Geoff Mulgan: Post-crash, investing in a better world

Tłumaczenie: Jacek Malewski Korekta: Przemek Wirkus

It's hard to believe that it's less than a year since the extraordinary moment

Trudno sobie wyobrazić, że nie minęło jeszcze nawet pół roku od tego wyjątkowego momentu,

when the finance, the credit, which drives our economies froze.

w którym zasoby finansowe, zdolność kredytowa napędzajaca naszą ekonomię, dostały zawału.

A massive cardiac arrest.

Całkowite wstrzymanie akcji serca.

The effect, the payback, perhaps, for years of vampire predators like Bernie Madoff,

To efekt, czy raczej zapłata za lata działania drapieżnych krwiopijców jak Bernie Madoff,

whom we saw earlier.

znanych nam nie od dziś.

Abuse of steroids, binging and so on.

Nadużycie steroidów, kompulsywna żarłoczność i temu podobne.

And it's only a few months since governments

A przecież to tylko kilka miesięcy temu rządy ofiarowały

injected enormous sums of money to try and keep the whole system afloat.

ogromny zastrzyk pieniędzy w celu uratowania całego systemu przed zatonięciem.

And we're now in a very strange sort of twilight zone,

I znaleźliśmy się w takiej bardzo dziwnej, jakby strefie zmierzchu,

where no one quite knows what's worked, or what doesn't.

gdzie nikt w zasadzie nie wie, co było dobrym rozwiązaniem, a co nie.

We don't have any very clear maps, any compass to guide us.

Niestety nie mamy żadnych wyraźnych map ani kompasu, by nas prowadzić.

We don't know which experts to believe anymore.

Nie wiemy, jakim ekspertom można jeszcze wierzyć.

What I'm going to try and do is to give some pointers

Co ja mam zamiar spróbować zrobić, to dać kilka wskazówek

to what I think is the landscape on the other side of the crisis,

odnośnie tego, co uważam za pokryzysowy krajobraz,

what things we should be looking out for

czego powinnismy poszukiwać

and how we can actually use the crisis.

i jak możemy rzeczywiście wykorzystać ten kryzys.

There's a definition of leadership which says,

Jedna z definicji przywództwa określa je jako

"It's the ability to use the smallest possible crisis

“ umiejętność wykorzystywania nawet jak najmniejszego kryzysu

for the biggest possible effect."

do uzyskania jak największego pozytywnego efektu.”

And I want to talk about how we ensure that this crisis,

Chcę zatem mówić o tym, jak możemy zapewnić, by ten kryzys,

which is by no means small, really is used to the full.

który wcale nie jest mały został w pełni pozytywnie wykorzystany.

I want to start just by saying a bit about where I'm coming from.

Na wstępie chciałbym opowiedzieć trochę o sobie.

I've got a very confused background

Mam bardzo poplątany życiorys,

which perhaps makes me appropriate for confused times.

co może sprawia, że świetnie pasuję do tych poplątanych czasów.

I've got a Ph.D. in Telecoms, as you can see.

Jak już pewnie zauważyliście, mam doktorat w dziedzinie telekomunikacji.

I trained briefly as a Buddhist monk under this guy.

Trenowałem krótko jako buddyjski mnich u tego faceta.

I've been a civil servant,

Byłem urzędnikiem administracji państwowej,

and I've been in charge of policy for this guy as well.

i byłem również odpowiedzialny za posunięcia polityczne tego gościa.

But what I want to talk about begins when I was at this city, this university, as a student.

Ale to, o czym chcę opowiedzieć zaczęło się, gdy żyłem tu, w tym mieście, jako student tej właśnie uczelni.

And then as now, it was a beautiful place of balls and punts, beautiful people,

Wówczas, jak i dziś, było to cudne miejce, pełne bali, przejażdżek łodziami, pięknych ludzi,

many of whom took to heart Ronald Reagan's comment

z których wielu wzięło sobie do serca komentarz Ronalda Regana,

that, "even if they say hard work doesn't do you any harm,

że “nawet jeśli mówi się, iż ciężka praca nikomu jeszcze nie zaszkodziła,

why risk it?"

po cóż ryzykować? ”

But when I was here,

Ale w czasach, kiedy tu mieszkałem

a lot of my fellow teenagers were in a very different situation,

wielu moich nastoletnich rówieśników znajdowało się w zupełnie innej sytuacji,

leaving school at a time then of rapidly growing youth unemployment,

kończąc szkoły w czasach szybkiego wzrostu bezrobocia wśród młodzieży,

and essentially hitting a brick wall in terms of their opportunities.

zderzając się z murem nie do przebicia, w sensie ich dalszych możliwości.

And I spent quite a lot of time with them rather than in punts.

Wolałem spędzać większość czasu z nimi, niż na przejażdżkach łodziami.

And they were people who were not short of wit, or grace or energy,

Byli to ludzie, którym nie brakowało dowcipu, gracji lub energii,

but they had no hope, no jobs, no prospects.

a którzy pomimo tego pozbawieni byli nadziei, pracy i widoków na przyszłość.

And when people aren't allowed to be useful,

A kiedy ludziom nie pozwala się być pożytecznym,

they soon think that they're useless.

szybko zaczynają myśleć, że są bezużyteczni.

And although that was great for the music business at the time,

Pomimo, że stanowilo to wspaniałe podłoże dla rozwoju biznesu muzycznego,

it wasn't much good for anything else.

nie wynikało z tego nic dobrego dla niczego innego.

And ever since then, I've wondered why it is that capitalism

Od tego czasu zastanawiało mnie dlaczego kapitalizm

is so amazingly efficient at some things, but so inefficient at others,

jest tak zdumiewająco wydajny w jednych dziedzinach, a tak niewydolny w innych,

why it's so innovative in some ways and so un-innovative in others.

dlaczego w pewnym sensie tak nowatorski, a w innym znów tak mało innowacyjny.

Now, since that time,

Od tamtej pory

we've actually been through an extraordinary boom,

przeszliśmy faktycznie przez okres niezwykłego ożywienia gospodarczego,

the longest boom ever in the history of this country.

najdłuższy okres intensywnego rozwoju gospodarczego w historii tego kraju.

Unprecedented wealth and prosperity,

Bezprecedenowego bogactwa i dobrobytu,

but that growth hasn't always delivered what we needed.

lecz ten rozwój gospodarczy nie zawsze przynosił to, czego potrzebowaliśmy.

H.L. Mencken once said that, "to every complex problem,

H.L. Mencken powiedział kiedyś, że “dla każdego złożonego problemu

there is a simple solution and it's wrong."

istnieje proste rozwiązanie, z reguły błędne.”

But I'm not saying growth is wrong,

Nie mówię, że sam rozwój gospodarczy jest zły,

but it's very striking that throughout the years of growth,

ale uderzające jest, że przez te lata wzrostu gospodarczego

many things didn't get better.

sytuacja w wielu dziedzinach nie uległa poprawie.

Rates of depression carried on up, right across the Western world.

Poziom depresji wzrastał w całym świecie Zachodu.

If you look at America, the proportion of Americans

Spójrzmy na Stany Zjednoczone. Ilość ludzi

with no one to talk to about important things

którzy nie mają nikogo, z kim mogliby porozmawiać o ważnych sprawach

went up from a tenth to a quarter.

wzrosła z jednej dziesiątej do jednej czwartej całej populacji.

We commuted longer to work, but as you can see from this graph,

Nasz dojazd do pracy trwa coraz dłużej, ale jak widać z wykresu,

the longer you commute the less happy you're likely to be.

im dłużej dojeżdżamy do pracy, tym mniej szans, że będziemy zadowoleni.

And it became ever clearer that economic growth

Staje się coraz to bardziej oczywiste, że rozwój gospodarczy

doesn't automatically translate into social growth or human growth.

nie przekłada się automatycznie na rozwój społeczny czy rozwój człowieka.

We're now at another moment

Znajdujemy sie dziś znów w momencie,

when another wave of teenagers are entering a cruel job market.

kiedy kolejna fala młodzieży wstępuje na okrutny rynek pracy.

There will be a million unemployed young people here

Będziemy mieli milion bezrobotnych młodych ludzi

by the end of the year,

przed końcem tego roku.

thousands losing their jobs everyday in America.

W Ameryce, dzień w dzień tysiące ludzi traci pracę.

We've got to do whatever we can to help them,

Musimy zrobić wszystko co w naszej mocy, by im pomóc,

but we've also got to ask, I think, a more profound question

lecz powinniśmy także zadać sobie dalej idące pytanie,

of whether we use this crisis to jump forward

czy wykorzystamy obecny kryzys, by zrobić duży krok do przodu,

to a different kind of economy that's more suited to human needs,

przechodząc na innego rodzaju gospodarkę, bardziej odpowiadającą ludzkim potrzebom,

to a better balance of economy and society.

w celu uzyskania większej równowagi pomiędzy gospodarką a społeczeństwem.

And I think one of the lessons of history is that

Myślę, że jedną z lekcji historii jest to,

even the deepest crises can be moments of opportunity.

że nawet najgłębsze kryzysy mogą stać się początkiem nowych możliwości.

They bring ideas from the margins into the mainstream.

Wyprowadzają marginesowe pomysły w główny nurt zdarzeń.

They often lead to the acceleration of much-needed reforms.

Prowadzą często do przyspieszenia bardzo potrzebnych reform.

And you saw that in the '30s,

Widzieliśmy to w latach trzydziestych,

when the Great Depression paved the way

kiedy to Wielka Depresja utorowała drogę ludziom takim, jak

for Bretton Woods, welfare states and so on.

Bretton Woods, państwom dobrobytu i tym podobnym.

And I think you can see around us now,

Myślę, że już teraz można dostrzec wokół nas,

some of the green shoots of a very different kind of economy and capitalism

kilka zielonych pędów zupełnie innych koncepcji gospodarki i kapitalizmu,

which could grow.

które mogą się zacząć dalej rozwijać.

You can see it in daily life.

Możemy zobaczyć to w naszym codziennym życiu.

When times are hard, people have to do things for themselves,

Gdy czasy są trudne, ludzie muszą tworzyć produkty sami dla siebie

and right across the world, Oxford, Omaha, Omsk,

i poprzez cały świat - od Oksfordu, po Omahę i Omsk

you can see an extraordinary explosion of urban farming,

zobaczyć możemy niezwykłą eksplozję “miejskiego rolnictwa”.

people taking over land, taking over roofs,

Ludzie biorą każdy skrawek ziemi, każdy kawałek dachu,

turning barges into temporary farms.

zamieniając nawet barki w tymczasowe pola uprawne.

And I'm a very small part of this.

Nawet ja biorę w tym mały udział.

I have 60,000 of these things in my garden.

Mam w ogrodzie 60.000 tych owadów.

A few of these. This is Atilla the hen.

I kilka ptaków. Oto Attyla the Hen.

And I'm a very small part of a very large movement,

Ja jestem tylko malutką cząstką wielkiego ruchu,

which for some people is about survival,

który dla wielu innych oznacza utrzymanie się przy życiu,

but is also about values, about a different kind of economy,

lecz chodzi tu także o nowe pojęcie wartości, o inny rodzaj gospodarki,

which isn't so much about consumption and credit,

w której nie tyle chodzi o konsumpcję i kredyty,

but about things which matter to us.

co o sprawy mające znaczenie dla nas samych.

And everywhere too, you can see a proliferation of time banks

Widzimy jak mnożą się wszędzie banki czasu

and parallel currencies,

i waluty równoległe.

people using smart technologies to link up

Ludzie korzystaja z inteligentnych technologii w celu połączenia

all the resources freed up by the market -- people, buildings, land --

wszystkich uwolnionych przez rynek zasobów - ludzi, budynków, gruntów,

and linking them to whomever has got the most compelling needs.

udostępniając je tym, którzy mają najbardziej istotne potrzeby.

There's a similar story, I think, for governments.

Sądzę, że podobnie wygląda to na poziomie rządowym.

Ronald Reagan, again, said the two funniest sentences

Powracając do Ronalda Regana, wypowiedział on chyba dwa najśmieszniejsze

in the English language are,

zdania w języku angielskim:

"I'm from the government. And I'm here to help."

“Jestem z rządu. I jestem tu, by pomóc.”

But I think last year when governments did step in,

Myślę, że w zeszłym roku, gdy rządy włączyły się do akcji,

people were quite glad that they were there, that they did act.

ludzie byli całkiem zadowoleni, że organy rządowe były na miejscu i podjęły działania.

But now, a few months on,

Ale teraz, po upływie kilku miesięcy,

however good politicians are at swallowing frogs

choć dobrzy politycy bez mrugnięcia okiem "przełykają żabę",

without pulling a face, as someone once put it,

jak ktoś to kiedyś ładnie określił,

they can't hide their uncertainty.

nie potrafią już ukryć swej niepewności.

Because it's already clear

Bo jest już zupełnie jasne,

how much of the enormous amount of money they put into the economy,

jaka część tej ogromnej sumy pieniędzy, jaką wpompowali w gospodarkę

really went into fixing the past, bailing out the banks, the car companies,

poszła w rzeczywistości na naprawianie błędów przeszłości, ratowanie banków lub producentów samochodów,

not preparing us for the future.

zamiast na przygotowanie nas na to, co przyniesie przyszłość.

How much of the money is going into concrete and boosting consumption,

Ile pieniędzy przeznaczane jest na cele konkretne i na stymulowanie wzrostu konsumpcji,

not into solving the really profound problems we have to solve.

a nie na rozwiązywanie naprawdę poważnych problemów, które musimy rozwiązać.

And everywhere, as people think about the unprecedented sums

I wszędzie, kiedy ludzie myślą o niespotykanych dotąd sumach

which are being spent of our money and our children's money,

wydawanych z naszych pieniędzy i z pieniędzy naszych dzieci,

now, in the depth of this crisis, they're asking:

właśnie teraz, na samym dnie tego kryzysu, zadają sobie pytanie:

Surely, we should be using this with a longer-term vision

To chyba pewne, że powinniśmy wykorzystywać je z długoterminową wizją,

to accelerate the shift to a green economy,

by przyspieszyć przejście do gospodarki ekologicznej,

to prepare for aging, to deal with some of the inequalities

by przygotować się do starzenia się społeczeństwa, do radzenia sobie z nierównościami

which scar countries like this and the United States

odciskającymi swe piętno na Stanach Zjednoczonych i podobnych im krajach,

rather than just giving the money to the incumbents?

a nie po prostu dawać pieniądze dotychczasowym beneficjentom.

Surely, we should be giving the money to entrepreneurs, to civil society,

Oczywiście należy dotować przedsiębiorców, społeczeństwo obywatelskie,

for people able to create the new,

ludzi będących w stanie stworzyć coś nowego,

not to the big, well-connected companies,

a nie wielkie, dobrze ustawione korporacje, czy

big, clunky government programs.

ogromne, mało sprawne programy rządowe

And, after all this, as the great Chinese sage Lao Tzu said,

W końcu już wielki chiński mędrzec Lao Tzu powiedział

"Governing a great country is like cooking a small fish.

“Rządzenie dużym krajem jest jak smażenie małej ryby.

Don't overdo it."

Nie przesadzaj.”

And I think more and more people are also asking:

Myślę, że coraz więcej ludzi zadaje też pytanie:

Why boost consumption, rather than change what we consume?

dlaczego mamy stymulować konsumpcję, zamiast zmienić to, co konsumujemy?

Like the mayor of São Paulo who's banned advertising billboards,

Jak wydanie przez burmistrza São Paulo zakazu reklamy na billboardach

or the many cities like San Francisco

lub wprowadzenie w wielu miastach, tak jak w San Francisco,

putting in infrastructures for electric cars.

infrastruktury dla samochodów elektrycznych.

You can see a bit of the same thing happening in the business world.

Powoli trochę takich rzeczy pojawia sie też w świecie biznesu.

Some, I think some of the bankers

Mówię trochę, myśląc o bankierach

who have appear to have learned nothing and forgotten nothing.

sprawiających wrażenie, że nie pozbyli się wcale swych nawyków i niczego się nie nauczyli.

But ask yourselves: What will be the biggest sectors of the economy

Zastanówmy się sami: co będzie stanowić najwieksze sektory gospodarki

in 10, 20, 30 years time? It won't be the ones lining up for handouts,

za, powiedzmy, 10, 20, 30 lat? Nie będą to ci, którzy ustawiają się w kolejce z wyciągniętą ręką,

like cars and aerospace and so on.

jak przemysł samochodowy lub lotniczy.

The biggest sector, by far, will be health --

Największym sektorem, wysforowanym przed inne, będzie służba zdrowia,

already 18 percent of the American economy,

która już teraz ma 18% udział w gospodarce amerykańskiej,

predicted to grow to 30, even 40 percent by mid-century.

a do połowy tego wieku przewiduje się wzrost jej udziału do 30, a nawet 40 %.

Elder care, child care, already much bigger employers than cars.

Opieka nad ludźmi starszymi i nad dziećmi jest już większym pracodawcą, niż przemysł samochodowy.

Education: six, seven, eight percent of the economy and growing.

Szkolnictwu przypada 6, 7 do 8 % gospodarki krajowej i udział ten wciąż wzrasta.

Environmental services, energy services, the myriad of green jobs,

Usługi związane z energetyką i środowiskiem naturalnym, mnóstwo ‘ekologicznych’ miejsc pracy,

they're all pointing to a very different kind of economy

wszystko to wskazuje na istnienie zupełnie innego rodzaju gospodarki,

which isn't just about products, but is using distributed networks,

która nie ogranicza się do produktów, lecz korzysta z rozproszonych sieci

and it's founded above all on care, on relationships,

i opiera się przede wszystkim na opiece, na relacjach pomiędzy ludźmi,

on what people do to other people, often one to one,

na tym co ludzie dla siebie robią, często nawet jedna osoba dla drugiej,

rather than simply selling them a product.

a nie na prostym sprzedawaniu im produktów.

And I think that what connects the challenge for civil society,

Myślę, że to, co łączy wyzwanie dla społeczeństwa obywatelskiego,

the challenge for governments and the challenge for business now

wyzwanie dla rządów, wyzwanie dla biznesu

is, in a way, a very simple one, but quite a difficult one.

jest gdzieś tam bardzo proste, ale i dość trudne do osiągnięcia.

We know our societies have to radically change.

Wiemy, że nasze społeczeństwa muszą się radykalnie zmienić.

We know we can't go back to where we were before the crisis.

Wiemy, że nie możemy cofnąć się do sytuacji z przed kryzysu.

But we also know it's only through experiment

Ale wiemy też, że tylko poprzez eksperymentowanie

that we'll discover exactly how to run a low carbon city,

możemy odkryć jak przejść w miastach na gospodarkę niskoemisyjną,

how to care for a much older population,

jak opiekować się dużo starszą populacją,

how to deal with drug addiction and so on.

jak rozwiązać problem uzależnienia od narkotyków i tak dalej.

And here's the problem.

I tu tkwi problem.

In science, we do experiments systematically.

W nauce, przeprowadzamy eksperymenty systematycznie.

Our societies now spend two, three, four percent of GDP

Nasze społeczeństwo wydaje obecnie dwa, trzy, cztery procent PKB

to invest systematically in new discovery, in science, in technology,

na systematyczne inwestycje w nowe odkrycia w dziedzinie nauki, technologii,

to fuel the pipeline of brilliant inventions

dodając paliwa do rurociągu błyskotliwych wynalazków,

which illuminate gatherings like this.

które rozświetlają tego typu spotkania.

It's not that our scientists are necessarily much smarter

Nie koniecznie dlatego, że nasi naukowcy są o wiele mądrzejsi

than they were a hundred years ago, maybe they are,

od tych z przed stu lat, może i są,

but they have a hell of a lot more backing than they ever did.

ale przede wszystkim, mają dziś dużo więcej poparcia, niż mieli kiedykolwiek.

And what's striking though,

Najbardziej uderzające jest jednak,

is that in society there's almost nothing comparable,

że w społeczeństwie niczego nie da się do siebie porównać,

no comparable investment,

nie ma dających się ze sobą porównać inwestycji,

no systematic experiment, in the things capitalism isn't very good at,

nie ma systematycznych eksperymentów w dziedzinach, w których kapitalizm nie jest prymusem,

like compassion, or empathy, or relationships or care.

takich jak współczucie, empatia, związki między ludźmi lub opieka.

Now, I didn't really understand that until I met this guy

Nie zdawałem sobie z tego sprawy, dopóki nie spotkałem tego

who was then an 80-year-old, slightly shambolic man

80 letniego, lekko chaotycznego, faceta,

who lived on tomato soup and thought ironing was very overrated.

żywiacego się zupą pomidorową i uważającego prasowanie za czynność bardzo przereklamowaną.

He had helped shape Britain's post-war institutions,

On pomagał ukształtować w Wielkiej Brytanii powojenne instytucje,

its welfare state, its economy,

system państwa dobrobytu i brytyjską gospodarkę,

but had sort of reinvented himself as a social entrepreneur,

aby w końcu odkryć w sobie na nowo społecznego przedsiębiorcę

became an inventor of many, many different organizations.

i stać się twórcą wielu różnych organizacji.

Some famous ones like the Open University, which has 110,000 students,

Niektórych, bardzo sławnych, jak Uniwersytet Otwarty posiadający 110.000 studentów,

the University of the Third Age, which has nearly half a million older people

Uniwersytet Trzeciego Wieku, gdzie prawie pół miliona starszych ludzi

teaching other older people,

zajmuje się nauczaniem innych starszych ludzi,

as well as strange things like DIY garages and language lines

jak również dziwnych pomysłów, takich jak warsztaty samochodowe “zrób-to-sam” (DIY), telefoniczne usługi pomocy językowej,

and schools for social entrepreneurs.

czy szkoły dla przedsiębiorców społecznych.

And he ended his life selling companies to venture capitalists.

A na koniec swego życia zajmował się sprzedażą firm ryzykanckim investorom.

He believed if you see a problem, you shouldn't tell someone to act,

Wierzył, że jeśli pojawia się problem, nie należy nawoływać nikogo do działania,

you should act on it yourself, and he lived long enough

tylko działać samemu i żył wystarczająco długo,

and saw enough of his ideas first scorned and then succeed

by ujrzeć dość swych, początkowo wyśmiewanych pomysłów, odnoszących takie sukcesy,

that he said you should always take no as a question and not as an answer.

że zwykł był mówić, iż słowo “nie” należy traktować jako pytanie, a nie jako odpowiedź.

And his life was a systematic experiment to find better social answers,

Jego życie było systematycznym eksperymentowaniem w celu znalezienia lepszych odpowiedzi na zagadnienia społeczne,

not from a theory, but from experiment, and experiment involving the people

wzięte nie z teorii, lecz z doświadczeń z udziałem ludzi

with the best intelligence on social needs,

o wysokiej inteligencji i wyczuleniu na potrzeby społeczne,

which were usually the people living with those needs.

na ogół byli to ludzie, którzy na codzień żyli z tymi potrzebami.

And he believed we live with others, we share the world with others

Wierzył, że ponieważ żyjemy z innymi, dzielimy świat z innymi,

and therefore our innovation must be done with others too,

nasze innowacje powinny być również wprowadzane wspólnie z innymi,

not doing things at people, for them, and so on.

a nie w drodze robienia czegoś innym ludziom, dla nich i tak dalej.

Now, what he did didn't used to have a name,

To, co zrobił nie posiadało jakiejś swojej nazwy,

but I think it's rapidly becoming quite mainstream.

ale myślę, że szybko zaczyna się dziś stawać nurtem przewodnim.

It's what we do in the organization named after him

Jest to właśnie to, co robimy w organizacji nazwanej jego imieniem,

where we try and invent, create, launch new ventures,

gdzie staramy się wymyślać, tworzyć i wprowadzać w życie nowe przedsięwzięcia,

whether it's schools, web companies, health organizations and so on.

czy będą to szkoły, firmy internetowe, czy organizacje ochrony zdrowia itp.

And we find ourselves part of a very rapidly growing global movement

Staliśmy się częścią bardzo szybko rozwijającego się globalnego ruchu

of institutions working on social innovation,

instytucji pracujących nad innowacją społeczną,

using ideas from design or technology or community organizing

wykorzystujących pomysły z zakresu projektowania lub z technologii lub z organizowania społeczności

to develop the germs of a future world, but through practice and through demonstration

do rozwoju zarodków przyszłego świata, demonstrując to w praktyce,

and not through theory.

a nie w teorii.

And they're spreading from Korea to Brazil to India to the USA

Pomysły te rozprzestrzeniają się od Korei aż po Brazylię, po Indie, po USA

and across Europe.

i porzez całą Europę.

And they've been given new momentum by the crisis, by the need for better answers

Kryzys dał tym instytucjom nowy impuls, jakim jest konieczność znalezienia lepszych odpowiedzi

to joblessness, community breakdown and so on.

na problemy bezrobocia, rozpadu społecznego i tak dalej.

Some of the ideas are strange.

Niektóre ich pomysły bywają dziwne.

These are complaints choirs.

Oto chóry narzekających.

People come together to sing about the things that really bug them.

Ludzie spotykają się, by śpiewać o tym, co naprawdę ich męczy.

(Laughter)

(śmiech)

Others are much more pragmatic: health coaches, learning mentors, job clubs.

Inne są znacznie bardziej pragmatyczne - treningi zdrowotne, nauczanie specjalnie uzdolnionych, kluby pracy.

And some are quite structural, like social impact bonds

A niektóre z nich są całkiem ustrukturyzowane, jak związki oddziaływania społecznego,

where you raise money to invest in diverting teenagers from crime

gdzie zbierane są fundusze na inwestycje w celu odwodzenia młodzieży od przestępczości

or helping old people keep out of hospital,

lub gdzie pomaga się zapobiegać możliwym do uniknięcia hospitalizacjom osób starszych,

and you get paid back according to how successful your projects are.

i gdzie otrzymywane wynagrodzenie zależy od tego, jaki sukces odnoszą dane projekty.

Now, the idea that all of this represents,

Idea, której wszystko to jest wyrazem

I think, is rapidly becoming a common sense

coraz to szybciej staje się czymś na miarę zdrowego rozsądku

and part of how we respond to the crisis,

i częścią naszej reakcji na kryzys,

recognizing the need to invest in innovation for social progress

uznaniem potrzeby inwestowania zarówno w innowacje na rzecz postępu społecznego,

as well as technological progress.

jak i w postęp technologiczny.

There were big health innovation funds

W tym roku wyasygnowano w tym kraju znaczne fundusze

launched earlier this year in this country,

na innnowacje w dziedzinie opieki zdrowotnej,

as well as a public service innovation lab.

jak również na laboratorium innowacji w sektorze usług publicznych.

Across northern Europe, many governments

Rządy wielu krajów Europy Północnej

now have innovation laboratories within them.

posiadają obecnie własne laboratoria innowacji.

And just a few months ago, President Obama

A kilka miesięcy temu, prezydent Obama

launched the Office of Social Innovation in the White House.

powołał do życia Biuro Innowacji Społecznej, działające przy Białym Domu.

And what people are beginning to ask is:

I ludzie zaczynają zadawać sobie pytanie:

Surely, just as we invest in R and D, two, three, four percent,

Pewnie, jeśli w badania i rozwój inwestujemy dwa, trzy, cztery procent

of our GDP, of our economy,

naszego PKB, naszej gospodarki,

what if we put, let's say, one percent of public spending

to co będzie jeśli, powiedzmy, jeden procent wydatków publicznych zainwestujemy,

into social innovation, into elder care, new kinds of education,

w innowacje społeczne, w opiekę nad osobami starszymi, nowe rodzaje edukacji,

new ways of helping the disabled?

nowe sposoby pomocy dla niepełnosprawnych?

Perhaps we'd achieve similar productivity gains in society

Może uda się nam wówczas osiągnąć w społeczeństwie wzrost wydajności

to those we've had in the economy and in technology.

podobny do tego, jaki osiągneliśmy w gospodarce i w dziedzinie technologii.

And if, a generation or two ago, the big challenges

I jeśli dla jednego lub dwóch pokoleń przed nami wielkim wyzwaniem

were ones like getting a man on the moon,

było na przykład wysłanie człowieka na księżyc,

perhaps the challenges we need to set ourselves now

to może teraz wyzwaniami, które powinniśmy sobie postawić

are ones like eliminating child malnutrition, stopping trafficking,

są na przykład eliminacja niedożywienia dzieci lub likwidacja handlu

or one, I think closer to home for America or Europe,

albo, myśląc bardziej lokalnymi, amerykańskimi lub europejskimi kategoriami, pytanie

why don't we set ourselves the goal

dlaczego nie postawiliśmy sobie za cel

of achieving a billion extra years of life for today's citizens.

osiągnięcia dodatkowego miliarda lat życia dla współczesnych obywateli.

Now those are all goals which could be achieved within a decade,

Są to wszystko cele, które można osiągnąć w ciągu jednej dekady,

but only with radical and systematic experiment,

ale jedynie poprzez radykalne i systematyczne eksperymenty,

not just with technologies, but also with lifestyles and culture

nie tylko w zakresie technologii, lecz także w dziedzinie stylów życia i kultury,

and policies and institutions too.

prowadzonych polityk i instytucji.

Now, I want to end by saying a little bit about what I think this means for capitalism.

Teraz chciałbym na koniec powiedzieć trochę o tym, co w mojej opinii, oznacza to dla kapitalizmu.

I think what this is all about, this whole movement

Myślę, że to, o co w tym wszystkim chodzi, cały ten ruch,

which is growing from the margins, remains quite small.

który rozwija się na marginesie, pozostaje nadal dość niewielki.

Nothing like the resources of a CERN or a DARPA or an IBM or a Dupont.

Nie posiada niczego podobnego do zasobów CERN lub DARP lub IBM lub Dupont.

What it's telling us is that capitalism is going to become more social.

Mówi nam jedynie, że kapitalizm ma stać się bardziej społeczny.

It's already immersed in social networks.

Już zdążył zanurzyć się w sieci powiązań społecznych.

It will become more involved in social investment, and social care

Stanie się bardziej zaangażowany w społeczne inwestycje i opiekę społeczną

and in industries where the value comes from what you do with others,

oraz w branżach, w których wartość wynika z tego, co robimy z innymi,

not just from what you sell to them,

a nie tylko z tego, co możemy im sprzedać,

and from relationships as well as from consumption.

i w równym stopniu ze stosunków międzyludzkich, jak i z konsumpcji.

But interestingly too, it implies a future where society learns a few tricks from capitalism

Co ciekawe, oznacza to przyszłość, w której społeczeństwo nauczy się kilku sztuczek od kapitalizmu -

about how you embed the DNA of restless continual innovation

tego jak osadzić w społeczeństwie DNA ciągłej, nieustannej innowacji

into society, trying things out and then growing and scaling the ones that work.

wypróbowując różne metody, a następnie rozwijając i skalując te, które działają.

Now, I think this future will be quite surprising to many people.

Teraz myślę, że taka przyszłość będzie dość zaskakująca dla wielu osób.

In recent years, a lot of intelligent people thought that capitalism had basically won.

W ostatnich latach wielu inteligentnych ludzi myślało, że kapitalizm właściwie wygrał.

History was over

Historia się skończyła

and society would inevitably have to take second place to economy.

i społeczeństwo miało nieuchronnie znaleźć się na drugim miejscu, za gospodarką.

But I've been struck with a parallel in how people often talk about capitalism today

Uderzyło mnie podobieństwo tego, jak ludzie często dziś mówią o kapitalizmie,

and how they talked about the monarchy 200 years ago,

i jak mówili o monarchii 200 lat temu,

just after the French Revolution and the restoration of the monarchy in France.

tuż po Rewolucji Francuskiej i przywrócenia monarchii we Francji.

Then, people said monarchy dominated everywhere

Mówiono wówczas, że monarchia dominuje wszędzie,

because it was rooted in human nature.

ponieważ jest zakorzeniona w naturze człowieka.

We were naturally deferential. We needed hierarchy.

Twierdzono, że jesteśmy ulegli z natury, że potrzebujemy hierarchii.

Just as today, the enthusiasts of unrestrained capitalism

Tak samo jak dziś miłośnicy nieskrępowanego kapitalizmu twierdzą,

say it's rooted in human nature,

że jest on zakorzeniony w ludzkiej naturze,

only now it's individualism, inquisitiveness, and so on.

tylko, że teraz jest to indywidualizm, dociekliwość i tak dalej.

Then monarchy had seen off its big challenger, mass democracy,

Monarchia wówczas pożegnała się ze swoją wielką rywalką, demokracją mas,

which was seen as a well-intentioned but doomed experiment,

która była postrzegana jako pełny dobrych intencji, lecz skazany na przegraną eksperyment.

just as capitalism has seen off socialism.

Tak samo jak kapitalizm pożegnał się z socjalizmem.

Even Fidel Castro now says that the only thing worse

Nawet Fidel Castro mówi teraz, że jedyną rzeczą gorszą

than being exploited by multinational capitalism

niż być eksploatowanym przez wielonarodowy kapitalizm,

is not being exploited by multinational capitalism.

to nie być eksploatowanym przez wielonarodowy kapitalizm,

And whereas then monarchies, palaces and forts dominated every city skyline

I kiedy w czasach monarchii, pałace i zamki dominowały panoramę każdego miasta,

and looked permanent and confident,

swą odwieczną pewnością siebie,

today it's the gleaming towers of the banks which dominate every big city.

dziś panoramę każdego większego miasta dominują lśniące wieżowce banków.

I'm not suggesting the crowds are about to storm the barricades

Ja nie sugeruję tłumom szturmu na barykady

and string up every investment banker from the nearest lamppost,

i powieszenia każdego bankiera inwestycyjnego na najbliższej latarni,

though that might be quite tempting.

choć jest to całkiem kusząca perspektywa.

But I do think we're on the verge of a period when,

Uważam jednak, że stoimy na progu okresu, w którym

just as happened to the monarchy and, interestingly, the military too,

podobnie jak stało się monarchią i co ciekawsze również i z wojskiem,

the central position of finance capital is going to come to an end,

kapitał finansowy straci swoją centralną pozycję

and it's going to steadily move to the sides, the margins of our society,

i zacznie stopniowo przesuwać się w stronę krańcowych, marginesowych obszarów naszego społeczeństwa,

transformed from being a master into a servant,

przekształcając się z pana w sługę,

a servant to the productive economy and of human needs.

w sługę produktywnej gospodarki i ludzkich potrzeb.

And as that happens,

A kiedy to się stanie,

we will remember something very simple and obvious about capitalism,

zapamiętamy o kapitaliźmie coś bardzo prostego i oczywistego,

which is that, unlike what you read in economics textbooks,

to że, w przeciwieństwie do tego, co czytamy w podręcznikach do ekonomii,

it's not a self-sufficient system.

nie jest to system samowystarczalny.

It depends on other systems,

Jest on zależny od innych systemów,

on ecology, on family, on community,

od ekologii, od rodziny, od społeczności

and if these aren't replenished, capitalism suffers too.

i jeśli systemy te nie są uzupełniane, kapitalizm też cierpi.

And our human nature isn't just selfish, it's also compassionate.

A cechą naszej ludzkiej natury jest nie tylko egoizm, lecz także współczucie.

It's not just competitive, it's also caring.

Nie tylko rywalizacja, ale również troska.

Because of the depth of the crisis, I think we are at a moment of choice.

Ze względu na głębokość tego kryzysu, myślę, że znaleźliśmy się w momencie wyboru.

The crisis is almost certainly deepening around us.

Otaczajaca nas recesja prawie z całą pewnością się pogłębia.

It will be worse at the end of this year,

Sytuacja pogorszy się pod koniec tego roku,

quite possibly worse in a year's time than it is today.

jest też całkiem możliwe, iż za rok będzie jeszcze gorzej.

But this is one of those very rare moments

Jest to jeden z tych bardzo rzadkich momentów,

when we have to choose whether we're just pedaling furiously

kiedy mamy do wyboru, czy będziemy tylko zaciekle pedałować,

to get back to where we were a year or two ago,

aby powrócić tam, gdzie byliśmy rok czy dwa lata temu

and a very narrow idea of what the economy is for,

oraz do tego bardzo wąskiego pojęcia do czego służy nam gospodarka,

or whether this is a moment to jump ahead, to reboot

czy też jest to moment, by skoczyć do przodu, "zresetować system"

and to do some of the things we probably should have been doing anyway.

i zrobić kilka rzeczy, które prawdopodobnie i tak powinni byliśmy zrobić.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(aplauz)