How to detect a supernova - Samantha Kuula

Μετάφραση: Maria K. Επιμέλεια: Chryssa R. Takahashi

Just now, somewhere in the universe, a star exploded.

Μόλις τώρα, κάπου στο σύμπαν, ένα αστέρι εξερράγη.

There goes another one.

Κι άλλο ένα.

In fact, a supernova occurs every second or so in the observable universe,

Στην πραγματικότητα,

ένα σουπερνόβα συμβαίνει, περίπου, κάθε δευτερόλεπτο

στο παρατηρήσιμο σύμπαν

and there is one on average every 25 to 50 years

και υπάρχει ένα κατά μέσο όρο κάθε 25 με 50 χρόνια

in a galaxy the size and age of the Milky Way.

σε έναν γαλαξία μεγέθους και ηλικίας του Γαλαξία μας.

Ακόμα δεν έχουμε μπορέσει ακριβώς να δούμε ένα να συμβαίνει

Yet we've never actually been able to watch one happen

from its first violent moments.

από τις πρώτες βίαιες στιγμές του.

Of course, how would we?

Φυσικά, πώς θα μπορούσαμε;

Υπάρχουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια αρκετά κοντά

There are hundreds of billions of stars close enough

that we could watch the supernova explosion

που θα μπορούσαμε να δούμε την έκρηξη του σουπερνόβα

break through the surface of the star.

να ξεσπά στην επιφάνεια του αστεριού.

Θα έπρεπε, όμως, να έχουμε

But we'd have to have our best telescopes focused on the right one

τα καλύτερα τηλεσκόπιά μας επικεντρωμένα στο σωστό σουπερνόβα,

at precisely the right time to get meaningful data.

ακριβώς τη σωστή στιγμή, για να πάρουμε σημαντικά δεδομένα.

Αρκεί να επισημάνουμε ότι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό

Suffice it to say, the odds of that happening are astronomically low.

είναι αστρονομικά χαμηλές.

Αλλά τι κι αν μπορούσαμε να προβλέψουμε ένα σουπερνόβα

But what if we could anticipate a supernova before its light reached us?

πριν το φως του φτάσει σε εμάς;

That may seem impossible.

Αυτό μπορεί να μοιάζει αδύνατο.

After all, nothing travels faster than the speed of light, right?

Όπως και να 'χει, τίποτα δεν ταξιδεύει

ταχύτερα από την ταχύτητα του φωτός, σωστά;

As far as we know, yes.

Από όσο ξέρουμε, ναι.

Αλλά σε μια κούρσα, το γρήγορα δεν έχει σημασία όταν κάνεις μια παράκαμψη

But in a race, fast doesn't matter if you take a detour

while someone else beelines it for the finish line.

ενώ κάποιος άλλος πηγαίνει ευθεία μέχρι τη γραμμή τερματισμού.

For exactly that reason,

Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο,

τα φωτόνια δεν κερδίζουν την κούρσα του σουπερνόβα στη γη.

photons don't win the supernova race to Earth.

Neutrinos do.

Τα νετρίνα την κερδίζουν.

Να γιατί.

Here's why.

There are two types of supernova.

Υπάρχουν δύο ειδών σουπερνόβα.

Type 1 is when a star accumulates so much matter from a neighboring star,

Ο Τύπος 1 είναι όταν ένα αστέρι συσσωρεύει τόση πολλή ύλη από ένα γειτονικό αστέρι,

that a runaway nuclear reaction ignites and causes it to explode.

που μια πυροδοτούμενη πυρηνική αντίδραση το αναφλέγει και προκαλεί την έκρηξή του.

In type 2, the star runs out of nuclear fuel,

Στον Τύπο 2, το αστέρι μένει από πυρηνικά καύσιμα,

so the gravitational forces pulling in

έτσι οι βαρυτικές δυνάμεις που τραβούν προς τα μέσα

overwhelm the quantum mechanical forces pushing out,

καταπιέζουν τις κβαντικές μηχανικές δυνάμεις που σπρώχνουν έξω,

and the stellar core collapses under its own weight in a hundredth of a second.

και ο αστρικός πυρήνας καταρρέει υπό το δικό του βάρος

σε ένα εκατοστό του δευτερολέπτου.

While the outer reaches of the star are unaffected by the collapsed core,

Ενώ οι εξωτερικές επιφάνειες του αστεριού

δεν επηρεάζονται από τον πυρήνα που κατέρρευσε,

the inner edges accelerate through the void,

τα εσωτερικά άκρα επιταχύνουν μέσα από το κενό,

smash into the core, and rebound to launch the explosion.

συντρίβονται στον πυρήνα και ανακάμπτουν για να ξεκινήσει η έκρηξη.

In both of these scenarios,

Και στα δύο αυτά σενάρια,

the star expels an unparalleled amount of energy,

το αστέρι αποβάλλει μια ασύγκριτη ποσότητα ενέργειας,

as well as a great deal of matter.

όπως και μεγάλο ποσοστό ύλης.

In fact, all atoms heavier than nickel, including elements like gold and silver,

Στην πραγματικότητα, όλα τα άτομα που είναι πιο βαριά από το νικέλιο,

μαζί και στοιχεία όπως ο χρυσός και το ασήμι,

only form in supernova reactions.

σχηματίζονται μόνο σε αντιδράσεις σουπερνόβα.

In type 2 supernovae,

Στο σουπερνόβα Τύπου 2,

about 1% of the energy consists of photons,

περίπου το 1% της ενέργειας αποτελείται από φωτόνια,

which we know of as light,

τα οποία γνωρίζουμε ως φως,

while 99% radiates out as neutrinos,

ενώ το 99% ακτινοβολεί ως νετρίνα,

the elementary particles that are known for rarely interacting with anything.

τα στοιχειώδη σωματίδια που είναι γνωστά για τη σπάνια αλληλεπίδρασή τους

με οτιδήποτε.

Starting from the center of the star,

Αρχίζοντας από το κέντρο του αστεριού,

the exploding matter takes tens of minutes, or even hours,

η ανατιναγμένη ύλη χρειάζεται δεκάδες λεπτά ή ακόμα και ώρες,

or in rare cases, several days, to reach and break through the surface of the star.

ή σε σπάνιες περιπτώσεις, αρκετές μέρες,

να φτάσει και να διασπαστεί στην επιφάνεια του αστεριού.

Παρόλα αυτά, τα νετρίνα, χάρη στη μη διαδραστικότητά τους,

However, the neutrinos, thanks to their non-interactivity,

take a much more direct route.

χρειάζονται μια πολύ πιο άμεση διαδρομή.

By the time there is any visible change in the star's suface,

Μέχρι την ώρα που υπάρχει οποιαδήποτε ορατή αλλαγή στην επιφάνεια του αστεριού,

the neutrinos typically have a several hour head start over the photons.

τα νετρίνα τυπικά έχουν αρκετές ώρες πρωτοπορία σε σχέση με τα φωτόνια.

Γι' αυτόν τον λόγο οι αστρονόμοι και οι φυσικοί

That's why astronomers and physicists

have been able to set up a project called SNEWS,

έχουν καταφέρει να στήσουν ένα πρόγραμμα που λέγεται SNEWS,

the Supernova Early Warning System.

Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης Σουπερνόβα.

When detectors around the world pick up bursts of neutrinos,

Όταν ανιχνευτές ανά τον κόσμο εντοπίζουν εκρήξεις νετρίνων,

they send messages to a central computer in New York.

στέλνουν μηνύματα σε έναν κεντρικό υπολογιστή στη Νέα Υόρκη.

If multiple detectors receive similar signals within ten seconds,

Αν πολλαπλοί ανιχνευτές λάβουν παρόμοια σήματα μέσα σε δέκα δευτερόλεπτα,

SNEWS will trigger an alert warning that a supernova is imminent.

το SNEWS κινητοποιεί έναν συναγερμό προειδοποίησης ότι επίκειται σουπερνόβα.

Aided by some distance and direction information from the neutrino detectors,

Με τη βοήθεια πληροφοριών απόστασης και κατεύθυνσης

από τους ανιχνευτές νετρίνων,

the amateur astronomers and scientists alike

τόσο οι ερασιτέχνες αστρονόμοι, όσο και οι επιστήμονες

will scan the skies and share information

σκανάρουν τους ουρανούς και μοιράζονται πληροφορίες

to quickly identify the new galactic supernova

για να εντοπίσουν γρήγορα το νέο γαλαξιακό σουπερνόβα

and turn the world's major telescopes in that direction.

και να στρέψουν τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου

προς αυτήν την κατεύθυνση.

The last supernova that sent detectable neutrinos to Earth was in 1987

Το τελευταίο σουπερνόβα που έστειλε ανιχνεύσιμα νετρίνα στη γη ήταν το 1987

στη γωνία του Νεφελώματος Ταραντούλα

on the edge of the Tarantula Nebula

in the large Magellanic Cloud, a nearby galaxy.

στο Μέγα Νέφος του Μαγγελάνου, ενός κοντινού γαλαξία.

Τα νετρίνα του έφτασαν στη γη περίπου τρεις ώρες πριν από το ορατό φως.

Its neutrinos reached Earth about three hours ahead of the visible light.

We're due for another one any day now, and when that happens,

Περιμένουμε ακόμα ένα οποιαδήποτε μέρα τώρα,

και όταν συμβεί αυτό,

SNEWS should give you the opportunity to be among the first to witness something

το SNEWS πρέπει να σας δώσει την ευκαιρία

να είστε ανάμεσα στους πρώτους που θα γίνουν μάρτυρες σε κάτι

that no human has ever seen before.

που κανείς άνθρωπος δεν έχει δει ποτέ.