Lessons from My Father, Alexey Navalny | Dasha Navalnaya | TED

Translator: Mtmm_Xfx_930 Mỹ Lin Reviewer: Thái Hưng Trần

This week, on Sunday,

Chủ Nhật tuần này,

Alexey Navalny -- politician,

chính trị gia Alexey Navalny

opposition leader and my father -- will have been in prison for 1,000 days.

lãnh đạo phe đối lập và cũng là cha tôi, sẽ phải ngồi tù 1.000 ngày.

Almost three years.

Nghĩa là gần ba năm.

I miss him every single day.

Tôi nhớ về ông mỗi ngày.

I'm scared that my father won't be able to come to my graduation ceremony

Tôi sợ rằng cha tôi sẽ không thể đến dự lễ tốt nghiệp của tôi

or walk me down the aisle at my wedding.

hoặc dắt tay tôi trong đám cưới.

But if being my father's daughter has taught me anything,

Nếu nói rằng việc là con gái của cha đã dạy tôi điều gì,

it is to never succumb to fear and sadness.

đó chắc chắn là không bao giờ khuất phục trước nỗi sợ và nỗi buồn.

And I've experienced both, fear and sadness.

Và tôi đã trải qua cả hai, sợ hãi và buồn rầu.

One of the most fearful moments of my short yet eventful life

Một trong những khoảnh khắc đáng sợ nhất trong cuộc đời ngắn ngủi sóng gió của tôi

was on August 20, 2020.

là vào ngày 20 tháng 8 năm 2020.

That day, I woke up in my childhood bedroom in Moscow.

Hôm ấy, tôi tỉnh giấc trong căn phòng ngủ từ nhỏ của mình ở Moscow.

Like many of us do first thing in the morning,

Việc đầu tiên, như nhiều người mỗi sáng,

I rolled over to the bedside table and reached for my phone.

tôi lăn tới tủ đầu giường và với tay lấy điện thoại.

I looked at the screen and was surprised at how many notifications I had.

Tôi ngạc nhiên nhìn lượng thông báo trên màn hình.

Twitter, Instagram, Telegram, you name it.

Twitter, Instagram, Telegram, đủ cả.

My feeling of confusion started to slowly turn into a sense of worry.

Từ bối rối, tôi chuyển dần sang lo lắng.

Alexey Navalny had suddenly fell unconscious on the plane

Alexey Navalny đột nhiên bất tỉnh trên máy bay

and was taken to the emergency room at the hospital.

và được đưa đi cấp cứu tại bệnh viện.

My heart dropped to my feet.

Trái tim tôi như rơi xuống.

Without blinking an eye, I jumped out of my bed

Ngay lập tức, tôi nhảy ra khỏi giường

and ran to my parents' bedroom

và chạy đến phòng ngủ của bố mẹ

to tell my mom that I was able to look after my younger brother, Zahar,

để nói với mẹ rằng tôi có thể chăm sóc em trai tôi, Zahar,

while she was away.

khi bà đi vắng.

But by then, she was already at the airport.

Nhưng lúc đó, mẹ đã ở sân bay rồi.

The plane on which my father had collapsed

Chiếc máy bay chở cha tôi khi ông bất tỉnh

had to make an emergency landing in a city in Siberia.

đã phải hạ cánh khẩn cấp tại một thành phố ở Siberia.

And after two days,

Và hai ngày sau,

an international uproar

một cuộc náo động quốc tế xảy ra

and my mom fighting tooth and nail to get him out of there,

và mẹ tôi đã phải kiên quyết đấu tranh để đưa cha tôi ra khỏi đó, cuối cùng

he was finally transferred to the clinic called Charité in Berlin, Germany.

ông đã được chuyển đến phòng khám có tên Charité ở Berlin, Đức.

There, at the special laboratory of the German armed forces,

Ở đó, tại phòng thí nghiệm đặc biệt của lực lượng vũ trang Đức,

they confirmed that he was indeed poisoned

họ xác nhận rằng ông đã bị đầu độc

by a military-grade nerve agent of the Novichok group.

bởi một chất độc thần kinh cấp quân sự thuộc nhóm Novichok.

He spent three weeks in a coma.

Cha tôi đã hôn mê suốt ba tuần.

And after months and months of recovery,

Và sau nhiều tháng phục hồi,

he went back to work with the Anti-Corruption Foundation.

ông trở lại làm việc với Quỹ chống tham nhũng.

(Applause)

(Vỗ tay)

Founded over a decade ago,

Thành lập từ mười năm trước,

the Anti-Corruption Foundation has been doing incredibly important

Quỹ chống tham nhũng đã giữ vai trò cực kỳ quan trọng

and dangerous work of spreading information

và nguy hiểm trong việc truyền bá thông tin

and exposing the corrupt nature of the Russian government.

và phơi bày bản chất tham nhũng trong chính phủ Nga.

We've produced over 500 investigations,

Quỹ đã tiến hành hơn 500 cuộc điều tra,

helped organize hundreds of protests in Moscow and run election campaigns.

giúp tổ chức hàng trăm cuộc biểu tình ở Moscow và điều hành các chiến dịch bầu cử.

We provide free legal assistance to those who, like my father,

Chúng tôi cung cấp hỗ trợ pháp lý miễn phí cho những người giống như cha tôi,

have been imprisoned for peacefully protesting the regime.

bị cầm tù chỉ vì phản đối chế độ một cách hòa bình.

We've created a sanctions list of 6,000 government officials, propagandists,

Chúng tôi đã lập một danh sách xử phạt 6 nghìn quan chức, nhà tuyên truyền,

entrepreneurs, various artists

doanh nhân, nghệ sĩ

and more people who've supported and worked with Putin over the years.

và những người đã ủng hộ và làm việc với Putin trong nhiều năm qua.

And the list works.

Và danh sách đã hoạt động.

Governments all over the world have used our list when imposing sanctions.

Các chính phủ trên thế giới sử dụng danh sách khi áp đặt các lệnh trừng phạt.

(Applause)

(Vỗ tay)

Because Putin and his associates, they live lavishly.

Lý do là Putin và cùng cộng sự sống vô cùng xa hoa.

They own condos in Miami and penthouses in Manhattan.

Họ sở hữu căn hộ ở Miami và penthouse ở Manhattan.

They own vineyards in France and villas on Lake Como.

Họ sở hữu những vườn nho ở Pháp và biệt thự trên Hồ Como.

They buy enormous yachts and country houses with gold toilets.

Họ mua những chiếc siêu du thuyền và những ngôi nhà nông với nhà vệ sinh bằng vàng.

They buy private jets to send their corgis to dog competitions.

Họ mua máy bay phản lực tư nhân chỉ để đưa mấy chú corgi đến những cuộc thi cho chó.

Yes, you heard that right.

Các bạn không nghe lầm đâu.

In 2016, the Anti-Corruption Foundation had released an investigation

Năm 2016, Quỹ Chống Tham nhũng đã công bố một cuộc điều tra

that Russia's deputy prime minister owned an undeclared jet

cho thấy phó thủ tướng Nga sở hữu một chiếc máy bay không khai báo

valued at over 60 million dollars

trị giá hơn 60 triệu đô la

and used it primarily to send his dogs to international competitions.

và chủ yếu sử dụng để đưa chó của mình đến các cuộc thi quốc tế.

All of this

Tất cả những điều trên xảy ra

while most citizens in Russia scramble and live on wages of under 200 dollars.

khi mà hầu hết người dân Nga chật vật sống với mức lương dưới 200 đô.

According to independent polling done by the ACF sociology center,

Theo cuộc thăm dò độc lập do trung tâm xã hội học ACF thực hiện,

only 15 percent of the population believe in Putin's propaganda.

chỉ có 15% người dân tin vào lời tuyên truyền của Putin.

That means that 85 percent of the population

Điều đó có nghĩa là 85% còn lại

either opposes the regime,

hoặc phản đối chế độ,

doesn’t think it really affects them, don’t follow politics

không nghĩ nó thực sự có tính ảnh hưởng, không theo dõi chính trị

or simply don't know what to believe.

hoặc đơn giản là không biết phải tin vào điều gì.

This is why we ask our supporters, who are ordinary citizens,

Đó là lý do tại sao chúng tôi yêu cầu những người ủng hộ, những người dân

to spread our investigations and news content to their family members,

truyền bá các cuộc điều tra và nội dung tin tức đến các thành viên gia đình,

friends and loved ones,

bạn bè và người thân yêu

because we know that if we can reach those who are on the fence

bởi vì chúng tôi biết rằng nếu có thể tiếp cận đến những người còn đang lưỡng lự

or persuade those who have been brainwashed by Putin,

hoặc thuyết phục những người đã bị Putin tẩy não,

we'll get that much closer to changing the regime.

chúng tôi sẽ tiến gần hơn đến việc thay đổi chế độ.

One of my favorite chants my dad used to do

Một trong những khẩu hiệu yêu thích của tôi mà cha tôi thường dùng

during the 2011 to 2014 protests in Moscow

trong các cuộc biểu tình từ 2011 đến 2014 ở Moscow là

was: “One for all and all for one.”

“Một vì tất cả và tất cả vì một người”.

This is a phrase that we're all familiar with,

Đây là một cụm từ mà tất cả chúng ta đều quen thuộc,

but most of us often forget.

nhưng hầu hết chúng ta thường quên.

Dictators like Putin want us to forget it.

Những kẻ độc tài như Putin muốn chúng ta quên nó đi.

They want us to forget how strong we can be when we work together.

Họ muốn chúng ta quên đi rằng ta mạnh mẽ nhường nào khi ta làm việc cùng nhau.

They want us to forget how much we can accomplish

Họ muốn chúng ta quên đi những gì chúng ta có thể đạt được

when we stand side by side.

khi chúng ta đứng cạnh nhau.

Because it is that much harder for any dictator

Bởi, đối với bất kỳ nhà độc tài nào

to fight an international united front than each of us individually.

chiến đấu với mặt trận quốc tế thống nhất khó hơn nhiều so với cá thể.

Now you might think to yourself, "Dasha, why should I care about this?

Bây giờ có thể bạn sẽ tự hỏi, “Dasha, tại sao tôi phải quan tâm đến điều này?

Geographically, United States is quite far away from Putin.

Về mặt địa lý, Mỹ cách khá xa với Putin.

Is he really that threatening to us,

Ông ta thực sự đe dọa chúng ta như vậy,

or are you just trying to raise unnecessary alarm?"

hay là ông chỉ đang cố gắng báo động không cần thiết?”

And to that, I want to respond with another thought.

Và theo đó, tôi muốn trả lời bằng một suy nghĩ khác.

If we don't stand up for them now,

Nếu chúng ta không đứng lên vì họ bây giờ,

then who will be left to stand up for us later?

thì ai sẽ còn lại để đứng lên vì chúng ta sau này?

(Applause)

(Vỗ tay)

Cyber attacks, spreading of propaganda and disinformation,

Các cuộc tấn công mạng, tuyên truyền thông tin sai lệch,

meddling in the elections,

can thiệp vào cuộc bầu cử,

bribing your government officials.

hối lộ các quan chức chính phủ của bạn.

This has been and is continuing to happen.

Điều này đã và đang tiếp tục xảy ra.

The West, Europe and the United States have tried talking to Putin.

Phương Tây, châu Âu và Hoa Kỳ đã cố gắng nói chuyện với Putin.

And where did that get us?

Và điều đó đưa ta đến đâu?

The illegal annexation of Crimea in 2014

Sự sáp nhập trái phép Crimea vào năm 2014

and now a full-scale war in Ukraine.

và giờ là một cuộc chiến trên cả Ukraine.

Tyrants and dictators don't want diplomatic relations.

Bạo chúa và độc tài không muốn quan hệ ngoại giao.

All they want is power.

Tất cả những gì họ muốn là quyền lực.

I often catch myself thinking

Tôi thường thấy mình nghĩ

how I shouldn't have gone back to school that fall.

rằng mình không nên quay lại trường vào mùa thu năm đó.

I should have stayed with my family while my dad was recovering.

Đáng lẽ tôi nên ở lại với gia đình trong khi bố tôi đang hồi phục.

I should have gotten on that plane with him back to Russia

Đáng lẽ tôi nên lên máy bay đó với anh ta trở về Nga

and hugged him before he got unlawfully and outrageously arrested at the airport.

và ôm anh ta trước khi anh ta bị bắt bất hợp pháp và thái quá tại sân bay.

That day when he went back, on January 17, 2021,

Ngày hôm đó khi anh trở về, vào ngày 17 tháng 1 năm 2021,

thousands of people showed up at the airport to support him.

hàng ngàn người đã xuất hiện tại sân bay để hỗ trợ anh.

When I was younger, I didn't really understand

Khi tôi còn nhỏ, tôi không thực sự hiểu làm

how my dad could be so optimistic about the future.

thế nào cha tôi có thể lạc quan đến thế về tương lai.

He was constantly threatened, arrested, followed.

Anh liên tục bị đe dọa, bị bắt, theo dõi.

Our family would be followed by men dressed in all black,

Gia đình của chúng tôi bị theo dõi bởi những người đàn ông mặc trang phục đen,

wearing baseball caps and a ridiculous-looking fanny packs

đeo cổ tay trông thật lố bịch

when we would go to the cinema.

khi chúng tôi đi xem phim.

(Laughter)

(Cười)

And after a while, my dad decided to make a game out of it.

Và sau một thời gian, bố tôi quyết định tạo ra một trò chơi từ nó.

Whenever we would get on the subway,

Bất cứ khi nào chúng tôi đi tàu điện ngầm,

we waited until the last moment and quickly got out of the car

chúng tôi đợi đến giây phút cuối cùng và nhanh chóng ra khỏi xe

right before the doors closed, so that FSB agents were left behind.

ngay trước khi cửa đóng lại, để các đặc vụ của FSB bị bỏ lại phía sau.

(Laughter)

(Tiếng cười)

A unique childhood experience.

Một trải nghiệm thời thơ ấu độc đáo.

(Laughter)

(Cười)

I think one of the main reasons for my dad's success

Tôi nghĩ rằng một trong những lý do chính dẫn đến thành công của bố tôi

is that he has always been incredible at channeling his emotions

là ông luôn không thể tin được trong việc chuyển cảm xúc của mình

into hard work and motivation.

vào làm việc chăm chỉ và động lực.

He wouldn’t get sad, and he was certainly never afraid.

Anh ấy sẽ không buồn, và anh ấy chắc chắn không bao giờ sợ hãi.

Instead, he would get fired up.

Thay vào đó, ông ta sẽ phẫn nộ

Fired up because he saw a group of ex-KGB corrupt criminals come into power

Phẫn nộ vì ông chứng kiến một nhóm cựu tội phạm tham nhũng của KGB lên nắm quyền

and destroy his country.

và phá hủy đất nước của mình.

Seeing that motivated him so much more

Thấy điều đó thúc đẩy anh ấy

to work that much harder to stop them.

làm việc cần cù hơn nhiều để ngăn chặn họ.

And that is what makes a true patriot.

Và nó tạo ra một người yêu nước thật sự

Of course I understand

Tất nhiên tôi hiểu

that, first and foremost,

rằng, trước hết,

the change needs to come from within the country.

sự thay đổi cần đến từ bên trong đất nước.

And that is precisely why, knowing all the risks,

Và đó chính xác là lý do tại sao, biết tất cả những rủi ro, cha

my dad went back to Russia 996 days ago.

tôi đã trở lại Nga 996 ngày trước.

Because he simply couldn't not go back.

Vì ông đơn giản không thể quay về

My dad is an incredibly courageous and selfless man,

Bố tôi là một người đàn ông vô cùng can đảm và vị tha,

and I can only dream to be like him one day.

và tôi chỉ có thể mơ ước được giống ông một ngày nào đó.

He doesn't run or hide.

Anh ta không chạy trốn hay trốn.

And unlike my father, Putin is a coward.

Và không như cha tôi, Putin là một đồ hèn

A coward --

Một kẻ hèn nhát --

(Applause)

(Vỗ tay)

A coward who, with his cronies,

Một kẻ hèn nhát, cùng với đồng minh của mình,

can no longer hide from the consequences of what they have done to my country

không thể che giấu hậu quả của những gì họ đã làm cho đất nước của tôi

and democracy around the world.

và nền dân chủ trên toàn thế giới.

And you, everyone who's sitting here today

Và bạn, những người đang ngồi đây hôm nay

or watching this online, you can help.

hoặc xem trực tuyến, bạn có thể giúp đỡ.

Now.

Bây giờ.

You, unlike millions [and] millions

Các bạn, khác với hàng triệu [và] triệu

of those who have been threatened and murdered and silenced in Russia,

người đã bị đe dọa, sát hại và im lặng ở Nga,

you have a voice.

bạn có tiếng nói.

Please don't take your freedom for granted.

Xin đừng coi tự do của bạn là điều hiển nhiên.

Russia is my home.

Nga là quê hương của tôi.

It’s where I was born.

Đó là nơi tôi được sinh ra.

It’s where I grew up.

Đó là nơi tôi lớn lên.

It’s where I became the person I am today.

Đó là nơi tôi trở thành người như ngày hôm nay.

And I will promise you that I will continue to speak up, tell the truth,

Và tôi sẽ hứa với các bạn rằng tôi sẽ tiếp tục lên tiếng, nói sự thật,

and I will continue fighting until Russia is a free and democratic country.

và tôi sẽ đấu tranh đến khi Nga là một đất nước tự do và dân chủ.

Thank you very much, free Alexey Navalny.

Cảm ơn rất nhiều, thả Alexey Navalny.

(Applause)

(Vỗ tay)