John Maeda: My journey in design, from tofu to RISD

Translator: Thư Nguyễn Reviewer: Huỳnh Sơn Tùng

I'm kind of tired of talking about simplicity, actually,

Tôi thấy chán khi phải nói về sự đơn giản rồi,

so I thought I'd make my life more complex, as a serious play.

nên tôi làm cuộc sống phức tạp hơn, như một vở kịch thực thụ.

So, I'm going to, like, go through some slides

Tôi sẽ trình chiếu vài slide

from way back when,

từ những ngày đầu,

and walk through them to give you a sense of how I end up here.

và giải thích để các bạn hiểu tại sao tôi ở đây hôm nay.

So, basically it all began with

Cơ bản thì tất cả mọi thứ đều bắt đầu

this whole idea of a computer.

với ý tưởng về một chiếc máy tính.

Who has a computer? Yeah.

Có ai có máy tính không? Vâng.

O.K., so, everyone has a computer.

Mọi người đều có máy tính.

Even a mobile phone, it's a computer.

Điện thoại di động cũng coi là máy tính.

And -- anyone remember this workbook,

Có ai nhớ cuốn sách hướng dẫn này không?

"Instant Activities for Your Apple" --

"Những việc cần làm cho thiết bị Apple"

free poster in each book?

với áp phích miễn phí đi kèm sách?

This was how computing began.

Đây là cách lập trình bắt đầu.

Don't forget: a computer came out; it had no software.

Đừng quên rằng: Máy tính mới không có phần mềm.

You'd buy that thing, you'd bring it home, you'd plug it in,

Bạn mua, đem nó về nhà rồi cắm điện,

and it would do absolutely nothing at all.

nó sẽ không hoạt động gì cả.

So, you had to program it,

Vì vậy, bạn phải lập trình cho nó.

and there were great programming, like, tutorials, like this.

Có nhiều hướng dẫn lập trình như thế này.

I mean, this was great.

Ý tôi là, điều đó rất tuyệt.

It's, like, you know, Herbie the Apple II.

Nó như phiên bản Apple 2 của Herbie vậy.

It's such a great way to --

Đó là một cách rất hay để --

I mean, they should make Java books like this,

Tôi nghĩ nên làm sách hướng dẫn Java như này,

and we've have no problem learning a program.

thì ta sẽ dễ dàng học cách lập trình.

Nhưng thời điểm đó rất quan trọng với máy tính,

But this was a great, grand time of the computer,

when it was just a raw, raw, what is it? kind of an era.

khi kỉ nguyên đó vẫn còn, sao nhỉ, sơ khai.

And, you see,

Và, bạn thấy đấy,

this era coincided with my own childhood.

tôi đã lớn lên trong thời đại đó.

I grew up in a tofu factory in Seattle.

Tôi lớn lên trong một xưởng làm đậu phụ ở Seattle.

Who of you grew up in a family business,

Có ai gia đình cũng làm kinh doanh?

suffered the torture? Yes, yes.

Và chịu rất nhiều vất vả? Vâng, vâng.

The torture was good. Wasn't it good torture?

Vất vả là tốt. Chẳng phải đó là điều tốt sao?

It was just life-changing, you know. And so, in my life, you know, I was in the tofu;

Điều đó có thể làm thay đổi cuộc đời. Và, như bạn biết, đậu phụ

it was a family business.

Đó là việc kinh doanh gia đình.

And my mother was a kind of a designer, also.

Mẹ tôi cũng là một nhà thiết kế.

She'd make this kind of, like, wall of tofu cooking,

Bà làm bức tường dán đầy những cách nấu đậu phụ này,

and it would confuse the customers,

và điều đó khiến khách hàng bối rối,

because they all thought it was a restaurant.

vì họ tưởng đang bước vào một nhà hàng.

A bad sort of branding thing, or whatever.

Không phải cách xây dựng thương hiệu tốt.

But, anyway, that's where I grew up,

Dù sao thì, đó là nơi tôi lớn lên,

in this little tofu factory in Seattle,

trong một xưởng đậu phụ nhỏ ở Seattle,

and it was kind of like this:

và cuộc sống khá giống như thế này:

a small room where I kind of grew up. I'm big there in that picture.

căn phòng nhỏ nơi tôi lớn. Nhìn tôi khá bự con trong ảnh nhỉ?

That's my dad. My dad was kind of like MacGyver, really:

Đây là bố tôi. Bố tôi khá giống MacGyver.

he would invent, like, ways to make things heavy.

Ông hay nghĩ cách sáng chế thứ nặng nề.

Like back here, there's like, concrete block technology here,

Như ở đây, có những máy móc từ xi măng khối,

and he would need the concrete blocks to press the tofu,

và bố tôi cần chúng để ép đậu phụ,

because tofu is actually kind of a liquidy type of thing,

vì đậu phụ thực chất ở dạng lỏng,

and so you have to have heavy stuff

nên bạn cần những đồ thật nặng

to push out the liquid and make it hard.

để ép nước ra và làm đậu phụ đông lại.

Tofu comes out in these big batches,

Đậu phụ thường được sản xuất thành những mẻ lớn,

and my father would sort of cut them by hand.

bố thường cắt bằng tay.

I can't tell you -- family business story: you'd understand this --

Tôi không thể kể, việc kinh doanh gia đình mà, bạn sẽ hiểu --

my father was the most sincere man possible.

Bố tôi là người thật thà nhất trên đời.

He walked into a Safeway once on a rainy day,

Vào một ngày mưa, ông bước vào chuỗi siêu thị Safeway,

slipped, broke his arm, rushed out:

trượt ngã, gãy tay rồi vội vã đi ra ngoài.

he didn't want to inconvenience Safeway.

Vi ông không muốn gây phiền phức cho Safeway.

So, instead, you know, my father's, like, arm's broken

Nên vì thế, bạn biết đó, tay ông bị gãy

for two weeks in the store, and that week --

trong suốt hai tuần ở cửa hàng, và trong tuần đó--

now, those two weeks were when my older brother and I

Trong hai tuần đó, tôi và anh trai tôi

had to do everything.

phải làm tất cả mọi việc.

And that was torture, real torture.

Điều đó như cực hình, tra tấn thật sự.

Because, you see, we'd seen my father

Vì, bạn thấy đó, chúng tôi nhìn bố

taking the big block of tofu and cutting it,

cầm những khối đậu phụ và cắt chúng

like, knife in, zap, zap, zap. We thought, wow.

gọn như dao, zap zap zap. Chúng tôi nghĩ, wow.

So, the first time I did that, I went, like, whoa! Like this.

Lần đầu tiên thử, tôi làm giống này, whoa!,

Bad blocks. But anyways,

những khối xấu xí. Nhưng, dù sao thì,

the tofu to me was kind of my origin, basically.

đậu phụ, về cơ bản, như là xuất xứ của tôi.

And because working in a store was so hard,

Vì làm việc trong cửa hàng vất vả quá,

I liked going to school; it was like heaven.

tôi thích đến trường. Đó như là thiên đường.

And I was really good at school.

Tôi học khá giỏi.

So, when I got to MIT, you know,

Rồi tôi đậu MIT. Bạn biết đó,

as most of you who are creatives,

giống đa số những người thích sáng tạo,

your parents all told you not to be creative, right?

bố mẹ thường bảo các bạn ngừng sáng tạo, đúng không?

So, same way, you know,

Cũng như thế,

I was good at art and good at math, and my father says, he's --

tôi giỏi toán lẫn nghệ thuật. Bố tôi hay bảo

John's good at math.

"John rất giỏi Toán."

I went to MIT, did my math,

Tôi đến học ở MIT, làm những phép toán,

but I had this wonderful opportunity,

rồi tôi gặp một cơ hội tuyệt vời.

because computers had just become visual.

Lúc đó máy tính chỉ mới phát triển phần nhìn.

The Apple -- Macintosh just came out;

Apple vừa tung Macintosh ra thị trường;

I had a Mac in hand when I went to MIT.

Tôi có một máy Mac khi còn học MIT.

And it was a time when a guy who, kind of,

Đó là lúc một người có thể,

could cross the two sides --

giống như, vượt cả hai thế giới.

it was a good time.

Đó là một khoảng thời gian tốt đẹp.

And so, I remember that my first major piece of software

Tôi vẫn còn nhớ mảnh phần mềm đầu tiên của mình

was on a direct copy of then-Aldus PageMaker.

là bản sao chép trực tiếp từ Aldus PageMaker thời đó.

I made a desktop publishing system way back when,

Lúc đó, tôi tạo một hệ thống điều chỉnh màn hình,

and that was, kind of, my first step into figuring out how to --

và đó là những bước đi đầu tiên khi tôi mày mò làm sao để--

oh, these two sides are kind of fun to mix.

thật thú vị khi kết hợp hai khía cạnh này.

And the problem when you're younger --

Nhưng vấn đề khi bạn còn trẻ,

for all you students out there --

cho mọi học sinh sinh viên ngoài kia,

is, your head gets kind of big really easy.

là bạn rất dễ trở nên tự mãn.

And when I was making icons, I was, like,

Khi tôi thiết kế các biểu tượng, tôi nghĩ,

the icon master,

mình là vua biểu tượng,

and I was, like, yeah, I'm really good at this, you know.

tôi cảm thấy, yeah, mình quá giỏi việc này.

And then luckily, you know,

Nhưng, hên là, bạn biết không,

I had the fortune of going to something called a library,

tôi may mắn được đến một nơi gọi là thư viện,

and in the library I came upon this very book.

và ở đó tôi vô tình tìm được một cuốn sách.

I found this book. It's called,

Tôi tìm thấy cuốn sách đó. Nó có tên là

"Thoughts on Design," by a man named Paul Rand.

"Những ý nghĩ về Thiết Kế", của một người tên Paul Rand.

It's a little slim volume; I'm not sure if you've seen this.

Nó hơi mỏng; tôi không chắc bạn từng thấy.

It's a very nice little book. It's about this guy, Paul Rand,

Nó là một quyển sách nhỏ dễ thương về tác giả, Paul Rand,

who was one of the greatest graphic designers,

một trong những nhà thiết kế đồ họa giỏi nhất,

and also a great writer as well.

và cũng là một cây bút tuyệt vời.

And when I saw this man's work,

Khi tôi nhìn thấy những tác phẩm của ông,

I realized how bad I was at design,

tôi nhận ra mình thiết kế tệ như thế nào,

or whatever I called it back then,

hay bất cứ cái gì tôi gọi việc mình làm,

and I suddenly had a kind of career goal,

tôi tự nhiên có những mục tiêu nghề nghiệp,

kind of in hot pursuit.

muốn theo đuổi mãnh liệt.

So I kind of switched. I went to MIT, finished.

Nên tôi đã chuyển hướng. Tôi đến MIT, tốt nghiệp,

nhận bằng Thạc sĩ, sau đó đến học trường Nghệ thuật.

I got my masters, and then went to art school after that.

Tôi bắt đầu thiết kế đồ vật,

And just began to design stuff,

bọc đũa, khăn ăn, thực đơn -- mọi thứ tôi chạm vào,

like chopstick wrappers, napkins, menus -- whatever I could get a handle on:

sort of wheel-and-deal, move up in the design world, whatever.

giống như kế hoạch kinh doanh, tiến xa dần trong giới thiết kế.

And isn't it that strange moment when you publish your design?

Khoảnh khắc thiết kế của bạn được xuất bản

Remember that moment -- publishing your designs?

Hãy nhớ lúc xuất bản thiết kế của mình?

Remember that moment? It felt so good, didn't it?

Bạn nhớ chứ? Cảm giác rất tuyệt phải không?

So, I was published, you know,

Tôi được xuất bản

so, wow, my design's in a book, you know?

wow, thấy tác phẩm của mình thành sách.

After that, things kind of got strange,

Sau đó mọi thứ dần trở nên kì quặc,

and I got thinking about the computer,

còn tôi liên tục nghĩ về máy tính,

because the computer to me always, kind of, bothered me.

vì chúng khiến tôi băn khoăn.

I didn't quite get it. And Paul Rand

Tôi không thật sự hiểu lắm. Paul Rand

was a kind of crusty designer,

là một nhà thiết kế khá khó chịu,

you know, a crusty designer, like a good -- kind of like a good French bread?

giống như ổ bánh mì Pháp giòn rụm vậy.

You know, he wrote in one of his books:

Ông viết trong một cuốn sách của mình:

"A Yale student once said,

"Một sinh viên Yale từng nói

'I came here to learn how to design, not how to use a computer.'

'Tôi đến đây để học thiết kế, không phải cách sử dụng máy tính'

Design schools take heed."

Những trường Thiết kế

This is in the '80s,

Đó là vào những năm 80,

in the great clash of computer/non-computer people.

trong cuộc xung đột giữa người theo và không theo máy tính.

A very difficult time, actually.

Một đoạn thời gian khó khăn.

And this to me was an important message from Rand.

Với tôi, đó là thông điệp quan trọng từ Rand.

And so I began to sort of mess with the computer at the time.

Vì vậy, tôi bắt đầu mày mò với máy tính.

This is the first sort of play thing I did, my own serious play.

Đây là đồ chơi đầu tiên tôi làm nghiêm túc.

I built a working version of an Adobe Illustrator-ish thing.

Tôi làm một phiên bản hoạt động giống phần mềm minh họa của Adobe.

It looks like Illustrator; it can, like, draw.

Nó giống người vẽ minh họa-- Nó biết vẽ.

It was very hard to make this, actually.

Nó khá là khó làm.

It took a month to make this part.

Tôi dành một tháng làm phần này.

And then I thought, what if I added this feature,

Rồi, tôi nghĩ, sẽ thế nào nếu mình thêm,

where I can say, this point,

như là, vị trí này

you can fly like a bird. You're free, kind of thing.

có thể bay như chim. Hoàn toàn tự do, giống vậy.

So I could, sort of, change the kind of stability

Nên tôi thay đổi tính bất động một chút

with a little control there on the dial,

với một nút điều khiển nhỏ ở kia

and I can sort of watch it flip around.

rồi nhìn nó chuyển động qua lại.

And this is in 1993.

Đó là vào năm 1993.

And when my professors saw this, they were very upset at me.

Khi những giáo sư nhìn thấy, họ khá khó chịu với tôi.

They were saying, Why's it moving?

Họ hỏi: "Tại sao nó lại chuyển động?"

They were saying, Make it stop now.

"Mau làm nó dừng lại."

Now, I was saying, Well, that's the whole point: it's moving.

Tôi: "Vâng, cái chính là nó chuyển động"

And he says, Well, when's it going to stop?

Họ hỏi:" Khi nào nó sẽ ngừng?"

And I said, Never.

Tôi: "Không bao giờ"

And he said, Even worse. Stop it now.

Họ:"Còn tệ hơn nữa! Ngừng nó lại mau"

I started studying this whole idea,

Tôi bắt đầu nghiên cứu về ý tưởng

of like, what is this computer? It's a strange medium.

Máy tính là gì? Nó là một phương tiện kì lạ.

It's not like print. It's not like video.

Nó không giống máy in, cũng không giống video.

It lasts forever. It's a very strange medium.

Nó tồn tại mãi mãi. Thật kì lạ.

So, I went off with this,

Vì thế, tôi thấy bực mình,

and began to look for things even more.

và bắt đầu tìm kiếm nhiều hơn nữa.

And so in Japan, I began to experiment with people.

Ở Nhật Bản, tôi bắt đầu thí nghiệm với người thật.

This is actually bad: human experiments.

Điều này không đúng lắm: Thí nghiệm trên con người.

I would do these things where I'd have students become pens:

Tôi giả sử các học sinh là những cây bút.

there's blue pen, red pen, green pen, black pen.

Có bút mực xanh dương, đỏ, xanh lá, đen.

And someone sits down and draws a picture.

Và một người ngồi xuống, vẽ một bức tranh.

They're laughing because he said,

Họ cười khi anh ta bảo

draw from the middle-right to the middle, and he kind of messed up.

vẽ từ chính giữa-phải đến chính giữa, và anh làm rối tung lên.

See, humans don't know how to take orders;

Đó là vì con người không giỏi nhận lệnh.

the computer's so good at it.

Nhưng máy tính thì rất giỏi.

This guy figured out how to get the computer to draw with two pens at once:

Anh ta tìm ra cách làm máy tính vẽ với hai cây bút cùng lúc.

you know, you, pen, do this, and you, pen, do this.

giống như, cây này, làm cái này, cây kia, làm cái khác,

And so began to have multiple pens on the page --

rồi bắt đầu vẽ với nhiều cây bút trên cùng một trang.

again, hard to do with our hands.

Đó là việc rất khó làm nếu dùng tay.

And then someone discovered this "a-ha moment"

Và ai đó bất chợt "A ha" khi khám phá ra

where you could use coordinate systems.

có thể dùng hệ thống tọa độ.

We thought, ah, this is when it's going to happen.

Chúng tôi nghĩ đây là lúc mọi việc bắt đầu.

In the end, he drew a house. It was the most boring thing.

Cuối cùng, anh ta vẽ được một ngôi nhà. Cái đó thật nhàm chán.

It became computerish; we began to think computerish --

Mọi thứ trở nên máy tính hóa khi chúng ta suy nghĩ như máy tính.

the X, Y system -- and so that was kind of a revelation.

Hệ thống tọa độ X,Y-- Giống như một khám phá vậy.

And after this I wanted to build a computer out of people,

Sau đó, tôi muốn chế tạo một máy tính từ người thật,

called a human-powered computer.

gọi là máy tính "chạy" bằng người.

So, this happened in 1993.

Việc này xảy ra vào năm 1993.

Sound down, please.

Làm ơn giảm âm thanh.

It's a computer where the people are the parts.

Nó là một máy tính với các bộ phận là con người.

I have behind this wall a disk drive, a CPU,

Phía sau bức tường này, tôi có ổ đĩa, CPU,

a graphics card, a memory system.

card đồ họa, bộ nhớ.

They're picking up a giant floppy disk made of cardboard.

Họ đang nhấc cái đĩa mềm khổng lồ làm từ bìa các tông.

It's put inside the computer.

Nó được đặt trong máy tính.

And that little program's on that cardboard disk.

Phía trên cái đĩa là một chương trình nhỏ khác.

So, she wears the disk,

Cô ấy sẽ mang cái đĩa

and reads the data off the sectors of the disk,

và đọc dữ liệu từ nhiều khu vực của đĩa,

and the computer starts up; it sort of boots up, really.

và máy tính sẽ khởi động, có vẻ thế.

And it's a sort of a working computer. And when I built this computer,

Đó là cách máy tính hoạt động. Khi tôi làm cái này,

I had a moment of -- what is it called? --

tôi có một giây phút, gọi sao nhỉ,

the epiphany where I realized that the computer's just so fast.

được khai sáng khi nhận ra máy tính làm việc với tốc độ rất cao.

This computer appears to be fast - she's working pretty hard,

Máy tính của tôi có vẻ nhanh -- cô ấy đang cố gắng hết sức,

and people are running around, and we think, wow, this is happening at a fast rate.

mọi người chạy quanh và chúng tôi nghĩ mọi việc xảy ra nhanh thật.

And this computer's programmed to do only one thing, which is,

Cái máy tính này được lập trình để làm một việc duy nhất,

if you move your mouse, the mouse changes on the screen.

nếu bạn di chuyển chuột, con chuột sẽ thay đổi trên màn hình.

On the computer, when you move your mouse, that arrow moves around.

Trên máy tính thật, khi di chuyển chuột, mũi tên sẽ di chuyển.

On this computer, if you move the mouse, it takes half an hour

Trên máy tính này, nếu di chuyển chuột,

for the mouse cursor to change.

cần nửa tiếng để con trỏ thay đổi.

To give you a sense of the speed, the scale:

Đó là một tỉ lệ so sánh về tốc độ.

the computer is just so amazingly fast, O.K.?

Máy tính thật sự nhanh tuyệt vời, phải không?

And so, after this I began to do experiments for different companies.

Sau đó, tôi bắt đầu thử nghiệm cho nhiều công ty.

This is something I did for Sony in 1996.

Đây là cái tôi làm cho Sony năm 1996.

It was three Sony "H" devices

Đó là 3 thiết bị Sony "H"

that responded to sound.

có thể cảm biến âm thanh.

So, if you talk into the mike,

Nếu bạn nói vào micro,

you'll hear some music in your headphones;

bạn sẽ nghe tiếng nhạc trong tai nghe;

if you talk in the phone, then video would happen.

nếu nói vào điện thoại, video sẽ bật lên.

So, I began to experiment with industry in different ways

Tôi thử nghiệm với việc này theo nhiều cách

with this kind of mixture of skills.

cũng như kết hợp nhiều kĩ năng.

I did this ad. I don't believe in this kind of alcohol, but I do drink sometimes.

Tôi làm quảng cáo này. Tôi không tin loại rượu này nhưng đôi lúc tôi cũng uống.

And Chanel. So, getting to do different projects.

Và Chanel. Và nhiều dự án khác nữa.

And also, one thing I realized is that

Tôi cũng nhận ra một điều

I like to make things.

là tôi thích tạo ra sản phẩm.

We like to make things. It's fun to make things.

Chúng ta đều thích tạo ra sản phẩm. Việc đó khá thú vị.

And so I never developed the ability to have a staff.

Vì thế tôi chưa bao giờ thuê nhân viên.

I have no staff; it's all kind of made by hand --

Không nhân viên. Tôi làm tất cả bằng tay,

these sort of broken hands.

chính đôi bàn tay thô sơ này.

And these hands were influenced

Và đôi tay này bị ảnh hưởng

by this man, Mr. Inami Naomi.

bởi người đàn ông tên Inami Naomi.

This guy was my kind of like mentor.

Ông ấy như là thầy hướng dẫn của tôi vậy.

He was the first digital media producer in Tokyo.

Ông ấy là người làm truyền thông số đầu tiên ở Tokyo.

He's the guy that kind of discovered me,

Ông có công phát hiện ra tôi,

and kind of got me going in digital media.

hướng dẫn tôi vào ngành truyền thông số.

He was such an inspirational guy.

Ông là người truyền cảm hứng.

I remember, like, we'd be in his studio, like, at 2 a.m.,

Tôi còn nhớ, chúng tôi ở trong studio lúc 2 giờ sáng,

and then he'd show up from some client meeting.

ông ấy trở về sau buổi gặp khách hàng,

He'd come in and say, you know,

bước vào và nói:

If I am here, everything is okay.

"Nếu tôi còn ở đây, mọi thứ đều ổn"

And you'd feel so much better, you know.

Điều đó làm bạn thấy tốt lên rất nhiều.

And I'll never forget how, like, but -- I'll never forget how, like,

Tôi sẽ không, nhưng, tôi sẽ không quên được

he had a sudden situation with his -- he had an aneurysm.

lúc ông ấy mắc bệnh ở-- ông mắc chứng phình mạch,

He went into a coma.

và rơi vào tình trạng hôn mê.

And so, for three years he was out, and he could only blink,

Vì thế, suốt 3 năm, ông bị liệt, và chỉ có thể nhấp nháy mắt.

and so I realized at this moment, I thought, wow --

Lúc ấy, tôi chợt nhận ra, wow,

how fragile is this thing we're wearing,

chúng ta mong manh thế nào,

this body and mind we're wearing,

cả cơ thể và trí óc chúng ta đang có,

and so I thought, How do you go for it more?

và tôi nghĩ, làm sao để cố gắng nhiều hơn?

How do you take that time you have left and go after it?

làm sao để theo đuổi trong quãng thời gian còn lại?

So, Naomi was pivotal in that.

Naomi là người tiên phong trong việc đó.

And so, I began to think more carefully about the computer.

Tôi bắt đầu suy nghĩ cẩn thận hơn về máy tính.

This was a moment where I was thinking about,

Đó là lúc tôi đang nghĩ,

so, you have a computer program,

vậy, bạn có một chương trình máy tính,

it responds to motion -- X and Y --

nó đáp lại những chuyển động --X và Y--

and I realized that each computer program

tôi nhận ra mỗi chương trình máy tính

has all these images inside the program.

đều có những hình ảnh này bên trong.

So, if you can see here, you know,

Vì vậy, bạn có thể thấy ở đây,

that program you're seeing in the corner,

chương trình mà bạn thấy ở trong góc,

if you spread it out, it's all these things all at once.

nếu bạn mở rộng ra, mọi thứ sẽ đều giống thế.

It's real simultaneity. It's nothing we're used to working with.

Tất cả đều cùng lúc, hoàn toàn khác những gì chúng ta từng làm.

We're so used to working in one vector.

Ta chỉ quen làm việc trong một vectơ.

This is all at the same time.

Nhưng ở đây, tất cả xảy ra cùng lúc.

The computer lives in so many dimensions.

Máy tính hoạt động ở rất nhiều chiều.

And also, at the same time I was frustrated,

Do vậy, lúc đó, tôi khá bực bội vì

because I would go to all these art and design schools everywhere,

khi đến các trường Nghệ thuật và Thiết kế

and there were these, like, "the computer lab," you know,

sẽ có những, bạn biết đó, phòng lab

and this is, like, in the late 1990s,

Đây là vào những năm cuối 1990

and this is in Basel,

ở Basel

a great graphic design school.

tại một trường thiết kế đồ họa lớn.

And here's this, like, dirty, kind of, shoddy,

Đây là một căn phòng máy tính

kind of, dark computer room.

dơ bẩn, tồi tàn, tối tăm.

And I began to wonder, Is this the goal?

Tôi băn khoăn. Đây có phải là mục tiêu?

Is this what we want, you know?

Đây có phải là thứ chúng ta muốn?

And also, I began to be fascinated by machines --

Tôi dần thấy hứng thú với máy móc,

you know, like copy machines -- and so this is actually in Basel.

giống như máy copy, lúc này vẫn đang ở Basel.

I noticed how we spent so much time on making it interactive --

Tôi thấy chúng ta dành nhiều thời gian để nó có thể tương tác,

this is, like, a touch screen --

giống như màn hình cảm ứng,

and I noticed how you can only touch five places,

nhưng chúng ta chỉ chạm được tối đa 5 chỗ.

and so, "why are we wasting so much interactivity everywhere?"

"Tại sao chúng ta phung phí tính tương tác ở nhiều nơi như vậy?"

became a question. And also, the sound:

trở thành vấn đề. Cũng như âm thanh:

I discovered I can make my ThinkPad pretend it's a telephone.

Tôi phát hiện có thể làm máy ThinkPad bắt chước điện thoại bàn.

You get it? No? O.K.

Bạn thấy chứ? Không? O.K.

And also, I discovered in Logan airport,

Tôi cũng phát hiện ra, ở sân bay Logan,

this was, like, calling out to me.

cái này như đang kêu tôi vậy.

Do you hear that? It's like cows. This is at 4 a.m. at Logan.

Bạn nghe thấy chứ? Như tiếng bò. Lúc này là 4 giờ sáng ở Logan.

So, I was wondering, like,

Và tôi suy nghĩ,

what is this thing in front of me, this computer thing?

thứ ở trước mặt mình là gì vậy? Máy tính ư?

It didn't make any sense.

Thật vô lý.

So, I began to make things again. This is another series of objects

Tôi lại chế tạo. Đây là những sản phẩm khác

made of old computers from my basement.

làm từ máy tính cũ ở tầng hầm nhà tôi.

I made -- I took my old Macintoshes

Tôi lấy những cái Macintoshes cũ

and made different objects out of them from Tokyo.

và làm thành các vật khác nhau từ Tokyo.

I began to be very disinterested in computers themselves,

Tôi dần mất hứng thú với máy tính,

so I began to make paintings out of PalmPilots.

nên tôi làm những bức tranh từ PalmPilots.

I made this series of works.

Đây là những tác phẩm của tôi.

They're paintings I made and put a PalmPilot in the middle

Tôi làm chúng rồi đặt một cái PalmPilot ở giữa.

as a kind of display that's sort of thinking,

như một cách trưng bày ý tưởng

I'm abstract art. What am I? I'm abstract.

Nghệ thuật trừu tượng. Đúng thế. Như tôi vậy.

And so it keeps thinking out loud of its own abstraction.

Và cứ thế nó nảy ra từ chính sự trừu tượng ấy.

I began to be fascinated by plastic,

Tôi bắt đầu hứng thú với chất dẻo

so I spent four months making eight plastic blocks

và dành 4 tháng làm 8 khối chất dẻo

perfectly optically transparent,

hoàn toàn trong suốt,

as a kind of release of stress.

như một cách giúp tôi giảm stress.

Because of that, I became interested in blue tape,

Từ đó, tôi cũng thích những cuộn băng keo xanh.

Ở San Francisco, tại C.C, tôi có cả một buổi triển lãm về chúng,

so in San Francisco, at C.C., I had a whole exhibition on blue tape.

I made a whole installation out of blue tape -- blue painters' tape.

và làm một thiết bị từ băng sơn xanh.

And at this point my wife kind of got worried about me,

Lúc này vợ tôi khá lo lắng về tôi, nên tôi

so I stopped doing blue tape and began to think,

bỏ những cuộn băng xanh và suy nghĩ.

Well, what else is there in life?

Vậy cuộc đời còn lại những gì?

And so computers, as you know,

Vì thế, máy tính, như bạn biết đó,

những chiếc đồ sộ, có cả những chiếc tí hon.

these big computers, there are now tiny computers.

They're littler computers, so the one-chip computers,

Chúng nhỏ hơn, như máy tính một chip.

I began to program one-chip computers

Tôi bắt đầu lập trình máy tính một chip

and make objects out of P.C. boards, LEDs.

và chế ra đồ vật từ bảng P.C, LED.

I began to make LED sculptures

Tôi làm những khối LED

that would live inside little boxes out of MDF.

đặt bên trong những hộp nhỏ làm bằng gỗ MDF.

This is a series of light boxes I made for a show in Italy.

Đây là những hộp ánh sáng tôi làm cho một show ở Ý.

Chúng khá đơn giản: Chỉ cần nhấn nút và LED sẽ tự tương tác.

Very simple boxes: you just press one button and some LED interaction occurs.

This is a series of lamps I made. This is a Bento box lamp:

Đây là những đèn khác của tôi. Đây là hộp đèn Bento,

it's sort of a plastic rice lamp;

khá giống đèn giấy thông thảo bằng nhựa.

it's very friendly.

Nó rất thân thiện.

I did a show in London last year made out of iPods --

Tôi tham gia một show ở London năm ngoái về iPod.

I used iPods as a material.

Tôi dùng iPod làm vật liệu.

So I took 16 iPod Nanos

Tôi lấy 16 cái iPod Nano

and made a kind of a Nano fish, basically.

và làm thành một chú cá Nano, đại loại vậy.

Recently, this is for Reebok.

Gần đây, cái này cho Reebok.

I've done shoes for Reebok as well,

Tôi cũng làm giày cho Reebok nữa,

as a kind of a hobby for apparel.

giống một sở thích về quần áo.

So anyways, there are all these things you can do,

Dù sao thì, có rất nhiều thứ bạn có thể làm

but the thing I love the most is to

nhưng thứ tôi thích nhất

experience, taste the world.

là được nếm trải thế giới.

The world is just so tasty.

Thế giới này đầy lôi cuốn.

We think we'll go to a museum; that's where all the tastes are.

Ta nghĩ muốn thưởng thức phải vào bảo tàng.

No, they're all out there.

Không, phải thưởng thức từ cuộc sống cơ.

So, this is, like, in front of the Eiffel Tower, really,

Đây là khu vực phía trước tháp Eiffel,

actually, around the Louvre area.

thật ra là ở quanh bảo tàng Louvre.

This I found, where nature had made a picture for me.

Ở đây, tôi tìm thấy bức tranh tự nhiên vẽ.

This is a perfect 90-degree angle by nature.

Một góc vuông hoàn hảo từ thiên nhiên.

In this strange moment where, like, these things kind of appeared.

Trong khoảnh khắc kì lạ đó, những điều như vậy xuất hiện.

We all are creative people.

Chúng ta là những con người sáng tạo.

We have this gene defect in our mind.

Gen đó đã ăn sâu trong trí óc ta.

We can't help but stop, right? This feeling's a wonderful thing.

Ta không thể ngừng lại, đúng không? Cảm giác đó thật tuyệt.

It's the forever-always-on museum.

Như một bảo tàng tồn tại mãi mãi vậy.

This is from the Cape last year.

Đó là từ một mũi đất vào năm ngoái.

I discovered that I had to find the equation of art and design,

Tôi thấy mình cần tìm sự cân bằng giữa nghệ thuật và thiết kế,

which we know as circle-triangle-square.

mà chúng ta biết như hình tròn-tam giác-hình vuông.

It's everywhere on the beach, I discovered.

Tôi thấy chúng ở mọi nơi trên bãi biển.

I began to collect every instance of circle-triangle-square.

Tôi bắt đầu sưu tập mọi hình tròn-tam giác-hình vuông.

I put these all back, by the way.

Dĩ nhiên là tôi có trả chúng lại.

And I also discovered how .

Và tôi cũng khám phá ra,

some rocks are twins separated at birth.

có những hòn đá song sinh bị chia cắt từ nhỏ.

This is also out there, you know.

Chúng cũng từ ngoài kia đó.

I'm, like, how did this happen, kind of thing?

Và tôi-- làm sao việc này xảy ra?

I brought you guys together again.

Tôi đem các bạn về lại bên nhau nè.

So, three years ago I discovered, the letters M-I-T

Khoảng 3 năm trước, tôi khám phá các kí tự M-I-T

occurring in simplicity and complexity.

xuất hiện trong từ ĐƠN GIẢN và PHỨC TẠP.

My alma mater, MIT, and I had this moment --

Đó cũng là tên trường tôi, MIT, và tôi có một lúc,

a kind of M. Night Shayamalan moment --

như M. Night Shayamalan,

where I thought, Whoa! I have to do this.

nghĩ rằng, Whoa! Mình phải làm như thế.

And I went after it with passion.

Vì thế tôi theo đuổi nó với đam mê.

However, recently this RISD opportunity kind of arose --

Nhưng gần đây, cơ hội với RISD đến,

going to RISD -- and I couldn't reconcile this real easy,

đi học ở RISD-- nhưng tôi không thấy thoải mái với nó

because the letters had told me, MIT forever.

vì những kí tự đã nói tôi MIT mãi mãi.

But I discovered in the French word raison d'être.

Nhưng tôi khám phá ra từ tiếng Pháp raison d'être (mục đích).

I was, like, aha, wait a second.

A ha, chờ chút đã.

And there RISD appeared.

RISD cũng xuất hiện trong đó.

And so I realized it was O.K. to go.

Và tôi nhận ra mình có thể đi.

So, I'm going to RISD, actually.

Vì thế tôi đến RISD.

Who's a RISD alum out there?

Có ai là cựu sinh viên RISD không?

RISD alums? Yeah, RISD. There we go, RISD. Woo, RISD.

Cựu học sinh? Vâng RISD. Woo! RISD!

I'm sorry, I'm sorry, Art Center -- Art Center is good, too.

Xin lỗi-- Ý tôi, Trung tâm Nghệ thuật cũng tốt.

RISD is kind of my new kind of passion,

RISD là niềm đam mê mới của tôi.

and I'll tell you a little bit about that.

Tôi sẽ kể một chút về nó.

So, RISD is --

Thế, RISD là--

I was outside RISD,

Tôi đang ở bên ngoài RISD,

and some student wrote this on some block, and I thought,

và thấy vài học sinh ghi cái này, và tôi nghĩ

Wow, RISD wants to know what itself is.

Wow, RISD muốn biết họ như thế nào.

And I have no idea what RISD should be, actually,

Và tôi không chắc RISD nên trở thành gì.

or what it wants to be, but one thing I have to tell you is that

hay muốn thành gì. Nhưng có một điều tôi muốn nói với các bạn.

although I'm a technologist, I don't like technology very much.

Dù là nhà công nghệ, tôi không thích công nghệ lắm.

It's a, kind of, the qi thing, or whatever.

Nó dạng như dương khí, đại loại vậy.

People say,

Mọi người nói

Are you going to bring RISD into the future?

Bạn sẽ đưa RISD tới tương lai chứ?

And I say, well, I'm going to bring the future back to RISD.

Và tôi nói, tôi sẽ đem tương lai về RISD.

There's my perspective. Because in reality,

Đó là quan điểm của tôi. Vì trong thực tế,

the problem isn't how to make the world more technological.

vấn đề không phải là làm cho thế giới công nghệ hơn nữa,

It's about how to make it more humane again.

mà là làm cho nó nhân văn hơn.

And if anything, I think RISD has a strange DNA.

Dù cái gì, tôi nghĩ RISD có DNA rất kì lạ.

It's a strange exuberance

Đó là một sự hồ hởi khó tả

about materials, about the world:

về vật liệu, về thế giới:

a fascination that I think the world needs

tôi nghĩ thế giới rất cần sự hứng khởi đó

quite very much right now.

ngay bây giờ.

So, thank you everyone.

Cảm ơn mọi người đã lắng nghe.