The most powerful woman you've never heard of | T. Morgan Dixon and Vanessa Garrison

Translator: Nhị Khánh Trần Reviewer: Hoàng Trung Lê

T. Morgan Dixon: I would like to tell you about the most powerful woman

T. Morgan Dixon: Tôi sẽ nói cho bạn về người phụ nữ quyền lực nhất

you've never heard of.

mà bạn chưa từng nghe đến.

This is Septima Clark.

Đây là Septima Clark.

Remember her name: Septima Clark.

Hãy nhớ tên bà: Septima Clark.

Dr. King called her the "the architect of the civil rights movement,"

Tiến sĩ King gọi bà là "Kiến trúc sư của Phong trào Dân quyền,"

because she created something called Citizenship Schools.

Vì bà đã tạo nên Trường học về quyền Công dân.

And in those schools, she taught ordinary women the practical skills

Tại đây, bà đã dạy những phụ nữ bình thường kỹ năng thực tế

to go back into their communities and teach people to read.

để trở lại cộng đồng và dạy cho mọi người đọc.

Because if they could read,

Vì nếu đọc được,

they could vote.

họ có thể bầu cử.

Well, these women took those organizing skills,

Những người phụ nữ này học về kỹ năng tổ chức,

and they became some of the most legendary civil rights activists

và trở thành những nhà hoạt động dân quyền huyền thoại nhất

this country has ever seen.

mà đất nước này từng có.

Women like Diane Nash.

Những người phụ nữ như Diane Nash.

You may know her.

Có lẽ bạn biết bà.

She orchestrated the entire walk from Selma to Montgomery.

Bà đã tổ chức một cuộc đi bộ từ Selma đến Montgomery.

She was a cofounder of the Student Nonviolent Coordinating Committee,

Và là nhà đồng sáng lập Ủy ban điều phối Bất bạo động cho Sinh Viên,

and they integrated lunch counters,

họ tụ tập trong các nhà hàng nhỏ,

and they created the Freedom Rides.

và lập nên cuộc vận động Freedom Rides.

Or you may remember Fannie Lou Hamer,

Có lẽ bạn nhớ Fannie Lou Hamer,

who sat on the floor of the Democratic National Convention

người ngồi trên nền nhà trong buổi Hội nghị Quốc gia Dân chủ

and talked about being beaten in jail cells

nói về việc bà bị đánh trong trại giam

as she registered people to vote in Mississippi.

khi đăng kí cho mọi người đi bầu cử tại Mississippi.

And her most famous student,

Học sinh nổi tiếng nhất của bà,

Rosa Parks.

Rosa Parks.

She said Septima Clark was the one who taught her

Bà nói rằng Septima Clark là người đã dạy bà

the peaceful act of resistance.

hành động tọa kháng ôn hòa.

And when she sat down,

Và khi bà ngồi xuống,

she inspired a nation to stand.

bà đã truyền cảm hứng cho một dân tộc để đứng lên.

These were just three of her 10,000 students.

Đây chỉ là ba trong số 10,000 học sinh của bà.

These women stood on the front lines of change,

Là những người phụ nữ đã tiên phong cho cuộc thay đổi,

and by doing so,

và qua việc làm đó,

they taught people to read in her Citizenship School model

họ đã dạy mọi người đọc theo mô hình của Trường về quyền Công Dân

and empowered 700,000 new voters.

và trao quyền cho 700,000 cử tri mới.

And that's not it.

Không chỉ có thế,

She created a new culture of social activism.

bà còn tạo nên một nền văn hóa mới về hoạt động xã hội.

Pete Seeger said it was Septima Clark who changed the lyrics

Pete Seeger nói Septima Clark đã chuyển ca từ

to the old gospel song

một bài hát phúc âm cũ

and made the anthem we all know:

thành bài quốc ca mà ai cũng biết:

"We Shall Overcome."

'' We Shall Overcome.'' (Chúng ta sẽ cùng vượt qua)

Vanessa Garrison: Now, many of you may know us.

Vanessa Garrison: Có lẽ, nhiều bạn biết chúng tôi.

We are the cofounders of GirlTrek,

Chúng tôi đồng sáng lập tổ chức GirlTrek,

the largest health organization for Black women in America.

một tổ chức sức khỏe lớn nhất cho phụ nữ da màu tại Mỹ.

Our mission is simple:

Sứ mệnh chúng tôi rất đơn giản:

ask Black women,

yêu cầu những phụ nữ da màu,

80 percent of whom are over a healthy body weight,

80% trong số họ quá cân nặng cho phép,

to walk outside of their front door every day

để đi bộ ngoài trời mỗi ngày

to establish a lifesaving habit of walking;

để hình thành thói quen đi bộ lành mạnh;

in doing so, ignite a radical movement

bằng những cách trên, khởi xướng phong trào triệt để

in which Black women reverse the devastating impacts

mà phụ nữ da màu đảo ngược những ảnh hưởng xấu

of chronic disease,

do bệnh mãn tính gây ra,

reclaim the streets of their neighborhoods,

đòi lại đường phố cho khu phố của họ,

create a new culture of health for their families

tạo nên một văn hóa sống lành mạnh cho chính gia đình họ

and stand on the front lines for justice.

và đứng trên tiền tuyến để đòi lại công lí.

Today, all across America,

Ngày nay, trên khắp nước Mỹ,

more than 100,000 Black women are wearing this GirlTrek blue shirt

hơn 100,000 phụ nữ da màu đã mặc áo thun GirlTrek

as they move through their communities --

khi vận động các cộng động của mình--

a heroic force.

một lực lượng hào hùng.

We walk in the footsteps of Septima Clark.

Chúng tôi theo bước Septima Clark.

She gave us a blueprint for change-making.

Bà đã tạo ra một bản thiết kế cho cuộc thay đổi.

One, to have a bold idea,

Thứ nhất, phải có một ý tưởng táo bạo,

bigger than anyone is comfortable with.

to lớn hơn bất cứ điều gì mà mọi người dám nghĩ.

To two: root down in the cultural traditions of your community

Thứ hai, bắt nguồn từ văn hóa truyền thống trong cộng đồng bạn

and lean heavily on what has come before.

và tin tưởng vào những điều đã có.

To three: name it --

Thứ ba, đặt tên cho nó --

that one thing that everyone is willing to work hard for;

một cái tên mà mọi người sẽ nỗ lực làm việc chăm chỉ để xứng danh;

a ridiculously simple goal that doesn't just benefit the individual

một mục tiêu thật đơn giản nhưng không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân

but the village around them.

mà còn cả cộng đồng quanh họ.

And to, lastly:

Điều cuối cùng,

never ask permission to save your own life.

đừng chờ đợi sự cho phép để cứu cuộc đời của bạn.

It is our fundamental right as human beings

Đó là quyền lợi cơ bản của con người

to solve our own problems.

để giải quyết những vấn đề của riêng ta.

TMD: So to the women all out there gathered in your living rooms,

TMD: Với những phụ nữ đang tụ họp tại phòng khách,

rooting for us, acting crazy on social media right now --

đã ủng hộ chúng tôi, hoạt động tích cực trên mạng xã hội --

we see you.

chúng tôi đều thấy bạn.

(Laughter)

(Cười)

We see you every day. We love you.

Chúng tôi thấy các bạn mỗi ngày. Chúng tôi yêu bạn.

You are not alone,

Bạn không đơn độc đâu,

and our bigger work starts now.

vì công việc lớn lao của chúng tôi sẽ bắt đầu ngay bây giờ.

VG: You got us onto this stage --

VG: Bạn đã đưa chúng tôi đến đây

your leadership;

bằng khả năng lãnh đạo của bạn.

auditing blighted streets in Detroit;

kiểm soát những đường phố bị hủy hoại ở Detroit;

working with hospitals and health care systems in Harlem;

hợp tác với những bệnh viện và hệ thống chăm sóc sức khỏe ở Harlem;

praying over the streets of Sacramento, Charlotte, Brooklyn, Flint

cầu nguyện trên các đường phố ở Sacramento, Charlotte, Brooklyn, Flint

and every community that has seen trauma;

và mỗi cộng động đã nhìn thấy sự mất mát đó;

changing traffic patterns, making your streets safer;

thay đổi cách tham gia giao thông để đường phố an toàn hơn;

and most importantly,

và điều quan trọng nhất,

standing as role models.

là làm gương cho người khác.

And it all started with your commitment to start walking,

Mọi thứ bắt đầu từ việc bạn cam kết đi bộ,

your agreement to organize your friends and family

sự thống nhất để đặt gia đình, bạn bè

and your belief in our broader mission.

và niềm tin của bạn vào sứ mệnh to lớn của chúng tôi.

TMD: It's important to me that everyone in this room understands

TMD: Điều quan trọng với tôi là mỗi người ở đây hiểu

exactly how change-making works in GirlTrek.

sự thay đổi đó hoạt động ra sao trong GirlTrek.

One well-trained organizer has the power to change the behavior

Một nhà tổ chức đầy kĩ năng có sức mạnh để thay đổi thái độ

of 100 of her friends.

100 người bạn của cô ấy.

We know that is true,

Ta biết đó là sự thật,

because the [1,000] women blowing up social media right now

bởi vì 1000 người phụ nữ lan tỏa thông tin trên phương tiện xã hội

have already inspired over 100,000 women to walk.

đã truyền cảm hứng cho hơn 100,000 phụ nữ đi bộ.

(Applause)

(Vỗ tay)

But that is not nearly enough.

Nhưng điều đó dường như chưa đủ.

And so our goal is to create critical mass.

mục đích của chúng tôi là tạo nên một số lượng lớn.

And in order to do that,

Để làm được điều đó,

we have an audacious plan to scale our intervention.

chúng tôi có một kế hoạch táo bạo để mở rộng quy mô can thiệp của mình.

A thousand organizers is not enough.

Một ngàn nhà tổ chức vẫn chưa đủ.

GirlTrek is going to create the next Citizenship School.

GirlTrek sẽ tạo nên Trường học Công Dân kế tục.

And in doing so, we will train 10,000 frontline health activists

Để làm được điều đó, chúng tôi sẽ tập huấn 10,000 nhà hoạt động y tế tiền tuyến

and deploy them into the highest-need communities in America.

và triển khai họ vào các cộng đồng có nhu cầu cao tại Mỹ.

Because when we do, we will disrupt disease;

Chỉ khi hành động, chúng ta mới đẩy lùi bệnh tật;

we will create a new culture of health.

Chúng ta sẽ tạo một văn hóa sức khỏe mới.

And what we will do is create a support system

Chúng ta sẽ tạo nên một hệ thống để hỗ trợ

for one million Black women to walk to save their own lives.

cho một triệu phụ nữ da màu đi bộ để cứu cuộc đời của họ.

(Applause)

(Vỗ tay)

And our training is unparalleled.

Khóa huấn luyện của chúng tôi là độc nhất vô nhị.

I just want you to imagine.

Hãy thử tưởng tượng.

It's like a revival, tent-like festival,

Nó giống như một lễ hội trại, hồi sinh,

not unlike the civil rights movement teach-ins.

giống như dạy cuộc vận động về Dân quyền.

And we're going to go all across the country.

Chúng tôi sẽ đi khắp đất nước.

It is the biggest announcement this week:

Thông báo lớn nhất cho tuần này:

Vanessa and I and a team of masterful teachers,

Tôi, Vanessa và nhóm giáo viên bậc thầy,

all to culminate next year,

năm tới sẽ leo lên đỉnh,

on sacred ground,

một vùng đất linh thiêng,

in Selma, Alabama,

ở Selma, Alabama,

to create a new annual tradition that we are calling "Summer of Selma."

để tạo nên truyền thống hằng năm, gọi là ''Mùa hè Selma.''

VG: Summer of Selma will be an annual pilgrimage

VG: Mùa hè Selma sẽ là cuộc hành hương hàng năm

that will include a walk --

gồm việc đi bộ

54 miles,

87 km,

the sacred route from Selma to Montgomery.

lộ trình linh thiêng từ Selma đến Montgomery.

It will also include rigorous training.

Sẽ có một cuộc tập huấn đầy khó khăn.

Picture it,

Hãy tưởng tưởng,

as women come to learn organizing and recruitment strategies,

khi phụ nữ học về chiến lược tổ chức và tuyển dụng,

to study exercise science,

để nghiên cứu khoa học việc tập thể dục,

to take nutrition classes,

học những khóa học về dinh dưỡng,

to learn storytelling,

học cách kể chuyện,

to become certified as outdoor trip leaders

để được chứng nhận là người lãnh đạo cho chuyến đi ngoài trời

and community advocates.

và là những người ủng hộ cho cộng đồng.

TMD: This is going to be unprecedented.

TMD: Đây là điều chưa từng xảy ra.

It's going to be a moment in time like a cultural institution,

Sẽ giống như một tổ chức văn hóa,

and in fact,

thực sự,

it's going to be the Woodstock of Black Girl Healing.

là lễ hội Woodstock chữa lành cho phụ nữ da màu.

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

VG: And the need --

Sự cần thiết của nó ---

it's more urgent than ever.

cấp bách hơn bao giờ hết.

We are losing our communities' greatest resource.

Chúng ta đang dần mất đi nguồn nhân lực lớn trong cộng đồng.

Black women are dying in plain sight.

Phụ nữ da màu đang chết trước mắt chúng ta.

And not only is no one talking about it,

Không chỉ vì không ai nói về nó,

but we refuse to acknowledge

mà chúng ta cũng từ chối để thừa nhận rằng

that the source of this crisis is rooted in the same injustice

nguồn gốc của cuộc khủng hoảng này bắt nguồn từ sự bất công tương tự

that first propelled the civil rights movement.

điều đã thúc đẩy phong trào dân quyền ngay từ lúc đầu.

On December 30 of 2017,

Vào ngày 30 tháng 12 năm 2017,

Erica Garner,

Erica Garner,

the daughter of Eric Garner,

con gái của Eric Garner,

a Black man who died on the streets of New York

người đàn ông da màu đã chết trên đường phố tại New York

from a police choke hold,

khi bị cảnh sát bóp chặt cổ,

passed away of a heart attack.

đã qua đời vì đột quỵ.

Erica was just 27 years old,

Erica chỉ mới 27 tuổi,

the mother of two children.

là mẹ của hai đứa trẻ.

She would be one of 137 Black women that day --

Cô nằm trong số 137 phụ nữ da màu

more than 50,000 in the last year --

trong hơn 50,000 phụ nữ vào năm trước --

to die from a heart-related issue,

chết vì bệnh liên quan đến tim mạch,

many of their hearts broken from trauma.

nhiều căn bệnh tim xuất phát từ sự chấn thương tâm lí.

The impacts of stress on Black women

Những ảnh hưởng do căng thẳng đè nặng lên phụ nữ da màu,

who send their children and spouses out the door each day,

họ phải để con cái và chồng mình ra ngoài mỗi ngày,

unsure if they will come home alive;

không chắc liệu họ có còn sống trở về nhà.

who work jobs where they are paid 63 cents to every dollar paid to white men;

Họ chỉ được trả 63 xen thay vì một đô so với người da trắng.

who live in communities with crumbling infrastructure

Họ sống trong những cộng đồng với cơ sở hạ tầng đổ nát,

with no access to fresh fruits or vegetables;

nơi không có trái cây và rau quả tươi.

with little to no walkable or green spaces --

nơi quá hẹp để có thể đi bộ và tận hưởng không gian xanh --

the impact of this inequality is killing Black women

ảnh hưởng của sự bất bình đẳng đang giết chết những phụ nữ da màu

at higher and faster rates than any other group in the country.

theo tốc độ nhanh và cao hơn bất kì nhóm nào khác ở đất nước này.

But that is about to change.

Nhưng vấn đề này sắp được thay đổi.

It has to.

Nó phải thay đổi.

TMD: So let me tell you a story.

TMD: Để tôi kể một câu chuyện.

About three weeks ago --

Khoảng ba tuần trước --

many of you may have watched --

chắc các bạn đã xem --

Vanessa and I and a team of 10 women walked 100 miles

tôi và Vanessa cùng một nhóm gồm 10 phụ nữ đã đi bộ 160 km

on the actual Underground Railroad.

trên Đường Sắt Ngầm.

We did it in five days --

Chúng tôi hoàn thành trong năm ngày--

five long and beautiful days.

năm ngày dài và tuyệt vời.

And the world watched.

Cả thế giới đã chứng kiến điều đó.

Three million people watched the live stream.

Ba triệu người đã xem trực tiếp.

Some of you in here, the influencers, shared the story.

Và nhiều người trong các bạn đã chia sẻ câu chuyện ấy.

Urban Radio blasted it across the country.

Đài Radio Urban đã phát sóng nó toàn quốc.

VG: Even the E! News channel interrupted a story about the Kardashians --

VG: Thậm chí là đài E! News tạm ngưng câu chuyện về nhà Kardashian --

which, if you asked us, is just a little bit of justice --

hơi bất công một chút nếu bạn hỏi chúng tôi --

(Laughter)

(Cười)

to report that GirlTrek had made it safely on our hundred-mile journey.

để thông báo GirlTrek đã hoàn thành chuyến hành trình 160 km an toàn.

(Applause)

(Vỗ tay)

TMD: People were rooting for us.

TMD: Mọi người đang ủng hộ cho chúng tôi.

And they were rooting for us because in this time of confusion and contention,

Họ ủng hộ chúng tôi vì trong thời điểm của sự rối loạn và tranh chấp này,

this journey allowed us all to reflect on what it meant to be American.

chuyến hành trình này giúp chúng tôi khẳng định một công dân Mĩ là như thế nào.

We saw America up close and personal as we walked.

Chúng tôi nhìn nước Mỹ trở nên gần gũi hơn

We walked through historic towns,

Chúng tôi đi qua những thị trấn lịch sử,

through dense forest,

băng qua khu rừng rậm,

past former plantations.

qua các đồn điền trước đây.

And one day,

Một ngày nọ,

we walked into a gas station that was also a café,

Chúng tôi tình cờ băng qua một trạm xăng nơi có một quán cà phê,

and it was filled with men.

đầy đàn ông.

They were wearing camo and had hunting supplies.

Họ mặc đồ ngụy trang và mang theo các vật dụng đi săn.

And out front were all of their trucks, and one had a Confederate flag.

Phía trước là những chiếc xe tải của họ và một chiếc cắm cờ Liên Bang.

And so we left the establishment.

Và thế là chúng tôi rời đi.

And as we were walking along this narrow strip of road,

Khi đi qua dải đường hẹp này,

a few of the trucks reared by us so close,

một vài chiếc xe tải chạy sát phía sau chúng tôi,

and out of their tailpipe was the specter of mob violence.

và phía sau những ống xả là bóng ma của một cuộc bạo lực đám đông.

It was unnerving.

Thật đáng sợ.

But then it happened.

Nhưng một chuyện xảy ra.

Right on the border of Maryland and Delaware,

Ngay cạnh ranh giới giữa bang Maryland và Delaware,

we saw a man standing by his truck.

chúng tôi thấy một người đàn ông đứng cạnh chiếc xe tải.

The tailgate was down.

Cốp xe sau đã được mở sẵn.

He had on a brown jacket.

Ông ấy mặc một cái áo khoác nâu.

He was standing there awkwardly.

Đứng một cách lúng túng.

The first two girls in our group, Jewel and Sandria,

Hai cô gái trong nhóm chúng tôi, Jewel và Sandria,

lại gần vì trông ông có vẻ đáng nghi.

they walked by because he looked suspicious.

(Laughter)

(Cười)

But the bigger group, we stopped to give him a chance.

Chúng tôi đông hơn nên muốn cho ông ấy một cơ hội.

And he walked up to us and he said,

Ông tiến lại gần chúng tôi và nói,

"Hi, my name is Jake Green.

''Chào, tôi là Jake Green.

I heard you on Christian radio this morning,

Tôi nghe tin về các bạn trên radio Tin Lành sáng nay,

and God told me to bring you supplies."

và Chúa bảo tôi mang cho các bạn đồ tiếp tế.''

He brought us water,

Ông mang nước uống,

he brought us granola,

yến mạch cán vụn

and he brought us tissue.

và khăn giấy cho chúng tôi.

And we needed tissue because we had just walked through a nor'easter;

Khăn giấy rất cần thiết vì chúng tôi đã đi bộ qua một cơn bão lớn;

it was 29 degrees, it was sleeting on our faces.

-2 độ C và tạt vào mặt chúng tôi.

Our sneakers and our socks were frozen and wet and frozen again.

Giày và tất chúng tôi đóng băng và ướt và đóng băng lại.

We needed that tissue more than he could have possibly understood.

Chúng tôi cần khăn giấy hơn ông ấy có thể hiểu.

So on that day, in that moment,

Ngày hôm đó, trong khoảnh khắc ấy,

Jake Green renewed my faith in God for sure,

Jake Green đổi mới lòng tin của tôi vào Chúa.

but he renewed my faith in humanity.

Và ông đã thay đổi lòng tin của tôi vào con người.

We have a choice to make.

Chúng ta có quyền chọn lựa.

In America, we can fall further into the darkness of discord, or not.

Ở Mĩ, chúng ta có thể lún sâu hơn vào sự tăm tối của bất hòa hoặc không.

And I am here to tell you

Tôi muốn nói với các bạn

that the women of GirlTrek are walking through the streets

phụ nữ GirlTrek sẽ tiếp tục đi bộ trên các đường phố

with a light that cannot be extinguished.

với một niềm tin không thể dập tắt.

VG: They are also walking through the streets with a mission

VG: Họ sẽ tiếp tục đi bộ trên các đường phố với một sứ mệnh

as clear and as powerful as the women who marched in Montgomery:

rõ ràng và mạnh mẽ như những phụ nữ đã tuần hành ở Montgomery:

that disease stops here,

rằng bệnh tật sẽ biến mất tại đây,

that trauma stops here.

vết thương sẽ không còn.

And with your support

Với sự trợ giúp của các bạn

and in our ancestors' footsteps,

và theo chân tổ tiên chúng ta,

these 10,000 newly trained activists will launch the largest health revolution

10,000 nhà hoạt động được huấn luyện sẽ bắt đầu cách mạng về sức khỏe lớn nhất

this country has ever seen.

từ trước đến nay trên đất nước này.

And they will return to their communities and model the best of human flourishing.

Họ sẽ trở về cộng đồng của mình, làm gương cho sự phát triển của nhân loại.

And we --

Và chúng ta --

we will all celebrate.

chúng ta sẽ cùng ăn mừng.

Because like Jake Green understood,

Vì giống như Jake Green đã hiểu,

our fates are intertwined.

số phận của chúng ta đã kết nối với nhau.

Septima Clark once said,

Septima Clark từng nói,

"The air has finally gotten to a place where we can breathe it together."

''Chúng ta đã có thể thở chung một bầu không khí.''

And yet,

Thế nhưng,

the haunting last words of Eric Garner were: "I can't breathe."

lời nói cuối đầy ám ảnh mà Eric Garner thốt ra: ''Tôi không thể thở nổi.''

And his daughter Erica died at 27 years old,

Cô con gái Erica đã chết ở tuổi 27,

still seeking justice.

trong khi vẫn đi tìm công lí.

So we --

Vì thế --

we're going to keep doing Septima's work

chúng ta sẽ tiếp nối sứ mệnh của Septima

until her words become reality,

đến khi lời nói của bà thành hiện thực,

until Black women are no longer dying,

đến khi phụ nữ da màu không còn phải chết nữa,

until we can all breathe the air together.

đến khi chúng ta được thở chung một bầu không khí.

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)