Geoff Mulgan: Post-crash, investing in a better world

Translator: Linh Doan Reviewer: Hoai Anh Nguyen

Thật khó tin khi đã gần một năm trôi qua kể từ thời khắc khủng khiếp

It's hard to believe that it's less than a year since the extraordinary moment

khi tài chính, tín dụng đã đẩy nền kinh tế của chúng ta vào tình trạng bị đóng băng

when the finance, the credit, which drives our economies froze.

Đúng là thót tim

A massive cardiac arrest.

Ảnh hưởng của nó đến việc thu hồi vốn có lẽ kéo dài nhiều năm như vụ Bernie Mardoff

The effect, the payback, perhaps, for years of vampire predators like Bernie Madoff,

người chúng ta đã biết.

Sự lạm quyền, lãng phí, v.v

whom we saw earlier.

Abuse of steroids, binging and so on.

Và mới chỉ vài tháng kể từ khi chính phủ phải

bơm số tiền lớn mới giữ toàn bộ hệ thống được tồn tại.

And it's only a few months since governments

injected enormous sums of money to try and keep the whole system afloat.

Và giờ ta đang ở một nơi mịt mù

nơi không ai hiểu những gì đang hoạt động hoặc không hoạt động

And we're now in a very strange sort of twilight zone,

where no one quite knows what's worked, or what doesn't.

Ta không có bản đồ, cũng chẳng có la bàn

We don't have any very clear maps, any compass to guide us.

Ta không biết có chuyên gia nào nữa có thể tin tưởng

We don't know which experts to believe anymore.

Điều mà tôi sẽ thử và làm là chỉ ra

What I'm going to try and do is to give some pointers

những điều tôi nghĩ về viễn cảnh đằng sau cuộc khủng hoảng,

to what I think is the landscape on the other side of the crisis,

những gì chúng ta nên kiếm tìm

và làm sao để ta lợi dụng được cơn khủng hoảng.

what things we should be looking out for

and how we can actually use the crisis.

Có một định nghĩa về lãnh đạo cho rằng

"Đó là khả năng nhỏ nhất có thể

There's a definition of leadership which says,

"It's the ability to use the smallest possible crisis

để đem lại ảnh hưởng lớn nhất có thể"

Và tôi muốn nói về cách ta được an toàn trong cơn khủng hoảng,

for the biggest possible effect."

And I want to talk about how we ensure that this crisis,

Điều đó không lớn, nhưng thực sự hữu ích

which is by no means small, really is used to the full.

Tôi muốn bắt đầu bằng việc nói một chút về tôi.

I want to start just by saying a bit about where I'm coming from.

Tôi có một nền tảng kiến thức trong nhiều lĩnh vực

I've got a very confused background

nên có lẽ đã làm tôi nhiều lần lúng túng.

which perhaps makes me appropriate for confused times.

Tôi có bằng Tiến sĩ trong Viễn thông, như các bạn nhìn thấy.

I've got a Ph.D. in Telecoms, as you can see.

Tôi đã học một chút về phật giáo từ một tu sĩ.

I trained briefly as a Buddhist monk under this guy.

Tôi đã từng là một công chức,

và từng phụ trách về chính sách của chính phủ cho người này.

I've been a civil servant,

and I've been in charge of policy for this guy as well.

Nhưng tôi muốn nói chuyện bắt đầu khi ở thành phố, lúc còn là sinh viên.

But what I want to talk about begins when I was at this city, this university, as a student.

Lúc bấy giờ, nó là một nơi tuyệt đẹp với những thứ bóng bẩy và giới thượng lưu,

And then as now, it was a beautiful place of balls and punts, beautiful people,

nhiều trong số đó đã để trong tim lời nhận xét của R. Reagan

many of whom took to heart Ronald Reagan's comment

rằng, "cho dù họ nói sự cố gắng không để lại tác hại,

that, "even if they say hard work doesn't do you any harm,

vậy sao không mạo hiểm một lần"

why risk it?"

Nhưng khi tôi ở đây,

rất nhiều người trẻ tuổi tôi biết đã ở những hoàn cảnh khác nhau,

But when I was here,

a lot of my fellow teenagers were in a very different situation,

cùng rời trường học khiến tỉ lệ thất nghiệp tăng nhanh,

leaving school at a time then of rapidly growing youth unemployment,

và về cơ bản họ rơi vào bước đường cùng.

and essentially hitting a brick wall in terms of their opportunities.

Và tôi đã dành rất thời gian với họ.

And I spent quite a lot of time with them rather than in punts.

Họ không phải là những người thiếu thông minh, năng động hay năng lượng,

And they were people who were not short of wit, or grace or energy,

nhưng họ cũng không có hy vọng, không việc làm và tương lai.

but they had no hope, no jobs, no prospects.

Và khi không được làm người có ích,

họ sẽ sớm nghĩ mình là người vô dụng.

And when people aren't allowed to be useful,

they soon think that they're useless.

Và lúc đó, mặc dù có lợi cho ngành công nghiệp âm nhạc,

And although that was great for the music business at the time,

nó lại không tốt cho những mặt khác.

Và kể từ đó, tôi tự hỏi tại sao chủ nghĩa tư bản

it wasn't much good for anything else.

And ever since then, I've wondered why it is that capitalism

có thể rất hiệu quả ở một số lĩnh vực, nhưng lại không hiệu quả ở chỗ khác,

is so amazingly efficient at some things, but so inefficient at others,

tại sao rất sáng tạo trong một số cách, nhưng lại không sáng tạo ở cách khác.

why it's so innovative in some ways and so un-innovative in others.

Bấy giờ, kể từ thời điểm đó,

chúng ta trải qua sự bùng nổ bất thường,

Now, since that time,

we've actually been through an extraordinary boom,

sự bùng nổ dài nhất trong lịch sử của những đất nước này.

the longest boom ever in the history of this country.

Sự giàu có và thịnh vượng chưa từng có,

nhưng sự phát triển không phải lúc nào cũng mang đến những gì ta cần.

Unprecedented wealth and prosperity,

but that growth hasn't always delivered what we needed.

H.L.Mencken từng nói rằng, " Với những vấn đề phức tạp,

H.L. Mencken once said that, "to every complex problem,

luôn có một giải pháp đơn giản và đó là sai lầm"

there is a simple solution and it's wrong."

Tôi không nói phát triển là sai,

nhưng điều đáng chú ý là trong những năm tăng trưởng,

But I'm not saying growth is wrong,

but it's very striking that throughout the years of growth,

có nhiều điều không trở nên tốt hơn.

Tình trạng suy thoái tăng ở phương Tây.

many things didn't get better.

Rates of depression carried on up, right across the Western world.

Nếu bạn nhìn vào nước Mỹ, tỷ lệ người Mỹ

có thể nói về những vấn đề quan trọng

If you look at America, the proportion of Americans

đã tăng từ một phần mười đến một phần tư.

with no one to talk to about important things

went up from a tenth to a quarter.

Chúng ta làm nhiều hơn, nhưng như bạn có thể nhìn vào biểu đồ,

We commuted longer to work, but as you can see from this graph,

thời gian làm việc càng dài, bạn càng ít hạnh phúc hơn.

the longer you commute the less happy you're likely to be.

Và nó trở nên rõ hơn bao giờ hết khi sự tăng trưởng kinh tế

And it became ever clearer that economic growth

không tự biến thành sự phát triển xã hội hay tốc độ tăng trưởng của con người.

doesn't automatically translate into social growth or human growth.

Chúng ta bây giờ đang ở một thời điểm khác

khi những người trẻ tuổi đang đối mặt với thị trường việc làm khắc nghiệt.

We're now at another moment

when another wave of teenagers are entering a cruel job market.

Sẽ có hàng triệu người thất nghiệp

vào cuối năm,

There will be a million unemployed young people here

hàng ngày, hàng ngàn người mất việc ở Mỹ.

by the end of the year,

thousands losing their jobs everyday in America.

Chúng ta có thể làm gì để giúp họ,

We've got to do whatever we can to help them,

chúng ta tự hỏi, song, tôi nghĩ, ta cần một câu trả lời là

but we've also got to ask, I think, a more profound question

cho dù chúng ta dùng cuộc khủng hoảng này để tiến về phía trước

of whether we use this crisis to jump forward

đến một nền kinh tế khác phù hợp hơn với nhu cầu của con người,

to a different kind of economy that's more suited to human needs,

đến một nền kinh tế và xã hội cân bằng.

to a better balance of economy and society.

Và tôi nghĩ đến một bài học lịch sử rằng

thậm chí cuộc khủng hoảng kinh khủng nhất cũng có thể có khoảnh khắc của cơ hội.

And I think one of the lessons of history is that

even the deepest crises can be moments of opportunity.

Họ mang đến những ý tưởng bên lề vào xu thế chủ đạo.

They bring ideas from the margins into the mainstream.

Họ dẫn đến sự gia tăng của những cải cách cần thiết.

They often lead to the acceleration of much-needed reforms.

Và như bạn đã thấy ở những năm 30,

And you saw that in the '30s,

khi cuộc Đại khủng hoảng đã mở đường

when the Great Depression paved the way

cho hệ thống Bretton Woods, an sinh xã hội và nhiều thứ khác.

for Bretton Woods, welfare states and so on.

Và tôi nghĩ bạn đã thấy quanh ta lúc này,

vài chồi non của các nền kinh tế và chủ nghĩa tư bản khác nhau

And I think you can see around us now,

some of the green shoots of a very different kind of economy and capitalism

có thể phát triển.

Bạn có thể thấy trong đời sống hàng ngày.

which could grow.

Khi có khó khăn, ta phải tự làm việc,

You can see it in daily life.

và trên toàn thế giới,Oxford,Omaha,Omsk,

When times are hard, people have to do things for themselves,

and right across the world, Oxford, Omaha, Omsk,

bạn có thể thấy sự bùng phát của nền nông nghiệp đô thị,

you can see an extraordinary explosion of urban farming,

người ta tiếp nhận đất, nhà,

people taking over land, taking over roofs,

chuyển sà lan thành nông trại tạm thời.

Và tôi là một phần rất nhỏ trong việc này.

turning barges into temporary farms.

Tôi có 60,000 thứ trong khu vườn của mình.

And I'm a very small part of this.

I have 60,000 of these things in my garden.

Một vài trong số đó là gà mái Atilla.

A few of these. This is Atilla the hen.

Và tôi cũng góp một phần nhỏ trong một phong trào lớn,

And I'm a very small part of a very large movement,

mà đối với một số người đó là sự sống còn,

which for some people is about survival,

nó có giá trị, là một dạng khác của kinh tế,

but is also about values, about a different kind of economy,

không phải là hàng hóa hay tín dụng,

nhưng điều đó lại quan trọng với chúng ta.

which isn't so much about consumption and credit,

but about things which matter to us.

Và ở khắp mọi nơi, bạn có thể thấy sự gia tăng các ngân hàng

And everywhere too, you can see a proliferation of time banks

và đồng tiền song song,

con người sử dụng công nghệ thông minh để liên kết

and parallel currencies,

people using smart technologies to link up

mọi nguồn lực giải phóng bởi thị trường - con người, nhà, đất -

all the resources freed up by the market -- people, buildings, land --

và liên kết chúng với những người có nhu cầu nhất.

and linking them to whomever has got the most compelling needs.

Có một câu chuyện tương tự, tôi nghĩ, với chính phủ.

There's a similar story, I think, for governments.

Ronald Reagan, một lần nữa, đã nói hai câu dí dỏm

Ronald Reagan, again, said the two funniest sentences

bằng Tiếng Anh,

"Tôi thuộc chính phủ. Và tôi ở đây để giúp đỡ."

in the English language are,

"I'm from the government. And I'm here to help."

Nhưng năm trước khi chính phủ vào cuộc,

mọi người khá mừng khi họ ở đó, và họ đã hành động.

But I think last year when governments did step in,

people were quite glad that they were there, that they did act.

Nhưng bây giờ, vài tháng đã qua,

cho dù các chính trị gia giỏi tốt làm những chuyện sai trái

But now, a few months on,

however good politicians are at swallowing frogs

mà không lộ mặt, nhưng khi bị phát hiện,

họ không thể thể che dấu.

without pulling a face, as someone once put it,

Bởi vì đã quá rõ

they can't hide their uncertainty.

rằng họ đã bỏ biết bao nhiêu khoản tiền lớn cho nền kinh tế,

Because it's already clear

how much of the enormous amount of money they put into the economy,

để khắc phục sai lầm trong quá khứ, giải cứu ngân hàng, công ty xe hơi,

really went into fixing the past, bailing out the banks, the car companies,

không phải chuẩn bị cho tương lai.

Biết bao nhiêu tiền bị bê tông hóa và để đẩy mạnh tiêu dùng,

not preparing us for the future.

How much of the money is going into concrete and boosting consumption,

không phải để tháo gỡ những vấn đề quan trọng cần phải giải quyết.

not into solving the really profound problems we have to solve.

Và mọi người đều nghĩ rằng số tiền này

And everywhere, as people think about the unprecedented sums

là để cho chúng ta và con chúng ta

which are being spent of our money and our children's money,

Giờ đây trong cuộc khủng hoảng, họ hỏi:

Chắc chắn, liệu chúng ta có nên làm thế cho tầm nhìn dài hạn

now, in the depth of this crisis, they're asking:

Surely, we should be using this with a longer-term vision

để đẩy nhanh thành nền kinh tế xanh,

để dành cho thế hệ sau, để đối phó với sự bất bình đẳng

to accelerate the shift to a green economy,

to prepare for aging, to deal with some of the inequalities

ở các nước còn nhiều đau khổ và Hoa Kỳ

which scar countries like this and the United States

chứ không phải chỉ đưa tiền cho các khách hàng đặc thù?

rather than just giving the money to the incumbents?

Ta nên dùng tiền cho các doanh nhân, tổ chức xã hội,

Surely, we should be giving the money to entrepreneurs, to civil society,

để khởi tạo các cty mới,

không chỉ là cty lớn mà là các công ty liên kết,

for people able to create the new,

not to the big, well-connected companies,

các chương trình chính phủ lớn.

big, clunky government programs.

Và, sau tất cả, như nhà hiền triết vĩ đại Lao Tzu từng nói,

And, after all this, as the great Chinese sage Lao Tzu said,

"Quản lý đất nước phồn thịnh cũng giống như nấu một con cá nhỏ.

"Governing a great country is like cooking a small fish.

Đừng lạm dụng nó."

Don't overdo it."

Và tôi nghĩ ngày càng có nhiều người cũng đặt ra câu hỏi:

And I think more and more people are also asking:

Tại sao lại tăng sự tiêu dùng mà không đổi những gì ta sử dụng?

Why boost consumption, rather than change what we consume?

Giống như thị trưởng São Paulo người cấm những biển quảng cáo,

Like the mayor of São Paulo who's banned advertising billboards,

hay những thành phố như San Francisco

đưa xe điện vào sử dụng.

or the many cities like San Francisco

putting in infrastructures for electric cars.

Bạn có thể thấy một chút về những điều tương tự xảy ra trong giới kinh doanh.

You can see a bit of the same thing happening in the business world.

Tôi nghĩ một số người làm trong ngân hàng

họ không học được điều gì vì thế họ không quên được điều gì.

Some, I think some of the bankers

who have appear to have learned nothing and forgotten nothing.

Nhưng hãy tự hỏi: Lĩnh vực kinh tế nào sẽ lớn nhất

But ask yourselves: What will be the biggest sectors of the economy

trong 10, 20, 30 năm nữa? Điều đó sẽ không còn trở nên cốt yếu nữa,

in 10, 20, 30 years time? It won't be the ones lining up for handouts,

như xe hơi và ngành hàng không vũ trụ.

Yếu tố quan trọng nhất, cho đến nay vẫn là sức khoẻ --

like cars and aerospace and so on.

The biggest sector, by far, will be health --

đã có 18% nền kinh tế nước Mỹ,

already 18 percent of the American economy,

được dự đoán sẽ phát triển đến 30, thậm chí 40% vão giữa thế kỷ.

predicted to grow to 30, even 40 percent by mid-century.

Dịch vụ chăm sóc người già, trẻ em, cung cấp việc làm nhiều hơn sản xuất ô tô.

Elder care, child care, already much bigger employers than cars.

Ngành giáo dục chiếm: 6,7,8% nền kinh tế và đang tăng.

Education: six, seven, eight percent of the economy and growing.

Dịch vụ môi trường, năng lượng, vô số việc làm "xanh",

Environmental services, energy services, the myriad of green jobs,

tất cả đang hướng đến một nền kinh tế khác

they're all pointing to a very different kind of economy

mà không chỉ là về sản phẩm, mà còn sử dụng mạng lưới phân phối,

which isn't just about products, but is using distributed networks,

và nó được tìm thấy ở mối quan tâm, trong các mối quan hệ,

and it's founded above all on care, on relationships,

và những gì mọi người làm cho nhau, thường là một với một,

on what people do to other people, often one to one,

chứ không đơn giản là buôn bán sản phẩm.

rather than simply selling them a product.

Và tôi nghĩ thứ kết nối các thách thức xã hội,

And I think that what connects the challenge for civil society,

các thử thách cho chính phủ và doanh nghiệp bây giờ

the challenge for governments and the challenge for business now

rất đơn giản nhưng cũng khá khó khăn.

is, in a way, a very simple one, but quite a difficult one.

Chúng ta đều biết xã hội luôn thay đổi.

We know our societies have to radically change.

Chúng ta biết chúng ta không thể quay lại nơi trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng.

We know we can't go back to where we were before the crisis.

Nhưng chúng ta cũng biết bằng các trải nghiệm

But we also know it's only through experiment

chúng ta mới khám phá chính xác cách tạo một thành phố với tỉ lệ cacbon thấp,

that we'll discover exactly how to run a low carbon city,

cách quản lý sự già hóa dân số,

how to care for a much older population,

cách để giải quyết các vấn đề về ma tuý và hơn thế nữa.

how to deal with drug addiction and so on.

Và đây là một vấn đề.

Trong nghiên cứu, chúng ta phải làm những thử nghiệm hệ thống.

And here's the problem.

In science, we do experiments systematically.

Xã hội bỏ ra 2, 3. 4% GDP

Our societies now spend two, three, four percent of GDP

để đầu tư cho các phát kiến mới, khoa học, công nghệ,

to invest systematically in new discovery, in science, in technology,

để có các phát minh vĩ đại,

to fuel the pipeline of brilliant inventions

với tập hợp những phát kiến rực rỡ.

which illuminate gatherings like this.

Các nhà khoa học không cần thông minh hơn

hàng trăm năm trước, cũng có thể vậy,

It's not that our scientists are necessarily much smarter

than they were a hundred years ago, maybe they are,

nhưng họ được hỗ trợ nhiều hơn.

but they have a hell of a lot more backing than they ever did.

Và điều ấn tượng là,

trong xã hội gần như không gì so sánh được,

And what's striking though,

không có sự đầu tư,

is that in society there's almost nothing comparable,

không thí nghiệm hệ thống nào cho thấy sao CNTB không tốt ở các việc

no comparable investment,

no systematic experiment, in the things capitalism isn't very good at,

như lòng từ bi, đồng cảm, mối quan hệ hay sự chăm sóc.

like compassion, or empathy, or relationships or care.

Tôi đã không thực sự hiểu cho đến khi tôi gặp một người

Now, I didn't really understand that until I met this guy

80 tuổi, một người "khùng"

who was then an 80-year-old, slightly shambolic man

người sống nhờ súp cà chua và nghĩ rằng việc là quần áo được đánh giá quá cao.

who lived on tomato soup and thought ironing was very overrated.

Ông ấy đã giúp định hình lại tổ chức nước Anh hậu chiến tranh,

He had helped shape Britain's post-war institutions,

chính sách phúc lợi, nền kinh tế,

its welfare state, its economy,

nhưng đã cố gắng để trở thành một doanh nhân xã hội,

but had sort of reinvented himself as a social entrepreneur,

trở thành người sáng tạo ra rất nhiều tổ chức khác nhau.

became an inventor of many, many different organizations.

Một vài trường nổi tiếng như đại học mở với 110,000 học sinh,

Some famous ones like the Open University, which has 110,000 students,

trường học của thời đại thứ ba, với hơn nửa triệu người cao tuổi

the University of the Third Age, which has nearly half a million older people

để dạy cho những người cao tuổi khác,

như trào lưu "tự mình làm" và những sản phẩm ngôn ngữ

teaching other older people,

as well as strange things like DIY garages and language lines

và trường học cho các doanh nhân.

Vào cuối đời ông bán các công ty cho các quỹ đầu tư rủi ro

and schools for social entrepreneurs.

And he ended his life selling companies to venture capitalists.

Ông tin rằng, nếu bạn thấy một vấn đề, bạn đừng nói với ai vội,

He believed if you see a problem, you shouldn't tell someone to act,

hãy tự giải quyết, và ông đã sống đủ lâu

để thấy đủ những ý tưởng ban đầu bị coi thường nhưng sau đó đã thành công

you should act on it yourself, and he lived long enough

and saw enough of his ideas first scorned and then succeed

hay bạn nên nói "không" như một câu hỏi chứ không như một câu trả lời.

that he said you should always take no as a question and not as an answer.

Và cuộc sống của ông là một thử nghiệm để tìm câu trả lời tốt hơn,

And his life was a systematic experiment to find better social answers,

không từ lí thuyết mà từ thực nghiệm liên quan đến con người

not from a theory, but from experiment, and experiment involving the people

với tư duy tốt nhất cho nhu cầu xã hội,

những điều mà ta cần trong cuộc sống.

with the best intelligence on social needs,

ông tin rằng ta sống cùng mọi người và ta cùng chia sẻ thế giới

which were usually the people living with those needs.

And he believed we live with others, we share the world with others

và phát minh của chúng ta cũng phải được làm cùng những người khác,

and therefore our innovation must be done with others too,

không vì lợi ích cá nhân, không vì một ai ,v.v

not doing things at people, for them, and so on.

Đến nay, những gì ông đã làm không có trong sách vở

Now, what he did didn't used to have a name,

nhưng tôi tin rằng nó sẽ trở thành tư duy chủ đạo.

but I think it's rapidly becoming quite mainstream.

Đó là những gì chúng ta làm trong tổ chức mang tên ông

It's what we do in the organization named after him

nơi mà ta thử và phát minh, khởi tạo, ra mắt những dự án mới,

where we try and invent, create, launch new ventures,

cho dù đó chỉ là những trường học, các công ty mạng, các tổ chức y tế, v.v.

whether it's schools, web companies, health organizations and so on.

Và ta sẽ thấy mình là một phần trong phong trào toàn cầu đang phát triển nhanh chóng

And we find ourselves part of a very rapidly growing global movement

góp phần cho sự đổi mới của xã hội,

of institutions working on social innovation,

sử dụng ý tưởng, công nghệ hoặc từ tổ chức cộng đồng

using ideas from design or technology or community organizing

để xây dựng một thế giới tương lai, nhưng thông qua thực tiễn và luận chứng

to develop the germs of a future world, but through practice and through demonstration

không chỉ qua lí thuyết.

and not through theory.

Và nó đang lan tỏa từ Hàn quốc tới Brazil tới ấn độ, tới Mỹ

And they're spreading from Korea to Brazil to India to the USA

và qua Châu Âu.

and across Europe.

Và họ đã có động lực mới từ cuộc khủng hoảng bởi nhu cầu cho câu trả lời tốt hơn

And they've been given new momentum by the crisis, by the need for better answers

về nạn thất nghiệp, đổ vỡ cộng đồng v.v.

to joblessness, community breakdown and so on.

Một số ý tưởng lạ lùng.

Đây là một dàn hợp xướng than phiền.

Some of the ideas are strange.

Họ hát về những việc khiến họ khó chịu.

These are complaints choirs.

People come together to sing about the things that really bug them.

(Cười)

Một số nghề thực dụng hơn: Huấn luyện viên sức khỏe, giáo viên, các câu lạc bộ nghề.

(Laughter)

Others are much more pragmatic: health coaches, learning mentors, job clubs.

Và một số hoàn toàn là cơ hội như trái khoán xã hội

And some are quite structural, like social impact bonds

kiếm tiền từ việc đầu tư vào việc giáo dục thanh thiếu niên phạm tội

where you raise money to invest in diverting teenagers from crime

hoặc giúp đỡ người già trong các bệnh viện

và họ nhận lại tiền tùy thuộc vào sự thành công của dự án.

or helping old people keep out of hospital,

and you get paid back according to how successful your projects are.

Giờ đây có một ý tưởng đại diện chung,

mà tôi nghĩ là nó sẽ nhanh chóng trở thành ý thức chung

Now, the idea that all of this represents,

I think, is rapidly becoming a common sense

về cách ta đáp lại với khủng hoảng,

thừa nhận sự cần thiết của việc đầu tư vào sự tiến bộ của xã hội

and part of how we respond to the crisis,

recognizing the need to invest in innovation for social progress

cũng như quy trình công nghệ.

Với quỹ phát triển sức khỏe

as well as technological progress.

There were big health innovation funds

được thành lập đầu năm tại đất nước này,

cũng như sự đổi mới các dịch vụ cộng đồng.

launched earlier this year in this country,

Từ Bắc Âu, rất nhiều chính phủ

as well as a public service innovation lab.

có các phòng thử nghiệm đổi mới.

Across northern Europe, many governments

now have innovation laboratories within them.

Chỉ vài tháng trước, Tổng thống Obama

đã thành lập Văn phòng đổi mới xã hội tại Nhà Trắng.

And just a few months ago, President Obama

launched the Office of Social Innovation in the White House.

Và điều mọi người bắt đầu hỏi là:

Liệu như chúng ta đầu tư 2, 3, 4% GDP của nền kinh tế

And what people are beginning to ask is:

Surely, just as we invest in R and D, two, three, four percent,

vào nghiên cứu và phát triển,

điều gì xảy ra nếu ta dùng 1% tỷ lệ tiêu dùng của người dân

of our GDP, of our economy,

what if we put, let's say, one percent of public spending

vào việc đổi mới xã hội, chăm sóc người già, cải cách giáo dục,

into social innovation, into elder care, new kinds of education,

Những cách để giúp những người khuyết tật?

Có thể chúng ta sẽ đạt được lợi ích cho cộng đồng

new ways of helping the disabled?

Perhaps we'd achieve similar productivity gains in society

như trong kinh tế và công nghệ.

to those we've had in the economy and in technology.

Và nếu, một hay hai thế hệ trước,

những thử thách lớn như con người đặt chân lên mặt trăng,

And if, a generation or two ago, the big challenges

were ones like getting a man on the moon,

có lẽ những thử thách cần đặt ra bây giờ

perhaps the challenges we need to set ourselves now

là loại bỏ sự suy dinh dưỡng ở trẻ em, ngăn chặn nạn buôn người

are ones like eliminating child malnutrition, stopping trafficking,

một điều nữa, tôi nghĩ, gần Mỹ hay Châu Âu

sao ta không đặt mục tiêu

or one, I think closer to home for America or Europe,

kéo dài thêm 1 tỷ năm tuổi thọ của người dân.

why don't we set ourselves the goal

of achieving a billion extra years of life for today's citizens.

đây là những mục tiêu ta có thể đạt được trong một thập kỉ,

Now those are all goals which could be achieved within a decade,

nhưng chỉ với các thử nghiệm cơ bản và có hệ thống,

but only with radical and systematic experiment,

không chỉ với công nghệ mà còn với lối sống và văn hóa,

not just with technologies, but also with lifestyles and culture

chính sách và thể chế chính trị.

and policies and institutions too.

Bây giờ, tôi muốn kết thúc bằng việc nói một số điều tôi nghĩ về chủ nghĩa tư bản.

Now, I want to end by saying a little bit about what I think this means for capitalism.

Tôi nghĩ toàn bộ phong trào này

phát triển từ lợi nhuận thì vẫn còn ít.

I think what this is all about, this whole movement

which is growing from the margins, remains quite small.

Không giống như những nguồn lực của CERN, DARPA hay IBM hoặc Dupont.

Nothing like the resources of a CERN or a DARPA or an IBM or a Dupont.

Điều đang nói với ta là chủ nghĩa tư bản sẽ trở lên xã hội hóa.

What it's telling us is that capitalism is going to become more social.

Nó đã bị nhấn chìm trong mạng xã hội.

Nó sẽ tham gia nhiều hơn trong việc đầu tư xã hội và chăm sóc cộng đồng

It's already immersed in social networks.

It will become more involved in social investment, and social care

và trong công nghiệp nơi mà giá trị đến từ việc bạn hợp tác với người khác,

and in industries where the value comes from what you do with others,

không chỉ đến từ việc bạn bán được hàng,

not just from what you sell to them,

và từ mối quan hệ cũng như từ sự tiêu thụ.

and from relationships as well as from consumption.

Nhưng rât thú vị, nó ngụ ý trong tương lai cộng đồng sẽ học vài bí quyết từ CNTB

But interestingly too, it implies a future where society learns a few tricks from capitalism

về việc làm sao bạn đưa ADN của sự đổi mới liên tục

about how you embed the DNA of restless continual innovation

vào xã hội, thử nghiệm rồi phát triển và xác định xem cái nào hoạt động.

into society, trying things out and then growing and scaling the ones that work.

tôi nghĩ tương lai sẽ đem lại nhiều bất ngờ.

Now, I think this future will be quite surprising to many people.

Những năm gần đây, nhiều người thông minh nghĩ rằng CNTB về cơ bản đã chiến thắng.

In recent years, a lot of intelligent people thought that capitalism had basically won.

Lịch sử đã kết thúc

và xã hội chắc chắn sẽ mất vị trí thứ hai cho nền kinh tế.

History was over

and society would inevitably have to take second place to economy.

Nhưng tôi đã bị va phải quan điểm của mọi người thường nói về CNTB ngày nay

But I've been struck with a parallel in how people often talk about capitalism today

và về nền quân chủ 200 năm trước,

and how they talked about the monarchy 200 years ago,

ngay sau cuộc cách mạng Pháp và sự phục hồi của nền quân chủ Pháp.

just after the French Revolution and the restoration of the monarchy in France.

Sau đó mọi người cho rằng nền quân chủ thống trị ở khắp mọi nơi

Then, people said monarchy dominated everywhere

vì nó bắt nguồn từ bản chất của con người.

Chúng ta chiều theo tự nhiên. Ta cần được phân thứ bậc.

because it was rooted in human nature.

We were naturally deferential. We needed hierarchy.

Cũng như ngày nay, những người theo CNTB tự do

Just as today, the enthusiasts of unrestrained capitalism

cho rằng nó bắt nguồn từ bản chất con người

chỉ là ngày nay, nó là chủ nghĩa cá nhân, tọc mạch, v.v.

say it's rooted in human nature,

only now it's individualism, inquisitiveness, and so on.

Sau đó, chế độ quân chủ đứng trước thách thức lớn là nền dân chủ,

Then monarchy had seen off its big challenger, mass democracy,

được xem như là một điều tốt nhưng là một thử nghiệm tồi tệ.

which was seen as a well-intentioned but doomed experiment,

cũng như CNTB đã tiễn đưa CNXH.

just as capitalism has seen off socialism.

Thậm chí Fidel Castro bấy giờ nói rằng điều duy nhất tồi tệ hơn

Even Fidel Castro now says that the only thing worse

sự bóc lột của CNTB đa quốc gia

lại là sự không bóc lột của CNTB đa quốc gia.

than being exploited by multinational capitalism

is not being exploited by multinational capitalism.

Và trong khi nền quân chủ, cung điện và các pháo đài thống trị mọi thành phố

And whereas then monarchies, palaces and forts dominated every city skyline

có vẻ như sẽ tồn tại mãi, chắc chắn,

thì ngày nay nó được thay thế bởi các tòa nhà ngân hàng tromg mọi thành phố lớn.

and looked permanent and confident,

today it's the gleaming towers of the banks which dominate every big city.

Tôi không khuyên mọi người lao vào rào chắn

I'm not suggesting the crowds are about to storm the barricades

và treo cổ các ngân hàng đầu tư lên cột đèn,

and string up every investment banker from the nearest lamppost,

mặc dù có vẻ khá thú vị.

Nhưng tôi nghĩ là ta đang trên bờ vực

though that might be quite tempting.

But I do think we're on the verge of a period when,

cũng giống như đã xảy ra với chế độ quân chủ và thú vị là cả quân đội,

just as happened to the monarchy and, interestingly, the military too,

vị trí của trung tâm tài chính cũng sẽ đến lúc kết thúc,

the central position of finance capital is going to come to an end,

và nó sẽ đẩy ra khỏi xã hội chúng ta,

and it's going to steadily move to the sides, the margins of our society,

chuyển từ chủ thành tớ,

transformed from being a master into a servant,

đầy tớ của nền kinh tế sản suất và nhu cầu con người.

a servant to the productive economy and of human needs.

Và khi điều đó xảy ra,

chúng ta sẽ nhớ đến một điều gì đó đơn giản và rõ ràng về CNTB.

And as that happens,

we will remember something very simple and obvious about capitalism,

Không giống như bạn đọc được trong sách giáo khoa về kinh tế,

which is that, unlike what you read in economics textbooks,

không phải là hệ thống tự cung tự cấp,

it's not a self-sufficient system.

nó phụ thuộc vào các hệ thống khác,

về sinh thái, về gia đình, về cộng đồng,

It depends on other systems,

on ecology, on family, on community,

và nếu không được bổ sung, CNTB cũng bị thiệt.

and if these aren't replenished, capitalism suffers too.

Và bản chất con người không chỉ ích kỉ mà còn từ bi,

And our human nature isn't just selfish, it's also compassionate.

không chỉ ganh tị mà còn chu đáo.

It's not just competitive, it's also caring.

bởi trong cuộc khủng hoảng, tôi nghĩ chúng ta đang ở thời điểm của sự lựa chọn.

Because of the depth of the crisis, I think we are at a moment of choice.

Khủng hoảng chắc chắn đào hố chôn chúng ta,

The crisis is almost certainly deepening around us.

nó sẽ còn tồi tệ hơn vào cuối năm nay,

hoàn toàn có thệ tệ hơn nữa vào những năm sau này.

It will be worse at the end of this year,

quite possibly worse in a year's time than it is today.

Nhưng đây là thời điểm ít có

But this is one of those very rare moments

khi chúng ta phải lựa chọn thay vì giãy rụa

when we have to choose whether we're just pedaling furiously

để quay về một hai năm trước,

to get back to where we were a year or two ago,

và một ý tưởng cho nền kinh tế,

and a very narrow idea of what the economy is for,

hoặc đây sẽ là thời điểm để tiến về trước khởi động lại

or whether this is a moment to jump ahead, to reboot

và để làm vài điều mà có lẽ dù sao chúng ta cũng cần phải làm.

and to do some of the things we probably should have been doing anyway.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)

Thank you.

(Applause)