A different way to visualize rhythm - John Varney

Translator: aweza ahmad Reviewer: mabbast chato

We usually think of rhythm as an element of music,

هەندێک کات وەکو توخمێکی موسیقای بیر لە ڕیتم دەکەینەوە،

but it's actually found everywhere in the world around us,

لە ڕاستیدا لە هەموو شوێنیکی جیهانەکەماندا دۆزراوەتەوە،

from the ocean tides to our own heartbeats,

لە هەڵکێش و داکێشەکانی شەپۆلی زەریاوە تا لێدانی دڵمان،

rhythm is essentially an event repeating regularly over time.

ڕیتم ڕووداوێکی بنەڕەتیانەیە بەشێوەیەکی ڕێکوپێک چاند جارێک دووبارە دەبێتەوە.

Even the ticking of a clock itself is a sort of rhythm.

تەنانەت خودی چرکە چرکی کاتژمێریش جۆرێکە لە ڕیتم.

But for musical rhythm,

بەڵام بۆ ڕیتمی مۆسیقایی،

a steady string of repeating single beats is not enough.

ئاوازی زنجیرەی دووبارەکراوە یەک پیاکێشانی بەس نییە.

For that, we need at least one opposing beat with a different sound,

بۆ ئەمە، بەلایەنی کەمەوە پێویستمان بە پیاکێشانی پێچەوانە لەگەڵ دەنگێکی جیاواز هەییە،

which can be the unstressed off beat or the accented back beat.

کەوا دەتواندرێت پیاکێشانێکی دەرەوە جەختنەکراوبێت یان پیاکێشانێکی ناوە خەجتکراوبێت.

There are several ways to make these beats distinct,

چەند ڕێگایەک هەیە تا ئەم پیاکێشانە ڕوونانە بێنەبەرهەم،

whether by using high and low drums, or long and short beats.

یان ئەوەتا بە بەکارهێنانی بەرزی و نزمی تەپڵەکان یان پیاکێشانی درێژ و کورت.

Which ends up being heard as the main beat is not a precise rule,

کەوا لە کۆتایەکەی وەکو پیاکێشانی سەرەکی دەبیسترێت کە دوای یاسایەکی دیارایکراویش ناکەوێت،

but like the famous Rubin's vase, can be reversed depending on cultural perception.

بەڵام هەروەکو گوڵدانەکە بەناوبانگەکەی ڕۆبن دەتواندرێت پێچەوانەبکرێتەوە بەکوێرەی بیروهزی کلتوری.

In standard notation, rhythm is indicated on a musical bar line,

لە نووسینی نۆتەی ستانداردا، ڕیتم تایبەتە بە هێڵی شریتی مۆسیقایی،

but there are other ways.

بەڵام ڕێگای دیکە هەیە،

Remember that ticking clock?

ئایە چرکە چرکی کاتژمێریت لەبیرە؟

Just as its round face can trace the linear passage of time,

هەروەکو ڕووخسارێک خڕ دەتوانێت شوێنی ڕێڕەوی هێڵی درێژی کات بکەوێت.

the flow of rhythm can be traced in a circle.

بەردەوامی ڕیتمەکەش دەتواندرێت لە بازنەکە شوێنی بکەوێندرێت.

The continuity of a wheel can be a more intuitive way to visualize rhythm

بەردەوامی چەرخەکەش دەتواندرێت ڕێگایەکی ژیرانەتربێت تا ڕیتمەکە وێنابکات

than a linear score that requires moving back and forth along the page.

لە خاڵی هێڵە درێژەکە زیاتر بێت کەوا داوای گەڕانەوە دواوە و چوار لاپەڕەی درێژ دەکات.

We can mark the beats at different positions around the circle

دەتوانین پیاکێشانەکان لە پێگە جیاوازەکانی دەووری بازنەکە نیشانە بکەین

using blue dots for main beats, orange ones for off beats,

بە بەکار‌هێنانی خاڵە شینەکان بۆ پیاکێشانە سەرەکیەکان، پرتەقاڵیەکان بۆ پیاکێشانە دوورەکان،

and white dots for secondary beats.

و خاڵە سپیەکان بۆ دووەم پیاکێشان.

Here is a basic two beat rhythm with a main beat and an opposing off beat.

دوو ڕیتمی پیاکێشانی بنچیەنی لەگەڵ پیاکێشانی سەرەکی و پیاکێشانی پێچەوانەی دوور.

Or a three beat rhythm with a main beat, an off beat, and a secondary beat.

یان سێ ڕیتمی پیاکێشان لەگەڵ پیاکێشانی سەرەکی، پیاکێشانێکی دوور و دووەم پیاکێشان.

And the spaces between each beat can be divided into further sub-beats

و ماودای نێوانی هەر پیاكێشانێک دەتواندرێت بۆ پیاکێشانی زۆر بچووکتر دابەش بکرێن

using multiples of either two or three.

بە بەکار‌هێنانی چەند دانەیەکی ڕیتمی ٢ یان ٣.

Layering multiple patterns using concentric wheels

بنچینەی چەند چینێک چەرخی هاوچەق بەکاردێنن

lets us create more complex rhythms.

ئەمەش ڕێگاماندەدا ڕیتمی ئاڵۆزتر دروستبکەین.

For example, we can combine a basic two beat rhythm with off beats

بۆنموونە، دەتوانین دوو ڕیتمی پیاکێشانی بنچینەی لەگەڵ ڕیتمی پیاکێشانە دوورەکان تێکەڵ بکەین

to get a four beat system.

تا سیستەمی پیاکێشانی چوارمان دەستبکەوێت.

This is the recognizable backbone of many genres popular around the world,

ئەم بڕبڕەی پشتی ناسراوی زۆربەی ژانەرە بەناوبانگەکانی جیهانە.

from rock,

لە ڕۆک،

country,

میوزیکی وڵاتی،

and jazz,

و جاز

to reggae

و ڕێگە

and cumbia.

و میوزیکی کۆمبیا.

Or we can combine a two beat rhythm with a three beat one.

یاخود دەتوانین دوو ڕیتمی پیاکێشان لەگەڵ سێ پیاکێشان لە یەک کاتدا تێکەڵ بکەین.

Eliminating the extra main beat and rotating the inner wheel

لابردنی پیاکێشانە سەرەکی زیادەکە خولاندنەوەی چەرخی ناوەوەکە

leaves us with a rhythm whose underlying feel is three-four.

ڕیتمێک بەرهەم دەهێنێت کەوا ڕیتمی شاراوەی سێ و چوارە

This is the basis of the music of Whirling Dervishes,

ئەمە بنەمای میوزیکی مەولەوی و تەسەوفییە،

as well as a broad range of Latin American rhythms,

هەروەها مەودای فراوانی ڕیتمەکانی ئەمریکای لاتین،

such as Joropo,

وەکو جۆرۆپۆ،

and even Bach's famous Chaconne.

و تەنانەت پارچە میوزیکی سەمای بەناوبانگی باکیش.

Now if we remember Rubin's vase and hear the off beats as the main beats,

ئێشتاش ئەگەر گۆزەکەی روبینتان بیر مابێت پیاکێشانە دوورەکان وەکو پیاکێشنە سەرەکیەکان گوێیان لێبگرن،

this will give us a six-eight feel,

ئەمەش ڕیتمی شەش-هەشتمان پێدەدات،

as found in genres such as Chacarera,

هەروەکو لە ژانەرەکانی وەکو چاکارێر دۆزراونەتەوە.

and Quechua,

و قوێچوا،

Persian music and more.

میوزیکی فارسی و زیاتریش.

In an eight beat system, we have three layered circles,

لە سیستەمی پیاکێشانی هەشتدا، سێ بازنەی چیندارمان هەییە،

each rhythm played by a different instrument.

هەر ڕیتمێکیش لەلایەن ئامێرێکی میوزیکی جیاواز دەژەنرێن.

We can then add an outermost layer

پاشان دەتوانین چینی دەرەکیترین زیاد بکەین

consisting of an additive rhythmic component,

کەوا پێکدێت لە بنچینەی ڕیتمە زیادکراوەکە،

reinforcing the main beat and increasing accuracy.

بەهێزکردنی پیاکێشانی سەرەکی و زیادکردنی دروستی.

Now let's remove everything except for this combined rhythm

ئێستاش با هەمووشتێک لابدەین جگەلە ئەم ڕیتمە تێکەڵکراوە

and the basic two beat on top.

و دوو ڕیتمی پیاکێشانی بنچینەی لە سەرەوە.

This rhythmic configuration is found as the Cuban cinquillo,

ئەم شێوازە ڕیتمە وەکو مۆسیقای سینکۆیۆ کوبا

in the Puerto Rican bomba,

لە پویرتۆ ریکان بۆمبا،

and in Northern Romanian music.

و لە میوزیکی ڕۆمانیا باکور دۆزراوەتەوە.

And rotating the outer circle 90 degrees counterclockwise

و خولاندنەوەی بازنەی دەرەکی بە ٩٠ پلە بە پێچەوانەی میلی کاتژمێر.

gives us a pattern often found in Middle Eastern music,

بنەمایەکمان پێدەدات زۆربەی جار لە میوزیکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دۆزراوەتەوە،

as well as Brazilian choro,

هەروەها چۆرۆی بەرزیلیش،

and Argentinian tango.

و تانگۆی ئەرجەنتینی.

In all of these examples, the underlying rhythm reinforces the basic one-two,

لە هەموو ئەو نموونانەم ڕیتمی چینی ژێرەوە بنچینەی یەک و دوو بەهێز دەکات،

but in different ways depending on arrangement and cultural context.

بەڵام بە ڕێگا جیاوازەکان پشت دەبەستێت بە شێوازی ڕێکخستن و دەقی کلتوری.

So it turns out that the wheel method is more than just a nifty way

هەربۆیە وادەردەکەوێت ڕێگای چەرخی زیاترە لە ڕێگایەکی باشی

of visualizing complex rhythms.

وێناکردنی ڕیتمە ئاڵۆزەکان.

By freeing us from the tyranny of the bar line,

بە ئازادکردنمان لە هێڵی شیریتی ستەمکار.

we can visualize rhythm in terms of time,

دەتوانین وێنای ڕیتم بکەین بە گوێرەی کات،

and a simple turn of the wheel can take us on a musical journey around the world.

و یەک خولاندنەوەی سادەی چەرخەکە دەتوانێت گەشتێکی میوزیکی جیهانامان پێبکات.