Which is stronger: Glue or tape? - Elizabeth Cox

Tłumaczenie: Natalia Kurek Korekta: Ola Królikowska

The oldest glue in the world is over 8,000 years old

Najstarszy klej na świecie ma ponad 8 tysięcy lat

and comes from a cave near the Dead Sea.

i pochodzi z jaskini niedaleko Morza Martwego.

Ancient people used this glue,

Starożytni używali tego kleju,

made from a mixture of animal bone and plant materials,

zrobionego z kości zwierząt i różnych roślin,

to waterproof baskets and construct utensils.

do zabezpieczenia koszy przed wodą i konstruowania narzędzi.

And for thousands of years after,

Przez tysiące lat

plants and animals were the glue that held human civilization together.

rośliny i zwierzęta były "klejem", który spajał ludzką cywilizację.

Today, we have enough types of tape and glue to build and repair almost anything.

Dziś mamy tyle taśm i klejów, że możemy zbudować lub naprawić niemal wszystko.

But what gives glue and tape their stickiness?

Co nadaje klejowi i taśmie ich kleistość?

And is one stronger than the other?

I czy jedno jest mocniejsze od drugiego?

Adhesives can be made from synthetic molecules

Klej można zrobić, wykorzystując syntetyczne molekuły

or natural proteins and carbohydrates

albo naturalne proteiny i węglowodany

like the vegetable starch dextrin,

jak dekstryny ze skrobi warzywnej,

the milk protein casein,

mleczne białko kazeina

and the terpenes in tree resin.

i terpeny z żywicy drzew.

In order to work, glue and tape need both adhesive bonds and cohesive bonds.

Żeby klej i taśma działały, potrzeba adhezji i kohezji.

Adhesive bonds occur between an adhesive’s molecules

Adhezja zachodzi wtedy, kiedy molekuły adhezyjne

and the molecules of whatever it’s sticking to.

kleją się do innych molekuł.

Cohesive bonds happen between a glue or tape’s own molecules,

Kohezja zachodzi, kiedy molekuły samego kleju czy taśmy

holding it together.

kleją się do siebie nawzajem.

Most glues consist of adhesive polymers dissolved in a solvent

Większość klejów zawiera adhezyjne polimery i rozpuszczalnik,

that prevents them from sticking to the inside of the bottle.

który sprawia, że klej nie przykleja się do opakowania.

The strong smell of many glues comes from the solvent,

Drażniący zapach wielu klejów jest winą rozpuszczalnika,

which evaporates when exposed to air.

który odparowuje w kontakcie z powietrzem.

Some glues use water as a solvent,

Niektóre kleje używają wody jako rozpuszczalnika,

but others use chemicals that can be harmful to inhale.

ale inne wykorzystują substancje szkodliwe dla człowieka.

Glues with two or more components that chemically react instead of just drying

Kleje z wieloma składnikami wchodzą w reakcje chemiczne zamiast wysychać

can create stronger bonds.

i tworzą mocniejsze wiązania.

Both the adhesive and cohesive bonds of glue are strong,

Zarówno wiązania adhezyjne, jak i kohezyjne są mocne,

but the drying process makes them irreversible.

ale to wysychanie sprawia, że proces jest nieodwracalny.

This is why, if a glued surface is broken after it dries,

To dlatego, jeśli złamiemy wcześniej sklejoną powierzchnię,

it can’t be reattached without new glue.

nie możemy jej ponownie skleić bez nowego kleju.

By contrast, when tape is applied to a surface,

Jeśli natomiast użyjemy taśmy,

it forms weaker, reversible bonds,

stworzy ona słabsze, odwracalne wiązania,

so you can peel a piece of tape off a surface and use it again.

dlatego można ją odkleić i użyć jej jeszcze raz.

These weak bonds, called Van der Waals forces,

Słabe wiązania, zwane siłami van der Waalsa,

can occur between any two materials,

mogą złączyć dowolne dwa materiały,

but only if they’re extremely close together,

ale tylko jeśli są bardzo blisko siebie.

closer than the naked eye can see.

Bliżej niż można dostrzec gołym okiem.

Tape usually consists of a backing coated with a combination of a rubber

Taśma zazwyczaj składa się z wierzchu zrobionego z gumy

or rubber-like "stretchy" component,

lub podobnego rozciągliwego elementu

and a compound called a tackifier.

oraz składnika zwanego lepiszczem.

That’s the "sticky" component.

To ta klejąca część.

A tape’s stickiness is determined

Kleistość taśmy zależy

by the proportion of elastic component and tackifier,

od proporcji gumy i lepiszcza,

the thickness of adhesive spread onto the backing,

grubości warstwy klejącej

and the type of backing material.

i materiału użytego na wierzchu taśmy.

No chemical reaction occurs when tape is pressed onto a surface.

Żadne reakcje chemiczne nie zachodzą, kiedy taśma jest przyklejana.

Instead, the soft adhesive flows into the cracks and grooves of the surface.

Zamiast tego klej z taśmy wypełnia wszystkie ubytki powierzchni.

This ability to slide into cracks and then stay in place is called viscoelasticity.

Zdolność do wypełnienia pęknięć i zostania w miejscu to lepkosprężystość.

Once the viscoelastic adhesive fills these microscopic crevices,

Kiedy lepkosprężysty klej wypełnia te mikroskopijne szpary,

it is close enough to form Van der Waals forces.

przestrzeń staje się na tyle mała, że powstają siły van der Waalsa.

So what’s the world’s strongest adhesive?

Jaki jest najmocniejszy środek klejący na świecie?

Well, there’s no one answer.

Nie ma na to prostej odpowiedzi.

In terms of absolute strength of adhesive bonds,

Jeśli chodzi o siłę wiązań adhezyjnych,

glue is stronger than tape,

klej jest mocniejszy od taśmy.

but no single adhesive works well in all circumstances.

Ale nie ma kleju, który działałby dobrze w każdej sytuacji.

Of the glues, cyanoacrylates, or super glues,

Kleje cyjanoakrylowe, znane jako super-glue,

may form the strongest bonds,

tworzą najmocniejsze wiązania.

but two-component epoxy glues have much higher resistance to heat and shearing,

Ale dwuskładnikowe kleje epoksydowe są odporniejsze na ciepło i uszkodzenia

and are compatible with a wider range of surfaces.

i działają na większej liczbie rodzajów powierzchni.

So, if you wanted to dangle an anvil in the air,

Jeśli chcecie zawiesić kowadło w powietrzu,

super glue might be your best bet.

postawcie na super-glue.

But if you’re doing so over an active volcano,

Ale jeśli chcecie to zrobić nad aktywnym wulkanem,

you’d want an epoxy instead.

lepiej użyć kleju epoksydowego.

And in order to work at all,

Żeby w ogóle mógł zadziałać,

glues need enough real estate where surfaces touch.

klej potrzebuje wystarczająco dużo powierzchni.

If for some reason you wanted to make a chain of bowling balls,

Jeśli z jakiegoś powodu chcielibyście zrobić łańcuch z kul do kręgli,

duct tape would be better.

lepszym pomysłem będzie taśma izolacyjna.

Engineers weigh similar, if less absurd, factors all the time.

Inżynierowie rozważają podobne, choć mniej absurdalne, czynniki cały czas.

Choosing the right glue to withstand the heat inside an engine

Wybór kleju, który będzie odporny na ciepło silnika,

is a matter of life and death.

to kwestia życia i śmierci.

And though the strength of duct tape’s adhesive bonds

Choć siła wiązań taśmy izolacyjnej

can’t compete with those of epoxy glues,

nie może konkurować z klejami epoksydowymi,

tape does have the advantage of instantaneous stickiness in an emergency.

taśma ma przewagę dzięki błyskawicznej lepkości w razie wypadku.

Glue may be necessary to get a rocket to space,

Klej może być niezbędny, żeby wysłać rakietę w kosmos,

but when it comes to extraterrestrial repairs,

ale jeśli chodzi o pozaziemskie naprawy, lepiej trzymać się taśmy.

stick to duct tape: liquid glues don’t work in zero gravity.

Płynne kleje nie działają bez grawitacji.