What you might not know about the Declaration of Independence - Kenneth C. Davis

Translator: karez wshyar Reviewer: Daban Q Jaff

"All men are created equal

"هەموو مرۆڤەکان یەکسانن

and they are endowed with the rights to

و ئەوان مافیان پێ بەخشراوە بۆ

life, liberty and the pursuit of happiness."

ژیان، ئازادی، شوێن کەوتنی بەختەوەری."

Not so fast, Mr. Jefferson!

ئەوەندە خێرا نا، مستەر جێفەرسن!

These words from the Declaration of Independence,

ئەم وشانە لە ڕاگەیاندنی سەربەخۆییەوە،

and the facts behind them, are well known.

و ڕاستیەکانی پشتی ئەوە، باش ناسراون.

In June of 1776,

لە حوزەيرانى ١٧٧٦،

a little more than a year after the war against England began

دوای تێپەڕبوونی زیاتر لە ساڵێک لە دەست پێ کردنی شەر دژ بە ئینگلتەرا

with the shots fired at Lexington and Concord,

لەگەڵ گولە تەقاندنیان لە لێکسینگتەن و کونکورد،

the Continental Congress was meeting in Philadelphia

ئەنجومەنی ئەوروپا لە کۆبوونەوە دابوون لە فیلیدێڵپیا

to discuss American independence.

بۆ باس کردنی سەربەخۆیی ئەمریکا.

After long debates, a resolution of independence

دوای مشتومڕێکی درێژ، بڕیاری سەربەخۆیی

was approved on July 2, 1776.

پەسەند كرا لە تەممووز ٢، ١٧٧٦.

America was free!

ئەمريكا ئازاد بوو!

And men like John Adams thought we would celebrate that date forever.

و پیاوی وەک جۆن ئادەمز بیری کردەوە کە ئێمە ھەتا ھەتایە لەو بەروارەدا ئاھەنگ دەگێڕین.

But it was two days later that the gentlemen in Congress

بەڵام دوای دوو ڕۆژ پیاو ماقوڵەکە لە ئەنجومەن

voted to adopt the Declaration of Independence,

دەنگی دا بە گرتنەخۆی ڕاگەیاندنی سەربەخۆییەکە،

largely written by Thomas Jefferson,

بە زۆری نوسراوە لە لایەن تۆمەس جێفەرسن،

offering all the reasons why the country should be free.

ھەموو ھۆکارەکان پێشکەش دەکات کە پێویستە وڵاتێکی ئازاد بێت.

More than 235 years later,

پاش زياتر لە ٢٣٥ ساڵ،

we celebrate that day as America's birthday.

ئەمە ئاھەنگ دەگێڕین ئەو ڕۆژە ھەروەک ڕۆژی لە دایک بوونی ئەمریکا .

But there are some pieces of the story you may not know.

بەڵام ھەندێک پارچە ھەیە لەو چیڕۆکە لەوانەیە نەیزانیت.

First of all, Thomas Jefferson gets the credit

پێش ھەموو شتێک، تۆمەس جێفەرسن متمانە بەدەست دێنێت

for writing the Declaration,

بۆ نووسینی ڕاگەیاندنەکە،

but five men had been given the job

بەڵام پێنج پیاو ڕاسپێردرا بوون بۆ کارەکە

to come up with a document explaining why

بۆ گەیشتن بە بەڵگەنامەیەک ڕوونی بکاتەوە بۆچی

America should be independent:

ئەمریکا دەبێت سەربەخۆ بێت:

Robert Livingston,

رۆبەرت ليڤينگستەن،

Roger Sherman,

رۆجەر شێرمەن،

Benjamin Franklin and

بێنجەمەن فرانكلين و

John Adams were all named first.

جۆن ئادەمز ھەموویان ناویان لە یەکەم ھات.

And it was Adams who suggested that the young,

و ئادەمز بوو پێشنیاری ئەوەی کرد کە گەنج،

and little known, Thomas Jefferson join them

و نەناسراو، تۆمەس جێفەرسن بێتە پاڵیانەوە

because they needed a man from the influential Virginia Delegation,

چونکە ئەوان پێویستیان بە پیاوێکی کاریگەری نێردراوی ڤێرجینیا بوو،

and Adams thought Jefferson was a much better writer than he was.

وئادەمز بیری کردەوە کە جێفەرسن نووسەرێکی زۆر باشتر بوو.

Second, though Jefferson never used footnotes,

دووەم، ھەر چەندە جێفەرسن ھەرگیز تێبینی بەکارنەدەھێنا،

or credited his sources,

یان ناوی سەرچاوەکانی،

some of his memorable words and phrases were borrowed

ھەندێک لە بیرەوەری وشە و دەستەواژەکانی ھێنراوە

from other writers and slightly tweaked.

لە لایەن نووسەری تر و کەمێک دەستکاری کردن.

Then, Franklin and Adams offered a few suggestions.

پاشان، فرانکلین و ئادەمز چاندین پێشنیاریان پێشکەش کرد.

But the most important change came after the Declaration

بەڵام گرینگترین گۆڕان لە دوای ڕاگەیاندنەکە ھات

was turned over to the full Congress.

بەکار خرا بۆ تەواوی کۆنگرێس.

For two days, a very unhappy Thomas Jefferson

بۆ دوو ڕۆژ، تۆمەس جێفەرسن زۆر دڵتەنگە

sat and fumed while his words were picked over.

دانیشت و توڕە بوو کاتێک وشەکانی ھەڵبژێردران.

In the end, the Congress made a few, minor word changes,

لە کۆتاییدا، کۆنگرێس ھەندێک گۆڕانی بچووکی لە وشەکان کرد،

and one big deletion.

و سڕینەوەیەکی گەورە.

In the long list of charges that Jefferson made

لە درێژەی لیستی تۆمەتەکان کە جێفەرسن کردی

against the King of England,

لە دژی پاشای ئینگلتەرا،

the author of the Declaration had included the idea

نووسەری ڕاگەیاندنەکە بیرۆکەی ھەبوو

that George the Third was responsible for the slave trade,

کە جۆرجی سێیەم بەرپرس بوو بۆ کۆیلەی بازرگانی،

and was preventing America from ending slavery.

و ڕێگری لە ئەمریکا دەکرد بۆ کۆتایی ھێنانی بەندایەتی.

That was not only untrue,

نەک تەنھا ئەوە ڕاست نەبوو،

but Congress wanted no mention of slavery

بەڵام کۆنگرێس نەیویست ئاماژە بە بەندایەتی بکات

in the nation's founding document.

لە دامەزراندنی بەڵگەنامەی نەتەوە.

The reference was cut out

سەرچاوەکان بڕدرا بوون

before the Declaration was approved and sent to the printer.

پێش ئەوەی ڕاگەیاندنەکە پەسەند بکرێت و بنێردرێت بۆ چاپ.

But it leaves open the hard question:

بەڵام پرسیارێکی قورس بەجێ دێڵێت:

How could the men,

چۆن دەتوانێت پیاوێک،

who were about to sign a document,

ئەوانەی کە بەڵگەنامەکەیان ئیمزا دەکرد،

celebrating liberty and equality,

ئاھەنگیان بۆ ئازادی و یەکسانی دەگێڕا،

accept a system in which some people owned others?

ڕازی بوون بە سیستەمەکە کە خاوەنی ھەندیک خەڵکی تربوون؟

It is a question that

پرسیارەکە ئەوەیە کە

would eventually bring the nation to civil war

لەوانەيە سەرئەنجامەكە نەتەوە بهێنێت بۆ شەڕى ناوخۆ

and one we can still ask today.

و یەکێک ھێشتا دەتوانێت پرسیار بکات ئەمڕۆ.