Lessons from My Father, Alexey Navalny | Dasha Navalnaya | TED

Tłumaczenie: Halina A.

This week, on Sunday,

W tym tygodniu, w niedzielę,

Alexey Navalny -- politician,

Aleksiej Nawalny, poseł na Sejm, przywódca

opposition leader and my father -- will have been in prison for 1,000 days.

opozycji, a zarazem mój ojciec — będzie przebywał w więzieniu przez 1000 dni.

Almost three years.

Prawie trzy lata.

I miss him every single day.

Tęsknię za nim każdego dnia.

I'm scared that my father won't be able to come to my graduation ceremony

Boję się, że mój ojciec nie będzie mógł przybyć na ceremonię wręczania dyplomów

or walk me down the aisle at my wedding.

lub poprowadzić mnie do ołtarza na moim ślubie.

But if being my father's daughter has taught me anything,

Ale będąc córką swojego ojca nauczyłam się

it is to never succumb to fear and sadness.

by nigdy nie poddawać się uczuciom strachu i smutku.

And I've experienced both, fear and sadness.

A doświadczyłam obu - i strachu i smutku.

One of the most fearful moments of my short yet eventful life

Jedną z najbardziej przerażających chwil mojego krótkiego, ale pełnego wrażeń życia

was on August 20, 2020.

doświadczyłam 20 sierpnia 2020 r.

That day, I woke up in my childhood bedroom in Moscow.

Tego dnia obudziłem się w sypialni mojego dzieciństwa w Moskwie.

Like many of us do first thing in the morning,

Wcześnie rano, tak jak robią to wszyscy.

I rolled over to the bedside table and reached for my phone.

Przekręciłam się ku nocnej szafce by podnieść aparat komórkowy.

I looked at the screen and was surprised at how many notifications I had.

Spojrzawszy na ekranik zostałam zaskoczona ilością komunikatów.

Twitter, Instagram, Telegram, you name it.

Twitter, Instagram, Telegram, itd.

My feeling of confusion started to slowly turn into a sense of worry.

Odczucie dezorientacji zaczęło powoli przekształcać się w zaniepokojenie.

Alexey Navalny had suddenly fell unconscious on the plane

Aleksiej Nawalny nagle stracił przytomność w samolocie

and was taken to the emergency room at the hospital.

i pogotowie zabrało go na ostry dyżur do szpitala.

My heart dropped to my feet.

Serce mi zamarło.

Without blinking an eye, I jumped out of my bed

Bez wahania wyskoczyłam z łóżka

and ran to my parents' bedroom

i pobiegłam do sypialni rodziców

to tell my mom that I was able to look after my younger brother, Zahar,

by donieść mamie, że zaopiekuję się moim młodszym bratem Zaharem,

while she was away.

kiedy jej nie będzie.

But by then, she was already at the airport.

Ale wtedy ona była już na lotnisku.

The plane on which my father had collapsed

Samolot, w którym mój ojciec stracił przytomność

had to make an emergency landing in a city in Siberia.

musiał dokonać awaryjnego lądowania w syberyjskim mieście.

And after two days,

A po dwóch dniach,

an international uproar

po międzynarodowej wrzawie

and my mom fighting tooth and nail to get him out of there,

i zaciętych zmaganiach mojej mamy aby go stamtąd wydostać,

he was finally transferred to the clinic called Charité in Berlin, Germany.

przewieziono go w końcu do kliniki Charité w Berlinie w Niemczech.

There, at the special laboratory of the German armed forces,

W specjalnym laboratorium niemieckich sił zbrojnych

they confirmed that he was indeed poisoned

stwierdzono, iż został on zatruty

by a military-grade nerve agent of the Novichok group.

przez (rangi wojennej) środek paraliżujący nerwy z kategorii Nowiczok.

He spent three weeks in a coma.

Spędził trzy tygodnie w stanie uśpienia.

And after months and months of recovery,

Po długich miesiącach rekonwalescencji

he went back to work with the Anti-Corruption Foundation.

powrócił do współpracy z Fundacją Antykorupcyjną.

(Applause)

(Brawa)

Founded over a decade ago,

Założona ponad dziesięć lat temu

the Anti-Corruption Foundation has been doing incredibly important

Fundacja Antykorupcyjna prowadzi niezwykle ważną

and dangerous work of spreading information

i niebezpieczną działalność, rozpowszechniając informacje

and exposing the corrupt nature of the Russian government.

i ujawniając korupcyjny charakter rosyjskiego rządu.

Przeprowadziliśmy ponad 500 dochodzeń,

We've produced over 500 investigations,

helped organize hundreds of protests in Moscow and run election campaigns.

pomogliśmy zorganizować setki protestów w Moskwie i prowadzić akcje wyborcze.

We provide free legal assistance to those who, like my father,

Zapewniamy bezpłatną pomoc prawną tym, którzy, podobnie jak mój ojciec,

have been imprisoned for peacefully protesting the regime.

zostali uwięzieni za pokojowy protest przeciwko reżimowi.

We've created a sanctions list of 6,000 government officials, propagandists,

Sporządziliśmy czarną listę składającą się z 6000 urzędników państwowych,

entrepreneurs, various artists

przedsiębiorców, różnych artystów

and more people who've supported and worked with Putin over the years.

i innych osób, które przez lata popierały Putina i współpracowały z nim.

And the list works.

I lista spełnia swoje zadanie.

Governments all over the world have used our list when imposing sanctions.

Rządy na całym świecie korzystały z naszej listy przy wymierzaniu sankcji.

(Applause)

(Brawa)

Because Putin and his associates, they live lavishly.

Ponieważ Putin i jego kumple żyją w przepychu.

They own condos in Miami and penthouses in Manhattan.

Posiadają mieszkania w Miami i apartamenty z tarasami na Manhattanie.

They own vineyards in France and villas on Lake Como.

Posiadają winnice we Francji i wille nad jeziorem Como.

They buy enormous yachts and country houses with gold toilets.

Kupują ogromne jachty i dwory na łonie przyrody ze złotymi toaletami.

They buy private jets to send their corgis to dog competitions.

Kupują prywatne odrzutowce, aby wysyłać swoje rasowe psy na pokazy.

Yes, you heard that right.

Otóż to.

In 2016, the Anti-Corruption Foundation had released an investigation

W 2016 roku Fundacja Antykorupcyjna opublikowała dochodzenie,

that Russia's deputy prime minister owned an undeclared jet

że wicepremier Rosji posiadał niezarejestrowany odrzutowiec

valued at over 60 million dollars

o wartości ponad 60 milionów dolarów

and used it primarily to send his dogs to international competitions.

i wykorzystywał go głównie do wysyłania swoich psów na pokazy międzynarodowe.

All of this

Wszystko to

while most citizens in Russia scramble and live on wages of under 200 dollars.

podczas gdy większość obywateli Rosji ledwo żyje z zarobków poniżej 200 dolarów.

According to independent polling done by the ACF sociology center,

Według niezależnych sondaży centrum socjologicznego ACF

only 15 percent of the population believe in Putin's propaganda.

tylko 15 procent ludności wierzy w propagandę Putina.

That means that 85 percent of the population

Oznacza to, że 85 procent ludności

either opposes the regime,

sprzeciwia się reżimowi,

doesn’t think it really affects them, don’t follow politics

lub uważa, że reżim nie ma na nich wpływu, lub nie interesuje się polityką

or simply don't know what to believe.

lub też po prostu nie wie, w co wierzyć.

This is why we ask our supporters, who are ordinary citizens,

Dlatego też wzywamy naszych zwolenników, którzy są zwykłymi obywatelami,

to spread our investigations and news content to their family members,

o rozpowszechnianie naszych dochodzeń i wiadomości wśród członków rodziny,

friends and loved ones,

przyjaciół i swoich bliskich,

because we know that if we can reach those who are on the fence

gdyż wiedząc, że jeśli uda nam się pozyskać osoby niezorientowane

or persuade those who have been brainwashed by Putin,

lub przekonać tych, którzy zostali sfanatyzowani przez Putina,

we'll get that much closer to changing the regime.

zbliżymy się tym samym do zmiany reżimu.

One of my favorite chants my dad used to do

Jedną z maksym mojego taty, którą najbardziej lubiłam

during the 2011 to 2014 protests in Moscow

podczas protestów w Moskwie w latach 2011 - 2014,

was: “One for all and all for one.”

była: „Jeden za wszystkich i wszyscy za jednego”.

This is a phrase that we're all familiar with,

Jest to wszystkim znana maksyma,

but most of us often forget.

ale większość z nas często zapomina.

Dyktatorzy tacy jak Putin chcą, żebyśmy o tym zapomnieli.

Dictators like Putin want us to forget it.

They want us to forget how strong we can be when we work together.

Chcą, żebyśmy zapomnieli, jak silni możemy być, gdy współpracujemy ze sobą.

They want us to forget how much we can accomplish

Chcą, żebyśmy zapomnieli, ile możemy osiągnąć,

when we stand side by side.

gdy tworzymy wspólny front.

Because it is that much harder for any dictator

Ponieważ jakiemukolwiek dyktatorowi o wiele trudniej jest

to fight an international united front than each of us individually.

zwalczać międzynarodowy zjednoczony front niż każdego z nas oddzielnie.

Now you might think to yourself, "Dasha, why should I care about this?

Teraz każdy z nas może sobie pomyśleć: „Dasha, czemu się tym przejmować?

Geographically, United States is quite far away from Putin.

Geograficznie Stany Zjednoczone są dość daleko od Putina.

Is he really that threatening to us,

Czy on naprawdę nam zagraża,

or are you just trying to raise unnecessary alarm?"

czy po prostu nadaremno bijesz na alarm?”

And to that, I want to respond with another thought.

Otóż odpowiem na to inaczej.

If we don't stand up for them now,

Jeśli nie staniemy w ich obronie teraz,

then who will be left to stand up for us later?

to kto pozostanie, by stanąć w naszej obronie później?

(Applause)

(Brawa)

Cyber attacks, spreading of propaganda and disinformation,

Ataki cybernetyczne, szerzenie propagandy i zakłamanych informacji,

meddling in the elections,

zakłócanie wyborów,

bribing your government officials.

przekupywanie waszych urzędników państwowych.

This has been and is continuing to happen.

Tak było i nadal trwa.

The West, Europe and the United States have tried talking to Putin.

Zachód, Europa i Stany Zjednoczone próbowały porozumieć się z Putinem.

And where did that get us?

I dokąd nas to przywiodło?

The illegal annexation of Crimea in 2014

Bezprawne zajęcie Krymu w 2014 roku,

and now a full-scale war in Ukraine.

a obecnie zaciekła wojna na Ukrainie.

Tyrants and dictators don't want diplomatic relations.

Tyrani i dyktatorzy nie chcą stosunków dyplomatycznych.

All they want is power.

To czego chcą, to władza.

I often catch myself thinking

Często rozmyślam nad tym,

how I shouldn't have gone back to school that fall.

że nie powinnam była wracać do szkoły tej jesieni.

I should have stayed with my family while my dad was recovering.

Powinnam była zostać z rodziną w czasie rekonwalescencji mojego taty.

I should have gotten on that plane with him back to Russia

Powinnam była wsiąść do tego samolotu wraz z nim, z powrotem do Rosji

and hugged him before he got unlawfully and outrageously arrested at the airport.

i przytulić go, zanim został bezprawnie i oburzająco aresztowany na lotnisku.

That day when he went back, on January 17, 2021,

W dniu jego powrotu, 17 stycznia 2021 r.,

thousands of people showed up at the airport to support him.

na lotnisko przybyło tysiące ludzi, aby okazać mu solidarność.

When I was younger, I didn't really understand

Kiedy byłam młodsza, to nie mogłam pojąć

how my dad could be so optimistic about the future.

dlaczego mój tato był tak optymistycznie nastawiony co do przyszłości.

He was constantly threatened, arrested, followed.

Ciągle był zastraszany, aresztowany, śledzony.

Our family would be followed by men dressed in all black,

Za naszą rodziną ciągle podążali ubrani na czarno mężczyźni,

wearing baseball caps and a ridiculous-looking fanny packs

w czapkach z daszkiem i beznadziejnymi biodrowymi saszetkami

when we would go to the cinema.

kiedy chodziliśmy do kina.

(Laughter)

(Śmiech)

And after a while, my dad decided to make a game out of it.

Po pewnym czasie mój tato postanowił zrobić sobie z tego zabawę.

Whenever we would get on the subway,

Gdy kiedykolwiek wsiadaliśmy do metra,

we waited until the last moment and quickly got out of the car

czekaliśmy do ostatniej chwili, poczem szybko wysiadaliśmy z wagonu

right before the doors closed, so that FSB agents were left behind.

tuż przed zamknięciem drzwi, aby agenci FSB pozostali w nim.

(Laughter)

(Śmiech)

A unique childhood experience.

Niezwykłe doświadczenia z dzieciństwa.

(Laughter)

(Śmiech)

I think one of the main reasons for my dad's success

Myślę, że jednym z głównych powodów dla których mój tato odniósł sukces

is that he has always been incredible at channeling his emotions

jest to, że pomyślnie potrafił przerzucać swoje emocje

into hard work and motivation.

w kierunku mozolnej pracy i motywacji.

He wouldn’t get sad, and he was certainly never afraid.

Nie wpadał w przygnębienie, a zwłaszcza nigdy się nie bał.

Instead, he would get fired up.

Przeciwnie - zapalał się

Fired up because he saw a group of ex-KGB corrupt criminals come into power

gdy widział jak grupa byłych przekupnych przestępców z KGB doszła do władzy.

and destroy his country.

i niszczy jego kraj.

Seeing that motivated him so much more

Widząc to, motywowało go tym bardziej

to work that much harder to stop them.

by zwiększyć wysiłek, aby ich powstrzymać.

And that is what makes a true patriot.

I to właśnie jest prawdziwym patriotyzmem.

Of course I understand

Oczywiście zdaję sobie sprawę,

that, first and foremost,

że przede wszystkim

the change needs to come from within the country.

zmiany muszą nastąpić wewnątrz danego kraju.

And that is precisely why, knowing all the risks,

Toteż dlatego, zdając sobie sprawę ze wszystkich zagrożeń,

my dad went back to Russia 996 days ago.

mój tato powrócił do Rosji 996 dni temu.

Because he simply couldn't not go back.

Jako że po prostu nie mógł nie powrócić.

Mój tato jest niesamowicie odważnym i bezinteresownym człowiekiem,

My dad is an incredibly courageous and selfless man,

and I can only dream to be like him one day.

a ja mogę tylko marzyć, by stać się taką jak on pewnego dnia.

He doesn't run or hide.

On nie ucieka ani nie ukrywa się.

And unlike my father, Putin is a coward.

W przeciwieństwie do mojego ojca, Putin to tchórz.

A coward --

Tchórz --

(Applause)

(Brawa)

A coward who, with his cronies,

Tchórz, który wraz ze swoimi wspólnikami

can no longer hide from the consequences of what they have done to my country

nie może dłużej ukrywać się przed skutkami tego, co wyrządzili w moim kraju

and democracy around the world.

i demokracji na całym świecie.

And you, everyone who's sitting here today

A każdy, kto dziś tu siedzi

or watching this online, you can help.

lub ogląda to w sieci, może pomóc.

Now.

Bezzwłocznie.

You, unlike millions [and] millions

W przeciwieństwie do milionów

of those who have been threatened and murdered and silenced in Russia,

tych, którym grożono i których wymordowano i wyciszono w Rosji,

you have a voice.

każdy tutaj ma głos.

Please don't take your freedom for granted.

Nie traktujmy swojej wolności za pewnik.

Russia is my home.

Rosja jest moją ojczyzną.

It’s where I was born.

Tam się urodziłam.

It’s where I grew up.

To tam dorastałam.

It’s where I became the person I am today.

To tam stałam się osobą, którą jestem dzisiaj.

And I will promise you that I will continue to speak up, tell the truth,

I obiecuję wszystkim, że będę nadal protestować i mówić prawdę

and I will continue fighting until Russia is a free and democratic country.

i będę to robić dopóty dopóki Rosja nie stanie się wolnym i demokratycznym krajem.

Thank you very much, free Alexey Navalny.

Dziękuję bardzo. Wolność dla Aleksieja Nawalnego.

(Applause)

(Brawa)