Which is stronger: Glue or tape? - Elizabeth Cox

Translator: Ayan Organization Reviewer: Parikhan Ismail

The oldest glue in the world is over 8,000 years old

کۆنترین کەتیرە لە جیهاندا دەگەڕێتەوە بۆ سەروو ٨٠٠٠ ساڵ

and comes from a cave near the Dead Sea.

و لە ئەشکەوتێکی نزیک دەریایی مردووەوە دۆزراوەتەوە.

Ancient people used this glue,

خەڵکی دێرین ئەو کەتیرەیەیان بەکارهێناوە،

made from a mixture of animal bone and plant materials,

کە لە تێکەڵەیەکی ئێسکی ئاژەڵ و ماددەی ڕووەکی درووست کراوە،

to waterproof baskets and construct utensils.

بۆئەوەی بەرگەی ئاو بگرێت و کەلوپەلی پێ درووست بکرێت.

And for thousands of years after,

و بۆ ماوەی هەزاران ساڵ دواتر،

plants and animals were the glue that held human civilization together.

ڕووەک و ئاژەڵەکان ئەو کەتیرەیە بوون کە شارستانیەتی مرۆڤیان پێکەوە بەستاوە.

Today, we have enough types of tape and glue to build and repair almost anything.

ئەمڕۆ، چەندان جۆری تێپ و کەتیرەمان هەیە بۆ دروست کردن و چاک کردنەوەی هەرشتێک.

But what gives glue and tape their stickiness?

بەڵام چی تایبەتمەندی چەسپێتی دەدات بە کەتیرە و تێپ؟

And is one stronger than the other?

و ئایە یەکێکیان لەوەی دیکەیان بەهێزترە؟

Adhesives can be made from synthetic molecules

ماددا چەسپییەکان دەتوانرێت لە گەردە دەست کردەکان درووست بکرێن

or natural proteins and carbohydrates

یان لە پڕۆتینە سرووشتیەکان و کاربۆهیدراتەکان.

like the vegetable starch dextrin,

وەکو نیشاستەی ڕووەکی دێکسترین،

the milk protein casein,

وەکو پڕۆتینی شیر کازین،

and the terpenes in tree resin.

و ماددەی تێرپین کە لە شیلەی داردا هەیە.

In order to work, glue and tape need both adhesive bonds and cohesive bonds.

تاوەکو کار بکات، تێپ و کەتیرە پێویستیان بە بەندی لکێنەر و پێوە نووسان هەیە.

Adhesive bonds occur between an adhesive’s molecules

بەندی لکێنەر لە نێوان گەردە لکێنەرەکان ڕوودەدات

and the molecules of whatever it’s sticking to.

و هەرچی گەردێکی دیکە کە پێوەی دەنووسێت.

Cohesive bonds happen between a glue or tape’s own molecules,

بەندی پێکەوە نووسان لە نێوان گەردی کەتیرە یان تێپەکەی خۆی ڕوودەدات،

holding it together.

بەیەکەوەیان دەبەستێتەوە.

Most glues consist of adhesive polymers dissolved in a solvent

زۆرینەی کەتیرەکان فرە داڕشتەی لکێنەریان تێدایە کە دەتوێنەوە لە ناو توێنەرێک

that prevents them from sticking to the inside of the bottle.

کە ڕێگەیان لێدەگرێت لە ناو بوتلێک پێکەوە بلکێن.

The strong smell of many glues comes from the solvent,

بۆنی بەهێزی زۆرینەی کەتیرەکان لە توێنەرەکەوە دیت،

which evaporates when exposed to air.

کە لە هەوادا دەبیتە هەڵم.

Some glues use water as a solvent,

هەندێک لە کەتیرەکان ئاو وەک توێنەر بەکار دەهێنن،

but others use chemicals that can be harmful to inhale.

بەڵام ئەوانی تر ئەو ماددە کیمیاییانە بەکاردەهێنن کە زیانبەخشن بۆ هەناسەدان.

Glues with two or more components that chemically react instead of just drying

ئەو کەتیرانەی لە٢ ئاوێتە یان زیاتر پێکدێن و کیمیایانە کارلێک دەکەن لە جیاتی

can create stronger bonds.

وشکبوونەوە دەتوان بەندی بەهێزتر دروست بکەن.

Both the adhesive and cohesive bonds of glue are strong,

هەردوو بەندی پێکەوەلکان و پێکەوە نووسانی کەتیرە بەهێزن،

but the drying process makes them irreversible.

بەڵام پڕۆسەی وشکبوونەوەکە وایان لێدەکات جیاکردنەوەیان قورس بێت.

This is why, if a glued surface is broken after it dries,

ئەمەش بۆیە، ئەگەر ڕوویەکی کەتیرەکراو شکابێت دوای وشکبوونەوەی،

it can’t be reattached without new glue.

ناتوانرێت پێکەوە بلکێندرێنەوە بەبێ کەتیرەیەکی نوێ.

By contrast, when tape is applied to a surface,

بە پێچەوانەوە، کاتیک تێپێک لە شوێنێک دەدرێت،

it forms weaker, reversible bonds,

بەندی لاوازتر کە توانای لکانەوەشی هەیە فۆڕمەلە دەکات،

so you can peel a piece of tape off a surface and use it again.

بۆیە دەتوانیت پارچەیەک تێپ لێبکەیتەوە لەسەر ڕوویەک و جارێکی دیکەش.

These weak bonds, called Van der Waals forces,

بەکاری بهێنیتەوە. ئەم بەندە لاوازانە پێیان دەگوترێت هێزەکانی ڤان دێر ڤال

can occur between any two materials,

کە لە نێوان دوو ماددەدا دێنە کایەوە،

but only if they’re extremely close together,

بەڵام تەنها ئەگەر ئەوان زۆر لە یەکەوە نزیک بن،

closer than the naked eye can see.

زۆر نزیکتر لەوەی چاو بتوانێت بیبینێت.

Tape usually consists of a backing coated with a combination of a rubber

تێپ بە شێوەیەکی گشتی پێکهاتووە لە چینێک لەگەڵ تێکەڵەیەک لە لاستیک

or rubber-like "stretchy" component,

یانیش پێکهاتەیەکی لاستیک-ئاسا کە توانای درێژبوونی هەیە،

and a compound called a tackifier.

و ئاوێتەیەک کە پێی دەگوتریت تاکیفایەر.

That’s the "sticky" component.

ئەمە پێکهاتە '' لکێنەرەکەیە.''

A tape’s stickiness is determined

لکێنەری تێپێک دەکەوێتە سەر

by the proportion of elastic component and tackifier,

ڕادەی پێکهاتەی لاستیکی و تاکیفایەر،

the thickness of adhesive spread onto the backing,

ئەستوریەکەی بەندی لکێنەر بڵاودەبێتەوە بەناو چینەکەی سەرەوەی،

and the type of backing material.

و ئەو جۆری ماددەکەی چینەکە.

No chemical reaction occurs when tape is pressed onto a surface.

هیچ کارلێکێکی کیمایی ڕوونادات کاتێک تێپەکە فشاری دەخرێتە سەر بۆ سەر ڕوویەک.

Instead, the soft adhesive flows into the cracks and grooves of the surface.

لە جیاتی ئەوە، لکێنەرەکە دەچێتە ناو کەلێن و کەلەبەرەکانی ڕووەکە. ئەم توانستەی

This ability to slide into cracks and then stay in place is called viscoelasticity.

خزانیان بۆ ناو کەلێنەکان و دواتر مانەوەیان لە شوینەکە پێی دەگوترێت ڤێسکۆئێلاستیستی.

Once the viscoelastic adhesive fills these microscopic crevices,

هەر کە لکێنەری ڤێسکۆئێلاستیک ئەم کەلەبەرە مایکرۆسکۆۆپیانە پڕ دەکەنەوە،

it is close enough to form Van der Waals forces.

نزیکن بەوەی هێزەکانی ڤان دێر ڤاڵ فۆڕمەلە بکەن.

So what’s the world’s strongest adhesive?

کەواتە بەهێزترین لکێنەری جیهان چییە؟

Well, there’s no one answer.

خۆی، تاکە وەڵامێک بوونی نییە.

In terms of absolute strength of adhesive bonds,

لە ڕادەی هێزی ڕەهای بەندە لکێنەرەکان،

glue is stronger than tape,

کەتیرە بەهێزترە لە تێپ،

but no single adhesive works well in all circumstances.

بەڵام هیچ لکێنەرێک نییە بە باشی کار بکات لە هەموو بارودۆخەکان.

Of the glues, cyanoacrylates, or super glues,

دەربارەی کەتیرەکان، سیانۆئەکریلات، یان کەتیرە بەهێزەکان،

may form the strongest bonds,

لەوانەیە بەهێزترین بەندەکان درووست بکەن،

but two-component epoxy glues have much higher resistance to heat and shearing,

بەڵام کەتیرە ئێپۆکسیە پێکهاتە دوو توخمەکان زیاتر بەرگەی گەرما و لێبوونەوە دەگرن،

and are compatible with a wider range of surfaces.

و لەگەڵ زۆرێک لە ڕووەکان دەگونجێن.

So, if you wanted to dangle an anvil in the air,

کەواتە، ئەگەر دەتەوێت دەزگایەک بە هەواوە هەڵبواسیت،

super glue might be your best bet.

کەتیرەی بەهێز لەوانەیە باشترین هەڵبژاردەت بێت.

But if you’re doing so over an active volcano,

بەڵام ئەگەر تۆ بتەوێت ئەمە بکەیت لە سەرووی بورکانێکی چالاک،

you’d want an epoxy instead.

ئەوا پێویستیت بە ئێپۆکسئی دەبێت لە جیاتی ئەوە.

And in order to work at all,

و بۆ ئەوەی کار بکەن،

glues need enough real estate where surfaces touch.

کەتیرەکان پیویستیان بە مەودایەکی گونجاوە بۆ ئەوەی ڕووەکان لێکبدەن.

If for some reason you wanted to make a chain of bowling balls,

ئەگەر بۆ مەبەستێک ویستت زنجیرەیەک لە تۆپی بۆوڵینگ درووست بکەیت،

duct tape would be better.

تێپ هەلبژاردەیەکی باشتر دەبێت.

Engineers weigh similar, if less absurd, factors all the time.

ئەندازیارەکان هەموو کاتێک لە هۆکارە هاوشێوەکان دەڕوانن.

Choosing the right glue to withstand the heat inside an engine

هەڵبژاردنی کەتیرەیەکی درووست کە بەرگەی گەرمی بگرێت لە ناو بزوێنەرێک

is a matter of life and death.

بابەتی ژیان و مردنە.

And though the strength of duct tape’s adhesive bonds

و هەرچەندە هێزی بەندی لکێنەری تێپ

can’t compete with those of epoxy glues,

ناتوانێت بەربەرەکانێی ئەو کەتیرە ئێپۆکسیانە بکات،

tape does have the advantage of instantaneous stickiness in an emergency.

تێپ سودی دەبێت لە دۆخێک کە لە ناکاو پێویستت بە لکاندن دەبێت.

Glue may be necessary to get a rocket to space,

کەتیرە لەوانەیە پێویست بێت بۆ گەیاندنی سارۆغێک بۆ ئاسمان،

but when it comes to extraterrestrial repairs,

بەڵام کاتێک دێتە سەر چاک کردنەوەی شتەکانی دەرەوەی زەوی،

stick to duct tape: liquid glues don’t work in zero gravity.

تێپ بەکاربهێنە: کەتیرە شلەکان لە کێش کردنی سفر کار ناکەن.