What crows teach us about death | Kaeli Swift

Translator: Vo Thi Kim Ngan B1808329 Reviewer: Ai Van Tran

Dù muốn hay không, con người dành rất nhiều thời gian

để suy ngẫm về cái chết.

Và có thể chúng ta đã nghĩ tới điều này không lâu sau khi người tinh khôn

Whether we want to or not, humans spend a great deal of time

lần đầu xuất hiện trên trái đất.

considering death.

Rốt cuộc, việc cố ý chôn cất người đầu tiên

And it's possible we've been doing so since shortly after homo sapiens

được cho là đã xảy ra khoảng 100.000 năm trước.

first began roaming the landscape.

Những người tiền sử đó đang nghĩ gì

After all, the first intentional human burial

khi bỏ thời giờ để đào đất,

is thought to have occurred around 100,000 years ago.

đặt thi thể vào

và cẩn thận lấp đất lại?

What might those early people have been thinking

Có phải họ đang cố bảo vệ cái xác khỏi loài ăn xác thối

as they took the time to dig into the earth,

hay ngăn bệnh dịch nào đó lây lan?

deposit the body

and carefully cover it up again?

Họ đang kính trọng người đã khuất chăng?

Were they trying to protect it from scavengers

Hay họ chỉ không muốn nhìn thấy xác chết?

or stymie the spread of disease?

Nếu không có cỗ máy thời gian,

Were they trying to honor the deceased?

chúng ta sẽ không đời nào biết chắc họ đang nghĩ gì,

Or did they just not want to have to look at a dead body?

nhưng ta biết một điều đó là không chỉ có con người

Without the advent of a time machine,

mới chú ý đến cái chết.

we may never know for sure what those early people were thinking,

Giống loài người, một số loài vật,

but one thing we do know is that humans are far from alone

bao gồm loài quạ, họ nhà chim

gồm các loài chim như quạ, ác là và giẻ cùi,

in our attention towards the dead.

Like people, some animals,

cũng có vẻ chú ý đặc biệt đến cái chết.

including the corvids, the family of birds

Thật vậy, nghi thức của loài quạ có thể đã mang lại nguồn cảm hứng

that houses the crows, ravens, magpies and jays,

cho chúng ta.

Suy cho cùng, loài quạ chính là thứ Chúa trời gửi xuống

also seem to pay special attention to their dead.

để dạy cho Cain cách chôn cất người em bị sát hại là Abel.

In fact, the rituals of corvids may have acted as the inspiration

for our own.

Nhưng mặc dù người tiền sử biết rõ những động vật khác

After all, it was the raven that God sent down

chú ý tới cái chết của họ,

to teach Cain how to bury his slain brother Abel.

chỉ mãi đến gần đây khoa học mới thật sự quan tâm đến

But despite this clear recognition by early people that other animals

hiện tượng này.

Thật vậy, tên chính thức cho lĩnh vực này, giải phẫu học so sánh,

attend to their dead,

it's only fairly recently that science has really turned its attention

mãi đến năm 2016 mới được giới thiệu.

towards this phenomenon.

Trong lĩnh vực đang phát triển này, ta bắt đầu đánh giá cao vị trí quan trọng

In fact, a formal name for this field -- comparative thanatology --

của giới tự nhiên về cách các loài khác tương tác với cái chết của chúng

wasn't first introduced until 2016.

In this growing field, we are beginning to appreciate what a rich place

và trong chính mảng kiến thức này

cỗ máy thời gian về thời tiền sử biết đâu lại khả thi.

the natural world is with respect to how other animals interact with their dead,

Vậy ta học được gì từ lĩnh vực này?

and it's in this growing body of knowledge

that that time machine to our early ancestors might be possible.

Hiện nay ta có thể chia kiến thức thành hai nhóm chính.

Nhóm một, chúng ta có có các loài thể hiện hành vi rập khuôn, dễ đoán

So what are we learning in this growing field?

Well, right now we can split our understanding into two main groups.

khi đồng loại chết,

và chúng ta hiểu được chúng đa phần

nhờ vào nghiên cứu thực nghiệm.

In the first, we have animals that display stereotyped, predictable behaviors

Nhóm này bao gồm các loài như lớp côn trùng

towards their dead,

ong, kiến và mối,

and for whom much of what we understand about them

và đối với tất cả các loài này, việc vệ sinh của cả đàn cực kỳ quan trọng,

comes from experimental studies.

This group includes things like the social insects --

và do đó chúng thể hiện hành vi tang lễ nghiêm khắc

bees and ants and termites --

với các xác chết.

and for all of these animals, colony hygiene is of critical importance,

Ví dụ, chúng sẽ loại bỏ cái xác ra khỏi đàn.

and so as a result these animals display rigorous undertaking behaviors

Chúng có thể ăn nó.

Chúng có thể dựng mồ.

in response to corpses.

Ta thấy phản ứng tương tự theo hướng vệ sinhở loài có vú sống thành đàn.

For example, they may physically remove carcasses from the colony.

Chẳng hạn, chuột chắc chắn sẽ chôn bạn cùng lồng

They may consume them.

They may even construct tombs.

đã chết được 48 tiếng.

We see similar hygiene-driven responses in some colony-living mammals.

Ở nhóm khác, chúng ta có nhóm động vật thể hiện hành vi biến hóa

Rats, for example, will reliably bury cage-mates

có lẽ là lôi cuốn hơn,

that have been dead for 48 hours.

và đa phần kiến thức ta biết được

In our other group, we have animals that display more variable,

là qua các câu chuyện vặt

của nhà khoa học hoặc quan sát viên khác.

perhaps more charismatic behaviors,

Đây là loài có hành vi về cái chết

and for whom much of what we understand about them

tôi ngờ rằng rất quen thuộc với con người.

comes from anecdotes

by scientists or other observers.

Nó bao gồm cơ cấu tổ chức như loài voi,

vốn nổi tiếng với tập tính đám tang cho đồng loại,

This is the animals whose death behaviors

I suspect might be more familiar to folks.

kể cả trong văn hóa đại chúng.

Thật vậy, chúng được biết sẽ bị thu hút

It includes organisms like elephants,

bởi xương của voi đã chết.

which are well-known for their attendance to their dead,

Tương tự, các loài linh trưởng

cũng thể hiện hành vi đa dạng với cái chết,

even in popular culture.

In fact, they're even known to be attracted

từ việc chải lông

to the bones of their deceased.

đến việc kéo dài chôn cất,

It also includes animals like primates,

which display a wide variety of behaviors around their dead,

bảo vệ xác chết,

thậm chí di chuyển con non đã chết.

from grooming them

Và đó thật sự là hành vi mà chúng ta quan sát được ở rất nhiều loài

to prolonged attention towards them,

như cá heo chẳng hạn.

guarding them,

even the transportation of dead infants.

Chắc bạn vẫn nhớ câu chuyện về Tahlequah,

Chú cá hổ kình thủ thuộc quần thể J pod ở vịnh Puget Sound,

And that's actually a behavior we've seen in a number of animals,

trong suốt mùa hè năm 2018

like the dolphins for example.

mang con non đã chết của nó

You may remember the story of Tahlequah,

đến tận 17 ngày.

the orca in the resident J pod in the Puget Sound,

Một câu chuyện như vậy

who during the summer of 2018

vừa gây sững sốt vừa thú vị,

carried her dead calf

for an unprecedented 17 days.

nhưng nó đặt ra nhiều câu hỏi hơn câu trả lời.

Ví dụ, tại sao Tahlequah lại mang con nó

Now, a story like that

is both heartbreaking and fascinating,

với chừng ấy thời gian?

but it offers far more questions than it does answers.

Phải chăng nó quá đau khổ?

For example, why did Tahlequah carry her calf

Phải chăng nó bối rối khi thấy con mình bất động?

for such a long period of time?

Hay hành vi này không phải hiếm gặp ở cá hổ kình

Was she just that stricken with grief?

như chúng ta vẫn nghĩ?

Was she more confused by her unresponsive infant?

Nhưng vì nhiều lý do,

rất khó để làm nghiên cứu thử nghiệm

Or is this behavior just less rare in orcas

than we currently understand it to be?

trên một loài như cá hổ kình hay các loài có vú to lớn như vậy,

But for a variety of reasons,

để giúp làm sáng tỏ những câu hỏi đó.

it's difficult to do the kinds of experimental studies

Thay vào đó, khoa học đang chuyển sang một loài có hành vi quanh cái chết

in an animal like an orca, or many of these other large mammals,

mà chúng ta vẫn nghĩ đến từ TCN:

that might elucidate those kinds of questions.

quạ.

So instead, science is turning to an animal whose behaviors around death

Như côn trùng, linh trưởng,

quạ dường như cũng đặc biệt chú ý đến cái xác của chúng.

we've been thinking about since BCE:

Thông thường, đây cho thấy báo động của loài chim đang phát hiện,

the crows.

Like insects and primates,

như bạn có thể thấy trong hình này

crows also seem to pay special attention to their dead.

sau đó là việc tuyển mộ các loài chim khác đến nơi này

để tạo thành quần thể.

Typically, this manifests as the discovering bird alarm calling,

Nhưng nó cũng có thể khác một chút hơn thế

like you can see in this photo,

Ví dụ, có nhiều người chia sẻ với tôi khi thấy những con quạ im lặng kéo dài

followed by the recruitment of other birds to the area

to form what we call a mob.

để hồi đáp các con quạ đã hoặc sắp chết.

But it can be a little different than that too.

Thậm chí đã có người kể cho tôi nghe về việc chứng kiến quạ đặt các đồ vật

For example, I've had people share with me seeing prolonged silent vigils by crows

như gậy và giấy gói kẹo lên hoặc gần xác của những con quạ chết.

in response to deceased or dying crows.

I've even had people tell me of witnessing crows place objects

Và sự kết hợp giữa các quan sát này đặt những chú chim

like sticks and candy wrappers on or near the bodies of dead crows.

vào một phần rất quan trọng trong kế hoạch của ta

bởi vì một mặt nó cho thấy chúng có thể giống loài côn trùng

And this mix of observations puts these birds

thể hiện các hành vi được dự đoán trước,

in a really important place in our scheme,

nhưng mặt khác chúng ta có một vài quan sát

because it suggests on the one hand they might be like the insects,

khó giải thích hơn và cảm thấy giống với cái mà ta thấy

displaying these very predictable behaviors,

ở một số loài có vú như linh trưởng và voi.

but on the other hand we have this handful of observations

Và như các loài này, quạ có kích thước não tương đối lớn

that are more difficult to explain and feel a bit more like what we see

in some of the mammals like primates and elephants.

và các loài có đời sống xã hội năng động có thể mời gọi nhiều sự phức tạp hơn

And like those animals, crows share an extremely large relative brain size

trong cách chúng phản ứng với cái chết.

Vì thế tôi muốn cố gắng hiểu những gì xảy ra tiếp theo

and the kinds of dynamic social lives that might invite more complexity

khi quạ đối mặt với cái chết của nó

in how they respond to their dead.

và những gì có thể dạy ta về vai trò của cái chết trong thế giới này

So I wanted to try to understand what was going on

và có cả thế giới của các loài vật khác,

when crows encounter a dead crow,

ngay cả phiên bản sơ khai của chính ta

and what this might teach us about the role of death in their world,

Có nhiều cách khác nhau mà ta có thể giải thích

and possibly the worlds of other animals as well,

tại sao loài quạ có thể bị cái chết của chúng thu hút

even those early versions of ourselves.

Chẳng hạn, có thể nó là một cơ hội mang tính xã hội

There's a number of different ways that we could explain

một cách cho chúng khám phá tại sao cá thể đó chết,

why crows might be attracted to their dead.

chúng là ai

For example, maybe it's a social opportunity,

và điều này sẽ có tác động gì đối với khu vực lân cận trong tương lai.

a way for them to explore why that individual died,

Có thể là biểu hiện của nỗi đau,

như đám tang thời nay của chúng ta.

who they were

and what impact this is going to have on the neighborhood moving forward.

Hoặc có thể đó là cách chúng học về sự nguy hiểm trong môi trường.

Maybe it's an expression of grief,

Mặc dù tất cả những lời giải thích đó đều đáng suy ngẫm,

like our own contemporary funerals.

và chắc chắn không loại trừ lẫn nhau,

Or maybe it's a way that they learn about danger in their environment.

chúng không phải tất cả câu hỏi khoa học có thể kiểm tra được.

While all of those explanations are worth pursuing,

Nhưng ý tưởng đó cho rằng quạ chết có thể hoạt động như một dấu hiệu nguy hiểm.

and certainly not mutually exclusive,

they're not all testable scientific questions.

Với tư cách là sinh viên tốt nghiệp, tôi muốn khám phá câu hỏi đó,

But that idea that dead crows might act as cues of danger, that is.

đặc biệt là đối với hai ý tưởng.

Đầu tiên là liệu chúng có có thể học hỏi những kẻ săn mồi mới,

So as a graduate student, I wanted to explore that question,

cụ thể là người,

particularly with respect to two ideas.

dựa vào sự gắn kết với cái chết của quạ.

The first was whether they might be able to learn new predators,

Và thứ hai là liệu chúng có thể tìm những địa điểm

specifically people,

liên quan đến nơi chúng tìm thấy xác quạ.

based on their association with dead crows.

Để làm điều này, tôi sẽ đi vào một số khu phố không được tình nghi ở Seattle

And the second was if they might learn places

associated with where they find crow bodies.

và tôi bắt đầu nuôi một cặp quạ sinh sản ,

trong vòng ba ngày

So to do this, I would go out into some unsuspecting Seattle neighborhood

và điều này cung cấp cơ sở

cho tốc độ của quạ sẽ đổ xuống đống thức ăn,

and I would start to feed a breeding pair of crows

như bạn sẽ thấy sau một phút, thực sự quan trọng.

over the course of three days,

Sau đó, vào ngày thứ tư,

and this provided a baseline

chúng tôi tổ chức tang lễ.

for how quickly the crows would come down to a food pile,

Đây là Linda

which, as you'll see in a minute, was really important.

Linda là một trong bảy người che mặc đứng ở đó khoảng 30 phút

Then, on the fourth day,

với đĩa món khai vị nhỏ của cô quạ chết

we would have our funeral.

This is Linda.

khi đó tôi ghi lại những gì đã xảy ra.

Linda is one of seven masks whose job was to stand there for 30 minutes

Tuy nhiên, quan trọng nhất,

việc của cô ấy là trở lại sau một tuần,

with her little hors d'oeuvre plate of dead crow

bây giờ không có quạ chết,

để chúng tôi xem liệu loài chim đối xử với cô ấy như bất kỳ người đi bộ già không

while I documented what happened.

Most importantly, though,

hoặc nếu thay vào đó, chúng sẽ thể hiện các hành vi như gọi báo động

her job was to come back after a week,

now without the dead crow,

so that we could see if the birds would treat her just like any old pedestrian,

hoặc bổ nhào ném bom

chỉ ra rằng chúng biết cô ta là kẻ săn mồi

or if, instead, they would exhibit behaviors like alarm calling

Bây giờ, với điều ta biết về quạ có khả năng học

or dive bombing

và nhận dạng loài người

that would indicate that they perceived her as a predator.

không ngạc nhiên khi nói rằng phần lớn loài quạ trong nghiên cứu

Now, given that we already knew crows were capable of learning

đối xử với người che mặt mà chúng thấy đang cầm xác quạ như kẻ thù

and recognizing human faces,

khi chúng thấy họ vào khóa học của sáu tuần kế tiếp

it may come as no surprise that the majority of crows in our study

Bây giờ, nếu bạn đang ngồi đó suy nghĩ,

did treat the masks that they saw handling dead crows as threats

được, tôi nghĩ ngơi ti,

nhìn gương mặt đó, thật kinh khủng,

when they saw them over the course of the next six weeks.

bất kì ai xem diều đó như sự đe dọa

Now, if you're sitting there thinking,

nếu chúng thấy nó ở trên đường

alright, give me a break,

biết rằng bạn không cô đơn

look at that face, it is terrifying,

Hóa ra, rất nhiều người

anyone would treat that as a threat

ở nơi mà chúng tôi thực hiện thí nghiệm phía trước

if they saw it walking down the street,

cũng cảm thấy như vậy,

nhưng chúng tôi sẽ để dành cho lúc khác.

know that you are not alone.

Bạn có thể thấy an ủi khi chúng tôi làm các thử nghiệm kiểm soát

As it turns out, a lot of the folks

whose houses we did these experiments in front of

để đảm bảo những con quạ không có thành kiến với chúng ta về những chiếc mặt nạ

felt the same way,

but we'll save that for another time.

trông hơi giống phiên bản nữ của Hannibal Lecter.

So you may be comforted to know that we did control tests

to make sure that crows don't share our preconceived bias against masks

Bây giờ, ngoài việc phát hiện loài quạ có khả năng liên kết với con người

that look a bit like the female version of Hannibal Lecter.

dựa vào một vài cái xác của quạ,

chúng ta cũng thấy rằng trong những ngày sau tang lễ,

Now, in addition to finding that crows were able to make associations with people

khi chúng tôi tiếp tục cho chúng ăn,

mức độ sẵn sàng xuống đống thức ăn của chúng giảm đi đáng kể,

based on their handling of dead crows,

we also found that in the days following these funeral events,

và chúng tôi không thấy mức giảm tương tự trong nhóm kiểm soát.

as we continued to feed them,

that their willingness to come down to the food pile significantly diminished,

Để cho thấy rằng, vâng, loài quạ có thể kết nối

với những vị trí cụ thể nơi chúng nhìn thấy các con quạ chết.

and we didn't see that same kind of decline in our control groups.

Vì vậy, chúng điều cho chúng ta biết

So that suggests that, yes, crows can make associations

dù chắc là chúng ta không nên coi nhẹ những lời giải thích khác,

with particular places where they've seen dead crows.

ta có thể cảm thấy khá tự tin khi nói

rằng với loài quạ, việc chú ý tới cái chết

So together, what that tells us is that

while we certainly shouldn't discount those other explanations,

có thể là cách rất quan trọng

để những loài này tìm hiểu về sự nguy hiểm

we can feel pretty confident in saying

Và đó là câu chuyện hay, chặt chẽ

that for crows, attention to their dead

để chúng ta đặt niềm tin vào.

might be a really important way

Nhưng trong sự sống và cái chết,

that these animals learn about danger.

mọi thứ này hiếm khi rõ ràng như vậy

And that's a nice, tidy little narrative

và tôi đã thực sự đối mặt với điều đó trong một thử nghiệm tiếp theo,

on which to hang our hats.

But in life and death,

nơi chúng nhìn thấy cách quạ phản ứng với những con quạ chết

things are rarely so neat,

khi không có bất kỳ loại động vật ăn thịt.

and I really came face to face with that in a follow-up experiment,

Và đủ để nói rằng, chúng tôi thấy trong những trường hợp này,

where we were looking at how crows respond to dead crows

việc đánh thức có thể trở nên kỳ lạ hơn.

in the absence of any kind of predator.

Đây là những gì mà cơ cấu thử nghiệm trông thấy.

And suffice it to say, we found that in these cases,

Bạn có thể thấy con quạ nhồi bông đơn độc trên vỉa hè,

the wakes can get a little more weird.

và nó được đặt ở nơi của một cặp quạ khác.

So this is what that experimental setup looks like.

(Squawk)

Đó là tiếng báo động của một trong những loài chim ở đó,

You can see our stuffed dead crow alone on the sidewalk,

và nó đang đi vào khung.

and it's been placed on the territory of a pair.

Không lâu sau, bạn đời của nó sẽ tham gia cùng.

(Squawk)

That is the alarm call by one of those territorial birds,

and it's coming into frame.

Và đến nay, điều này là rất bình thường.

Pretty soon, its mate is going to join it.

Đây là những gì quạ làm.

OK, hiện tại nó trở nên ít hơn bình thường một chút.

And so far, this is all very usual.

Không phải mọi người ở đây có thể hiểu rõ tình dục của chim trông như thế nào,

This is what crows do.

OK, right now it's getting a little less usual.

nếu bạn chưa biết, thì nó trông như thế này.

Not everyone here might be familiar with what bird sex looks like,

so if you are not, this is what it looks like.

Về cơ bản, bạn đang thấy sự kết hợp của ba hành vi:

báo động, như được chỉ ra bằng gọi báo;

gây hấn, như đã chỉ ra bởi cú mổ rất mạnh

You're basically seeing a confluence of three behaviors:

của một trong những con chim giao cấu và một trong những con ngoài cuộc vui mừng;

alarm, as indicated by the alarm calling;

aggression, as indicated by the very forceful pecking

và kích thích tình dục.

Rõ ràng, điều này thật đáng ngạc nhiên,

by both one of the copulatory birds and one of the excited bystanders;

và thú vị để suy nghĩ và nói về.

and sexual arousal.

Nhưng mục tiêu của chúng tôi là hiểu

Clearly, this is startling,

bức tranh lớn về cách động vật tương tác với xác chết

and interesting to think about and talk about.

thì câu hỏi quan trọng nhất mà ta nên hỏi là, đây có phải là điều tiêu biểu không?

But if our goal is to understand

Đây có phải là điều gì đó đang diễn ra liên tục không?

the big picture of how animals interact with their dead,

Và đó là lý do tại sao có thể nghiên cứu có hệ thống với quạ

then the most important question we should ask is, is this representative?

thì rất có giá trị,

Is this something that's happening consistently?

vì sau khi thực hiện hàng trăm thử nghiệm,

nơi tôi đã đặt những con quạ chết trên vỉa hè

And that's why being able to do systematic studies with crows

trên lãnh thổ của hàng trăm các cặp quạ khác,

is so valuable,

because after conducting hundreds of these trials,

cái chúng tôi tìm thấy không phải là vậy.

where I was placing these dead crows out on the sidewalks

Tiếp xúc với bất kỳ hình thức,

cho dù đó là tình dục, gây hấn

on the territories of hundreds of different pairs,

hoặc thậm chí chỉ là thăm dò,

what we found was that, no, it's not.

chỉ xảy ra 30 phần trăm thời gian.

Contact of any kind,

Do đó, đây không phải là tiêu biểu

whether it was sexual, aggressive

or even just exploratory,

đây là thiểu số,

chúng ta có thể bị cám dỗ để loại bỏ nó

only occurred 30 percent of the time.

như là hành vi quạ không liên quan, kỳ quặc, rùng rợn, kỳ lạ.

So given that this wasn't representative,

Nhưng điều có thể làm bạn ngạc nhiên là những hành vi như gây hấn

this was the minority,

we may be tempted to just dismiss it

hoặc thậm chí kích thích tình dục

as irrelevant, odd, creepy, weird crow behavior.

không phải là hiếm gặp,

và chắc chắn không bị ràng buộc chỉ với những con quạ.

But what may surprise you is that behaviors like aggression

Vì trong khi câu chuyện phổ biến khi nói về các hành vi chết của động vật

or even sexual arousal

aren't all that rare,

tập trung vào các hành vi liên quan

and certainly aren't constrained to just crows.

như chải chuốt hoặc canh gác,

Because while the popular narrative when it comes to animal death behaviors

thì vẫn khác với bản đầy đủ về những gì mà người thân nhất của ta làm

tends to focus on affiliative behaviors

khi họ qua đời.

like grooming or guarding,

Thực tế, chúng tôi đã ghi lại hành vi như cắn, đánh và thậm chí là quan hệ tình dục

that is far from the complete list of what even our closest relatives do

around their dead.

ở nhiều loài động vật,

bao gồm nhiều loài linh trưởng và cá heo.

In fact, we've documented behaviors like biting, beating and even sex itself

Vì vậy, điều này để lại sự hiểu biết của chúng ta về động vật

in a wide variety of animals,

và nghi lễ cái chết ở đâu?

including many primates and dolphins.

Đối với quạ, nó cho thấy rằng,

So where does this leave us in our understanding of animals

giống côn trùng, chúng có động cơ thích nghi mạnh mẽ

and their death rituals?

vì để tâm đến cái chết của mình.

Trong trường hợp này, có thể là việc học về nguy hiểm,

Well, for crows, it suggests that,

like insects, they may have a strong adaptive driver

và đó cũng có thể là nguồn cảm hứng

đối với các nghi lễ của chúng ta.

in their interest in their dead.

Nhưng khi xem xét kỹ hơn,

In this case, it might be danger learning,

chúng ta thấy rằng không có một câu chuyện đơn giản nào

and that might have acted as the inspiration

điều đó có thể giải thích một loạt các hành vi

for our own rituals as well.

chúng ta thấy ở quạ và nhiều loài khác.

But when we look more closely,

we see that there's no one simple narrative

Và điều đó cho thấy chúng ta còn lâu mới hoàn thành cỗ máy thời gian đó.

that can explain the vast array of behaviors

we see in crows and many other animals.

Nhưng nó sẽ là một chuyến đi thực sự hấp dẫn.

And that suggests that we are still far from completing that time machine.

Cảm ơn.

(Vỗ tay)

But it's going to be a really fascinating ride.

Thank you.

(Applause)