The fight for the right to vote in the United States - Nicki Beaman Griffin

Аудармашы: Assylai Seitenova Редактор: Assem Amantayeva

When the next general election rolls around,

Кезекті сайлау басталғанда

who will be eligible to show up at the polls

кім сайлау бөлімшесіне барып,

and vote for the President of the United States?

президентке дауыс бере алады?

It's really pretty simple.

Жауап:

If you are at least 18 years old,

Жасыңыз 18-ге толып,

a citizen of the U.S.,

АҚШ азаматы және

and a resident of a state,

штат тұрғыны болсаңыз,

you can vote,

сіз дауыс бере аласыз.

assuming, that is, you are not a felon.

Қылмыскер болмасаңыз, әрине.

Seems about right.

Шамамен осылай.

After all, the United States prides itself

Не дегенмен АҚШ өз

on being a democracy,

демократиясымен және

or a government in which the ultimate authority

халық таңдауына негізделген

lies with the citizens of the nation.

билік жүйесімен мақтанады ғой.

But it was not always this way.

Бірақ бұл жүйе бірден қалыптасқан жоқ.

In 1789, George Washington won

1789 жылы Джордж Вашингтон 100%

the electoral college with 100% of the vote,

көрсеткішпен сайлауда жеңіске жетеді.

Бірақ ол дауысты кім берді?

but whose vote was it?

Probably not yours.

Мен де, сен де емес.

Only 6% of the entire United States population

Ол заманда АҚШ халқының тек 6% ғана

was allowed to vote at all.

дауыс бере алған.

Сайлау құқығы

Voting was a right

that only white, male property owners

тек ақ нәсілді, жеке мүлігі бар

were allowed to exercise.

ер азаматта болған.

By the 1820s and 1830s,

1820-30 жылдарға қарай

the American population was booming

шығыстан батысқа дейін

from the east coast into the western frontier.

АҚШ популяциясы күрт өсе бастады.

Frontier farmers were resilient,

Шекарада тұрған фермерлер табанды,

self-reliant,

тәуелсіз болғанымен,

and mostly ineligible to vote

жеке мүлігі болмаған соң

because they did not own land.

сайлауға қатыса алмады.

As these new areas of the nation became states,

Жаңа аудандар штатқа айналған кезде,

they typically left out

мүлікке қатысты

the property requirement for voting.

ереже өз күшін жойды.

Leaders such as Andrew Jackson,

Халықтан шыққан алғашқы

the United State's first common man President,

АҚШ президенті - Эндрю Джексон

promoted what he called universal suffrage.

секілді көшбасшылар тең құқықтарды талап етті.

Of course, by universal suffrage,

Тең құқықтар дегенде Джексон,

Jackson really meant universal white, male suffrage.

ақ нәсілді ер адамдарды меңзеген еді.

All he emphasized was getting rid

Шын мәнінде ол тек заңнамадағы

of the property requirement for voting,

мүлікке қатысты

not expanding the vote beyond white men.

шартты алып тастағысы келді.

By the 1850s, about 55% of the adult population

1850-ші жылға қарай халықтың 55%-ы

was eligible to vote in the U.S.,

дауыс беру құқығына ие болды.

much better than 6%,

6%-дан көп болғанымен

but far from everybody.

әлі 100%-ға жетпейді.

Then, in 1861,

Кейін 1861-шы жылы

the American Civil War began

Құлдық

largely over the issue of slavery

және құқық мәселесі бойынша

and states' rights in the United States.

Азаматтық соғыс басталды.

When it was all over,

Соғыс аяқталған соң АҚШ

the U.S. ratified the 15th Amendment,

дауыс беру құқығын қамтамасыз ететін

which promised that a person's right to vote

15-ші түзетуді қабылдады.

could not be denied

Құқық адамның

based on race,

нәсіліне,

color,

терісінің түсіне,

or previous condition as a slave.

лауазымына қарап бөлінбейтін болды.

This meant that black men,

Бұл қара нәсілді адамдарға

newly affirmed as citizens of the U.S.,

АҚШ азаматтығын алу және дауыс беру

құқығын берді.

would now be allowed to vote.

Of course, laws are far from reality.

Әрине, заң бірден қоғамға сіңіп кетпейді.

Despite the promise of the 15th Amendment,

15-ші түзетуге қарамастан,

intimidation kept African-Americans

қара нәсілді азаматтарды

from exercising their voting rights.

дауыс бермеуге итермелейтін.

States passed laws that limited

Штаттар сайлауға қатысу үшін

the rights of African-Americans to vote,

сауаттылықты тексеретін тест енгізіп,

including things like literacy tests,

Африкан-Америкалықтардың құқығын шектеді.

which were rigged

Осылайша

so that not even literate African-Americans

тіпті сауатты қара нәсілді

were allowed to pass,

азаматтар дауыс беру

and poll taxes.

құқығынан шектелетін.

So, despite the 15th Amendment,

15-ші түзетуге қарамастан,

by 1892, only about 6% of black men

1892 жылы Миссисипиде қара нәсілді ер адамдардың тек

in Mississippi were registered to vote.

6%-ы дауыс беруге тіркелді.

By 1960, it was only 1%.

1960-шы жылға дейін бұл көрсеткіш 1%-ға дейін түскен.

And, of course, women were still totally out

Әрине, жалпыхалықтық сайлауға

of the national voting picture.

әйел адамдарды жолатпаған.

It wasn't until 1920

Әйелдерге дауыс беру құқығы

that the women's suffrage movement

1920 жылдан кейін 30 жылға созылған

won their 30-year battle,

әйелдер қозғалысынан және

and the 19th Amendment finally gave women the vote,

Конституциядағы 19-шы түзетуден кейін

well, white women.

ақ нәсілді әйелдерге берілді.

The restrictions on African-Americans,

Өзге нәсілді әйелдерге

including African-American women,

қатысты шектеулер сол қалпында

remained.

қалды.

After World War II,

1945-ші жылдан кейін

many Americans began to question

көптеген америкалықтарда елдегі

the state of U.S. democracy.

демократияға қатысты сұрақтар туды.

How could a nation that fought

Өзге елде

for freedom and human rights abroad

тең құқықтарды талап ететін ел, өз елінде

come home and deny suffrage based on race?

адамдарды нәсілге неге бөледі?

The modern civil rights movement

1940-шы жылдары

began in the 1940s with those questions in mind.

азаматтық құқық қозғалысы осы сұрақ төңірегінде басталды.

After years of sacrifice,

Жылдарға созылған

қантөгіс пен қайғыдан

bloodshed,

and pain,

кейін

the United States passed

АҚШ,

the Voting Rights Act of 1965,

1965 жылы Дауыс беру құқығы Заңын қабылдады.

finally eliminating restrictions

Заң сауаттылық

such as literacy tests

сынақтары сияқты

and protecting the voting rights

шектеулерді біржола жойды.

promised under the 15th Amendment to the Constitution.

15-ші түзетуге сәйкес сайлау құқықтары қорғалды.

Now, any citizen over the age of 21 could vote.

21 жастан асқан кез келген азамат дауыс беру құқығын алды.

All seemed well

АҚШ

until the United States went to war.

соғысқа енгенге дейін бәрі жақсы болып көрінді.

When the Vietnam War called up all men

Вьетнам соғысында 18-ден асқан барлық ер адамды

age 18 and over for the draft,

әскери қызметке шақырғанда, қоғам

many wondered whether it was fair

дауыс беру құқығы жоқ

to send men who couldn't vote to war.

азаматтарды соғысқа жіберу әділетті ме деп ойлана бастады.

In 1971, the 26th Amendment to the Constitution

1971 жылғы Конституцияның 26-шы түзетуі 18 жастан асқан

made all citizens 18 and older

барлық азаматтарға дауыс беру құқығын берді.

eligible to vote,

Бұл АҚШ-тың

the last major expansion of voting rights

Дауыс беру құқығы бойынша Заңының соңғы,

in the United States.

ірі өзгертуі болды.

Today, the pool of eligible voters in the U.S.

Бүгінде АҚШ-тағы дауыс беруге құқылы сайлаушылар шеңбері

is far broader and more inclusive

әлдеқайда кең әрі инклюзивті.

than ever before in U.S. history.

Бұл ел тарихында болмаған құбылыс пен жүйе.

But, of course, it's not perfect.

Әлбетте, ол да мінсіз емес.

There are still active efforts

Әлі де дауыс беруде

to suppress some groups from voting,

шектеулер қойылуда.

and only about 60% of those who can vote do.

Дауыс берушілердің тек 60%-ы сайлауға белсенді қатысады.

Now that you know all the hard work

Дауыс беруге күрес

that went into securing the right to vote,

жайлы тыңдадыңыз.

what do you think?

Енді не ойлайсыз?

Do enough citizens have the right to vote now?

Бүгінде азаматтардың барлығы дауыс бере ала ма?

And among those who can vote,

Әрі дауыс берушілердің

why don't more of them do it?

көбі неге сайлауға қатыспайды?