Michael Merzenich: Growing evidence of brain plasticity

Translator: Esther Kim Reviewer: Khanh Do-Bao

This machine, which we all have residing in our skulls,

Cỗ máy nằm trong đầu tất cả chúng ta,

reminds me of an aphorism, of a

làm tôi nhớ đến một câu cách ngôn,

comment of Woody Allen

nhận xét của đạo diễn Woody Allen

to ask about what is the very best thing to have within your skull.

về điều tuyệt vời nhất trong hộp sọ của ta.

And it's this machine.

Đó chính là cỗ máy này.

And it's constructed for change. It's all about change.

Nó được thiết kế để thay đổi. liên tục thay đổi.

It confers on us the ability to do things tomorrow that we can't do today,

Nó giúp ta ngày mai có thể làm điều mà ta chưa thể làm hôm nay,

things today that we couldn't do yesterday.

hoặc điều hôm qua ta chưa làm nổi.

And of course it's born stupid.

Và tất nhiên lúc ra đời não còn đần lắm.

The last time you were in the presence of a baby --

Trước đây, khi bạn còn là một đứa trẻ...

this happens to be my granddaughter, Mitra.

như cháu gái tôi, Mitra.

Isn't she fabulous?

Trông nó dễ thương nhỉ?

(Laughter)

(Cười)

But nonetheless when she popped out

Khi con bé ra đời,

despite the fact that her brain had actually been progressing

não của bé dù đã đang trên đà phát triển

in its development for several months before

được vài tháng trước đó

on the basis of her experiences in the womb --

dựa trên cảm nhận trong bụng mẹ...

nonetheless she had very limited abilities,

tuy nhiên nó chưa làm gì được nhiều,

as does every infant

cũng giống như mọi đứa trẻ sơ sinh

at the time of normal, natural full-term birth.

bình thường, đủ tháng khác.

If we were to assay her perceptual abilities, they would be crude.

Nếu kiểm tra thì khả năng nhận thức của bé còn đơn giản lắm.

There is no real indication that there is any real thinking going on.

Không có dấu hiệu nào cho thấy có những suy nghĩ đang diễn ra.

In fact there is little evidence that there is any

Thực ra là có rất ít bằng chứng cho thấy

cognitive ability in a very young infant.

một đứa bé sơ sinh có khả năng nhận thức.

Infants don't respond to much.

Các trẻ sơ sinh không phản ứng nhiều.

There is not really much of an indication in fact that there is a person on board.

Không có nhiều chứng cứ để nói rằng một người vừa "nhập hội".

(Laughter)

Nhỉ? (Cười)

And they can only in a very primitive way, and in a very limited way

Chúng chỉ có thể kiểm soát các cử động

control their movements.

một cách rất bao sơ.

It would be several months before this infant

Sẽ mất vài tháng để đứa bé này

could do something as simple as reach out and grasp

có thể đưa tay ra và nắm lấy một vật

under voluntary control an object and retrieve it,

và chủ động và kéo nó lại,

usually to the mouth.

thường là cho vào mồm.

And it will be some months beforeward,

Rồi cũng cần vài tháng,

and we see a long steady progression

để ta thấy sự tiến bộ chậm và chắc chắn

of the evolution from the first wiggles,

từ các động tác vặn vẹo người,

to rolling over, and sitting up, and crawling,

đến lật úp, ngồi dậy, bò trườn,

standing, walking,

và đứng, rồi đi,

before we get to that magical point

trước khi đến thời điểm kỳ diệu

in which we can motate in the world.

khi đứa bé bước vào thế giới.

And yet, when we look forward in the brain

Khi nhìn bên trong bộ não,

we see really remarkable advance.

ta thấy có một tiến bộ rõ ràng.

By this age the brain can actually store.

Ở tuổi này, não có khả năng lưu trữ.

It has stored, recorded,

Nó lưu trữ, ghi lại,

can fastly retrieve

có thể nhanh chóng nhớ được

the meanings of thousands,

hàng nghìn,

tens of thousands of objects,

hàng vạn đồ vật,

actions, and their relationships in the world.

động tác, và mối quan hệ của chúng.

And those relationships can in fact be constructed in hundreds of thousands,

Thực ra, những mối quan hệ có thể được tạo từ hàng trăm nghìn

potentially millions of ways.

hay có thể hàng triệu cách.

By this age the brain controls very refined perceptual abilities.

Ở tuổi này, não có khả năng nhận thức rất tinh tế.

And it actually has a growing repertoire of cognitive skills.

Thực sự, nó đang hình thành một chùm những kĩ năng nhận thức.

This brain is very much a thinking machine.

Bộ não rất giống một cỗ máy biết suy nghĩ.

And by this age there is absolutely no question

Ở tuổi này, ta có thể chắc chắn rằng

that this brain, it has a person on board.

liệu trong bộ não này, có một con người đang tồn tại.

And in fact at this age it is substantially controlling its own self-development.

Ở tuổi này, con người đó đang thiết kế sự phát triển của chính mình.

And by this age we see a remarkable evolution

Và ở tuổi này, ta thấy sự phát triển mạnh

in its capacity to control movement.

trong khả năng kiểm soát chuyển động.

Now movement has advanced to the point

Giờ đây, các động tác phát triển đến mức

where it can actually control movement simultaneously,

đứa bé có thể điều khiển nhiều động tác cùng lúc,

in a complex sequence, in complex ways

theo trình tự và cách thức phức tạp,

as would be required for example

ví dụ, các động tác cần thiết

for playing a complicated game,

để chơi một trò chơi phức tạp,

like soccer.

như bóng đá.

Now this boy can bounce a soccer ball on his head.

Cậu bé này có thể dùng đầu tâng một quả bóng.

And where this boy comes from, Sao Paulo, Brazil,

Tại quê hương của cậu, Sao Paulo, Brazil,

about 40 percent of boys of his age have this ability.

khoảng 40% bé trai ở tuổi này có khả năng này.

You could go out into the community in Monterey,

Còn ở Mỹ, ví dụ bạn tới Monterey,

and you'd have difficulty finding a boy that has this ability.

và bạn khó mà tìm được một cậu bé có khả năng tâng bóng.

And if you did he'd probably be from Sao Paulo.

Và nếu bạn có tìm thấy thì chắc là cậu cũng đến từ Sao Paulo.

(Laughter)

(Cười)

That's all another way of saying

Và nói như vậy cũng có nghĩa

that our individual skills and abilities

những khả năng và kĩ năng của bản thân

are very much shaped by our environments.

được hình thành nhờ môi trường sống.

That environment extends into our contemporary culture,

Môi trường sống mở rộng ra nền văn hóa phổ quát,

the thing our brain is challenged with.

nó thách thức não ta hàng ngày.

Because what we've done in our personal evolutions

Vì trong quá trình phát triển bản thân,

is build up a large repertoire of specific skills and abilities

ta xây dựng một tập hợp những khả năng và kỹ năng chuyên biệt

that are specific to our own individual histories.

tương thích với tiểu sử của cá nhân.

And in fact they result in a wonderful

Và điều này tạo ra

differentiation in humankind,

sự cá biệt tuyệt vời của mỗi con người,

in the way that, in fact, no two of us

vậy không có hai con người nào

are quite alike.

giống nhau cả.

Every one of us has a different set of acquired skills and abilities

Mỗi chúng ta có những khả năng và kĩ năng khác nhau

that all derive out of the plasticity,

được tạo ra từ sự linh động,

the adaptability of this really remarkable adaptive machine.

đó là khả năng thích ứng của cỗ máy biết thích nghi tuyệt vời này.

In an adult brain of course we've built up

Trong bộ não trưởng thành dĩ nhiên ta xây dựng được

a large repertoire of mastered skills and abilities

nhiều năng lực và kĩ năng thuần thục

that we can perform more or less automatically from memory,

mà chúng ta có thể thể hiện một cách tự động từ trí nhớ,

and that define us as acting, moving, thinking creatures.

điều đó xác định chúng ta như tạo vật biết hành động, di chuyển và suy nghĩ.

Now we study this,

Hiên tại, chúng tôi,

as the nerdy, laboratory, university-based scientists that we are,

những nhà khoa học ở đại học, suốt ngày trong phòng thí nghiệm,

by engaging the brains

đang nghiên cứu trên não

of animals like rats, or monkeys,

của những động vật như chuột hay khỉ,

or of this particularly curious creature --

hay của sinh vật hay tò mò này...

one of the more bizarre forms of life on earth --

một trong những cá thể kỳ cục nhất trên mặt đất...

to engage them in learning new skills and abilities.

Chúng tôi cho các đối tượng này học kỹ năng và năng lực mới.

And we try to track the changes that occur

Chúng tôi tìm hiểu xem những hoạt động mới

as the new skill or ability is acquired.

khi nào thì trở thành năng lực hay kĩ năng.

In fact we do this in individuals

Trên thực tế chúng tôi làm điều này với từng cá thể

of any age, in these different species --

ở tuổi khác nhau, trên loài khác nhau --

that is to say from infancies,

từ sơ sinh,

infancy up to adulthood and old age.

cho tới trưởng thành và tuổi già.

So we might engage a rat, for example,

Ví dụ, chúng tôi cho một con chuột

to acquire a new skill or ability

học một kỹ năng hay năng lực mới

that might involve the rat using its paw

là phải dùng bàn chân

to master particular manual grasp behaviors

nắm giữ một vật thành thạo

just like we might examine a child

giống như khi ta nghiên cứu một đứa trẻ

and their ability to acquire the sub-skills,

học những kỹ năng đơn giản,

or the general overall skill of accomplishing something

hay kỷ năng phức tạp để làm trọn một việc

like mastering the ability to read.

như học đọc.

Or you might look in an older individual

Hay bạn có thể quan sát cá thể lớn tuổi hơn

who has mastered a complex set of abilities

đã có được nhiều khả năng phức tạp

that might relate to reading musical notation

ví dụ khả năng đọc nốt nhạc

or performing the mechanical acts of performance

hay hoàn thiện những kỹ thuật âm nhạc

that apply to musical performance.

cho phép ứng dụng trong một tác phẩm.

From these studies we defined two great epochs

Từ những nghiên cứu này chúng tôi phân biệt 2 gian đoạn chính

of the plastic history of the brain.

của quá trình thích nghi của não bộ.

The first great epoch is commonly called the "Critical Period."

Giai đoạn đầu tiên thường được gọi là "Giai đoạn Then chốt."

And that is the period in which the brain is setting up

Đó là giai đoạn não bắt đầu hình thành

in its initial form its basic processing machinery.

những dạng đầu tiên của bộ máy xử lí thông tin cơ bản.

This is actually a period of dramatic change

Đây là một giai đoạn có những biến đổi thật sự mạnh mẽ

in which it doesn't take learning, per se, to drive

mà nó không tự dùng việc học để thúc đẩy

the initial differentiation of the machinery of the brain.

sự phân hoá sơ khai của bộ máy não bộ.

All it takes for example in the sound domain,

Ví dụ, ở vùng thính giác, tất cả những gì não bộ tiếp nhận

is exposure to sound.

là những tín hiệu âm thanh.

And the brain actually is at the mercy

Và thực ra não cần đến

of the sound environment in which it is reared.

môi trường âm thanh nơi nó được nuôi dưỡng.

So for example I can rear an animal

Ví dụ, tôi nuôi một con vật

in an environment in which there is meaningless dumb sound,

trong một môi trường với những âm vô nghĩa,

a repertoire of sound that I make up,

một tập hợp âm mà tôi tự bịa,

that I make, just by exposure, artificially important

làm cho nó quan trọng một cách giả tạo

to the animal and its young brain.

đối với con vật và bộ não non nớt của nó.

And what I see is that the animal's brain sets up

Tôi thấy rằng não của con vật hình thành

its initial processing of that sound

quá trình xử lí những âm thanh

in a form that's idealized, within the limits of its processing achievements

ban đầu là dưới dạng hình mẫu lý tưởng, trong giới hạn xử lí của nó

to represent it in an organized and orderly way.

để đặt tên âm thanh đó theo một cách quy củ và trình tự.

The sound doesn't have to be valuable to the animal:

Âm thanh không nhất thiết phải có giá trị đối với con vật:

I could raise the animal in something that could be hypothetically valuable,

tôi có thể nuôi nó ở môi trường âm thanh có giá trị giả định,

like the sounds that simulate

ví như những âm thanh mô phỏng

the sounds of a native language of a child.

ngôn ngữ tự nhiên của một đứa trẻ.

And I see the brain actually develop a processor that is specialized --

Và tôi thấy não của nó phát triển một bộ xử lí đặc biệt --

specialized for that complex array, a repertoire of sounds.

dành riêng cho tập hợp âm thanh phức tạp mà tôi tạo ra.

It actually exaggerates their separateness of representation,

Não kéo giãn các điểm cách biệt của tập hợp tín hiệu âm thanh,

in multi-dimensional neuronal representational terms.

bằng những kết nối thần kinh đa chiều.

Or I can expose the animal to a completely meaningless and destructive sound.

Hoặc tôi có thể cho con vật đó nghe một âm thanh lạ và chói tai.

I can raise an animal under conditions

Tôi có thể nuôi một con vật trong điều kiện

that would be equivalent to raising a baby

giống như nuôi một đứa trẻ

under a moderately loud ceiling fan,

dưới một cái quạt trần ồn ở mức trung bình,

in the presence of continuous noise.

và liên tục phát tiếng động.

And when I do that I actually specialize the brain

Khi tạo ra môi trường đó, tôi làm cho não

to be a master processor for that meaningless sound.

trở thành bộ xử lý âm thanh vô nghĩa đó.

And I frustrate its ability

Vậy là tôi đã làm mất khả năng

to represent any meaningful sound as a consequence.

hình dung lại chuỗi âm thanh có ý nghĩa.

Such things in the early history of babies

Trong những ngày đầu của trẻ nhỏ,

occur in real babies.

những điều đó là có thực.

And they account for, for example

Chúng giải thích cho

the beautiful evolution of a language-specific processor

sự phát triển tuyệt vời của một bộ xử lý ngôn ngữ

in every normally developing baby.

ở trẻ em phát triển bình thường.

And so they also account for

Điều này cũng giải thích

development of defective processing

quá trình xử lý thiếu chuẩn xác

in a substantial population of children

ở một số trẻ nhỏ

who are more limited, as a consequence,

do bị hạn chế

in their language abilities at an older age.

khả năng ngôn ngữ về sau.

Now in this early period of plasticity

Ở giai đoạn đầu của việc thích nghi,

the brain actually changes outside of a learning context.

não có thể biến đổi vỏ ngoài môi trường tiếp thu.

I don't have to be paying attention to what I hear.

Tôi không cần chú ý đến tất cả những gì tôi nghe thấy.

The input doesn't really have to be meaningful.

Âm thanh đầu vào không nhất thiết phải có ý nghĩa.

I don't have to be in a behavioral context.

Tôi không cần hành động ở môi trường đó.

This is required so the brain sets up it's processing

Điều này cần thiết để não thiết lập việc xử lý thông tin

so that it can act differentially,

để nó có những hành động khác nhau,

so that it can act selectively,

để nó có những hành động chọn lọc,

so that the creature that wears it, that carries it,

giúp cho tạo vật có não

can begin to operate on it in a selective way.

có thể bắt đầu tác động lên não một cách chọn lọc.

In the next great epoch of life, which applies for most of life,

Ở giai đoạn quan trọng tiếp theo, đúng với hầu hết mọi người,

the brain is actually refining its machinery

não thực chất đang hoàn thiện dần cơ chế của nó

as it masters a wide repertoire of skills and abilities.

khi nó mở rộng bộ kĩ năng và năng lực.

And in this epoch,

Và trong giai đoạn này,

which extends from late in the first year of life to death;

từ cuối năm đầu tiên của cuộc đời cho đến lúc chết,

it's actually doing this under behavioral control.

não tự hoàn thiện với sự kiểm soát hành vi.

And that's another way of saying

Hay nói cách khác,

the brain has strategies that define

não có những chiến lược để xác định

the significance of the input to the brain.

ý nghĩa của những âm thanh đi vào não bộ.

And it's focusing on skill after skill,

Nó tập trung học lần lượt từng kĩ năng,

or ability after ability,

hay luyện năng lực này rồi đến năng lực khác,

under specific attentional control.

với sự kiểm soát đặc biệt.

It's a function of whether a goal in a behavior is achieved

Đó là cách để một mục tiêu hành động được hoàn thành

or whether the individual is rewarded in the behavior.

hoặc qua hành động đó chủ thể được hưởng lợi.

This is actually very powerful.

Việc rèn luyện tập trung này rất hiệu quả.

This lifelong capacity for plasticity, for brain change,

Khả năng thích nghi của não,

is powerfully expressed.

được thể hiện rất rõ trong suốt cuộc đời.

It is the basis of our real differentiation,

Đó là cơ sở tạo sự khác biệt của chúng ta,

one individual from another.

giữa người này với người khác.

You can look down in the brain of an animal

Bạn có thể quan sát não của một con vật

that's engaged in a specific skill,

khi được học một kỹ năng nào đó,

and you can witness or document this change on a variety of levels.

bạn có thể thấy hay ghi lại sự thay đổi ở cấp độ khác nhau.

So here is a very simple experiment.

Và đây là một thí nghiệm rất đơn giản.

It was actually conducted about five years ago

Nó được thực hiện khoảng 5 năm trước

in collaboration with scientists from the University of Provence

với sự hợp tác của các nhà khoa học trường Đại học Provence

in Marseilles.

ở Marseilles.

It's a very simple experiment where a monkey has been trained

Thí nghiệm rất đơn giản, con khỉ được luyện

in a task that involves it manipulating a tool

điều khiển một công cụ

that's equivalent in its difficulty

việc này có độ khó tương đương với

to a child learning to manipulate or handle a spoon.

một đứa trẻ học cầm và dùng một cái thìa.

The monkey actually mastered the task

Con khỉ đạt được kĩ năng đó

in about 700 practice tries.

sau 700 lần thử.

So in the beginning the monkey could not perform this task at all.

Khi mới bắt đầu con khỉ không làm được gì cả.

It had a success rate of about one in eight tries.

Tỉ lệ thành công là khoảng 1 trong 8 lần thử.

Those tries were elaborate.

Các lần thử này rất công phu.

Each attempt was substantially different from the other.

Mỗi lần thử đều khác nhau,

But the monkey gradually developed a strategy.

Nhưng con khỉ dần nghĩ ra một chiến lược.

And 700 or so tries later

Sau 700 lần thử

the monkey is performing it flawlessly -- never fails.

con khỉ đã hoàn thiện kỹ năng - không làm rơi nữa.

He's successful in his retrieval of food with this tool every time.

Nó đã thành công trong việc lấy thức ăn với dụng cụ này.

At this point the task is being performed

Lúc này, kỹ năng đã được hình thành

in a beautifully stereotyped way:

theo cách lập lại chính xác:

very beautifully regulated and highly repeated, trial to trial.

việc thử được lặp lại rất nhiều lần và đều đặn.

We can look down in the brain of the monkey.

Chúng tôi có thể quan sát não khỉ.

And we see that it's distorted.

Và chúng tôi thấy nó có biến dạng.

We can track these changes, and have tracked these changes

Chúng tôi có thể và đã theo dõi thay đổi của

in many such behaviors across time.

con vật trong suốt quá trình nghiên cứu.

And here we see the distortion

Ở đây chúng tôi thấy có sự biến dạng

reflected in the map of the skin surfaces of the hand of the monkey.

được phản ảnh trong bản đồ vùng da tay của khỉ.

Now this is a map, down in the surface of the brain,

Đây là một bản đồ dưới mặt ngoài vỏ não,

in which, in a very elaborate experiment we've reconstructed the responses,

với thí nghiệm chi tiết, chúng tôi xây dựng lại các biểu hiện,

location by location,

ở từng vùng một,

in a highly detailed response mapping of the responses of its neurons.

để vẽ nên bản đồ chi tiết các biểu hiện của nơ ron.

We see here a reconstruction of how

Ở đó, chúng tôi thấy được cách thức

the hand is represented in the brain.

bàn tay liên lạc với não.

We've actually distorted the map by the exercise.

Chúng tôi làm biến dạng bản đồ này bằng cách tác động

And that is indicated in the pink. We have a couple fingertip surfaces that are larger.

và thấy nó ở vùng màu hồng. Ta có vài phần bề mặt của đầu ngón tay rộng hơn.

These are the surfaces the monkey is using to manipulate the tool.

Đó là vùng da mà khỉ dùng để điều khiển dụng cụ.

If we look at the selectivity of responses

Nếu quan sát các biểu hiện

in the cortex of the monkey,

trên vỏ não của khỉ,

we see that the monkey has actually changed the filter characteristics

ta sẽ thấy khỉ có những thay đổi

which represents input from the skin

biểu hiện đầu vào từ da

of the fingertips that are engaged.

các đầu ngón tay được dùng.

In other words there is still a single, simple representation of the fingertips

Nói cách khác, vẫn có biểu hiện đơn giản của các đầu ngón tay

in this most organized of cortical areas

trong vùng tổ chức cao nhất của vỏ não

of the surface of the skin of the body.

trên bề mặt da của cơ thể.

Monkey has like you have.

Khỉ cũng như ta.

And yet now it's represented in substantially finer grain.

Ở người, điều đó thể hiện trong trạng thái tinh tế hơn.

The monkey is getting more detailed information from these surfaces.

Khỉ đang lấy thông tin chi tiết từ các vùng bề mặt đó.

And that is an unknown -- unsuspected, maybe, by you --

Vấn đề này chưa được biết đến -- có thể bạn chẳng nghi ngờ gì --

part of acquiring the skill or ability.

liên quan đến việc học kỹ năng hay năng lực.

Now actually we've looked in several different cortical areas

Chúng tôi quan sát các vùng vỏ não khác nhau

in the monkey learning this task.

lúc khỉ học làm thao tác này.

And each one of them changes in ways that are specific

Mỗi thay đổi đều chuyên biệt cho việc

to the skill or ability.

đạt được kỹ năng hay năng lực đó.

So for example we can look to the cortical area

Ví dụ, ta có thể thấy ở vùng vỏ não

that represents input that's controlling the posture of the monkey.

đại diện cho tín hiệu đầu vào liên quan đến dáng điệu của khỉ.

We look in cortical areas that control specific movements,

Các vùng vỏ não điều khiển các vận động cụ thể,

and the sequences of movements

và các chuỗi vận động

that are required in the behavior, and so forth.

cần thiết cho hành vi, và cứ thể tiếp tục.

They are all remodeled. They all become specialized for the task at hand.

Chúng luôn được điều chỉnh. Chúng được chuyên biệt để thực hiện việc đang làm.

There are 15 or 20 cortical areas that are changed specifically

Có từ 15 đến 20 vùng vỏ não thay đổi theo sự điều chỉnh

when you learn a simple skill like this.

khi bạn học một kỹ năng như thế này.

And that represents in your brain, really massive change.

Việc học đó thể hiện nhiều thay đổi lớn trong não của bạn.

It represents the change in a reliable way

Nó thể hiện thay đổi theo một cách rất đáng tin cậy

of the responses of tens of millions,

ở các phản ứng của hàng chục triệu,

possibly hundreds of millions of neurons in your brain.

có thể đến hàng trăm triệu nơ ron trong não của bạn.

It represents changes

Nó thể hiện những thay đổi

of hundreds of millions, possibly billions

của hàng trăm triệu, có thể đến hàng tỷ

of synaptic connections in your brain.

kết nối trong não của bạn.

This is constructed by physical change.

Điều đó được xây dựng bởi thay đổi vật lý.

And the level of construction that occurs is massive.

Mức độ các kết cấu xuất hiện rất lớn.

Think about the changes that occur in the brain of a child

Cũng giống các thay đổi xuất hiện trong não của một đứa bé

through the course of acquiring their movement behavior abilities in general.

trong quá trình học các năng lực thao tác nói chung.

Or acquiring their native language abilities.

Hay khi chúng học ngôn ngữ mẹ đẻ.

The changes are massive.

Các thay đổi này rất phong phú.

What it's all about is the selective representations

Các biểu hiện được chọn lọc để thể hiện

of things that are important to the brain.

các sự việc quan trọng đối với não.

Because in most of the life of the brain

Vì trong phần lớn thời gian sống của não,

this is under control of behavioral context.

nó bị ảnh hưởng bởi môi trường hành vi.

It's what you pay attention to.

Đó là cái bạn quan tâm tới.

It's what's rewarding to you.

Nó làm cho bạn được thỏa mãn các nhu cầu.

It's what the brain regards, itself,

Nó là đối tượng quan sát của não,

as positive and important to you.

nhiều nhất và quan trọng nhất.

It's all about cortical processing

Nó liên quan đến quy trình của vỏ não

and forebrain specialization.

và sự chuyên biệt của não trước.

And that underlies your specialization.

Nó là căn bản của quá trình chuyên biệt.

That is why you, in your many skills and abilities,

Nó giải thích, đối với các kỹ năng cá nhân,

are a unique specialist:

bạn là duy nhất:

a specialist that's vastly different

khác biệt

in your physical brain in detail

đến tận chi tiết trong bộ não vật chất

than the brain of an individual 100 years ago;

so với bộ não của một cá nhân cách đây 100 năm;

enormously different in the details

lại vô cùng khác biệt trong từng chi tiết

from the brain of the average individual 1,000 years ago.

so với não của một người cách đây 1.000 năm.

Now, one of the characteristics of this change process

Một trong những đặc tính của quá trình thay đổi này là

is that information is always related

thông tin luôn liên quan

to other inputs or information that is occurring

đến các tín hiệu vào hay các thông tin

in immediate time, in context.

xuất hiện tức thời, trong môi trường hành vi.

And that's because the brain is constructing representations of things

Đó là lý do tại sao não xây dựng các biểu hiện của đối tượng

that are correlated in little moments of time

tương quan trong từng thời điểm

and that relate to one another in little moments of successive time.

và liên quan đến một thời điểm khác trong chuỗi thời gian.

The brain is recording all information

Não lưu lại mọi thông tin

and driving all change

và thực hiện biến đổi

in temporal context.

trong môi trường hành vi tạm thời.

Now overwhelmingly the most powerful context

Môi trường ảnh hưởng mạnh nhất

that's occurred in your brain is you.

xuất hiện trong não bạn chính là bạn.

Billions of events have occurred in your history

Hàng tỷ sự kiện xuất hiện trong lịch sử của bạn

that are related in time to yourself

liên quan đến chính bạn

as the receiver,

với tư cách là người nhận,

or yourself as the actor, yourself as the thinker,

hoặc như là tác nhân, hoặc người suy nghĩ,

yourself as the mover.

hoặc như người vận động.

Billions of times little pieces of sensation have come in

Hàng tỷ lần những cảm xúc xuất hiện

from the surface of your body

từ mặt ngoài của cơ thể

that are always associated with you as the receiver,

đến với bạn, bạn là người nhận,

and that result in

và điều đó nói lên

the embodiment of you.

sự hiện hữu của bạn.

You are constructed, your self is constructed

Bạn được xây dựng, bản thân của bạn được tạo ra

from these billions of events.

từ hàng tỷ sự kiện này.

It's constructed. It's created in your brain.

Nó được xây dựng. Nó được tạo ra trong não bạn.

And it's created in the brain via physical change.

Và nó được tạo ra thông qua những thay đổi vật lý của não.

This is a marvelously constructed thing

Đây là một thực thể được xây dựng một cách tuyệt vời

that results in individual form

dẫn đến hình dạng cá nhân riêng biệt

because each one of us has vastly different histories,

vì mỗi chúng ta có lịch sử rất khác biệt,

and vastly different experiences,

và những kinh nghiệm rất khác biệt,

that drive in to us this marvelous differentiation of self,

để làm cho ta có được khác biệt tuyệt vời này

of personhood.

ở mỗi cá nhân.

Now we've used this research

Giờ ta dùng kết quả này

to try to understand not just how a normal person develops,

để hiểu không chỉ cách một người bình thường phát triển,

and elaborates their skills and abilities,

và tạo ra kỹ năng và năng lực của mình,

but also try to understand

nhưng còn để hiểu

the origins of impairment,

những nguồn gốc của rối loạn,

and the origins of differences or variations

và nguồn gốc của dị biệt hay biến thể

that might limit the capacities of a child, or an adult.

có thể hạn chế khả năng của một đứa trẻ, hay của người lớn.

I'm going to talk about using these strategies

Tôi đang nói về việc dùng những chiến lược

to actually design brain plasticity-based

tạo sự tiếp cận dựa trên việc thích nghi

approach to drive corrections in the machinery of a child

để có thể điều chỉnh trong bộ máy của một đứa trẻ,

that increases the competence of the child

điều đó làm phát triển kỹ năng của trẻ

as a language receiver and user

lúc đó, trẻ là người nhận, người sử dụng

and, thereafter, as a reader.

và sau đó là người kiểm duyệt.

And I'm going to talk about experiments that involve

Tôi sẽ nói về những thí nghiêm có

actually using this brain science,

liên quan đến khoa học não-thần kinh,

first of all to understand how it contributes to the loss of function as we age.

trước hết để hiểu cơ chế não và bệnh mất chức năng do tuổi.

And then, by using it in a targeted approach

Rồi bằng cách dùng cơ chế đó trong phương pháp tiếp cận

we're going to try to differentiate

chúng ta sẽ cố gắng làm thay đổi

the machinery to recover function in old age.

bộ máy để lấy lại chức năng ở tuổi già.

So the first example I'm going to talk about

Ví dụ đầu tiên mà tôi sắp nói liên quan

relates to children with learning impairments.

đến những trẻ em yếu kém trong học tập.

We now have a large body of literature

Hiện nay, ta có một nền văn học phong phú

that demonstrates that the fundamental

cho thấy rằng những

problem that occurs in the majority of children

vấn đề căn bản xuất hiện phần lơn ở trẻ em

that have early language impairments,

có khó khăn về ngôn ngữ,

and that are going to struggle to learn to read,

và cụ thể trong việc học đọc,

is that their language processor

vấn đề này liên quan quy trình ngôn ngữ

is created in a defective form.

được tạo ra trong môi trường nhiều bất cập.

And the reason that it rises in a defective form

Lý do có bất cập, thiếu sót

is because early in the baby's brain's life

là vì trong não của trẻ

the machine process is noisy.

quy trình hoạt động rất lộn xộn.

It's that simple.

Điều đó rất dễ hiểu.

It's a signal-to-noise problem. Okay?

Đó là vấn đề tỷ lệ tín hiệu - tiếng ồn. Đúng không?

And there are a lot of things that contribute to that.

Có quá nhiều thứ tham gia vào đó.

There are numerous inherited faults

Có nhiều sai lệch lưu truyền lại

that could make the machine process noisier.

có thể làm cho quy trình hoạt động thêm rối loạn hơn.

Now I might say the noise problem could also occur

Tôi có thể nói vấn đề tiếng ồn cũng xuất hiện

on the basis of information provided

trong đường truyền của thông tin được cung cấp

in the world from the ears.

từ thính giác.

If any -- those of you who are older in the audience know

Nếu có-- đó là trường hợp khi tai ta già hơn,

that when I was a child we understood that a child born with a cleft palate

trường hợp đứa trẻ bị hở hàm ếch,

was born with what we called mental retardation.

trường hợp trẻ khi sinh ra bị chứng gọi là thiểu năng trí tuệ.

We knew that they were going to be slow cognitively;

Ta biết chúng sẽ chậm về nhận thức,

we knew they were going to struggle to learn to develop normal language abilities;

sẽ khó khăn trong việc học và phát triển các khả năng ngôn ngữ;

and we knew that they were going to struggle to learn to read.

và ta biết chúng sẽ gặp khó khăn khi học đọc.

Most of them would be intellectual and academic failures.

Phần lớn chúng bị thất bại về học tập hay phát triển trí tuệ.

That's disappeared. That no longer applies.

Rồi, khó khăn đó biến mất. Nó không còn kéo dài nữa.

That inherited weakness, that inherited condition

Khi các lỗi trong sự dẫn truyền tín hiệu âm

has evaporated.

không còn.

We don't hear about that anymore. Where did it go?

Ta không nghe nói về khó khăn đó nữa. Vậy nó đi đâu?

Well, it was understood by a Dutch surgeon,

Một bác sĩ phẫu thuật người Hà Lan làm rõ

about 35 years ago,

cách đây khoảng 35 năm,

that if you simply fix the problem early enough,

rằng nếu bạn điều chỉnh vấn đề đủ sớm,

when the brain is still in this initial plastic period

khi não còn ở giai đoạn thích nghi ban đầu,

so it can set up this machinery adequately,

tức là não còn kịp xếp đặt một quy trình thích hợp,

in this initial set up time in the critical period,

ở giai đoạn thiết lập quan trọng ban đầu,

none of that happens.

thì sẽ không còn gì khó khăn cả.

What are you doing by operating on the cleft palate to correct it?

Vậy, giải phẫu hàm ếch để điều chỉnh cái gì?

You're basically opening up

Căn bản là giải phẫu để mở

the tubes that drain fluid from the middle ears,

những ống dẫn thoát chất lỏng từ tai giữa

which have had them reliably full.

đang chứa đầy dịch.

Every sound the child hears uncorrected is muffled.

Tiếng động chưa điều chỉnh đứa bé nghe bị bít,

It's degraded.

Nó bị biến dạng.

The child's native language is such a case is not English.

Tiếng mẹ đẻ của đứa trẻ là không còn là tiếng Anh nữa.

It's not Japanese.

Nó không còn là tiếng Nhật.

It's muffled English. It's degraded Japanese.

Nó là tiếng Anh bị bóp méo. Nó là tiếng Nhật bị biến dạng.

It's crap.

Nó là cái tầm bậy tầm bạ.

And the brain specializes for it.

Não phải xử lý nó.

It creates a representation of language crap.

Nó tạo ra các hình ảnh ngôn ngữ sai lệch.

And then the child is stuck with it.

Rồi đứa trẻ bị cái đó bám dính vào.

Now the crap doesn't just happen in the ear.

Các điều tào lao đó không chỉ xảy ra trong tai.

It can also happen in the brain.

Nó còn có thể xảy ra trong não.

The brain itself can be noisy. It's commonly noisy.

Não có thể bị rối loạn. Nó giống như tiếng ồn ào.

There are many inherited faults that can make it noisier.

Có nhiều sai lệch truyền lại có thể làm cho não bị rối loạn.

And the native language for a child with such a brain

Ngôn ngữ mẹ đẻ của đứa trẻ với cái não bị rối nhiễu như vậy

is degraded.

sẽ bị thiểu năng.

It's not English. It's noisy English.

Nó không phải là tiếng Anh. Nó là tiếng Anh bị biến dạng.

And that results in defective representations of sounds of words --

Kết quả của các hình ảnh âm thanh của các từ...

not normal -- a different strategy,

không bình thường..., một chiến lược khác,

by a machine that has different time constants and different space constants.

với một bộ máy có định dạng thời gian và không gian khác.

And you can look in the brain of such a child and record those time constants.

Bạn có thể thấy ở não của trẻ và ghi lại độ lệch thời gian này.

They are about an order of magnitude longer,

Các độ lệch này tạo một trật tự khác biệt quan trọng,

about 11 times longer in duration on average,

khoảng 11 lần dài hơn độ dài thời gian trung bình,

than in a normal child.

so với một trẻ binh thường.

Space constants are about three times greater.

Độ lệch không gian gấp 3 lần.

Such a child will have memory and cognitive deficits

Vậy đứa trẻ sẽ kém về nhận thức và trí nhớ

in this domain.

trong phạm trù này.

Of course they will. Because as a receiver of language,

Đương nhiên trẻ sẽ bị như vậy. Vì như là một người nhận,

they are receiving it and representing it,

chúng nhận hình ảnh ngôn ngữ và lưu giữ nó,

and in information it's representing crap.

và trong tổng thể, hình ảnh đó lại là thứ tào lao.

And they are going to have poor reading skills.

Chúng sẽ có kỹ năng đọc nghèo nàn.

Because reading is dependent upon the translation of word sounds

Vì việc đọc phụ thuộc vào việc chuyển âm thanh của từ

into this orthographic or visual

vào mặt chữ hoặc

representational form.

hình ảnh âm thanh được lưu giữ.

If you don't have a brain representation of word sounds

Nếu não không có hình ảnh âm thanh của từ

that translation makes no sense.

thì việc chuyển âm đó không cho nghĩa.

And you are going to have corresponding abnormal neurology.

Và sự kết nối nơ-ron lúc này là không bình thường.

Then these children increasingly

Rồi những đứa trẻ này lớn lên

in evaluation after evaluation,

với sự thay đổi này đến thay đổi khác,

in their operations in language, and their operations in reading --

với việc dùng ngôn ngữ, và việc đọc --

we document that abnormal neurology.

ta đang tìm hiểu về thần kinh dị tật này.

The point is is that you can train the brain out of this.

Bài học là bạn có thể luyện tập não để tránh điều này.

A way to think about this is you can actually re-refine

Để làm điều đó, bạn có thể lọc lại

the processing capacity of the machinery

khả năng thực hiện của bộ máy

by changing it.

bằng cách thay đổi nó.

Changing it in detail. It takes about 30 hours on the average.

Thay đổi nó trong từng chi tiết. Cần trung bình 30 giờ.

And we've accomplished that in about 430,000 kids today.

Và đến hôm nay, chúng ta đã trị liệu cho khoảng 430.000 trẻ em.

Actually, probably about 15,000 children are being trained as we speak.

Có thể lúc này, khoảng 15.000 trẻ đang được luyện tập như thế.

And actually when you look at the impacts, the impacts are substantial.

Khi mà bạn thấy được hệ lụy, thì tình trạng đã quá trầm trọng.

So here we're looking at the normal distribution.

Ta quan sát đồ thị phân bổ bình thường.

What we're most interested in is these kids on the left side of the distribution.

Ta chú ý những trẻ ở phía trái đồ thị.

This is from about 3,000 children.

Tổng số khoảng 3.000 trẻ em.

You can see that most of the children on the left side of the distribution

Bạn có thể thấy rằng phần lớn trẻ bên trái đồ thị

are moving into the middle or the right.

đang chuyển vào giữa hay bên phải.

This is in a broad assessment of their language abilities.

Đây là ước định tổng quát về khả năng ngôn ngữ.

This is like an IQ test for language.

Nó như là một chỉ số IQ cho ngôn ngữ.

The impact in the distribution, if you trained every child

Nếu bạn luyện tập cho mỗi đứa trẻ

in the United States, would be to shift the whole distribution to the right

ở Mỹ, thì điểm tác động sẽ đổi sang toàn bộ bên phải đồ thị

and narrow the distribution.

và hình đồ thị hẹp hơn.

This is a substantially large impact.

Đây là một tác động rộng lớn và căn bản.

Think of a classroom of children in the language arts.

Hãy nghĩ về lớp học của trẻ trong nghệ thuật ngôn ngữ.

Think of the children on the slow side of the class.

Hãy nghĩ về những trẻ yếu kém trong lớp.

We have the potential to move most of those children

Ta có khả năng chuyển phần lớn các em

to the middle or to the right side.

đến vùng giữa hay bên phải.

In addition to accurate language training

Cùng với luyện tập ngôn ngữ chuẩn,

it also fixes memory and cognition

trí nhớ và nhận thức cũng được cải thiện,

speech fluency and speech production.

lời nói sẽ được hình thành nhanh hơn trẻ sẽ lưu loát hơn.

And an important language dependent skill is enabled by this training --

Một số lớn kỹ năng ngôn ngữ được hình thành nhờ luyện tập này--

that is to say reading.

đó là đọc nói.

And to a large extent it fixes the brain.

Nói rộng ra là, nó điều chỉnh não.

You can look down in the brain of a child

Bạn có thể nhìn não của đứa trẻ,

in a variety of tasks that scientists have at Stanford,

thấy được sự đa dạng chức năng mà các nhà khoa học tại Stanford,

and MIT, and UCSF, and UCLA, and a number of other institutions.

và MIT, và UCSF, và một số cơ sở khác đang nghiên cứu.

And children operating in various language behaviors,

Trẻ em thực hiện hành vi ngôn ngữ phức tạp,

or in various reading behaviors,

hay hành vi đọc đa dạng,

you see for the most extent,

nói rộng ra, bạn sẽ thấy

for most children, their neuronal responses,

đối với hầu hết trẻ em, phản ứng của nơ ron

complexly abnormal before you start,

không thuận lợi trước khi bạn can thiệp,

are normalized by the training.

các hành vi này được điều chỉnh nhờ luyện tập.

Now you can also take the same approach

Vậy bạn cũng có thể dùng cách tiếp cận này

to address problems in aging.

để xem xét vấn đề lão hóa.

Where again the machinery is deteriorating now

Ở đó bộ máy đang thoái hóa

from competent machinery, it's going south.

từ trạng thái đầy năng lực, nó bắt đầu xuống dốc.

Noise is increasing in the brain.

Tiếng ồn tăng dần trong não.

And learning modulation and control is deteriorating.

Rồi việc điều chỉnh và điều khiển bị xuống cấp.

And you can actually look down on the brain of such an individual

Bạn có thể quan sát não như là một cá thể

and witness a change in the time constants and space constants

và chứng kiến độ chậm trễ về không-thời gian trong vận hành

with which, for example, the brain is representing language again.

của não khi dùng ngôn ngữ.

Just as the brain came out of chaos at the beginning,

Giống như khi thoát ra khỏi sự lộn xộn vào lúc bắt đầu,

it's going back into chaos in the end.

não đang quay lại sự hỗn độn ở đoạn kết.

This results in declines in memory

Kết quả này do sự đi xuống của trí nhớ,

in cognition, and in postural ability and agility.

của nhận thức, của vận động và sự thích nghi.

It turns out you can train the brain of such an individual --

Hóa ra có thể luyện não như một cá thể --

this is a small population of such individuals --

đây là một cộng đồng nhiều cá thể --

train equally intensively for about 30 hours.

luyện tập đều đặn trong khoảng 30 giờ.

These are 80- to 90-year-olds.

Có người 80 đến 90 tuổi.

And what you see are substantial improvements of their immediate memory,

Cái mà bạn thấy là sự phát triển đều của trí nhớ tạm thời,

of their ability to remember things after a delay,

của khả năng nhớ lại có độ trễ,

of their ability to control their attention,

của khả năng điều khiển sự chú ý,

their language abilities and visual-spatial abilities.

khả năng ngôn ngữ và không gian-thị giác.

The overall neuropsychological index

Chỉ số tổng quát về nơ ron thần kinh

of these trained individuals in this population

của những cá nhân được luyện trong cộng đồng này

is about two standard deviations.

về 2 thay đổi tiêu chuẩn.

That means that if you sit at the left side of the distribution,

Có nghĩa là nếu bạn ở bên trái đồ thị,

and I'm looking at your neuropyschological abilities,

và tôi đang quan sát các năng lực nơ ron của bạn,

the average person has moved to the middle

thì người bình thường sẽ đến vùng giữa

or the right side of the distribution.

hay về phía bên phải của đồ thị.

It means that most people who are at risk for senility,

Nghĩa là phần đông có nguy cơ suy yếu,

more or less immediately,

sớm hay muộn,

are now in a protected position.

họ cần được bảo vệ.

My issues are to try to get to rescuing

Mục tiêu của tôi là cố trợ giúp

older citizens more completely and in larger numbers,

những người lớn tuổi với số lượng lớn hơn,

because I think this can be done in this arena on a vast scale --

vì tôi nghĩ đó có thể là một cuộc chiến trên một quy mô rộng-

and the same for kids.

giống như cho trẻ em.

My main interest is how to elaborate this science to address other maladies.

Quan tâm của tôi là áp dụng khoa học này cho những bệnh khác .

I'm specifically interested in things like autism,

Tôi rất quan tâm đến loại bệnh như tự kỷ,

and cerebral palsy, these great childhood catastrophes.

và bại não, những tai họa ở tuổi thơ.

And in older age conditions like Parkinsonism,

Ở tuổi già có chứng Parkinson,

and in other acquired impairments like schizophrenia.

và những bệnh mắc phải khác như tâm thần phân liệt.

Your issues as it relates to this science,

Quan tâm của bạn, liên quan đến khoa học này,

is how to maintain your own high-functioning learning machine.

là cách duy trì bộ máy học tập có chức năng cao của riêng bạn.

And of course, a well-ordered life

Đương nhiên, một cuộc sống được sếp đặt hợp lý

in which learning is a continuous part of it, is key.

là bí kíp, ở đó việc học được liên tục.

But also in your future is brain aerobics.

Nhưng tương lai của bạn là luyện tập trí não.

Get ready for it. It's going to be a part of every life

Hãy sẵn sàng khổ luyện. Nó là một phần cuộc đời người

not too far in the future,

trong tương lai gần,

just like physical exercise

như bài tập thể dục,

is a part of every well organized life in the contemporary period.

là một phần của mỗi cuộc sống được tổ chức trong thời đại hiện nay.

The other way that we will ultimately come to consider this

Vấn đề khác mà chúng tôi muốn nói đến sau cùng để xem xét

literature and the science that is important to you

nền văn học này và nền khoa học quan trọng đối với bạn

is in a consideration of how to nurture yourself.

đó là quan tâm đến việc tự giáo dục.

Now that you know, now that science is telling us

Bây giờ, điều bạn biết là, khoa học này đang nói cho chúng ta

that you are in charge,

rằng bạn phải chịu trách nhiệm,

that it's under your control,

rằng não chịu sự kiểm soát của bạn,

that your happiness, your well-being,

rằng hạnh phúc và sự thoải mái của bạn,

your abilities, your capacities,

những khả năng và năng lực của bạn,

are capable of continuous modification,

luôn có thể tiếp tục biến đổi,

continuous improvement,

tiến bộ không ngừng,

and you're the responsible agent and party.

và bạn là tác nhân và là người tham gia.

Of course a lot of people will ignore this advice.

Đúng, có nhiều người bác bỏ điều này.

It will be a long time before they really understand it.

Cần có thời gian để não họ thích nghi chứ.

(Laughter)

(Cười)

Now that's another issue and not my fault.

Bây giờ đã quá giờ, không phải lỗi tại tôi.

Okay. Thank you.

Thôi được rồi, Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)