိပ္ပံအသိုင်းအဝန်းထဲက လူများစွာ အပါအဝင် ဝေဖန်ရေးသမားများစွာက White ရဲ့
03:09
recognized the cruelty of White's research and strongly opposed it.
49
189477
4254
သုတေသနရဲ့ကြမ်းကြုတ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုပြီး အပြင်းအထန် ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြတယ်။
03:13
Yet White continued to gain approval from agencies like the NIH.
50
193940
4170
သို့တိုင် White က NIH လို အေဂျင်စီတွေက ထောက်ခံမှုကို ဆက်လက်ရရှိ ခဲ့တယ်။
03:18
And by 1970, he was ready to attempt a monkey body transplant.
51
198110
5256
၁၉၇၀ ခုနှစ်အရောက်မှာ မျောက်ခန္ဓာကိုယ် အစားထိုးဖို့ ကြိုးစားတာက အသင့်ဖြစ်နေပါပြီ။
03:23
First Monkey A was installed with temporary blood vessels—
52
203699
3879
ပထမမျောက် A ကို ယာယီ သွေးကြောတွေတွေနဲ့ တပ်ဆင်ထားတယ်။
03:27
coils of plastic tubes that tethered the head to the body.
53
207662
3962
ခန္ဓာကိုယ်မှာ ခေါင်းကို ချည်ထားတဲ့ ပလတ်စတစ်ပြွန် အခွေတွေပါ။
03:31
Plastic tube by plastic tube, the team connected Body B to Head A,
54
211832
5631
ပလတ်စတစ်ပြွန်တစ်ခုချင်းကနေ၊ အဖွဲ့ဟာ ခန္ဓာကိုယ် B ကို ခေါင်း A နဲ့ ဆက်ပြီးနောက်
03:37
and then waited for the subject to awake from anesthesia.
55
217463
3712
မေ့ဆေးပေးထားတာနေတာကနေ အစမ်းသပ်ခံကိုနိုးထဖို့ စောင့်ခဲ့ကြတယ်။
03:41
The monkey did— alive, paralyzed, and extremely distressed.
56
221425
5047
မျောက်က တကယ် အသက်ရှင်ခဲ့တာပါ၊ သွက်ချာပါဒလိုက်ပြီး စိတ်သောကရောက်ခဲ့တယ်။
03:46
According to the team, the monkey could see, smell, hear,
57
226555
4296
အဖွဲ့ရဲ့ အဆိုအရ မျောက်က မြင်နိုင်၊ အနံ့ခံနိုင်၊ ကြားနိုင်ကာ
03:50
and even tried to bite off one of the doctors’ fingers.
58
230851
3003
ဆရာဝန်ရဲ့ လက်ချောင်းတွေကိုတောင် ကိုက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။
03:53
White felt this proved that the operation could work.
59
233938
2961
ခွဲစိတ်မှုက အလုပ်ဖြစ်နိုင်တာကို သက်သေပြတာလို့ White ခံစားခဲ့ရတယ်။
03:57
The brain appeared to survive a head transplant
60
237108
3128
ဦးခေါင်းအစားထိုးကုသမှုမှာ ဦးနှောက်က ဆက်ရှင်နေပုံရပြီး
04:00
and, with high doses of drugs, could live without immune rejection.
61
240319
4254
ဆေးပမာဏ အများကြီးနဲ့အတူ ကိုယ်ခံအား ငြင်းဆန်မှုမရှိဘဲ ရှင်သန်နိုင်တယ်။
04:04
But had White performed a body transplant on Monkey A?
62
244699
3878
ဒါပေမဲ့ White က မျောက် A ပေါ်မှာ ခန္ဓာကိုယ်အစားထိုးကုသမှု လုပ်ခဲ့သလား။
04:08
Or was it a head transplant on Monkey B?
63
248619
2961
ဒါမှမဟုတ် မျောက် B မှာ ဦးခေါင်းအစားထိုးခဲ့တာလား။
04:11
The surgery raises questions about the mind-body divide
64
251789
3670
ခွဲစိတ်ကုသမှုက နှစ်ထောင်ချီ ငြင်းခုံခဲ့တဲ့ စိတ်- ကိုယ် ပိုင်းခြားမှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့
04:15
that have been debated for millennia.
65
255459
1919
မေးခွန်းတွေ ပေါ်ပေါက်စေတယ်။
04:17
While modern neuroscience supports the central role of the brain
66
257878
4046
မျက်မှောက်ခေတ် အာရုံကြောသိပ္ပံက လူတွေရဲ့အသိစိတ်ကို တည်ဆောက်ပေးရာမှာ
04:21
in building out our consciousness,
67
261924
1877
ဦးနှောက်ရဲ့ အဓိက ကဏ္ဍကို ထောက်ပံ့ပေမဲ့၊
04:23
discoveries about gut neurons and the microbiome
68
263801
3337
အဖြေက ပိုရှုပ်ထွေးနိုင်လောက်တယ်လို့ ဝမ်းဗိုက်နဗ်ကြောတွေနဲ့
04:27
suggest that the answer may be more complicated.
69
267138
3128
အဏုဇီဝရုပ်တွေအကြောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေက ညွှန်းနေတယ်။
04:30
Does part of the “self” reside outside of the mind?
70
270433
3461
“ပင်ကိုစိတ်” တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက စိတ်ရဲ့ပြင်ပမှာ တည်ရှိနေတာလား။
04:34
The body and brain are interconnected by circuits and signaling systems;
71
274020
4254
ခန္ဓာကိုယ်နဲ့ ဦးနှောက်ကို ပတ်လမ်းတွေ၊ အချက်ပြစနစ်တွေနဲ့ အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်ထားတယ်။
04:38
so, what is lost by separating the two?
72
278357
2670
ဒီတော့ ဒီနှစ်ခုကို ခွဲထုတ်တာကနေ ဘာ ပျောက်ဆုံးသွားတာလဲ။
04:41
As a neurosurgeon, White performed more than 10,000 brain operations
73
281319
4796
အာရုံကြောခွဲစိတ်ကုဆရာဝန်အနေနဲ့ White ဟာ ၁၉၉၈ ခုနှစ်မှာ အငြိမ်းစားမယူခင်အထိ
04:46
before retiring in 1998—
74
286115
2294
ခွဲစိတ်ကုသမှု ၁၀,၀၀၀ ကျော် လုပ်ခဲ့ပေမဲ့၊
04:48
but never the human head transplant he dreamed of.
75
288617
3421
သူ အိပ်မက်မက်ခဲ့တဲ့ လူ့ဦးခေါင်း အစားထိုးကုသမှု တစ်ခါမှ မလုပ်ခဲ့ဘူး။
04:52
Since then, several scientists have expressed interest in picking up
76
292163
4129
ဒီအချိန်ကစပြီး သိပ္ပံပညာရှင်များစွာက White ချန်ထားခဲ့တာကနေ ပြန်စဖို့ စိတ်ဝင်စားတာကို
04:56
where White left off, reviving unfinished debates.
77
296292
3962
ဖော်ပြခဲ့ကြပြီး မပြီးသေးတဲ့ အချေအတင် ဆွေးနွေးမှုတွေ ပြန်ပေါ်လာတယ်။
05:00
Even if a doctor could successfully connect a patient’s head
78
300504
3420
ဆရာဝန်တစ်ယောက်က လူနာရဲ့ခေါင်းကို အလှူရှင်ရဲ့ ကိုယ်မှာ
05:03
to a donor’s body,
79
303924
1669
အောင်မြင်စွာ ချိတ်ဆက်နိုင်တာတောင်၊
05:05
who of the two would emerge?
80
305593
2210
ဒီနှစ်ယောက်မှာ ပေါ်လာမှာက ဘယ်သူလဲ။
05:07
And is extending a life always worth the cost?
81
307803
3420
အသက်တစ်ချောင်းကို ဆွဲဆန့်တာက အမြဲ ထိုက်တန်ပါရဲ့လား။
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7