The lie that invented racism | John Biewen

Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Camille Martínez

Translator: Joseph Geni Reviewer: Nguyen Hue

Người da trắng chúng ta đang bị làm sao vậy?

(Khán giả cười)

Tôi vẫn nghĩ nhiều về nó suốt mấy năm qua,

What is up with us white people?

và tôi biết không chỉ có tôi.

Nghe này, tôi hiểu

(Laughter)

người da màu vẫn hỏi câu đó hàng thế kỷ nay.

I've been thinking about that a lot the last few years,

Nhưng tôi nghĩ ngày càng nhiều người da trắng cũng đang hỏi vậy,

and I know I have company.

Look, I get it --

people of color have been asking that question for centuries.

khi chứng kiến những gì diễn ra ngoài kia

trên đất nước mình.

But I think a growing number of white folks are too,

Tôi nói “Người da trắng chúng ta đang bị làm sao vậy?”

given what's been going on out there

bởi ngay lúc này, tôi không nói về những người da trắng kia,

in our country.

đám người với biểu tượng chữ Vạn, mũ trùm đầu và đuốc sáng.

And notice I said, "What's up with us white people?"

because right now, I'm not talking about those white people,

Họ là vấn đề và là mối đe dọa.

the ones with the swastikas and the hoods and the tiki torches.

Họ gây ra phần lớn những vụ khủng bố ở nước ta,

mà các bạn ở Charlottesville biết rõ hơn cả.

They are a problem and a threat.

Tôi đang nói về thứ đó lớn và bao quát hơn.

They perpetrate most of the terrorism in our country,

Tôi đang nói về tất cả chúng ta,

as you all in Charlottesville know better than most.

dân da trắng rành rành.

But I'm talking about something bigger and more pervasive.

Và có thể, đặc biệt là những người như tôi,

tự cho mình là cấp tiến,

I'm talking about all of us,

không muốn phân biệt chủng tộc (PBCT).

white folks writ large.

And maybe, especially, people sort of like me,

Dân da trắng lương thiện.

(Khán giả cười)

self-described progressive,

Có ai da trắng lương thiện ở đây không?

(Khán giả cười)

don't want to be racist.

Tôi được nuôi dạy để trở thành kiểu người đó.

Good white people.

(Laughter)

Vào thập niên 60 và 70, tôi chỉ là một đứa trẻ,

Any good white people in the room?

và để tôi kể đôi chút về ba mẹ tôi:

(Laughter)

I was raised to be that sort of person.

các cuộc thăm dò dư luận thực tế hồi đó

I was a little kid in the '60s and '70s,

cho thấy chỉ một số ít, khoảng 20% người Mỹ da trắng

and to give you some sense of my parents:

đồng ý và ủng hộ

actual public opinion polls at the time

Martin Luther King và thành quả của ông với phong trào dân quyền

showed that only a small minority, about 20 percent of white Americans,

khi ông vẫn còn sống.

approved and supported

Tôi tự hào nói rằng bố mẹ tôi thuộc nhóm người ủng hộ này.

Martin Luther King and his work with the civil rights movement

Vấn đề chủng tộc được trao đổi trong gia đình chúng tôi.

while Dr. King was still alive.

Và khi TV phát những chương trình về chủng tộc,

I'm proud to say my parents were in that group.

bố mẹ bảo chúng tôi ngồi xuống, đảm bảo chúng tôi đều xem:

Race got talked about in our house.

phim của Sidney Poitier, “Roots” (Nguồn cội)...

And when the shows that dealt with race would come on the television,

Thông điệp đó mạnh mẽ và rõ ràng,

they would sit us kids down, made sure we watched:

và tôi hiểu rằng:

the Sidney Poitier movies, "Roots" ...

Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc là sai; kẻ phân biệt chủng tộc là kẻ xấu.

The message was loud and clear,

Cũng hồi đó,

and I got it:

chúng tôi sống ở khu da trắng tại Minnesota.

racism is wrong; racists are bad people.

Và tôi sẽ chỉ bào chữa cho mình,

tôi nghĩ vì thế mà tôi tin rằng những kẻ da trắng phân biệt chủng tộc

At the same time,

we lived in a very white place in Minnesota.

ở trên TV đều được gửi đến từ một nơi nào khác.

And I'll just speak for myself,

I think that allowed me to believe that those white racists on the TV screen

Thật sự không phải bọn tôi.

Tôi không thấy mình có liên quan.

were being beamed in from some other place.

Giờ tôi vẫn đang trong quá trình hồi phục khỏi ấn tượng ban đầu đó.

It wasn't about us, really.

I did not feel implicated.

Tôi bước chân vào nghề báo,

một phần vì tôi quan tâm đến những vấn đề như bình đẳng và công lý.

Now, I would say, I'm still in recovery from that early impression.

I got into journalism

Suốt một thời gian dài, Phân biệt chủng tộc với tôi là một câu đố.

in part because I cared about things like equality and justice.

Tại sao nó vẫn tồn tại khi rõ ràng là nó sai?

For a long time, racism was just such a puzzle to me.

Sao nó lại tồn tại dai dẳng đến vậy?

Why is it still with us when it's so clearly wrong?

Có thể tôi bối rối vì tôi chưa tìm đúng chỗ

hoặc hỏi đúng câu hỏi.

Why such a persistent force?

Các bạn có để ý

Maybe I was puzzled because I wasn't yet looking in the right place

khi giới truyền thông đa phần da trắng

or asking the right questions.

đưa tin về những thứ họ cho là vấn đề chủng tộc,

Have you noticed

những thứ chúng ta cho là vấn đề chủng tộc,

that when people in our mostly white media

việc đó thường có nghĩa là ta chĩa máy quay,

report on what they consider to be racial issues,

micro và con mắt chúng ta

về phía người da màu,

what we consider to be racial issues,

rồi hỏi những câu như

what that usually means is that we're pointing our cameras

“Người da Đen hay người Mỹ bản địa, Mỹ La Tinh hay người Mỹ châu Á,

and our microphones and our gaze

at people of color,

họ sống thế nào?"

asking questions like,

trong một cộng đồng nhất định hoặc khi nói về vấn đề nào đó

"How are Black folks or Native Americans, Latino or Asian Americans,

như kinh tế hay giáo dục.

how are they doing?"

Tôi đã hành nghề nhà báo kiểu đó

in a given community or with respect to some issue --

trong nhiều năm.

the economy, education.

Nhưng khi George Zimmerman giết Trayvon Martin,

I've done my share of that kind of journalism

theo sau đó là chuỗi không hồi kết các vụ nổ súng chấn động của cảnh sát

over many years.

But then George Zimmerman killed Trayvon Martin,

vào người da Đen không vũ trang,

sự nổi dậy của phong trào Black Lives Matter,

followed by this unending string of high-profile police shootings

Dylann Roof và vụ thảm sát ở Charleston,

phong trào #OscarsSoWhite,

of unarmed Black people,

tất cả những vụ việc phát sinh trong cuộc sống thường ngày của người Mỹ,

the rise of the Black Lives Matter movement,

Dylann Roof and the Charleston massacre,

những vụ việc phân biệt chủng tộc rõ ràng

#OscarsSoWhite --

mà chúng ta thấy được vì chúng được ghi lại bằng điện thoại

all the incidents from the day-to-day of American life,

rồi phát tán trên internet.

Và đằng sau những vụ việc rõ rành rành đó,

these overtly racist incidents

that we now get to see because they're captured on smartphones

những dữ liệu khó chối cãi,

có những nghiên cứu cho thấy

and sent across the internet.

chủ nghĩa phân biệt chủng tộc có hệ thống trong mọi tổ chức:

And beneath those visible events,

phân biệt nhà ở, phân biệt đối xử trong công việc,

the stubborn data,

the studies showing systemic racism in every institution we have:

phân biệt chủng tộc sâu sắc trong các trường học

và trong cả hệ thống tư pháp hình sự.

housing segregation, job discrimination,

Và cái thực sự tác động đến tôi,

và tôi biết là không chỉ với mình tôi,

the deeply racialized inequities in our schools

là sự trỗi dậy của Donald Trump

and criminal justice system.

và việc nhận ra rằng đa số người Mỹ da trắng

And what really did it for me,

and I know I'm not alone in this, either:

sẽ ủng hộ hoặc ít nhất là chấp nhận

the rise of Donald Trump

and the discovery that a solid majority of white Americans

thứ chính trị đậm chất da trắng thô bạo và cay đắng như vậy.

would embrace or at least accept

Tất cả khiến tôi khó chịu, với tư cách là một con người.

such a raw, bitter kind of white identity politics.

Với tư cách nhà báo, tôi thấy mình đang xoay ngược ống kính,

This was all disturbing to me as a human being.

và nghĩ rằng,

"Chà, dân da trắng mới là đề tài.

As a journalist, I found myself turning the lens around,

Da trắng chính là đề tài".

thinking,

Tôi cũng nghĩ "Mình làm được không?

"Wow, white folks are the story.

Một chương trình podcast về da trắng thì sao?”

Whiteness is a story,"

(Khán giả cười)

And also thinking, "Can I do that?

“Và nhân tiện, chuyện này có thể không mấy dễ chịu gì“.

What would a podcast series about whiteness sound like?"

Tôi hầu như chưa từng thấy báo chí khai thác sâu vấn đề da trắng,

(Laughter)

"And oh, by the way -- this could get uncomfortable."

nhưng tất nhiên, người da màu, đặc biệt là giới trí thức da đen

I had seen almost no journalism that looked deeply at whiteness,

vẫn lên án gay gắt văn hóa ưu thế của người da trắng

trong hàng thế kỷ,

but, of course, people of color and especially Black intellectuals

và tôi biết trong hai hay ba chục năm qua,

các học giả đã thực hiện nhiều công trình thú vị

have made sharp critiques of white supremacist culture

về chủng tộc qua góc nhìn da trắng,

for centuries,

and I knew that in the last two or three decades,

chủng tộc là gì, nó ở đâu ra, vai trò của nó trong thế giới này.

scholars had done interesting work

looking at race through the frame of whiteness,

Tôi bắt đầu đọc

và tìm gặp một số chuyên gia hàng đầu về chủng tộc và lịch sử chủng tộc.

what it is, how we got it, how it works in the world.

I started reading,

Một trong những câu hỏi đầu tiên mà tôi hỏi là:

and I reached out to some leading experts on race and the history of race.

"Khái niệm là một người da trắng này...

...xuất phát từ đâu vậy?"

One of the first questions I asked was,

Khoa học đã nói rất rõ ràng.

"Where did this idea of being a white person

Chúng ta đều là loài người.

come from in the first place?"

Tất cả liên quan đến nhau,

tất cả đều bắt nguồn từ một tổ tiên chung ở Châu Phi.

Science is clear.

Một số rời Châu Phi đến những vùng đất lạnh lẽo, tối tăm hơn

We are one human race.

We're all related,

all descended from a common ancestor in Africa.

và mất đi rất nhiều hắc tố melanin,

có người bớt đen hơn người khác.

Some people walked out of Africa into colder, darker places

(Khán giả cười)

Nhưng về di truyền, tất cả chúng ta giống nhau 99,9%.

and lost a lot of their melanin,

some of us more than others.

Có nhiều sự đa dạng di truyền bên trong cái ta gọi là nhóm chủng tộc

(Laughter)

But genetically, we are all 99.9 percent the same.

hơn là giữa các nhóm chủng tộc với nhau.

Không có gien da trắng, gien da đen hay gien Châu Á,

There's more genetic diversity within what we call racial groups

hay bất kỳ thứ gì tương tự.

than there is between racial groups.

Vậy khái niệm này ở đâu ra?

Làm sao ta lại có nó?

There's no gene for whiteness or blackness or Asian-ness

Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc bắt nguồn thế nào?

or what have you.

Nếu mọi người hỏi tôi câu này

So how did this happen?

How did we get this thing?

mấy năm trước khi tôi còn thiếu hiểu biết,

How did racism start?

chắc tôi sẽ trả lời là:

I think if you had asked me to speculate on that,

“Tôi nghĩ nó bắt nguồn đâu đó trong lịch sử xa xưa,

in my ignorance, some years ago,

người này gặp người kia,

I probably would have said,

và họ thấy họ khác nhau.

"Well, I guess somewhere back in deep history,

“Màu da của anh khác tôi, tóc anh cũng khác tôi,

anh ăn mặc thật buồn cười."

people encountered one another,

Tôi nghĩ tôi sẽ cứ thế mà đi đến kết luận

and they found each other strange.

rằng vì anh khác tôi,

rằng bằng cách nào anh thua kém tôi,

'Your skin is a different color, your hair is different,

you dress funny.

nên có lẽ vì vậy sẽ không sao nếu tôi đối xử tệ với anh.”

I guess I'll just go ahead and jump to the conclusion

Phải không?

Có phải đó là thứ như ta tưởng tượng hay giả định không?

that since you're different

that you're somehow less than me,

and maybe that makes it OK for me to mistreat you.'"

Và nếu cứ theo kịch bản đó,

thì tất cả sẽ là một sự hiểu lầm lớn đầy bi kịch.

Right?

Is that something like what we imagine or assume?

Nhưng có vẻ không đúng.

And under that kind of scenario,

Trước tiên, chủng tộc là một phát minh gần đây.

it's all a big, tragic misunderstanding.

Nó chỉ mới vài trăm tuổi thôi.

But it seems that's wrong.

Trước đó, đúng vậy, mọi người chia nhóm

First of all, race is a recent invention.

theo tôn giáo, bộ tộc, ngôn ngữ,

It's just a few hundred years old.

đại loại vậy.

Before that, yes, people divided themselves

Nhưng phần lớn lịch sử nhân loại

con người không hề có khái niệm chủng tộc.

by religion, tribal group, language,

Chẳng hạn, ở Hy Lạp cổ đại,

tôi biết được điều này từ nhà sử học Nell Irvin Painter,

things like that.

But for most of human history,

people had no notion of race.

người Hy Lạp cho rằng họ hơn các dân tộc khác mà họ biết đến,

In Ancient Greece, for example --

and I learned this from the historian Nell Irvin Painter --

nhưng không phải họ nghĩ rằng họ sinh ra đã hơn người.

the Greeks thought they were better than the other people they knew about,

Họ chỉ nghĩ rằng họ đã phát triển nền văn hóa tiên tiến nhất.

but not because of some idea that they were innately superior.

Nên họ nhìn quanh, nào dân Ethiopia,

They just thought that they'd developed the most advanced culture.

dân Ba Tư và dân Celt,

rồi phán: “Tất cả họ khá là kém văn minh so với chúng ta.

So they looked around at the Ethiopians,

Về mặt văn hóa, họ không phải dân Hy Lạp."

but also the Persians and the Celts,

and they said, "They're all kind of barbaric compared to us.

Và vâng, trong thế giới cổ đại, có rất nhiều nô lệ,

Culturally, they're just not Greek."

nhưng họ bắt nô lệ những người không giống họ

và thường bắt luôn cả những người giống họ.

And yes, in the ancient world, there was lots of slavery,

Bạn có biết từ “slave” - nô lệ -tiếng Anh bắt nguồn từ từ “Slav” không?

but people enslaved people who didn't look like them,

and they often enslaved people who did.

Bởi vì người Slav bị đủ mọi loại người bắt làm nô lệ,

Did you know that the English word "slave" is derived from the word "Slav"?

bao gồm cả người Tây Âu

trong hàng thế kỉ.

Because Slavic people were enslaved by all kinds of folks,

Nô lệ cũng không liên quan đến chủng tộc,

bởi thời đó chưa ai nghĩ ra chủng tộc cả.

including Western Europeans,

for centuries.

Vậy ai đã nghĩ ra?

Slavery wasn't about race either,

Tôi đem câu hỏi đó đi hỏi một nhà sử học hàng đầu khác,

because no one had thought up race yet.

nhà sử học Ibram Kendi.

Tôi đâu có mong ông cho tôi câu trả lời

So who did?

bằng một cái tên của ai đó kèm ngày tháng,

I put that question to another leading historian,

như chuyện phát minh bóng đèn điện.

Ibram Kendi.

(Khán giả cười)

I didn't expect he would answer the question

Nhưng ông ấy đã làm vậy.

(Khán giả cười)

in the form of one person's name and a date,

Ông nói, trong nghiên cứu toàn diện của mình,

as if we were talking about the light bulb.

ông đã tìm ra cái mà ông tin là

(Laughter)

hình thức thể hiện đầu tiên của phân biệt chủng tộc.

But he did.

(Laughter)

Và ông đã nói tên thủ phạm.

He said, in his exhaustive research,

Một cái tên nên nổi tiếng

he found what he believed to be the first articulation of racist ideas.

hoặc đầy tai tiếng hơn.

Đó là Gomes de Zurara.

And he named the culprit.

Một người Bồ Đào Nha.

Viết một cuốn sách vào những năm 1450,

This guy should be more famous,

or infamous.

trong đó ông ta đã làm một việc chưa ai làm trước đó,

His name is Gomes de Zurara.

theo tiến sĩ Kendi.

Portuguese man.

Ông ta gộp tất cả người dân Châu Phi,

Wrote a book in the 1450s

một lục địa rộng lớn, đa dạng,

in which he did something that no one had ever done before,

according to Dr. Kendi.

rồi ông ta mô tả họ là một nhóm người dị biệt,

He lumped together all the people of Africa --

thấp kém và hung bạo.

a vast, diverse continent --

Bất chấp thực tế là trong thời tiền thuộc địa đó,

and he described them as a distinct group,

một số nền văn hóa tinh vi nhất trên thế giới là ở Châu Phi.

inferior and beastly.

Tại sao ông ta lại khẳng định như vậy?

Never mind that in that precolonial time

some of the most sophisticated cultures in the world were in Africa.

Hóa ra là vì chạy theo đồng tiền.

Thứ nhất, Zurara được thuê để viết cuốn sách đó,

Why would this guy make this claim?

khách hàng là vua Bồ Đào Nha,

Turns out, it helps to follow the money.

và chỉ vài năm trước đó,

thương gia nô lệ,

First of all, Zurara was hired to write that book

vậy là thế này,

thương gia nô lệ có quan hệ với triều đình Bồ Đào Nha

by the Portuguese king,

and just a few years before,

là những kẻ mở đường thành công cho ngành buôn bán nô lệ Đại Tây Dương.

slave traders --

here we go --

Họ là những người Châu Âu đầu tiên đi thuyền thẳng đến Châu Phi hạ Sahara

slave traders tied to the Portuguese crown

để bắt cóc và bắt nô lệ người Châu Phi.

had effectively pioneered the Atlantic slave trade.

Thế nên, bỗng dưng thật hữu ích

They were the first Europeans to sail directly to sub-Saharan Africa

khi có một câu chuyện về sự thấp kém của người châu Phi

to kidnap and enslave African people.

để biện minh cho kiểu buôn bán mới này

So it was suddenly really helpful

trước người khác, trước giáo hội,

to have a story about the inferiority of African people

trước chính họ.

Và bằng ngòi bút của mình,

to justify this new trade

Zurara đã phát minh ra cả 2 khái niệm da đen và da trắng,

to other people, to the church,

to themselves.

bởi hắn cơ bản đã tạo ra khái niệm da đen

And with the stroke of a pen,

thông qua mô tả về người Châu Phi này,

Zurara invented both blackness and whiteness,

và như tiến sĩ Kendi nói,

because he basically created the notion of blackness

da đen chẳng có ý nghĩa gì nếu không có da trắng.

through this description of Africans,

Những nước Châu Âu khác theo chân Bồ Đào Nha

and as Dr. Kendi says,

blackness has no meaning without whiteness.

đến châu Phi săn người làm tài sản và nhân công miễn phí

Other European countries followed the Portuguese lead

và chấp nhận câu chuyện hư cấu

về sự thấp kém của người châu Phi này.

in looking to Africa for human property and free labor

Tôi thấy quá rõ ràng.

and in adopting this fiction

Phân biệt chủng tộc không bắt nguồn từ một hiểu nhầm,

about the inferiority of African people.

mà là từ một lời dối trá.

I found this clarifying.

Trong khi đó, phía này châu Mỹ thuộc địa,

Racism didn't start with a misunderstanding,

những kẻ giờ tự xưng dân da trắng bận áp dụng những ý tưởng

it started with a lie.

phân biệt chủng tộc và biến chúng thành luật,

Meanwhile, over here in colonial America,

the people now calling themselves white got busy taking these racist ideas

những luật tước hết nhân quyền của những người họ gọi là da Đen

and turning them into law,

rồi giam cầm họ bằng những dấu sắt nô lệ cực kỳ độc ác,

laws that stripped all human rights from the people they were calling Black

và những luật trao quyền lợi cho cả người da trắng nghèo nhất,

and locking them into our particularly vicious brand of chattel slavery,

không phải quyền lợi lớn về mặt vật chất

mà là quyền không bị bắt làm nô lệ cả đời,

and laws that gave even the poorest white people benefits,

quyền không bị tước người thân khỏi tay và bị đem bán,

not big benefits in material terms

và đôi khi là tài sản thật.

but the right to not be enslaved for life,

Việc cấp đất miễn phí cho da trắng ở những nơi như Virginia

the right to not have your loved ones torn from your arms and sold,

chỉ cho người da trắng,

and sometimes real goodies.

đã bắt đầu từ lâu trước cuộc Cách mạng Mỹ

The handouts of free land in places like Virginia

và tiếp diễn rất lâu sau đó.

to white people only

started long before the American Revolution

Giờ thì tôi có thể tưởng tượng

sẽ có người nghe tôi nói, nếu họ vẫn đang nghe tôi nói,

and continued long after.

những người có thể đang nghĩ:

Now, I can imagine

“Thôi nào, toàn là lịch sử cổ đại. Có gì đâu quan trọng chứ?

there would be people listening to me -- if they're still listening --

Mọi thứ đã thay đổi.

Chúng ta quên đi và tiếp tục được chứ?"

who might be thinking,

"Come on, this is all ancient history. Why does this matter?

Phải không?

Nhưng tôi sẽ tranh luận, với tôi chắc chắn,

Things have changed.

Can't we just get over it and move on?"

biết được lịch sử này đã thật sự thay đổi

Right?

cách hiểu của tôi về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc ngày nay.

But I would argue, for me certainly,

Tóm lại, có hai điều cần rút ra từ những gì tôi nói nãy giờ:

learning this history has brought a real shift

thứ nhất, chủng tộc không liên quan đến sinh học,

in the way that I understand racism today.

đó là câu chuyện một số người cố ý bịa ra;

To review, two quick takeaways from what I've said so far:

và thứ hai, họ bịa ra chuyện này

one, race is not a thing biologically,

để biện minh cho hành động bóc lột đồng loại tàn ác vì lợi nhuận.

it's a story some people decided to tell;

and two, people told that story

Tôi không được dạy 2 điều này ở trường.

to justify the brutal exploitation of other human beings for profit.

Tôi ngờ là phần lớn chúng ta đều vậy.

Nếu có được dạy thì bạn có giáo viên rất đặc biệt.

Phải không?

I didn't learn those two facts in school.

Nhưng khi ngộ ra chúng,

I suspect most of us didn't.

một mặt, quá rõ để thấy rằng

If you did, you had a special teacher.

Chủ nghĩa phân biệt chủng tộc phần lớn không phải là vấn đề về thái độ,

Right?

But once they sink in,

hay cố chấp cá nhân.

for one thing, it becomes clear

Không, nó là một công cụ.

that racism is not mainly a problem of attitudes,

Một công cụ dùng để chia rẽ chúng ta và hỗ trợ những hệ thống,

of individual bigotry.

hệ thống kinh tế, chính trị và xã hội

No, it's a tool.

có lợi cho một số người và gây bất lợi cho số khác.

It's a tool to divide us and to prop up systems --

Một công cụ thuyết phục nhiều người da trắng

economic, political and social systems

có thể đang hoặc không hưởng nhiều lợi từ xã hội phân tầng của chúng ta

that advantage some people and disadvantage others.

And it's a tool to convince a lot of white folks

cổ vũ cho hiện trạng này.

who may or may not be getting a great deal out of our highly stratified society

"Có thể tệ hơn. Ít ra tôi da trắng."

to support the status quo.

Khi hiểu được nguồn gốc của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc,

"Could be worse. At least I'm white."

tôi không còn hoang mang trước thực tế là nó vẫn còn đây với chúng ta.

Once I grasped the origins of racism,

Nhìn lại tôi thấy,

tôi đã tưởng chủ nghĩa phân biệt chủng tộc sẽ giống như thuyết Trái đất phẳng,

I stopped being mystified by the fact that it's still with us.

kiểu tư duy xấu, lỗi thời rồi sẽ tự trôi vào quên lãng

I guess, you know, looking back,

nhanh chóng.

I thought about racism as being sort of like the flat Earth --

Nhưng không, công cụ da trắng này

just bad, outdated thinking that would fade away on its own

vẫn phát huy thứ tác dụng nó được phát minh để có.

before long.

Những con người quyền lực đi làm hàng ngày,

But no, this tool of whiteness

tận dụng và củng cố thứ vũ khí xưa cũ này

is still doing the job it was invented to do.

trong những hành lang quyền lực,

Powerful people go to work every day,

trong một số studio phát sóng chúng ta có thể kể ra...

leveraging and reinforcing this old weapon

Và ta đừng quá để ý chuyện

liệu họ có tin vào cái họ đang nói hay không,

in the halls of power,

liệu họ có phân biệt chủng tộc không.

in some broadcast studios we could mention ...

Vấn đề không nằm ở chỗ đó.

And we don't need to fuss over

Vấn đề nằm ở túi tiền và quyền lực.

whether these people believe what they're saying,

whether they're really racist.

Cuối cùng, tôi nghĩ rằng bài học lớn nhất,

That's not what it's about.

It's about pocketbooks and power.

cho tôi nói riêng chỗ này với người da trắng một chút:

Finally, I think the biggest lesson of all --

Khi ta đã hiểu chính những người có ngoại hình như chúng ta

and let me talk in particular to the white folks for a minute:

đã phát minh ra khái niệm về chủng tộc

để thu lợi về cho bản thân họ và cho chúng ta,

once we understand that people who look like us

có phải ta dễ dàng nhận thấy đây là vấn đề chúng ta phải giải quyết hơn không?

invented the very notion of race

Đây là vấn đề của người da trắng.

in order to advantage themselves and us,

Tôi thấy xấu hổ khi đã từng có thời gian dài

isn't it easier to see that it's our problem to solve?

tôi nghĩ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc chủ yếu là

cuộc chiến của những người da màu,

It's a white people problem.

giống những người tôi thấy trên TV hồi còn nhỏ.

I'm embarrassed to say that for a long time,

I thought of racism as being mainly a struggle for people of color to fight,

Hoặc cảm giác tôi đang đứng bên lề một cuộc thi đấu thể thao,

sort of like the people on the TV screen when I was a kid.

một bên là người da màu,

một bên là những kẻ phân biệt chủng tộc thật sự,

Or, as if I was on the sidelines at a sports contest,

cảnh sát trưởng miền Nam,

đám người đội mũ trùm đầu.

on one side people of color,

Và tôi chân thành cổ vũ cho người da màu thắng cuộc chiến.

on the other those real racists,

Nhưng không phải vậy.

the Southern sheriff,

the people in hoods.

Không ai ngồi bên lề cả.

And I was sincerely rooting for people of color to win the struggle.

Tất cả đều tham gia.

Chúng ta đều liên quan.

But no.

Và nếu không tham chiến để đập tan bộ máy

There are no sidelines.

có lợi cho tôi,

We're all in it.

thì tôi là kẻ đồng lõa.

We are implicated.

And if I'm not joining the struggle to dismantle a system

Đây không phải vấn đề về cảm giác xấu hổ hay tội lỗi.

Cảm giác tội lỗi không giải quyết được gì,

that advantages me,

và nói thật, tôi không thấy tội lỗi lắm.

I am complicit.

This isn't about shame or guilt.

Lịch sử không phải lỗi của tôi hay của bạn.

White guilt doesn't get anything done,

Cái tôi cảm thấy nhiều nhất là tinh thần trách nhiệm rất lớn

and honestly, I don't feel a lot of guilt.

History isn't my fault or yours.

phải làm cái gì đó.

What I do feel is a stronger sense of responsibility

Những điều này đã thay đổi suy nghĩ và cách làm việc của tôi

với tư cách là nhà làm phim tài liệu

to do something.

và một giáo viên.

All this has altered the way that I think about and approach my work

Nhưng ngoài nó ra, điều này còn có ý nghĩa gì?

Nó có ý nghĩa gì với mọi người?

as a documentary storyteller

Phải chăng ta nên ủng hộ những nhà lãnh đạo

and as a teacher.

But beyond that, besides that, what does it mean?

muốn kiên trì tiếp tục đối thoại về bồi thường?

What does it mean for any of us?

Trong cộng đồng mình,

Does it mean that we support leaders

phải chăng ta nên tìm những người đang nỗ lực cải cách thể chế bất công

who want to push ahead with a conversation about reparations?

và ủng hộ họ?

In our communities,

Trong công việc,

are we finding people who are working to transform unjust institutions

phải chăng da trắng như tôi nên miễn cưỡng có mặt

tại những cuộc họp bàn về đa dạng và bình đẳng,

and supporting that work?

hay nên cố gắng tìm cách trở thành đồng minh thật sự

At my job,

am I the white person who shows up grudgingly

với các đồng nghiệp da màu?

for the diversity and equity meeting,

Tôi thấy rằng dù xuất hiện ở đâu,

or am I trying to figure out how to be a real accomplice

chúng ta cũng cần xuất hiện với vẻ khiêm nhường và nhã nhặn

to my colleagues of color?

Seems to me wherever we show up,

và sẵn sàng từ bỏ thứ quyền lực da trắng chúng ta không giành lấy này.

we need to show up with humility and vulnerability

and a willingness to put down this power that we did not earn.

Tôi tin chúng ta cũng sẽ có lợi

nếu chúng ta có thể tạo nên một xã hội

không phải xây dựng trên sự bóc lột hoặc áp bức lẫn nhau.

I believe we also stand to benefit

Nhưng cuối cùng chúng ta nên làm việc này,

if we could create a society

that's not built on the exploitation or oppression of anyone.

chúng ta cần ra mặt,

tìm cách hành động.

Bởi đó là việc đúng đắn.

But in the end we should do this,

we should show up,

Cảm ơn các bạn.

(Khán giả vỗ tay)

figure out how to take action.

Because it's right.

Thank you.

(Applause)