The battle of the Greek tragedies - Melanie Sirof

Հունական ողբերգությունների պայքարը - Մելանի Սիրոֆ

Translator: Sona Martirossian Reviewer: Kristine Sargsyan

Բարի երեկո, տիկնայք և պարոնայք:

Good afternoon, ladies and gentlemen.

Let us welcome you to the final day of dramatic battle between great tragedians.

Բարի գալուստ մեծ ողբերգակների միջև պայքարի վերջին և ամենադրամատիկ փուլ:

It is a spring day here in Ancient Greece.

Հին Հունաստանում գարնանային, արևոտ օր է:

Nearly 17,000 patrons are filing into the Theatre of Dionysus

Դիոնիսոսի թատրոնում հավաքվել են մոտ 17000 մեկենասներ՝

to watch top playwrights,

դիտելու մեծն ողբերգակների,

including favorites Aeschylus and Sophocles duke it out

այդ թվում՝ սիրված Էսքիլոսի ու Սոփոկլեսի պայքարը:

to see whose hero may be deemed most tragic,

Ու՞մ հերոսը կլինի ամենաողբերգականը,

whose story most awful.

ու՞մ պատմությունը ամենասարսափելին:

Well Seacrestopolis,

Սեքրեստոպոլիս,

in last week's battle of the choruses,

անցյալ շաբաթվա պայքարում

all 50 members of each playwright's chorus traveled back and forth across the stage,

բոլոր հեղինակների երգչախմբերի 50 անդամները բեմի վրա հետ ու առաջ էին շարժվում`

singing the strophe and antistrophe, telling misbegotten tales of woe.

ասմունքելով բանաստեղծական տները ու քառատողերը` երգելով հանկարծահաս դժբախտության մասին:

Today's first chorus is entering through the parados,

Այսորվա առաջին երգչախումը բարձրանում է բեմ ու

taking their positions in the orchestra at the bottom of the stage.

տեղավորվում է ներքևում՝ նվագախմբի մոտ:

Mario Lopedokia, this is nothing we haven't seen before.

Մարիո Լոպեդակիա, ոչ մի նոր բան:

All 50 members speaking from the depths of their souls.

50 անադամներից յուրաքանչյուրը իր հոգու խորքից է ասմունքում:

Wait, what is this?

Ապա, ի՞նչ է սա:

I've not seen this before, Seacrestopolis.

Սեքրեստոպոլիս, ես այսպիսի բան դեռ չէի տեսել:

There is one actor stepping out of choral formation,

Երգչախմբից առանձնանում է մի դերասան՝

assuming an independent role in this play.

հաստատելով այս ներկայացման մեջ իր ինքնուրույն դերը:

Can you make out who it is?

Կարո՞ղ ես տեսնել, թե ով է:

That looks like Thespis.

Թեսպիսն է:

It seems he's changing his mask,

Նա, կարծես, փոխում է իր դիմակը

and taking on the role of another character.

և այլ հերոսի դեր կատարում:

Incredible. Surely, Thespis will go down in history as the very first actor.

Անհավատալի է: Անշուշտ, Թեսպիսը աշխարհի առաջին դերասանն է:

He has changed the face of theater forever.

Նա հեղափոխեց թատերգությունը:

And that was just the warm-up act.

Եվ սա դեռ միայն սկիզբ է:

On to the main attraction.

Անցում կատարենք հիմնական ներկայացմանը:

Aeschylus will have the stage first.

Բեմը Էսքիլոսի տրամադրության տակ է:

Let's see what he does.

Տեսնենք` նա ինչ է պատրաստել մեզ համար:

We expect great things.

Մենք մեծ ակնկալիքներ ունենք:

Last competition, Sophocles beat him by a smidge,

Անցյալ անգամ, Սոփոկլեսը թեթևակի նրանից առաջ անցավ,

but Aeschylus is still considered the Father of Tragedy.

սակայն, Էսքիլոսն է համարվում Հունական Մեծն Ողբերգակը:

Now, Aeschylus frequently competes at this festival, the city Dionysia.

Էսքիլոսը հաճախ չէ որ մասնակցում է Դիոնիսիայի թատերական փառատոնին:

Though his plays are violent,

Չնայած որ նրա ողբերգությունները դաժան են,

the bloodshed is never seen by the audience,

արյունալի տեսարանները հանդիսատեսը երբեք չի տեսնում,

which allows the dramatic tension to take center stage.

որի հետևանքով կենտրոնական բեմում դրամատիկ լարվածություն է հաստատվում:

Let's see what he does today to try to win his title back.

Տեսնենք` նա այսօր ինչ քայլեր կձեռնարկի իր տիտղոսը հետ նվաճելու հանար:

Here comes Aeschylus's chorus,

Ահա Էսքիլոսի երգչախումբը,

but they seem to be missing quite a few people.

սակայն մի քանի դերասաններ բացակայում են:

What is going on here?

Ի՞նչ է կատարվում:

Not only are they down a few people.

Մի քանի դերասաններ շարքից հեռացել են

There are two actors taking center stage.

և դիրքավորվել բեմի կենտրոնում:

This is absolutely unheard of.

Այսպիսի բան դեռ չէի տեսել:

He has build on Thespis's idea and added a second actor to the mix.

Նա կատարելագործել է Թեսպիսի գաղափարը` ներմուծելով երկրորդ դերասանին:

Aeschylus is relying on the two individuals to tell the story.

Էսքիլոսի երկու դերասաններն են շարադրում ստեղծագործությունը:

The dialogue possible in tragedy now has taken precedence over the chorus.

Ողբերգության մեջ հնարավոր երկխոսությունը ավելի է կարևորվում քան երգչախմբի ասքը:

No wonder he drastically shrunk its size.

Զարմանալի չէ, որ դրա ծավալը փոքրացավ:

This applause is well deserved.

Արժանի ծափահարություններ:

The crowd has hushed.

Հանդիսատեսը հանդարտվեց:

Sophocles's actors and chorus

Սոփոկլեսի դերասաններն ու երգչախումբն են զբաղեցնում բեմը`

are taking the stage for the play, "Oedipus Rex."

իր «Էդիպուս արքա» ողբերգությամբ:

As usual, the chorus is set up in the orchestra.

Ինչպես միշտ, երգչախումբը տեղավորվում է նվագախմբի մոտ:

And what's this?

Ապա, ի՞նչ է սա:

Sophocles has added a third actor.

Սոփոկլեսը ներմուծել է երրորդ դերասանի:

Will this one-upmanship never end?

Այս հաղթարշավը վերջ կտեսնի արդյո՞ք:

Three actors,

Երեք դերասանները,

and they are changing their masks to take on several different roles

փոխելով իրենց դիմակները ու տարբեր դերեր կատարելով,

as they weave the tale of Oedipus,

ներկայացնում են Էդիպուսի պատմությունը`

a nice fellow who kills his father and marries his mother.

մի համակրելի մարդու, ով սպանում է իր հորը ու ամուսնանում մոր հետ:

Kills his father and marries his mother.

Սպանում է իր հորը՞, ամուսնանում մո՞ր հետ:

That sounds pretty tragic to me.

Ինչ ողբերգական է հնչում:

It is most tragic, Mario Lopedokia.

Հիմնականում հենց այդպես է, Մարիո Լոպեդոկիա:

Call me crazy, but I'm willing to bet that future generations

Գուցե ինձ խելագար համարեն, բայց վստահ եմ, որ հետագա սերունդները

will hold this play up as the perfect example of tragedy.

կգնահատեն այս երկը ու կբեմադրեն որպես ողբերգության փայլուն օրինակ:

Excuse me, Seacrestopolis.

Կներես, Սեկրեստոպոլիս:

Oedipus has left the stage after realizing Jocasta was his wife and also his mother.

Էդիպուսը լքում է բեմը` հասկանալով, որ Յոկաստան իր կինն ու մայրն էր:

Where has he gone?

Ու՞ր գնաց:

I can't even imagine.

Պատկերացում անգամ չունեմ:

Wait. The messenger has stepped on stage

Սպասի′ր: Մինջորդ մեկը բարձրանում է բեմ

and is telling us of the great king's actions.

ու ներկայացնում մեծն թագավորի կյանքը:

He says that Oedipus, upon finding his mother, wife, whatever, Jocasta,

Ըստ նրա, Էդիպուսը գտնվելով իր կնոջը, կամ մորը, էական չէ, Յոկաստային

dead of her own hand in their incestuous bedroom,

իրենց արյունապիղծ ննջարանում ինքնասպան եղած,

took the broaches from her dress and stabbed his eyes repeatedly.

վերցնում է նրա զգեստի կրծքազարդը ու խրում իր աչքերի մեջ:

You can't blame the guy, can you?

Չես կարող նրան մեղադրել, այնպես չէ՞:

Bedded his mother, killed his father, is father and brother to his children.

Սիրային կապի մեջ էր նա իր մոր հետ, սպանել էր իր հորը, ու սեփական երեխաների եղբայր էր:

I might do the same.

Ես էլ այդպես կվարվեի:

My friend, I do believe we've seen it all.

Բարեկամս, վախենամ մենք ամեն ինչ տեսանք այս աշխարհում:

Indeed, we have.

Անկասկած:

There is nothing more tragic than Oedipus.

Էդիպուսից ավելի ողբալի կերպեր էլ չես գտնի:

And sure enough, the judges who have been chosen by lot from all over Greece

Իհարկե, ժյուրին, ով վիճակահանությամբ ընտրվել է հույն ժողովրդի կողմից,

are ready to announce the winner.

պատրաստ է հայտարարարել հաղթողին:

Oh, folks! This is one for the history books.

Ժողովուրդ, սա պատմության գիրկն է անցնելու:

Dark horse playwright, Philocles, has taken first prize.

Սև ձին` թատերգակ Ֆիլոկլեսը առաջին տեղն է զբաղեցնում:

What an upset. What a tragedy.

Ինչ ողբերգություն է:

What a night, folks.

Հրաշալի երեկո էր, հարգելիներս:

We have witnessed the laying of the foundation of modern theater

Մենք ականատես եղանք ժամանակակից թատրոնի հիմնադրմանը ու

and some great innovations:

մի շարք այլ նորամուծությունների`

the shrinking of the chorus,

երգչախմբի կրճատմանը,

the addition of three actors,

երեք դերասանների խաղին,

and such catharsis.

և այլ նորույթների:

Doesn't a great tragedy just make you feel renewed and cleansed?

Արդյո՞ք մեծ ողբերգությունը մեզ բոլորիս նոր շունչ ու ուժ չի հաղորդում:

It sure does, but now we are out of time.

Իհարկե, սակայն մեր ժամանակը սուղ է:

I'm Seacrestopolis,

Ես Սեկրեստոպոլիսն էի,

and I'm Mario Lopedokia.

իսկ ես` Մարիո Լոպեդոկիան:

Peace, love and catharsis.

Խաղաղություն, սեր ու նորամուծություններ մեզ բոլորիս: