Michael Merzenich: Growing evidence of brain plasticity

Tłumaczenie: Bartlomiej Chomanski Korekta: Kinga Skorupska

This machine, which we all have residing in our skulls,

Maszyneria, którą mamy w głowach,

reminds me of an aphorism, of a

przypomina mi aforyzm

comment of Woody Allen

z komedii Woody'ego Allena

to ask about what is the very best thing to have within your skull.

pytający, o najlepszą rzecz, którą można mieć w głowie.

And it's this machine.

Właśnie tę maszynerię.

And it's constructed for change. It's all about change.

Jest ona stworzona do przechodzenia zmian.

It confers on us the ability to do things tomorrow that we can't do today,

Dzięki niej możemy się uczyć i doskonalić.

things today that we couldn't do yesterday.

Dzięki niej możemy się uczyć i doskonalić.

And of course it's born stupid.

A rodzi się głupia.

The last time you were in the presence of a baby --

Gdy ostatnio byliście w towarzystwie noworodka...

this happens to be my granddaughter, Mitra.

To akurat moja wnuczka Mitra.

Isn't she fabulous?

Czyż nie jest cudowna?

(Laughter)

(Śmiech)

But nonetheless when she popped out

Niemniej jednak, po urodzeniu

despite the fact that her brain had actually been progressing

pomimo tego, że jej mózg rozwijał się

in its development for several months before

już od kilku miesięcy

on the basis of her experiences in the womb --

dzięki doznaniom w łonie matki.

nonetheless she had very limited abilities,

Jej zdolności były bardzo ograniczone,

as does every infant

jak u wszystkich dzieci

at the time of normal, natural full-term birth.

tuz po porodzie.

If we were to assay her perceptual abilities, they would be crude.

Jej umiejętności postrzegania wydawały się prymitywne.

There is no real indication that there is any real thinking going on.

Nie ma żadnych oznak, że małe dziecko myśli.

In fact there is little evidence that there is any

Jest bardzo mało dowodów istnienia

cognitive ability in a very young infant.

zdolności poznawczych u noworodków.

Infants don't respond to much.

Nie reagują one na wiele bodźców.

There is not really much of an indication in fact that there is a person on board.

Nie ma wielu oznak, że to też osoba.

(Laughter)

(Śmiech)

And they can only in a very primitive way, and in a very limited way

Noworodki kontrolują swoje ruchy tylko w bardzo ograniczonym zakresie.

control their movements.

Noworodki kontrolują swoje ruchy tylko w bardzo ograniczonym zakresie.

It would be several months before this infant

Dopiero za kilka miesięcy niemowlę

could do something as simple as reach out and grasp

nauczy się rozmyślne

under voluntary control an object and retrieve it,

sięgnąć po jakiś przedmiot,

usually to the mouth.

zwykle by włożyć go do ust.

And it will be some months beforeward,

W ciągu tych kilku miesięcy

and we see a long steady progression

widać też powolny rozwój,

of the evolution from the first wiggles,

od pierwszych podrygów

to rolling over, and sitting up, and crawling,

do prób siadania, raczkowania

standing, walking,

stania prosto, chodzenia

before we get to that magical point

przed osiągnięciem umiejętności

in which we can motate in the world.

poruszania się po świecie.

And yet, when we look forward in the brain

Ale kiedy zbadamy mózg

we see really remarkable advance.

zobaczymy zdumiewający postęp.

By this age the brain can actually store.

Mózg może już zapamiętywać.

It has stored, recorded,

Zapisał już i szybko może przywołać

can fastly retrieve

Zapisał już i szybko może przywołać

the meanings of thousands,

znaczenie dziesiątek tysięcy przedmiotów,

tens of thousands of objects,

znaczenie dziesiątek tysięcy przedmiotów,

actions, and their relationships in the world.

czynności i ich wzajemnych powiązań.

And those relationships can in fact be constructed in hundreds of thousands,

Powiązania te mogą być tworzone na setki tysięcy a nawet

potentially millions of ways.

miliony sposobów.

By this age the brain controls very refined perceptual abilities.

W tym wieku mózg kontroluje wyrafinowane zdolności postrzegania.

And it actually has a growing repertoire of cognitive skills.

I posiada rosnący wachlarz zdolności poznawczych.

This brain is very much a thinking machine.

Mózg to myśląca maszyna.

And by this age there is absolutely no question

Nie ma żadnych wątpliwości,

that this brain, it has a person on board.

że w tym wieku mamy już do czynienia z osobą.

And in fact at this age it is substantially controlling its own self-development.

Mózg w tym wieku sam kontroluje swój własny rozwój.

And by this age we see a remarkable evolution

Widzimy nadzwyczajny rozwój

in its capacity to control movement.

jego kontroli nad ruchem.

Now movement has advanced to the point

Ta kontrola jest już tak dobra,

where it can actually control movement simultaneously,

że jest możliwe jednoczesne wykonywanie ruchów,

in a complex sequence, in complex ways

w skomplikowanych sekwencjach

as would be required for example

jakie byłyby konieczne

for playing a complicated game,

na przykład podczas gry

like soccer.

w piłkę nożną.

Now this boy can bounce a soccer ball on his head.

Ten chłopiec potrafi odbijać piłkę głową.

And where this boy comes from, Sao Paulo, Brazil,

W Sao Paulo w Brazylii

about 40 percent of boys of his age have this ability.

około 40% chłopców w tym wieku posiada tą umiejętność.

You could go out into the community in Monterey,

A wśród mieszkańców takiego Monterey

and you'd have difficulty finding a boy that has this ability.

trudno znaleźć chłopca o takich umiejętnościach.

And if you did he'd probably be from Sao Paulo.

Gdyby się udało, to pochodziłby z Sao Paulo.

(Laughter)

(Śmiech)

That's all another way of saying

Innymi słowy,

that our individual skills and abilities

otoczenie w znacznym stopniu

are very much shaped by our environments.

wpływa na nasze zdolności.

That environment extends into our contemporary culture,

Jego częścią jest współczesna kultura,

the thing our brain is challenged with.

dla mózgu to wyzwanie.

Because what we've done in our personal evolutions

Bo podczas naszego rozwoju

is build up a large repertoire of specific skills and abilities

tworzymy ogromny wachlarz zdolności i umiejętności

that are specific to our own individual histories.

właściwych dla naszych doświadczeń.

And in fact they result in a wonderful

Wynikiem tego jest cudowna

differentiation in humankind,

różnorodność wśród ludzi.

in the way that, in fact, no two of us

Fakt, że żaden z nas

are quite alike.

nie jest taki jak inni.

Every one of us has a different set of acquired skills and abilities

Każdy z nas ma odmienne umiejętności i zdolności,

that all derive out of the plasticity,

które zawdzięczamy

the adaptability of this really remarkable adaptive machine.

plastyczności tej łatwo przystosowującej się maszyny.

In an adult brain of course we've built up

W dorosłym mózgu mamy oczywiście

a large repertoire of mastered skills and abilities

ogromny wachlarz umiejętności

that we can perform more or less automatically from memory,

z których możemy korzystać niemal automatycznie,

and that define us as acting, moving, thinking creatures.

i które nas określają, jako działające, myślące stworzenia.

Now we study this,

Jak przystało na kujonowatych naukowców z uniwersytetu, badamy to

as the nerdy, laboratory, university-based scientists that we are,

Jak przystało na kujonowatych naukowców z uniwersytetu, badamy to

by engaging the brains

poprzez studiowanie mózgów

of animals like rats, or monkeys,

takich zwierząt jak szczury, małpy

or of this particularly curious creature --

czy interesujących stworzeń takich jak

one of the more bizarre forms of life on earth --

te osobliwe formy życia.

to engage them in learning new skills and abilities.

Zachęcamy je do uczenia się nowych umiejętności.

And we try to track the changes that occur

I próbujemy śledzić zmiany

as the new skill or ability is acquired.

zachodzące gdy nabywane są umiejętności.

In fact we do this in individuals

Eksperymentujemy na osobnikach w każdym wieku

of any age, in these different species --

wśród rożnych gatunków.

that is to say from infancies,

Tzn. od niemowlęctwa,

infancy up to adulthood and old age.

poprzez dorosłość aż do starości.

So we might engage a rat, for example,

Możemy np. nauczyć szczura

to acquire a new skill or ability

jakiejś nowej umiejętności,

that might involve the rat using its paw

która wymaga używania łap

to master particular manual grasp behaviors

do opanowania jakiegoś chwytu,

just like we might examine a child

podobnie możemy obserwować dzieci

and their ability to acquire the sub-skills,

i ich zdolność do nabywania podrzędnych

or the general overall skill of accomplishing something

lub ogólnych umiejętności by osiągnąć

like mastering the ability to read.

np. zdolność czytania.

Or you might look in an older individual

Można też badać kogoś starszego,

who has mastered a complex set of abilities

z zestawem umiejętności

that might relate to reading musical notation

potrzebnych do czytania nut

or performing the mechanical acts of performance

lub do gry na instrumentach muzycznych.

that apply to musical performance.

lub do gry na instrumentach muzycznych.

From these studies we defined two great epochs

Dzięki tym badaniom wyodrębniliśmy dwie epoki

of the plastic history of the brain.

w rozwoju plastyki mózgu.

The first great epoch is commonly called the "Critical Period."

Pierwsza nazywa się "Okresem Krytycznym"

And that is the period in which the brain is setting up

W którym to mózg organizuje

in its initial form its basic processing machinery.

swoja pierwotną formę, podstawową maszynerię.

This is actually a period of dramatic change

Jest to okres gwałtownych zmian

in which it doesn't take learning, per se, to drive

w którym uczenie się nie jest inicjatorem

the initial differentiation of the machinery of the brain.

początkowego zróżnicowania mózgu.

All it takes for example in the sound domain,

Jedyne, czego trzeba, np. w kwestii dźwięku

is exposure to sound.

to odbiór tychże dźwięków.

And the brain actually is at the mercy

Mózg jest zdany na łaskę

of the sound environment in which it is reared.

dźwięków, które słyszy w swoim otoczeniu.

So for example I can rear an animal

Mogę np. wyhodować zwierzę

in an environment in which there is meaningless dumb sound,

w otoczeniu w którym słychać jakiś głuchy dźwięk.

a repertoire of sound that I make up,

i przez to wystawienie młodego zwierzęcia

that I make, just by exposure, artificially important

i jego mózgu na ten dźwięk

to the animal and its young brain.

sztucznie sprawiam, że staje się on dla niego ważny.

And what I see is that the animal's brain sets up

Jego mózg organizuje przetwarzanie tego dźwięku w taki sposób,

its initial processing of that sound

Jego mózg organizuje przetwarzanie tego dźwięku w taki sposób,

in a form that's idealized, within the limits of its processing achievements

że w granicach swoich możliwości poznawczych

to represent it in an organized and orderly way.

dźwięk będzie reprezentowany jako idealny i uporządkowany.

The sound doesn't have to be valuable to the animal:

Nie musi mieć on żadnej wartości dla zwierzęcia.

I could raise the animal in something that could be hypothetically valuable,

Można wyczulić mózg na potencjalnie wartościowy dźwięk

like the sounds that simulate

na przykład dźwięki imitujące

the sounds of a native language of a child.

ojczysty język dziecka.

And I see the brain actually develop a processor that is specialized --

A mózg rozwinie procesor

specialized for that complex array, a repertoire of sounds.

wyspecjalizowany do przetwarzania tych dźwięków.

It actually exaggerates their separateness of representation,

Podkreśla on wyodrębnienie wyobrażenia tego dźwięku

in multi-dimensional neuronal representational terms.

w kontekście wielowymiarowych wyobrażeń neuronalnych.

Or I can expose the animal to a completely meaningless and destructive sound.

Można wystawić go na działanie dźwięków bezsensownych i niszczących,

I can raise an animal under conditions

wychować w warunkach

that would be equivalent to raising a baby

porównywalnych do wychowywania dziecka

under a moderately loud ceiling fan,

pod głośnym wiatrakiem na suficie

in the presence of continuous noise.

w nieustannym hałasie.

And when I do that I actually specialize the brain

I robiąc to, wyspecjalizuję jego mózg

to be a master processor for that meaningless sound.

by mistrzowsko przetwarzał bezsensowny dźwięk.

And I frustrate its ability

W efekcie ograniczając

to represent any meaningful sound as a consequence.

umiejętność przetwarzania znaczących dźwięków.

Such things in the early history of babies

Tego typu rzeczy zdarzają się

occur in real babies.

u prawdziwych dzieci.

And they account for, for example

I są odpowiedzialne za, np.

the beautiful evolution of a language-specific processor

cudowny rozwój modułu przetwarzającego język

in every normally developing baby.

u normalnie rozwijającego się dziecka.

And so they also account for

Jak również wyjaśniają

development of defective processing

wadliwy rozwój

in a substantial population of children

u znacznej części dzieci,

who are more limited, as a consequence,

posiadających przez to

in their language abilities at an older age.

ograniczone zdolności językowe w późniejszym wieku.

Now in this early period of plasticity

Ale we wczesnym okresie swojej plastyki

the brain actually changes outside of a learning context.

mózg zmienia się niezależnie od procesu uczenia się.

I don't have to be paying attention to what I hear.

Nie trzeba zwracać uwagi na to co się słyszy.

The input doesn't really have to be meaningful.

Bodźce nie muszą być sensowne.

I don't have to be in a behavioral context.

Nie muszę też zachowywać się w określony sposób.

This is required so the brain sets up it's processing

Co potrzebne jest gdy mózg organizuje przetwarzanie informacji

so that it can act differentially,

Co potrzebne jest gdy mózg organizuje przetwarzanie informacji

so that it can act selectively,

tak działać zróżnicowanie,

so that the creature that wears it, that carries it,

tak, by stworzenie, które nosi go w sobie

can begin to operate on it in a selective way.

mogło operować nim w sposób selektywny.

In the next great epoch of life, which applies for most of life,

W kolejnej epoce trwającej przez większość życia

the brain is actually refining its machinery

mózg doskonali swoje mechanizmy

as it masters a wide repertoire of skills and abilities.

opanowując zdolności i umiejętności.

And in this epoch,

Epoka ta trwa od pierwszego roku życia do śmierci.

which extends from late in the first year of life to death;

Epoka ta trwa od pierwszego roku życia do śmierci.

it's actually doing this under behavioral control.

Wtedy rozwój jest pod kontrolą użytkownika.

And that's another way of saying

Czyli innymi słowy:

the brain has strategies that define

mózg ma strategie, które decydują

the significance of the input to the brain.

o znaczeniu bodźców,

And it's focusing on skill after skill,

skupia się na kolejnych

or ability after ability,

umiejętnościach i zdolnościach

under specific attentional control.

pod uważną kontrolą.

It's a function of whether a goal in a behavior is achieved

Chodzi o to czy udało się osiągnąć zamierzony cel

or whether the individual is rewarded in the behavior.

lub czy osobnik został za swoje zachowanie wynagrodzony.

This is actually very powerful.

Plastyczność mózgu to potężne narzędzie.

This lifelong capacity for plasticity, for brain change,

Dożywotnia umiejętność dokonywania zmian

is powerfully expressed.

jest ewidentna.

It is the basis of our real differentiation,

Jest podstawą różnic międzyludzkich.

one individual from another.

Jest podstawą różnic międzyludzkich.

You can look down in the brain of an animal

Można podejrzeć mózg zwierzęcia

that's engaged in a specific skill,

korzystającego z określonej umiejętności

and you can witness or document this change on a variety of levels.

i opisać zachodzące na różne sposoby.

So here is a very simple experiment.

Tu mamy prosty eksperyment.

It was actually conducted about five years ago

Przeprowadzony ok. 5 lat temu

in collaboration with scientists from the University of Provence

we współpracy z naukowcami z Université d'Aix-Marseille I we Francji.

in Marseilles.

we współpracy z naukowcami z Université d'Aix-Marseille I we Francji.

It's a very simple experiment where a monkey has been trained

W eksperymencie tym uczymy małpę

in a task that involves it manipulating a tool

wykonywać zadanie z użyciem narzędzia, którego opanowanie

that's equivalent in its difficulty

wymaga tyle co nauka

to a child learning to manipulate or handle a spoon.

używania łyżeczki u dzieci.

The monkey actually mastered the task

Po ok. 700 próbach

in about 700 practice tries.

małpie udało się opanować tę umiejętność.

So in the beginning the monkey could not perform this task at all.

Na początku nie umiała go używać.

It had a success rate of about one in eight tries.

Na 8 prób jedna była udana.

Those tries were elaborate.

Próby te były złożone.

Each attempt was substantially different from the other.

Każda różniła się znacznie od poprzedniej.

But the monkey gradually developed a strategy.

Ale małpie udało się opracować strategię.

And 700 or so tries later

I jakieś 700 prób później

the monkey is performing it flawlessly -- never fails.

nauczyła się robić to bezbłędnie.

He's successful in his retrieval of food with this tool every time.

Przy jego użyciu za każdym razem dostaje się do jedzenia.

At this point the task is being performed

Teraz już zadanie jest wykonywane

in a beautifully stereotyped way:

w pięknie szablonowej formie.

very beautifully regulated and highly repeated, trial to trial.

Jest uregulowane, a każde podejście jest podobne.

We can look down in the brain of the monkey.

Jeśli zajrzymy do mózgu tej małpy

And we see that it's distorted.

zauważymy, że jest zmieniony.

We can track these changes, and have tracked these changes

Możemy śledzić zmiany

in many such behaviors across time.

towarzyszące wielu zachowaniom.

And here we see the distortion

Tu widzimy zniekształcenie

reflected in the map of the skin surfaces of the hand of the monkey.

odbite w odwzorowaniu skóry na małpiej dłoni.

Now this is a map, down in the surface of the brain,

Na dole mamy mapę powierzchni mózgu

in which, in a very elaborate experiment we've reconstructed the responses,

na której udało nam się odtworzyć

location by location,

w kolejnych lokacjach

in a highly detailed response mapping of the responses of its neurons.

szczegółowe reakcje małpich neuronów.

We see here a reconstruction of how

Widzimy rekonstrukcję tego jak

the hand is represented in the brain.

ręka jest odzwierciedlona w mózgu.

We've actually distorted the map by the exercise.

To zasługa naszych ćwiczeń.

And that is indicated in the pink. We have a couple fingertip surfaces that are larger.

Mamy też dwie większe powierzchnie opuszków palców,

These are the surfaces the monkey is using to manipulate the tool.

które są używane przez małpę do manipulacji narzędziami.

If we look at the selectivity of responses

Jeśli spojrzymy na selektywność reakcji

in the cortex of the monkey,

w korze mózgowej

we see that the monkey has actually changed the filter characteristics

widzimy, że małpa inaczej filtruje

which represents input from the skin

bodźce pochodzące ze skóry

of the fingertips that are engaged.

na opuszkach palców.

In other words there is still a single, simple representation of the fingertips

Nadal mamy jedno proste odzwierciedlenie opuszków

in this most organized of cortical areas

w tym najbardziej zorganizowanym

of the surface of the skin of the body.

obszarze kory mózgowej;

Monkey has like you have.

takich samych u małp i u nas.

And yet now it's represented in substantially finer grain.

Ale są odzwierciedlone bardziej szczegółowo.

The monkey is getting more detailed information from these surfaces.

Małpa dostaje dokładniejsze informacje z tych obszarów.

And that is an unknown -- unsuspected, maybe, by you --

I to jest właśnie ta niewiadoma

part of acquiring the skill or ability.

część procesu nabywania umiejętności.

Now actually we've looked in several different cortical areas

Zbadaliśmy także inne części kory mózgowej

in the monkey learning this task.

u małpy uczącej się zadania.

And each one of them changes in ways that are specific

Każda z nich zmienia się w sposób właściwy

to the skill or ability.

dla tej umiejętności.

So for example we can look to the cortical area

Możemy zajrzeć do obszaru kory mózgowej

that represents input that's controlling the posture of the monkey.

odzwierciedlającego bodźce kontrolujące posturę małpy.

We look in cortical areas that control specific movements,

Zaglądamy w obszary kontrolujące ruchy,

and the sequences of movements

i sekwencje ruchów

that are required in the behavior, and so forth.

potrzebne do konkretnych zachowań itd.

They are all remodeled. They all become specialized for the task at hand.

Wszystkie wyspecjalizowały się do aktualnego zadania.

There are 15 or 20 cortical areas that are changed specifically

Jest 15-20 obszarów kory mózgowej

when you learn a simple skill like this.

zmieniających się przy nauce takich umiejętności.

And that represents in your brain, really massive change.

W skali całego mózgu to ogromna zmiana.

It represents the change in a reliable way

To zmiana zachodząca niezawodnie

of the responses of tens of millions,

w dziesiątkach czy setkach

possibly hundreds of millions of neurons in your brain.

milionów neuronów w waszym mózgu.

It represents changes

To zmiana

of hundreds of millions, possibly billions

setek milionów lub miliardów

of synaptic connections in your brain.

synaptycznych połączeń mózgowych.

This is constructed by physical change.

Dzieje się to dzięki zmianom fizycznym.

And the level of construction that occurs is massive.

Poziom rekonstrukcji jest ogromny.

Think about the changes that occur in the brain of a child

A pomyślcie o zmianach zachodzących w mózgach dzieci

through the course of acquiring their movement behavior abilities in general.

kiedy nabywają umiejętność poruszania się.

Or acquiring their native language abilities.

Lub gdy uczą się swego języka.

The changes are massive.

Zmiany są wielkie.

What it's all about is the selective representations

Dotyczą one selektywnego odzwierciedlania

of things that are important to the brain.

tych spraw, które są istotne dla mózgu.

Because in most of the life of the brain

Bo przez większość życia pozostają one

this is under control of behavioral context.

zależne od odpowiednich zachowań.

It's what you pay attention to.

To to na co zwracamy uwagę.

It's what's rewarding to you.

To co dla nas opłacalne.

It's what the brain regards, itself,

To, co mózg sam uznaje

as positive and important to you.

za ważne i dobre dla nas.

It's all about cortical processing

Wszystko dzięki korze mózgowej

and forebrain specialization.

i specjalizacji przedniej części mózgu.

And that underlies your specialization.

To podstawa waszych specjalizacji.

That is why you, in your many skills and abilities,

Dlatego w wielu sprawach

are a unique specialist:

jesteście niepowtarzalnymi specjalistami.

a specialist that's vastly different

Różniącymi się wielce

in your physical brain in detail

jeśli chodzi o fizyczne szczegóły mózgu

than the brain of an individual 100 years ago;

od ludzi, którzy żyli 100 lat temu.

enormously different in the details

A jeszcze bardziej odmienni

from the brain of the average individual 1,000 years ago.

od przeciętnego człowieka sprzed tysiąca lat.

Now, one of the characteristics of this change process

Jedną z ważniejszych cech tego procesu jest to,

is that information is always related

że informacje zawsze są powiązane

to other inputs or information that is occurring

z innymi, przychodzącymi

in immediate time, in context.

w tym samym czasie, kontekście.

And that's because the brain is constructing representations of things

To dlatego, że mózg tworzy wyobrażenia rzeczy

that are correlated in little moments of time

które są ze sobą powiązane w czasie,

and that relate to one another in little moments of successive time.

które odnoszą się do siebie nawzajem w czasie.

The brain is recording all information

Wszystkie informacje i zmiany

and driving all change

mózg zapisuje

in temporal context.

w wymiarze czasowym.

Now overwhelmingly the most powerful context

A ogromną większość tego kontekstu,

that's occurred in your brain is you.

w którym pracuje twój mózg dostarczasz ty.

Billions of events have occurred in your history

Miliardy zdarzeń miały miejsce w twojej historii

that are related in time to yourself

i odnoszą się one do ciebie

as the receiver,

jako odbiorcy,

or yourself as the actor, yourself as the thinker,

jako myślącego podmiotu,

yourself as the mover.

czy poruszyciela.

Billions of times little pieces of sensation have come in

Miliardy doznań docierają do ciebie

from the surface of your body

przez twoje ciało

that are always associated with you as the receiver,

i zawsze mają związek z tobą jako ich odbiorcą,

and that result in

powodując uczucie bycia ucieleśnionym.

the embodiment of you.

powodując uczucie bycia ucieleśnionym.

You are constructed, your self is constructed

Twoje Ja jest zbudowane

from these billions of events.

z tych niezliczonych zdarzeń.

It's constructed. It's created in your brain.

Jest to konstrukcja tworzona przez twój mózg.

And it's created in the brain via physical change.

Poprzez fizyczny proces zmian.

This is a marvelously constructed thing

To cudownie zbudowana rzecz,

that results in individual form

z której powstaje zindywidualizowana forma

because each one of us has vastly different histories,

ponieważ każdy ma własną historię.

and vastly different experiences,

I różne doświadczenia,

that drive in to us this marvelous differentiation of self,

które budują wśród nas to cudowne zróżnicowanie osobowości.

of personhood.

które budują wśród nas to cudowne zróżnicowanie osobowości.

Now we've used this research

W naszych badaniach

to try to understand not just how a normal person develops,

próbujemy zrozumieć nie tylko normalny rozwój

and elaborates their skills and abilities,

i ulepszanie naszych umiejętności,

but also try to understand

ale także źródła upośledzeń

the origins of impairment,

ale także źródła upośledzeń

and the origins of differences or variations

źródła różnic i wahań,

that might limit the capacities of a child, or an adult.

które mogą ograniczać zdolności dzieci i dorosłych.

I'm going to talk about using these strategies

Opowiem teraz o zastosowaniu tych strategii

to actually design brain plasticity-based

do opracowania sposobu

approach to drive corrections in the machinery of a child

podejścia do naprawy umysłowej maszynerii u dzieci

that increases the competence of the child

opartego na plastyczności mózgu,

as a language receiver and user

mogącego rozwinąć zdolności językowe

and, thereafter, as a reader.

dziecka jako nadawcy i odbiorcy.

And I'm going to talk about experiments that involve

Opowiem też o eksperymentach wykorzystujących

actually using this brain science,

naszą wiedzę w tej dziedzinie.

first of all to understand how it contributes to the loss of function as we age.

Chcemy zrozumieć jaki jest wpływ na utratę zdolności z biegiem lat.

And then, by using it in a targeted approach

A następnie używając jej w ukierunkowanym podejściu do problemu.

we're going to try to differentiate

Spróbujemy wyróżnić część mózgu potrafiącą

the machinery to recover function in old age.

odzyskać utracone umiejętności w podeszłym wieku.

So the first example I'm going to talk about

Pierwszym przykładem

relates to children with learning impairments.

będą upośledzone dzieci.

We now have a large body of literature

Mamy teraz wiele publikacji

that demonstrates that the fundamental

uważających, że fundamentalny

problem that occurs in the majority of children

problem u większości dzieci

that have early language impairments,

z wczesnym upośledzeniem zdolności językowych,

and that are going to struggle to learn to read,

odpowiedzialnych za trudności z czytaniem i pisaniem

is that their language processor

jest defekt występujący w części mózgu

is created in a defective form.

odpowiedzialnej za przetwarzanie języka.

And the reason that it rises in a defective form

A powodem tego defektu

is because early in the baby's brain's life

jest to, że wczesny rozwój mózgu dziecka

the machine process is noisy.

odbywa się w hałasie.

It's that simple.

Jest to po prostu kwestia

It's a signal-to-noise problem. Okay?

stosunku sygnału do szumu.

And there are a lot of things that contribute to that.

Wiele rzeczy może mieć na to wpływ.

There are numerous inherited faults

Istnieją dziedziczne wady,

that could make the machine process noisier.

które mogą spowodować większą ilość szumu.

Now I might say the noise problem could also occur

Ale problem hałasu może też powstać

on the basis of information provided

na podstawie informacji dochodzących ze świata

in the world from the ears.

zewnętrznego, przez uszy.

If any -- those of you who are older in the audience know

Starsi z was pamiętają,

that when I was a child we understood that a child born with a cleft palate

że kiedyś dzieci urodzone z rozszczepem podniebienia

was born with what we called mental retardation.

były uważane za "opóźnione umysłowo".

We knew that they were going to be slow cognitively;

Wiedzieliśmy, że będą wolniej się rozwijać.

we knew they were going to struggle to learn to develop normal language abilities;

Że będzie im ciężej rozwinąć zdolności językowe.

and we knew that they were going to struggle to learn to read.

i nauczyć się czytać.

Most of them would be intellectual and academic failures.

Większość z nich będzie się słabo uczyć.

That's disappeared. That no longer applies.

Tego już nie ma.

That inherited weakness, that inherited condition

Ta wrodzona przypadłość zniknęła.

has evaporated.

Ta wrodzona przypadłość zniknęła.

We don't hear about that anymore. Where did it go?

Czemu nie jest o niej głośno?

Well, it was understood by a Dutch surgeon,

Pewien holenderski lekarz

about 35 years ago,

zrozumiał jakieś 35 lat temu,

that if you simply fix the problem early enough,

że jeśli naprawi się ten problem wcześnie,

when the brain is still in this initial plastic period

kiedy mózg nadal jest plastyczny

so it can set up this machinery adequately,

i może się odpowiednio organizować

in this initial set up time in the critical period,

podczas okresu krytycznego,

none of that happens.

wtedy nic takiego się nie dzieje.

What are you doing by operating on the cleft palate to correct it?

Żeby zlikwidować efekt rozszczepienia wargi

You're basically opening up

należy po prostu otworzyć kanały

the tubes that drain fluid from the middle ears,

odprowadzające płyn z ucha środkowego,

which have had them reliably full.

które były dotąd pełne.

Every sound the child hears uncorrected is muffled.

Każdy dźwięk słyszany przez dziecko jest zduszony i zniekształcony.

It's degraded.

Każdy dźwięk słyszany przez dziecko jest zduszony i zniekształcony.

The child's native language is such a case is not English.

A język, który takie dziecko słyszy to nie angielski czy japoński,

It's not Japanese.

A język, który takie dziecko słyszy to nie angielski czy japoński,

It's muffled English. It's degraded Japanese.

ale zduszony angielski czy zniekształcony japoński.

It's crap.

To bełkot.

And the brain specializes for it.

A mózg wyspecjalizuje się do tego.

It creates a representation of language crap.

Tworzy odzwierciedlenie językowego śmiecia.

And then the child is stuck with it.

I dziecko musi z tym żyć.

Now the crap doesn't just happen in the ear.

Ale śmieci nie dostają się tylko z uszu.

It can also happen in the brain.

Mogą być także w mózgu.

The brain itself can be noisy. It's commonly noisy.

Sam mózg może generować szum, zwykle tak jest.

There are many inherited faults that can make it noisier.

A wiele wrodzonych wad zwiększa ten szum.

And the native language for a child with such a brain

Język, którego dziecko z takim mózgiem się uczy

is degraded.

jest zniekształcony.

It's not English. It's noisy English.

Nie angielski, ale szumiący angielski.

And that results in defective representations of sounds of words --

Co skutkuje w błędnych odzwierciedleniach dźwięku słów

not normal -- a different strategy,

nienormalna, odmienna strategia

by a machine that has different time constants and different space constants.

maszyny, która ma inne stałe przestrzenne.

And you can look in the brain of such a child and record those time constants.

Gdy zajrzeć do mózgu i prześledzić wielkości stałe dla czasu

They are about an order of magnitude longer,

są one o rząd wielkości dłuższe

about 11 times longer in duration on average,

średnio ok. 11 razy dłuższe

than in a normal child.

niż u zdrowych dzieci.

Space constants are about three times greater.

Stałe przestrzenne są ok. 3 razy większe.

Such a child will have memory and cognitive deficits

Takie dziecko będzie miało w tym zakresie

in this domain.

niedobory poznawcze.

Of course they will. Because as a receiver of language,

Jeśli odbiorcy języka

they are receiving it and representing it,

odbierają go i tworzą wyobrażenia,

and in information it's representing crap.

a dostają błędne informacje,

And they are going to have poor reading skills.

będą słabo czytać.

Because reading is dependent upon the translation of word sounds

Umiejętność czytania polega na przekształcaniu dźwięków

into this orthographic or visual

w formy ortograficzne czy wizualne.

representational form.

w formy ortograficzne czy wizualne.

If you don't have a brain representation of word sounds

Jeśli mózg nie odzwierciedla dobrze dźwięków

that translation makes no sense.

to przekształcenie nie ma sensu.

And you are going to have corresponding abnormal neurology.

Będzie to widoczne w anomaliach w budowie komórek nerwowych.

Then these children increasingly

Pojawiają się one u tych dzieci

in evaluation after evaluation,

w trakcie kolejnych testów

in their operations in language, and their operations in reading --

na używanie języka, rozumienie tekstu

we document that abnormal neurology.

możemy opisać te anomalie. Można się ich też pozbyć

The point is is that you can train the brain out of this.

poprzez trenowanie mózgu.

A way to think about this is you can actually re-refine

Możemy ulepszyć

the processing capacity of the machinery

zdolności przetwórcze tej maszynerii

by changing it.

zmieniając ją.

Changing it in detail. It takes about 30 hours on the average.

Zmieniając w niej pewne szczegóły. Zajmuje to średnio ok. 30 godzin.

And we've accomplished that in about 430,000 kids today.

Udało nam się to osiągnąć u ok. 430 tys. dzieci.

Actually, probably about 15,000 children are being trained as we speak.

Ok. 15 tys. dzieci jest leczonych w tym momencie.

And actually when you look at the impacts, the impacts are substantial.

A jeśli chodzi o efekt, to jest on znaczący.

So here we're looking at the normal distribution.

Tutaj widzimy rozkład normalny.

What we're most interested in is these kids on the left side of the distribution.

Najbardziej ciekawią nas te dzieci z lewej strony.

This is from about 3,000 children.

Dane wzięto od ok. 3000 dzieci.

You can see that most of the children on the left side of the distribution

Widzimy, że większość dzieci z lewej strony

are moving into the middle or the right.

przesuwa się do środka i na prawo.

This is in a broad assessment of their language abilities.

Jeśli chodzi o ocenę ich zdolności językowych.

This is like an IQ test for language.

W teście na inteligencję językową.

The impact in the distribution, if you trained every child

Efektem treningu każdego amerykańskiego dziecka

in the United States, would be to shift the whole distribution to the right

byłoby przesunięcie rozkładu normalnego na prawo

and narrow the distribution.

i jego zwężenie.

This is a substantially large impact.

Oznacza to bardzo znaczący wpływ.

Think of a classroom of children in the language arts.

Mamy więc możliwość

Think of the children on the slow side of the class.

by poprawić umiejętności dzieci w klasie,

We have the potential to move most of those children

tak by większość z tych słabszych

to the middle or to the right side.

przesunęła się bardziej do środka czy na prawo.

In addition to accurate language training

Pomijając trening językowy

it also fixes memory and cognition

pomaga to także na pamięć, zdolności poznawcze,

speech fluency and speech production.

umiejętność spójnego wypowiadania się.

And an important language dependent skill is enabled by this training --

A także na kolejną umiejętność, którą umożliwia nauka języka

that is to say reading.

mianowicie czytanie.

And to a large extent it fixes the brain.

I w znaczącym stopniu naprawia to mózg.

You can look down in the brain of a child

Możemy spojrzeć na mózg dziecka

in a variety of tasks that scientists have at Stanford,

podczas wykonywania zadań, tak jak naukowcy

and MIT, and UCSF, and UCLA, and a number of other institutions.

ze Stanford, MIT, San Francisco, Los Angeles i innych instytucji.

And children operating in various language behaviors,

U dzieci wykonujących różne zadania językowe

or in various reading behaviors,

czy czytelnicze,

you see for the most extent,

widać, że w wielkim stopniu,

for most children, their neuronal responses,

ich reakcje neuronalne

complexly abnormal before you start,

nienormalne przed rozpoczęciem treningu

are normalized by the training.

normalizują się w jego trakcie.

Now you can also take the same approach

Możemy więc podejść w podobny sposób

to address problems in aging.

do problemów starzenia się.

Where again the machinery is deteriorating now

Kiedy to nasza maszyneria zaczyna się pogarszać

from competent machinery, it's going south.

w stosunku do kompetencji, które mieliśmy.

Noise is increasing in the brain.

Wzrasta w mózgu ilość szumu.

And learning modulation and control is deteriorating.

Nauka i kontrola nad uczeniem się także się pogarsza.

And you can actually look down on the brain of such an individual

Można więc spojrzeć na mózg takiego osobnika

and witness a change in the time constants and space constants

i zauważyć zmianę w stałych czasowych i przestrzennych,

with which, for example, the brain is representing language again.

których mózg używa do tworzenia wyobrażeń językowych.

Just as the brain came out of chaos at the beginning,

Tak jak mózg powstaje z chaosu na początku

it's going back into chaos in the end.

tak wraca do chaosu na koniec.

This results in declines in memory

Mamy w efekcie słabnącą pamięć

in cognition, and in postural ability and agility.

i zdolności poznawcze, gorszą zwinność, posturę.

It turns out you can train the brain of such an individual --

Można wytrenować mózgi takich ludzi

this is a small population of such individuals --

widzimy tu niewielką ich grupę

train equally intensively for about 30 hours.

trenującą intensywnie przez 30 godz.

These are 80- to 90-year-olds.

Ludzie w wieku 80-90 lat.

And what you see are substantial improvements of their immediate memory,

Widzimy znaczącą poprawę ich pamięci,

of their ability to remember things after a delay,

umiejętności przywoływania faktów,

of their ability to control their attention,

poprawę w kierowaniu swoją uwagą,

their language abilities and visual-spatial abilities.

zdolności językowych i przestrzennych.

The overall neuropsychological index

Indeks zdolności psychologicznych

of these trained individuals in this population

w tych wytrenowanych osobnikach

is about two standard deviations.

wynosi ok. dwukrotność odchylenia standardowego.

That means that if you sit at the left side of the distribution,

Oznacza to, że jeśli jesteś po lewej stronie

and I'm looking at your neuropyschological abilities,

a ja biorę pod uwagę twoje zdolności psychologiczne,

the average person has moved to the middle

pozostali przenieśli się do środka

or the right side of the distribution.

lub do prawej strony.

It means that most people who are at risk for senility,

Oznacza to, że większość osób

more or less immediately,

zagrożonych zniedołężnieniem,

are now in a protected position.

jest teraz pod ochroną.

My issues are to try to get to rescuing

Chcę zająć się tym, by uratować

older citizens more completely and in larger numbers,

jak największą ilość starszych ludzi.

because I think this can be done in this arena on a vast scale --

Uważam, że możemy tego dokonać, na ogromną skalę.

and the same for kids.

Tak jak u dzieci.

My main interest is how to elaborate this science to address other maladies.

Chcę rozwinąć naukę by zająć się innymi schorzeniami,

I'm specifically interested in things like autism,

zwłaszcza tak katastrofalnymi

and cerebral palsy, these great childhood catastrophes.

dla dzieci jak autyzm czy porażenie mózgowe,

And in older age conditions like Parkinsonism,

chorobami starości, jak Parkinson

and in other acquired impairments like schizophrenia.

czy nabytymi upośledzeniami jak schizofrenia.

Your issues as it relates to this science,

Ważną kwestią w kontekście naszych badań

is how to maintain your own high-functioning learning machine.

jest to jak utrzymać wysoką funkcjonalność mózgu.

And of course, a well-ordered life

I naturalnie, kluczowe jest uporządkowane życie,

in which learning is a continuous part of it, is key.

którego ciągłym elementem jest nabywanie wiedzy.

But also in your future is brain aerobics.

Ale w przyszłości mamy też umysłowy aerobik.

Get ready for it. It's going to be a part of every life

Bądźcie gotowi. Stanie się to niedługo

not too far in the future,

naszą codziennością.

just like physical exercise

Tak jak teraz ćwiczenia fizyczne

is a part of every well organized life in the contemporary period.

są częścią współczesnego stylu życia.

The other way that we will ultimately come to consider this

Nauka wpłynie na nasze życie też inaczej,

literature and the science that is important to you

zaczniemy się zastanawiać

is in a consideration of how to nurture yourself.

w jak sposób kształtować samych siebie.

Now that you know, now that science is telling us

Nauka mówi nam teraz,

that you are in charge,

że to my mamy kontrolę

that it's under your control,

nad swoim życiem,

that your happiness, your well-being,

że nasze szczęście, dobre samopoczucie

your abilities, your capacities,

nasze zdolności i umiejętności

are capable of continuous modification,

są zdolne do ciągłych zmian,

continuous improvement,

ciągłych ulepszeń,

and you're the responsible agent and party.

i my sami jesteśmy za nie odpowiedzialni.

Of course a lot of people will ignore this advice.

Oczywiście mnóstwo ludzi to zignoruje,

It will be a long time before they really understand it.

długo zajmie im zrozumienie tego co mówi nauka.

(Laughter)

(Śmiech)

Now that's another issue and not my fault.

Ale to inna sprawa i nie moja wina.

Okay. Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)