The surprising cause of stomach ulcers - Rusha Modi

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II

In 1984, an enterprising Australian doctor named Barry Marshall

ساڵی ١٩٨٤، پزیشکێکی سەرکێشی ئوسترالی بەناوی باری مارشاڵ

decided to take a risk.

بڕیاری دا مەترسییەک بگرێتە بەر.

Too many of his patients were complaining of severe abdominal pain

زۆرێک لە نەخۆشەکانی بەدەست ئازارێکی قورسی سکەوە دەیان ناڵاند

due to stomach ulcers,

بەهۆی برینی گەدەوە،

which are sores in the lining of the upper intestinal tract.

کە برینارییە لە ناوپۆشی بەشی سەرەوەی ڕاڕەوی هەرسدا.

At the time, few effective treatments for ulcers existed,

ئەوکاتە، چەند چارەسەرێکی کەمی کاریگەری برینی گەدە هەبوو،

and many sufferers required hospitalization or even surgery.

زۆرێک لەوانەی هەیانبوو پێویستیان بە نەخۆشخانە یان تەنانەت نەشتەرگەریش بوو.

Desperate for answers,

بێچارە بۆ وەڵامەکان،

Dr. Marshall swallowed a cloudy broth of bacteria

دکتۆر مارشاڵ شلەیەکی پڕ لە بەکتریای خواردەوە

collected from the stomach of one of his patients.

لە گەدەی یەکێک لە نەخۆشەکانی وەریگرتبوو.

Soon, Dr. Marshall was experiencing the same abdominal pain,

زۆری پێنەچوو، دکتۆر مارشاڵ هەستی کرد بە هەمان ئازاری سک،

bloating,

هێڵنج، و

and vomiting.

ڕشانەوە.

Ten days later, a camera called an endoscope

دە ڕۆژ دواتر، کامێرایەک کە پێی دەوترێت هەناوبین

peered inside his insides.

بەکارهێنرا بۆ بینینی ناولەشی.

Marshall's stomach was teeming with the same bacteria as his patient.

گەدەی مارشاڵ پڕبوو لە هەمان بەکتریای سکی نەخۆشەکەی.

He'd also developed gastritis, or severe inflammation of the stomach,

ئەویش تووشی هەوکردنی گەدە یان هەوکردنی قورسی ناوپۆشی گەدە بووبوو،

the hallmark precursor of ulcers.

کە پێشینەیەکە بۆ برینی گەدە.

Dr. Marshall's idea challenged

بیرۆکەکەی دکتۆر مارشاڵ ڕووبەڕووی

a misconception that still persists to this day:

هەڵەتێگەشتنێک بووەوە کە هەتا ئەمڕۆش هەیە:

that ulcers are caused by stress,

کە برینەکان بەهۆی سترێس،

food,

خواردن،

or too much stomach acid.

یان زۆری ترشەڵۆکی گەدەوەیە.

Marshall thought the culprit was bacterial infections.

مارشاڵ پێیوابوو کە هۆکاری نەخۆشییەکە هەوکردنی بەکتریاییە.

Initially, his idea was considered crazy

سەرەتا، بیرۆکەکەی بە شێتانە دادەنرا

by the brightest medical minds on the planet.

لەلایەن زیرەکترین مێشکە پزیشکییەکانی هەسارەکە.

But in 2005, he and Dr. Robin Warren received the ultimate validation

بەڵام ساڵی ٢٠٠٥، خۆی و دکتۆر رۆبین وارێن گەورەترین یەکلاکەرەوەی ڕاستیان پێگەشت

when they were awarded the Nobel Prize for medicine.

کاتێک خەڵاتی نۆبڵیان وەرگرت لە بواری پزیشکیدا.

Our stomachs are J-shaped organs with surprisingly intricate ecosystems

گەدەمان ئەندامێکی شێوە جەیە کە ژینگەیەکی کارکردنی سەرسامکەر و ئاڵۆزی هەیە

awash in hormones and chemicals.

لەبەر لێشاوی هۆرمۆنەکان و ماددە کیمیاییەکانی تردا.

The stomach is under constant attack by digestive enzymes,

گەدە لەژێر هێرشی بەردەوامدایە لەلایەن ئەنزیمەکانی هەرس،

bile,

شلەی زراو،

proteins,

پرۆتینەکان،

microbes,

میکرۆبەکان، و

and the stomach's own acid.

ترشەڵۆکی گەدە خۆیایەتی.

In response, it produces bicarbonate,

لە کاردانەوەدا، دەست دەکا بە درووستکردنی بایکاربۆنەیت،

mucus,

لینجە شلە، و

and phospholipids called prostaglandins

ماددە فۆسفۆلیپیدییەکان کە پێییان دەوترێت پرۆستاگلاندینەکان

to maintain the integrity of its own lining.

بۆ ڕاگرتنی پێکهاتەی ناوپۆشەکەی بەڕێکی.

This delicate balance is constantly regulated

ئەم هاوسەنگییە هەستیارە بەردەوام لە ڕێکخستندایە و

and referred to as mucosal defense.

پێی دەوترێت بەرگری لینجە پەردە.

Since the mid-1800s, doctors thought stress alone caused most stomach ulcers.

لە ناوەڕاستەکانی ١٨٠٠ەکانەوە، پزیشکەکان وایان بیرکردۆتەوە برینی گەدە بەهۆی سترێسەوە بێت

Patients were given antidepressants or tranquilizers

نەخۆشەکان دژە خەمۆکییەکان یان هێمن کەرەوەکانیان دراوەتێ و

and told to visit health spas.

پێیان وتراوە سەردانی ئارامگەی تەندروستی بکەن.

This belief eventually shifted to the related notion of spicy foods

ئەم باوەڕە دەرئەنجام چووەتە سەر یەکگرتنی کاریگەری خواردنی بەهاراتاوی و

and stress as culprits.

سترێس وەک تاوانبار.

Yet no convincing study has ever demonstrated that emotional upset,

لەگەڵ ئەوەشدا هیچ توێژینەوەیەکی قایلکەر نیشانی نەداوە کە بێتاقەتبوون

psychological distress,

کێشەی دەروونی،

or spicy food

یان خواردنی بەهاراتاوی

directly causes ulcer disease.

ڕاستەوخۆ ببێتە هۆی برینی گەدە.

By the mid-20th century, it was widely accepted that excess hydrochloric acid

هەتا ناوەڕاستی سەدەی بیستەم، وا بیردەکرایەوە ترشی هایدرۆکلۆریکی

prompted the stomach to eat itself.

وا لەگەدە دەکات خۆی بخوات.

Fervent proponents of this idea were referred to as the acid mafia.

ئەوانەی زۆر سوربوون لەسەر ئەم بیرۆکەیە پێیان دەوترا مافیای ترشەڵۆک.

The biggest hole in this theory was that antiacids only provide

گەورەترین کەلێنی ئەم بیردۆزە ئەوە بوو کە دژە ترشەڵۆکەکان تەنیا

temporary relief.

ڕەواندنەوەی کاتی دابیندەکرد.

We now know that some rare ulcers

ئێستا دەزانین کە هەندێک برینی دەگمەنی گەدە

are indeed caused by too much hydrochloric acid.

بێگوومان بەهۆی زۆری ترشەڵۆکی هایدرۆکلۆریکەوەیە.

But they make up less than 1% of all cases.

بەڵام ئەوانە کەمتر لە %١ی تووشبووەکان پێکدێنن.

Dr. Marshall and Dr. Warren pinpointed a spiral-shaped bacteria

دکتۆر مارشاڵ و دکتۆر وارێن بەکتریایەکی شێوە پێچاوپێچێک

called Helicobacter pylori, or H. pylori, as the real offender.

بە ناوی هێلیکۆباکتەر پایلۆری یان ئێچ پایلۆرییان، دیاریکرد، وەک هۆکاری ڕاستەقینە.

H. pylori is one of humanity's oldest and most frequent companions,

ئێچ پایلۆری یەکێکە لە کۆنترین و باوترین هاوەڵەکانی مرۆڤایەتی،

having joined us at least 50,000 years ago,

نزیکەی ٥٠,٠٠٠ ساڵ لەمەوبەر هاتۆتە لەشمان و

and now found in 50% of people.

ئێستا لە %٥٠ی خەڵکدا دۆراوەتەوە.

Previously, we thought the stomach was sterile

پێشتر، وامان دەزانی گەدە میکرۆبی تێدا نییە

on account of it being such an acidic, hostile environment.

لەبەر ئەوەی بەردەوام ترشەڵۆکی تێدایە، ژینگەیەکی دژە میکرۆبە.

Yet H. pylori survives the acidic turmoil of the stomach

لەگەڵ ئەوەشدا ئێچ پایلۆری ڕزگاری دەبێت لە ترشەڵۆکی گەدە

with a variety of features that disrupt mucosal defense in its favor.

بە چەندین تایبەتمەندی هەمەجۆر کە بەرگری لینجە پەردەکە بۆ بەرژەوەندی خۆی تێکدەدات.

For example, it produces an enzyme called urease

بۆ نموونە، ئەنزیمێک درووست دەکات پێی دەوترێت یوریەیس

that helps protect it from the surrounding gastric acid.

کە یارمەتیدەدات خۆی بپارێزێت لە ترشەڵۆکی گەدە.

H. pylori can make over 1,500 proteins,

ئێچ پایلۆری دەتوانێت زیاتر لە ١٥٠٠ پرۆتین درووست بکات،

many of which are dedicated to maximizing its virulence.

زۆرێکیان بۆ ئەوە تەرخان دەکات بتوانێت زیانی زیاتر بگەیەنێت.

We still have unanswered questions,

هێشتا پرسیارمان هەیە وەڵام نەدراوەتەوە

like why specific people develop ulcers at particular times.

بۆ نموونە بۆچی خەڵکی دیاریکراو تووشی برین دەبن لە هەندێک کاتدا.

However, we do know individual genetics,

بەڵام، ئەوە دەزانین بۆماوەیی کەسەکان،

other medical problems,

کێشە تەندروستییەکانی تر،

use of certain medications,

بەکارهێنانی دەرمانی دیاریکراو،

smoking,

جگەرەکێشان، و

and the genetic diversity of Helicobacter strains all play a role.

فرەچەشنی جینی جۆری بەکتریاکە هەموی ڕۆڵ دەگێڕێت.

In particular, certain pain medications used to reduce inflammation in joints

بەدیاریکراوی، هەندێک دەرمانی ئازار و کەمکردنەوەی هەوکردنی جومگەکان

have been discovered to work with H. pylori

دۆزراوەتەوە کە لەگەڵ ئێچ پایلۆریدا کارلێک دەکەن

to create more severe stomach ulcers.

بۆ دروستکردنی برینی قورستری گەدە.

Dr. Marshall ended up being fine after his famous, albeit dangerous, experiment.

دکتۆر مارشاڵ دوای تاقیکردنەوە بەناوبانگ و مەترسیدارەکەی باشتربوو.

He ingested a course of antibiotics similar to the ones taken now for ulcers.

کۆرسێکی دژەبەکتریای بەکارهێنا هاوشێوەی ئەوانەی ئێستا بۆ برینی گەدە بەکاردێت.

To be treated by simple antibiotics is a modern triumph

چارەسەرکردن بە دژەبەکتریە سەرکەوتنێکی گەورەیە

for a disease that previously needed surgery.

بەسەر نەخۆشییەکدا کە پێشتر پێویستی بە نەشتەرگەری بوو.

Marshall's work also reminded us that scientific progress is not always smooth.

کارەکەی مارشاڵ بەبیریشی هێناینەوە کە بەرەوپێشچوونی زانستی هەمووکات ئاسان نییە.

But there's value in trusting your proverbial,

بەڵام بەهایەک هەیە لە متمانەکردن بە پێشینان و

and sometimes literal, gut.

هەندێک جاریش بوێری خۆت.