Mae Jemison on teaching arts and sciences together

Translator: Son Trinh Reviewer: Thu Ha Tran

What I want to do today is spend some time talking about some stuff

Điều tôi muốn làm hôm nay

là dành một ít thời gian

nói về những thứ đem lại cho tôi

that's giving me a little bit of existential angst,

một chút "cảm giác lo lắng hiện hữu", vì thiếu từ tốt hơn để diễn đạt,

for lack of a better word,

over the past couple of years.

trong vài năm qua.

And basically, these three quotes tell what's going on.

Và về cơ bản, ba câu trích dẫn này

cho biết những gì đang xảy ra.

"When God made the color purple, God was just showing off,"

"Khi Chúa tạo ra màu tím,

Chúa chỉ đang thể hiện thôi.

Alice Walker wrote in "The Color Purple."

Alice Walker viết trong quyển "Sắc Tím"

And Zora Neale Hurston wrote in "Dust Tracks On A Road,"

và Zora Neale Hurston đã viết

trong quyển "Những vệt bụi trên đường":

"Research is a formalized curiosity.

"Nghiên cứu là sự tò mò được hợp thức hóa.

Nó đang châm chọc và soi mói với một mục đích."

It's poking and prying with a purpose."

Và sau đó cuối cùng,

And then finally, when I think about the near future,

khi tôi nghĩ về tương lai gần,

we have this attitude, "Well, whatever happens, happens."

bạn biết đấy, chúng ta có một thái độ,

rồi việc gì đến cũng đến. Đúng không?

Right?

Vì vậy điều này đồng tình với câu nói

So that goes along with the Cheshire Cat saying,

của Chesire Cat.

"If you don't care much where you want to get to,

"Nếu bạn không quan tâm lắm

về việc bạn sẽ đi đâu,

it doesn't much matter which way you go."

bạn đi đường nào cũng không quan trọng."

But I think it does matter which way we go and what road we take,

Nhưng tôi nghĩ là nó quan trọng

việc bạn chọn cách nào, đường nào,

because when I think about design in the near future,

bởi vì khi tôi nghĩ về thiết kế trong tương lai gần,

what I think are the most important issues,

những vấn đề mà tôi nghĩ là quan trọng nhất,

what's really crucial and vital,

điều thực sự quan trọng

is that we need to revitalize the arts and sciences right now,

là chúng ta cần đem lại sức sống mới

cho nghệ thuật và khoa học

ngay bây giờ trong năm 2002.

in 2002.

(Applause)

(Vỗ tay)

Nếu chúng ta mô tả tương lai gần

If we describe the near future as 10, 20, 15 years from now,

là 10, 20, 15 năm sau,

that means that what we do today is going to be critically important,

điều đó nghĩa là việc chúng ta làm hôm nay

sẽ trở nên cực kì quan trọng,

because in the year 2015, in the year 2020, 2025,

bởi vì trong năm 2015, và năm 2020, 2025,

the world our society is going to be building on,

cái thế giới mà xã hội chúng ta sẽ xây dựng trên đó,

the basic knowledge and abstract ideas,

những kiến thức cơ bản và những ý tưởng trừu tượng

the discoveries that we came up with today,

những phát hiện của chúng ta hôm nay

just as all these wonderful things we're hearing about

cũng như tất cả những thứ tuyệt vời

here at the TED conference

mà chúng ta đang nghe tại hội nghị TED,

chúng ta đều cho là hiển nhiên trên thế giới lúc này,

that we take for granted in the world right now,

were really knowledge and ideas that came up

thực sự là những kiến thức và ý tưởng

in the 50s, the 60s and the 70s.

đã xuất hiện từ những năm 50, 60 và 70.

Đó là chất nền mà chúng ta đang khai thác hôm nay

That's the substrate that we're exploiting today.

Whether it's the internet,

dù là internet, kĩ thuật di truyền

genetic engineering, laser scanners,

máy quét laser, tên lửa dẫn đường

guided missiles, fiber optics, high-definition television,

sợi quang học, ti vi phân giải cao

cảm biến, viễn thám từ ngoài không gian

remote sensing from space and the wonderful remote-sensing photos

và những bức ảnh viễn thám tuyệt vời

that we see in 3D weaving, TV programs like Tracker and Enterprise,

mà chúng ta thấy trong "3d weaving",

những chương trình ti vi

như Tracker và Enterprise,

CD-rewrite drives, flat-screen, Alvin Ailey's "Suite Otis,"

ổ đĩa quang viết được, màn hình phẳng

Suite Otis của Alvin Ailey,

or Sarah Jones's "Your Revolution Will Not [Happen] Between These Thighs,"

hay là "Cuộc cách mạng của bạn sẽ không ở giữa những chiếc đùi này"

của Sarah Jones,

which, by the way, was banned by the FCC,

quyển này bị cấm bởi FCC, hay ska.

or ska --

all of these things, without question, almost without exception,

Tất cả những thứ này chắc chắn rằng,

hầu như không có ngoại lệ,

are really based on ideas and abstract and creativity

thực sự được dựa trên những ý tưởng

và sự trừu tượng và tính sáng tạo

from years before.

từ những năm trước đó.

So we have to ask ourselves:

Vì thế, chúng ta phải tự vấn rằng,

What are we contributing to that legacy right now?

chúng ta đang đóng góp gì vào cái di sản ấy ngay lúc này?

And when I think about it,

Và khi tôi đang nghĩ về điều đó,

tôi thật sự lo lắng.

I'm really worried.

To be quite frank, I'm concerned.

Thẳng thắn mà nói, tôi khá lo.

I'm skeptical that we're doing very much of anything.

Tôi hoài nghi việc chúng ta đã làm được nhiều trong một lĩnh vực nào đó.

We're, in a sense,

Trong một nghĩa nào đó, chúng ta đang không làm gì trong tương lai.

failing to act in the future.

We're purposefully, consciously being laggards.

Chúng ta đang trở nên lạc hậu một cách cố tình, có ý thức.

We're lagging behind.

Chúng ta đang tụt hậu.

Frantz Fanon, một bác sĩ tâm lý từ Martinique, nói:

Frantz Fanon, who was a psychiatrist from Martinique, said,

"Each generation must, out of relative obscurity,

"Mỗi thế hệ phải khám phá ra nhiệm vụ của mình,

discover its mission

and fulfill or betray it."

hoàn thành hoặc phản bội nó."

What is our mission? What do we have to do?

Nhiệm vụ của chúng ta là gì?

Chúng ta phải làm gì?

I think our mission is to reconcile, to reintegrate

Tôi nghĩ nhiệm vụ của chúng ta là

dung hòa, tái hòa nhập khoa học và nghệ thuật,

science and the arts,

because right now, there's a schism that exists in popular culture.

bởi vì ngay bây giờ có một sự chia rẽ

đang tồn tại trong văn hóa phổ thông.

People have this idea that science and the arts are really separate;

Bạn biết đấy, chúng ta có ý nghĩ rằng

khoa học và nghệ thuật tách rời nhau.

we think of them as separate and different things.

Chúng ta nghĩ về chúng như những thứ tách biệt và khác nhau,

And this idea was probably introduced centuries ago,

Và ý nghĩ này có lẽ đã xuất hiện

vài thế kỉ trước.

but it's really becoming critical now,

Nhưng giờ nó đang dần trở nên nghiêm trọng

because we're making decisions about our society every day

bởi vì chúng ta đang đưa ra những quyết định

về xã hội của chúng ta mỗi ngày, rằng

that, if we keep thinking that the arts are separate from the sciences,

nếu chúng ta cứ tiếp tục nghĩ rằng nghệ thuật thì tách rời khỏi khoa học,

and we keep thinking it's cute to say,

và nghĩ rằng thật bình thường khi nói,

"I don't understand anything about this one,

"Tôi không hiểu gì về cái này, tôi không hiểu gì về cái đó,"

I don't understand anything about the other one,"

thì chúng ta sẽ gặp vấn đề đấy.

then we're going to have problems.

Tôi không nghĩ là có ai tại đây ở TED nghĩ như vậy.

Now, I know no one here at TED thinks this.

Tất cả chúng ta đều biết rằng chúng có nối kết với nhau,

All of us, we already know that they're very connected.

nhưng tôi sẽ cho bạn biết,

But I'm going to let you know that some folks in the outside world,

một vài người ở thế giới bên ngoài,

tin hay không tùy bạn,

believe it or not, think it's neat when they say,

họ nghĩ là đúng khi nói rằng,

"Scientists and science is not creative.

bạn biết đấy, nhà khoa học và

khoa học thì không có tính sáng tạo.

Maybe scientists are ingenious, but they're not creative."

Có thể các nhà khoa học là thiên tài nhưng họ không có tính sáng tạo

And then we have this tendency,

Và sau đó chúng ta có xu hướng này,

the career counselors and various people say things

những người tư vấn nghề nghiệp, nhiều người nói những thứ như,

like, "Artists are not analytical.

"Họa sĩ thì không có tính phân tích,

They're ingenious, perhaps,

dù có thể họ là thiên tài,

nhưng không có tính phân tích,"

but not analytical."

And when these concepts underlie our teaching

Và khi những khái niệm này làm nền tảng cho việc dạy học

and what we think about the world,

và những gì ta nghĩ về thế giới,

then we have a problem,

thì chúng ta có một vấn đề, bởi vì

because we stymie support for everything.

chúng ta cản trở sự ủng hộ cho mọi thứ.

By accepting this dichotomy,

Bằng cách chấp nhận sự phân đôi này,

whether it's tongue-in-cheek,

dù nó chỉ là lời nói suông,

when we attempt to accommodate it in our world,

khi chúng ta cố chứa chấp nó trong thế giới của mình,

and we try to build our foundation for the world,

và khi chúng ta cố gắng

xây dựng nền tảng cho thế giới,

we're messing up the future,

chúng ta đang làm hỏng tương lai,

because: Who wants to be uncreative?

bởi vì, ai muốn trở thành người thiếu sáng tạo?

Who wants to be illogical?

Ai muốn trở thành người phi logic?

Tài năng sẽ chạy từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác

Talent would run from either of these fields

if you said you had to choose either.

nếu bạn được nói phải chọn một.

Then they'll go to something where they think,

Sau đó, sẽ đến lúc họ nghĩ,

"Tôi có thể vừa sáng tạo

"Well, I can be creative and logical at the same time."

và vừa có logic."

Tôi đã lớn lên trong những năm 60 và tôi sẽ thừa nhận điều đó,

Now, I grew up in the '60s and I'll admit it --

actually, my childhood spanned the '60s,

thực ra, tuổi thơ của tôi trải dài những năm 60,

and I was a wannabe hippie,

và tôi đã là một "híp pi"

and I always resented the fact that I wasn't old enough to be a hippie.

và tôi luôn phẫn nộ với sự thật rằng

tôi không thực sự đủ già

để trở thành một "híp pi".

And I know there are people here, the younger generation,

Và tôi biết có những người ở đây,

thế hệ trẻ hơn những người muốn trở thành "híp pi",

who want to be hippies.

People talk about the '60s all the time.

nhưng lúc nào người ta cũng nói về những năm 60,

And they talk about the anarchy that was there.

và họ nói về sự hỗn loạn ở đó.

But when I think about the '60s,

Nhưng khi tôi nghĩ về những năm 60, cái mà tôi thấy được

what I took away from it was that there was hope for the future.

là có hi vọng cho tương lai.

We thought everyone could participate.

Chúng tôi đã nghĩ mọi người đều có thể tham gia.

There were wonderful, incredible ideas that were always percolating,

Đã có những ý tưởng tuyệt vời, đáng kinh ngạc

luôn lan toả,

and so much of what's cool or hot today

và rất nhiều trong những thứ xuất sắc hoặc nóng hổi hôm nay

is really based on some of those concepts,

được dựa vào một số những khái niệm đó,

whether it's people trying to use the Prime Directive from Star Trek,

dù rằng người ta cố sử dụng Prime Directive từ Star Trek

being involved in things,

can dự vào nhiều thứ, hay một lần nữa

or, again, that three-dimensional weaving and fax machines

rằng dệt ba chiều và

máy fax mà tôi đọc trong quyển

that I read about in my weekly readers

Weekly Reader rằng công nghệ

that the technology and engineering was just getting started.

và kĩ thuật chỉ mới bắt đầu.

But the '60s left me with a problem.

Nhưng những năm 60 để lại cho tôi một vấn đề.

You see, I always assumed I would go into space,

Bạn thấy đó,

tôi luôn cho rằng mình sẽ bước ra ngoài không gian,

because I followed all of this.

bởi vì tôi đi theo tất cả những thứ này,

But I also loved the arts and sciences.

nhưng tôi cũng yêu nghệ thuật và khoa học.

Bạn thấy đó, khi tôi lớn lên như

You see, when I was growing up as a little girl and as a teenager,

một cô gái nhỏ và như một thiếu niên,

I loved designing and making doll clothes

Tôi đã yêu thiết kế và làm quần áo cho chó

và muốn trở thành một nhà thiết kế thời trang.

and wanting to be a fashion designer.

I took art and ceramics.

Tôi đã học lớp hội họa và gốm sứ. Tôi đã yêu nhảy múa.

I loved dance: Lola Falana, Alvin Ailey, Jerome Robbins.

Lola Falana. Alvin Ailey. Jerome Robbins.

And I also avidly followed the Gemini and the Apollo programs.

Và tôi cũng đã theo chương trình Gemini và Apollo

một cách say sưa.

I had science projects and tons of astronomy books.

Tôi đã có những đồ án khoa học

và hàng tấn sách thiên văn.

I took calculus and philosophy.

Tôi đã học giải tích và triết học.

I wondered about infinity and the Big Bang theory.

Tôi tự hỏi về sự vô hạn

và thuyết Big Bang.

And when I was at Stanford, I found myself, my senior year,

Và khi tôi ở Stanford,

vào năm cuối,

chemical engineering major,

tôi học chuyên ngành kĩ sư hóa học,

half the folks thought I was a political science and performing arts major,

mọi người nghĩ rằng tôi học khoa học chính trị

và học chuyên ngành nghệ thuật.

which was sort of true, because I was Black Student Union President,

điều đó có thể do

tôi là Chủ tịch Hội Sinh viên Da đen

and I did major in some other things.

và tôi đã chuyên về vài thứ khác.

And I found myself the last quarter

Và tôi đã tìm thấy chính mình

vào kì học cuối

juggling chemical engineering separation processes,

đang tung hứng các quá trình phân ly kĩ thuật hóa học,

logic classes, nuclear magnetic resonance spectroscopy,

các lớp logic, quang phổ cộng hưởng từ hạt nhân

and also producing and choreographing a dance production.

đồng thời sản xuất và dàn dựng một bài khiêu vũ.

Tôi phải phải lo phần ánh sáng và thiết kế

And I had to do the lighting and the design work,

and I was trying to figure out:

và tôi đang cố tìm hiểu xem,

Do I go to New York City to try to become a professional dancer,

có phải tôi tới New York

để trở thành một vũ công chuyên nghiệp,

or to go to medical school?

hay vào một trường y?

Now, my mother helped me figure that one out.

Bây giờ, mẹ tôi giúp tôi hiểu ra việc đó

(Laughter)

(Tiếng cười)

But when I went into space, I carried a number of things up with me.

Nhưng khi tôi bước vào vũ trụ,

khi tôi vào vũ trụ tôi mang theo nhiều thứ

I carried a poster by Alvin Ailey --

Tôi mang một tấm áp phích bởi Alvin Ailey,

you can figure out now, I love the dance company --

điều mà bạn có thể hiểu ra

vì tôi yêu công ty múa.

Tấm áp phích Alvin Ailey của Judith Jamison

an Alvin Ailey poster of Judith Jamison performing the dance "Cry,"

biểu diễn tiết mục múa 'Khóc",

dedicated to all black women everywhere;

dành cho tất cả phụ nữ da đen khắp mọi nơi.

a Bundu statue, which was from the women's society in Sierra Leone;

Một bước tượng Bundu,

từ Cộng đồng Phụ nữ ở Sierra Leone,

and a certificate for the Chicago Public School students

và một chứng chỉ

cho học sinh trường Chicago để làm việc

to work to improve their science and math.

nâng cao khả năng khoa học và toán của họ.

And folks asked me,

Người ta hỏi tôi,

"Why did you take up what you took up?"

"Sao cô lại mang lên những thứ đó?"

And I had to say,

Và tôi phải nói,

"Because it represents human creativity;

"Bởi vì nó tượng trưng cho sự sáng tạo của con người,

sự sáng tạo đã cho phép chúng ta,

the creativity that allowed us,

that we were required to have to conceive and build and launch

mà chúng ta được yêu cầu phải nhận thức và xây dựng

the space shuttle,

và phóng tàu con thoi,

which springs from the same source as the imagination and analysis

nảy nở từ chính cái nguồn như trí tưởng tượng và phân tích

that it took to carve a Bundu statue,

để khắc bức tượng Bundu.

or the ingenuity it took to design, choreograph and stage "Cry."

Hoặc sự khéo léo cần có để thiết kế,

dàn dựng, và sản xuất "Khóc".

Mỗi thứ trong số chúng

Each one of them are different manifestations, incarnations,

là biểu hiện, hóa thân khác nhau của sự sáng tạo,

of creativity -- avatars of human creativity.

thế thân của sức sáng tạo của con người.

And that's what we have to reconcile in our minds,

Đó là cái mà chúng ta phải dàn xếp trong tâm thức

how these things fit together.

để những điều này khớp với nhau.

The difference between arts and sciences is not analytical versus intuitive.

Sự khác biệt giữa nghệ thuật và khoa học

không là phân tích so với trực giác, đúng không?

Right?

e = m c bình phương đòi hỏi một bước trực giác,

E = mc2 required an intuitive leap,

rồi bạn mới phải

and then you had to do the analysis afterwards.

chứng minh sau đó.

Einstein said, in fact,

Einstein từng nói,

"The most beautiful thing we can experience

"Thứ đẹp nhất mà ta có thể trải nghiệm là sự bí ẩn.

is the mysterious.

It is the source of all true art and science."

Nó là nguồn của mọi nghệ thuật và khoa học đích thực."

Dance requires us to express and want to express

Nhảy đòi hỏi chúng ta phải bày tỏ và muốn bày tỏ

sự hân hoan trong cuộc sống, nhưng sau đó

the jubilation in life,

but then you have to figure out:

bạn phải tìm ra,

chuyển động nào tôi làm để đảm bảo

Exactly what movement do I do

to make sure it comes across correctly?

rằng nó đến chính xác.

The difference between arts and sciences

Sự khác biệt giữa nghệ thuật và khoa học

is also not constructive versus deconstructive.

cũng không phải giữa xây dựng và phá vỡ, phải không?

A lot of people think of the sciences as deconstructive,

Nhiều người nghĩ rằng

khoa học mang tính phá vỡ.

you have to pull things apart.

Bạn phải tách các phần ra.

And yeah, subatomic physics is deconstructive --

Và đúng, vật lý hạ nguyên tử

là giải cấu trúc.

you literally try to tear atoms apart

Bạn tách các nguyên tử ra

to understand what's inside of them.

để xem có gì bên trong chúng.

But sculpture, from what I understand from great sculptors,

Nhưng điêu khắc, từ thứ mà tôi hiểu từ các nhà điêu khắc vĩ đại,

is deconstructive,

cũng là giải cấu trúc,

because you see a piece and you remove what doesn't need to be there.

bởi vì bạn thấy một mảnh

và loại bỏ cái mà không cần thiết.

Biotechnology is constructive.

Công nghệ sinh học mang tính xây dựng.

Orchestral arranging is constructive.

Dàn dựng giàn giao hưởng mang tính xây dựng.

So, in fact, we use constructive and deconstructive techniques

Vì thế thực ra ta sử dụng những kĩ thuât mang tính xây dựng và phá vỡ

in everything.

trong mọi thứ.

The difference between science and the arts

Sự khác biệt giữa khoa học và nghệ thuật

is not that they are different sides of the same coin, even,

không phải là việc chúng là

những mặt khác nhau trên cùng một đồng tiền,

or even different parts of the same continuum,

hay kể cả những thành phần khác nhau

của cùng một tổng thể,

but rather, they're manifestations of the same thing.

mà chúng là những biểu hiện của cùng một thứ.

Different quantum states of an atom?

Những trạng thái lương tử khác nhau của một nguyên tử?

Or maybe if I want to be more 21st century,

Hay có thể, nếu nói cho giống thế kỷ 21 hơn,

I could say that they're different harmonic resonances of a superstring.

tôi có thể nói rằng chúng là những cộng hưởng khác nhau

của một siêu chuỗi.

But we'll leave that alone.

Nhưng ta cứ mặc nó đã. (Tiếng cười)

They spring from the same source.

Chúng nảy nở từ một nguồn.

The arts and sciences are avatars of human creativity.

Nghệ thuật và khoa học là những thế thân của

sự sáng tạo của con người. Nó là nỗ lực của chúng ta

It's our attempt as humans

to build an understanding of the universe, the world around us.

để xây dựng kiến thức

về vũ trụ, thế giới xung quanh chúng ta.

It's our attempt to influence things,

Nó là nỗ lực của chúng ta để gây ảnh hưởng,

the universe internal to ourselves

cái vũ trụ bên trong mỗi chúng ta

and external to us.

và bên ngoài chúng ta.

The sciences, to me, are manifestations of our attempt to express or share

Khoa học, với tôi, là những biểu hiện

của nỗ lực của chúng ta để thể hiện

our understanding, our experience,

hoặc chia sẻ vốn hiểu biết của mình,

kinh nghiệm của mình, để gây ảnh hưởng tới cái vũ trụ

to influence the universe external to ourselves.

bên ngoài chúng ta.

It doesn't rely on us as individuals.

Nó không phụ thuộc vào chúng ta như những cá thể.

It's the universe, as experienced by everyone.

Nó là vũ trụ, được trải nghiệm bởi mọi người.

The arts manifest our desire,

Và nghệ thuật hiện thân

khao khát của chúng ta, nỗ lực của chúng ta để chia sẻ

our attempt to share or influence others

hay ảnh hưởng những người khác thông qua những kinh nghiệm

through experiences that are peculiar to us as individuals.

những thứ lạ thường với chúng ta như những cá thể.

Let me say it again another way:

Để tôi nói lại bằng một cách khác:

science provides an understanding of a universal experience,

khoa học cung cấp hiểu biết

về một kinh nghiệm phổ quát,

and arts provide a universal understanding

còn nghệ thuật cung cấp hiểu biết phổ quát

of a personal experience.

về một kinh nghiệm cá nhân.

That's what we have to think about,

Đó là cái mà chúng ta phải nghĩ về,

that they're all part of us, they're all part of a continuum.

rằng chúng là một phần của chúng ta,

chúng là một phần của một tổng thể.

It's not just the tools, it's not just the sciences,

Nó không chỉ là công cụ,

không chỉ là khoa học, bạn biết đấy,

the mathematics and the numerical stuff and the statistics,

toán học và thứ số học và thống kê,

vì chúng ta đã nghe khá nhiều

because we heard, very much on this stage,

trên sân khấu này, họ nói về nhạc mang tính toán học. Đúng không?

people talked about music being mathematical.

Arts don't just use clay,

Nghệ thuật không chỉ dùng đất sét,

aren't the only ones that use clay, light and sound and movement.

không phải thứ duy nhất dùng đất sét,

ánh sáng và âm thanh và chuyển động.

They use analysis as well.

Chúng cũng sử dụng phân tích.

So people might say,

Vì thế người ta có thể nói,

"Well, I still like that intuitive versus analytical thing,"

tôi vẫn thích cái ý tưởng trực quan so với phân tích,

bởi vì mọi người muốn làm

because everybody wants to do the right brain, left brain thing.

cái thứ não phải, não trái, đúng không?

Chúng ta đều bị kết luận là

We've all been accused of being right-brained or left-brained

thiên về não phải hay trái

vào một thời điểm nào đó,

at some point in time,

tùy vào người mà chúng ta bất đồng. (Tiếng cười)

depending on who we disagreed with.

(Laughter)

You know, people say "intuitive" --

Người ta nói trực giác giống như

that's like you're in touch with nature,

bạn liên lạc với thiên nhiên,

in touch with yourself and relationships;

liên lạc với bản thân và các mối quan hệ.

analytical, you put your mind to work.

Phân tích: bạn đặt trí óc vào công việc,

I'm going to tell you a little secret. You all know this, though.

và tôi sẽ kể cho các bạn một bí mật,

dù các bạn đều biết rồi, nhưng đôi khi người ta

But sometimes people use this analysis idea,

dùng cái ý tưởng phân tích này,

that things are outside of ourselves,

rằng những thứ bên ngoài chúng ta,

to say, this is what we're going to elevate

là cái chúng ta sẽ nâng lên

như là thứ khoa học đích thực, quan trọng nhất, đúng không?

as the true, most important sciences, right?

Then you have artists -- and you all know this is true as well --

Và rồi bạn có các nghệ sĩ,

bạn cũng đều biết là,

artists will say things about scientists

các nghệ sĩ sẽ nói về các nhà khoa học

bởi vì họ nói rằng họ quá cụ thể,

because they say they're too concrete, they're disconnected from the world.

họ không kết nối với thế giới.

But, we've even had that here on stage,

Nhưng chúng ta có ngay cả điều đó trên sân khấu này,

so don't act like you don't know what I'm talking about.

nên đừng làm ra vẻ bạn không biết

tôi đang nói về cái gì. (Tiếng cười)

(Laughter)

We had folks talking about the Flat Earth Society

Chúng ta có những người nói về Trái Đất Phẳng

xã hội và những người xếp hoa,

and flower arrangers,

so there's this whole dichotomy

vì thế, chúng ta tiếp tục mang theo sự phân chia

that we continue to carry along, even when we know better.

kể cả khi chúng ta hiểu biết hơn.

And folks say we need to choose either-or.

Và người ta nói chúng ta cần chọn cái này hoặc cái khác.

Nhưng nó sẽ thật ngu ngốc

But it would really be foolish to choose either one,

khi chỉ chọn một, phải không?

intuitive versus analytical.

Trực giác so với phân tích?

That's a foolish choice.

Đó là một sự chọn lựa ngu ngốc.

It's foolish just like trying to choose between being realistic or idealistic.

Nó ngu ngốc giống như cố chọn giữa

trở nên thực tế hay lý tưởng.

You need both in life.

Bạn cần cả hai trong cuộc sống.

Tại sao mọi người làm việc này?

Why do people do this?

I'm going to quote a molecular biologist, Sydney Brenner,

Tôi sẽ trích lời nhà sinh học phân tử, Sydne Brenner,

who's 70 years old, so he can say this.

người mà phải sống tới 70 tuổi để có thể nói điều này.

He said, "It's always important to distinguish between chastity

Ông nói, "Điều quan trọng là phân biệt

giữa thanh tịnh và bất lực."

and impotence."

Now --

Bây giờ... (Tiếng cười)

(Laughter)

I want to share with you a little equation, OK?

tôi muốn chia sẻ với các bạn

một phương trình nho nhỏ, được chứ?

How does understanding science and the arts fit into our lives

Làm thế nào để hiểu biết về khoa học

và nghệ thuật tương thích với cuộc sống của chúng ta

và cái gì đang xảy ra và những thứ

and what's going on

and the things we're talking about here at the design conference?

mà chúng ta đang nói tới ở đây

tại hội nghị thiết kế này, và đây là

And this is a little thing I came up with:

một điều nho nhỏ tôi đã nghĩ ra,

understanding

hiểu biết và tiềm lực và ý chí của chúng ta

and our resources and our will

khiến chúng ta có những kết quả.

cause us to have outcomes.

Our understanding is our science, our arts, our religion;

Hiểu biết của chúng ta là khoa học, nghệ thuật của chúng ta,

how we see the universe around us;

tôn giáo của chúng ta, là cách ta quan sát vũ trụ

our resources, our money, our labor, our minerals --

tiềm lực, tiền bạc của chúng ta,

lao động, khoáng chất của chúng ta, những thứ đó

those things that are out there in the world we have to work with.

ở ngoài kia trong cái thế giới

But more importantly, there's our will.

mà ta phải làm việc.

Mà quan trọng hơn, là ý chí của chúng ta.

This is our vision,

Đây là tầm nhìn, nguyện vọng của chúng ta

our aspirations of the future, our hopes, our dreams,

về tương lai, hi vọng, ước mơ của chúng ta,

our struggles and our fears.

sự đấu tranh và nỗi sợ của chúng ta.

Our successes and our failures influence what we do with all of those.

Những thành công và thất bại của chúng ta ảnh hưởng đến

việc ta làm với tất cả thứ đó, và với tôi,

And to me, design and engineering, craftsmanship and skilled labor,

thiết kế và công việc kĩ sư, thủ công

và lao động có tay nghề, là tất cả những thứ

are all the things that work on this to have our outcome,

mang lại kết quả cho chúng ta,

which is our human quality of life.

cũng là chất lượng cuộc sống của chúng ta.

Bạn muốn thế giới ở đâu?

Where do we want the world to be?

And guess what?

Và đoán xem?

Regardless of how we look at this,

Dù cho ta nhìn nhận điều này thế nào,

whether we look at arts and sciences as separate or different,

dù ta cho rằng nghệ thuật và khoa học tách biệt hoặc khác nhau

they're both being influenced now and they're both having problems.

thì bây giờ chúng đều đang bị ảnh hưởng

và chúng đều có vấn đề.

I did a project called S.E.E.ing the Future:

Tôi đã làm một đồ án gọi là S.E.E.ing the Future:

Science, Engineering and Education.

Khoa học, Kĩ sư và Giáo dục,

It was looking at how to shed light

tôi đang tìm cách

sử dụng hiệu quả nhất của tài trợ chính phủ.

on the most effective use of government funding.

We got a bunch of scientists in all stages of their careers.

Chúng ta có một nhóm các nhà khoa học ở các giai đoạn

They came to Dartmouth College, where I was teaching.

trong sự nghiệp. Họ đã đến với Cao Đẳng Dartmouth,

nơi tôi đang dạy, và họ đã nói

And they talked about, with theologians and financiers:

với các nhà thần học và các nhà tài chính,

What are some of the issues of public funding

về những vấn đề của công quỹ

for science and engineering research?

cho nghiên cứu khoa học và kĩ thuật.

What's most important about it?

Cái quan trọng nhất về việc đó là gì?

Có vài ý tưởng đã nổi lên mà

There are some ideas that emerged

that I think have really powerful parallels to the arts.

tôi nghĩ có những sự tương đồng mạnh mẽ với nghệ thuật.

The first thing they said was that the circumstances

Điều đầu tiên họ nói là

những hoàn cảnh mà chúng ta tìm ra bản thân mình

that we find ourselves in today in the sciences and engineering

ngày nay trong khoa học và kĩ thuật

that made us world leaders

mà biến chúng ta thành những lãnh đạo thế giới thì rất khác

are very different than the '40s, the '50s, and the '60s and the '70s,

với những năm 40, 50 và 60

và 70 khi chúng ta nổi lên

when we emerged as world leaders,

là những nhà lãnh đạo thế giới, vì chú ta không còn

because we're no longer in competition with fascism,

cạnh tranh với chủ nghĩa phát xít,

with Soviet-style communism.

And by the way, that competition wasn't just military;

chủ nghĩa cộng sản kiểu Xô Viết,

và cuộc cạnh tranh này không những chỉ quân sự,

it included social competition and political competition as well,

nó bao gồm cạnh tranh xã hội

và cả cạnh tranh chính trị nữa,

that allowed us to look at space as one of those platforms

điều đó cho ta nhìn vào không gian

như là một trong những nền tảng đó để chứng minh

to prove that our social system was better.

rằng xã hệ thống xã hội của chúng ta đã từng tốt hơn.

Another thing they talked about was that the infrastructure

Họ còn nói về cơ sở hạ tầng

that supports the sciences

hỗ trợ các ngành khoa học đang trở nên lỗi thời.

is becoming obsolete.

We look at universities and colleges --

Nhìn vào các trường đại học và cao đẳng,

các cao đẳng nhỏ, trung

small, mid-sized community colleges across the country --

xuyên suốt đất nước,

their laboratories are becoming obsolete.

những phòng thí nghiệm của họ đang dần lỗi thời,

And this is where we train most of our science workers

và đây là nơi chúng ta huấn luyện hầu hết các công nhân

and our researchers -- and our teachers, by the way.

khoa học, các nhà nghiên cứu của chúng ta,

và các giáo viên của chúng ta, nhân tiện,

And there's a media that doesn't support the dissemination of any more than

và sau đó có một giới truyền thông

không ủng hộ việc truyền bá gì hơn

the most mundane and inane of information.

ngoài thứ thông tin trần tục và ngớ ngẩn nhất.

There's pseudoscience, crop circles, alien autopsy, haunted houses,

Có giả khoa học, những vòng tròn bí ẩn,

khám nghiệm người ngoài hành tinh, những ngôi nhà ma ám

or disasters.

hay những thảm họa. Và đó là những gì ta thấy.

And that's what we see.

This isn't really the information you need to operate in everyday life

Và đó không thực sự là thông tin

bạn cần trong cuộc sống hàng ngày

and figure out how to participate in this democracy

và tìm ra cách tham gia vào nền dân chủ này

and determine what's going on.

và xác định những gì đang xảy ra.

They also said there's a change in the corporate mentality.

Họ cũng nói rằng có một sự thay đổi

Whereas government money had always been there

trong tâm lý doanh nghiệp.

Trong khi ngân sách chính phủ luôn dành cho

for basic science and engineering research,

nghiên cứu khoa học cơ bản và kĩ thuật.

we also counted on some companies to do some basic research.

Chúng ta cũng trông cậy vào vài công ty để thực hiện

vài nghiên cứu đơn giản, nhưng thực tế là

But what's happened now is companies put more energy

là các công ty đang dồn sức vào

into short-term product development

phát triển sản phẩm ngắn hạn

than they do in basic engineering and science research.

hơn là nghiên cứu kĩ thuật cơ bản

và khoa học.

And education is not keeping up.

Và giáo dục thì không bắt kịp.

In K through 12, people are taking out wet labs.

Ở bậc học K-12, người ta đang loại bỏ

những phòng thí nghiệm sinh hóa.

They think if we put a computer in the room,

it's going to take the place of actually mixing the acids

Họ nghĩ một cái máy vi tính

sẽ thay thế được việc trộn axít,

or growing the potatoes.

hay trồng các củ khoai tây.

And government funding is decreasing in spending,

Và tài trợ chính phủ đang giảm dần

and then they're saying, let's have corporations take over,

trong chi tiêu và rồi họ nói,

hãy để các tập đoàn tiếp quản,

and that's not true.

và điều đó không đúng. Tài trợ chính phủ

Government funding should at least do things

ít nhất nên làm những thứ như nhận ra

like recognize cost benefits of basic science and engineering research.

hiệu ích của nghiên cứu khoa học

cơ bản và kĩ thuật. Chúng ta phải biết

We have to know that we have a responsibility as global citizens

rằng chúng ta có một trách nhiệm

là công dân toàn cầu trong thế giới này.

in this world.

We have to look at the education of humans.

Chúng ta phải nhìn vào giáo dục của con người.

We need to build our resources today to make sure that they're trained

Chúng ta cần xây dựng những nguồn lực hôm nay

để chắc chắn rằng họ được rèn luyện

so they understand the importance of these things.

để hiểu tầm quan trọng của chúng

And we have to support the vitality of science.

và chúng ta phải ủng hộ

sức sống của khoa học, và điều đó không có nghĩa là

That doesn't mean that everything has to have one thing that's going to go on,

mọi thứ phải có một thứ gì đó

or that we know exactly what's going to be the outcome of it,

sẽ tiếp tục, hay chúng ta biết

chính xác cái gì sẽ là kết quả của nó,

but that we support the vitality and the intellectual curiosity

mà chúng ta ủng hộ sức sống và

that goes along [with it].

sự tò mò hữu trí tuệ đi kèm,

và nếu nghĩ về những điều tương đồng với nghệ thuật,

And if you think about those parallels to the arts --

the competition with the Bolshoi Ballet spurred

cuộc thi với Bolshoi Ballet

the Joffrey and the New York City Ballet to become better.

thúc đẩy Joffrey và New York City Ballet

trở nên tốt hơn.

Infrastructure, museums, theaters, movie houses across the country

Cơ sở hạ tầng viện bảo tàng, nhà hát, rạp chiếu phim trên khắp đất nước

đang dần biến mất.

are disappearing.

We have more television stations with less to watch,

Chúng ta có thêm trạm thu truyền hình với ít thứ để xem hơn,

we have more money spent on rewrites

chúng ta có nhiều tiền để chi vào

to get old television programs

việc viết lại để đưa các chương trình truyền hình cũ

in the movies.

lên phim ảnh.

We have corporate funding now that,

Bây giờ chúng ta có tài trợ của các công ty,

when it goes to support the arts,

mà khi nói đến hỗ trợ nghệ thuật,

it almost requires that the product be part of the picture

hầu hết yêu cầu sản phẩm

trở thành một phần của bức tranh mà người họa sĩ vẽ,

that the artist draws.

và chúng ta có các sân vận động được đặt tên lặp đi lặp lại

We have stadiums that are named over and over again by corporations.

In Houston, we're trying to figure out what to do with that Enron Stadium thing.

bởi các tập đoàn.

Ở Houston, chúng ta đang cố hình dung

phải làm gì với cái sân Enron Stadium.

(Laughter)

Fine arts and education in the schools is disappearing,

(Tiếng cười) Và mĩ thuật và giáo dục

ở trường đang dần biến mất, và chúng ta có

And we have a government that seems like it's gutting the NEA

một chính quyền dường như nó đang làm thất vọng

NEA và những chương trình khác,

and other programs.

So we have to really stop and think:

vì thế chúng ta phải thực sự dừng lại và nghĩ,

What are we trying to do with the sciences and the arts?

chúng ta đang cố làm gì

với khoa học và nghệ thuật?

There's a need to revitalize them.

Hồi sinh chúng là cần thiết.

We have to pay attention to it.

Chúng ta phải để ý đến điều đó. Tôi chỉ muốn

I just want to tell you quickly what I'm doing --

kể với bạn nhanh chóng cái tôi đang làm.

(Applause)

(Vỗ tay)

I want to tell you what I've been doing a little bit since ...

Tôi muốn kể với bạn cái tôi đã và đang làm

một chút bởi vì tôi cảm thấy điều này cần

I feel this need to sort of integrate some of the ideas

đại loại tích hợp một số ý tưởng

that I've had and run across over time.

mà tôi đã có hoặc tình cờ tìm thấy trong khoảng thời gian.

One of the things that I found out is that there's a need to repair

Một trong những điều mà tôi tìm ra

là cần phải sửa

the dichotomy between the mind and body as well.

sự phân chia giữa tâm trí và cơ thể.

My mother always told me, you have to be observant,

Mẹ tôi luôn nói,

con phải biết quan sát, xem điều gì

know what's going on in your mind and your body.

đang xảy ra trong tâm trí và cơ thể con,

And as a dancer, I had this tremendous faith in my ability to know my body,

và là một vũ công tôi đã có

niềm tin to lớn vào khả năng biết cơ thể mình,

just as I knew how to sense colors.

cũng như tôi biết cách cảm nhận màu sắc.

Then I went to medical school,

Rồi tôi học trường y,

and I was supposed to just go on what the machine said about bodies.

và tôi lẽ ra phải tuân theo

những gì máy móc nói về cơ thể.

You know, you would ask patients questions and some people would tell you,

Bạn biết đấy, bạn sẽ hỏi bệnh nhân

và vài người sẽ nói,

"Don't listen to what the patient said."

"Đừng, đừng, đừng nghe những gì bệnh nhân nói."

We know that patients know and understand their bodies better,

Chúng ta biết rằng bệnh nhân

biết và hiểu về cơ thể của họ hơn,

but these days we're trying to divorce them from that idea.

nhưng ngày nay chúng ta đang cố chia rẽ họ với cái ý tưởng đó.

We have to reconcile the patient's knowledge of their body

Chúng ta phải dung hòa

kiến thức của bệnh nhân về cơ thể của họ

with physicians' measurements.

với các phép đo của bác sĩ.

We had someone talk about measuring emotions

Chúng ta đã có vài người nói về

đo lường cảm xúc và khiến những cái máy

and getting machines to figure out what to keep us from acting crazy.

hình dung ra cái để khiến chúng ta

không hành động điên rồ. Đúng không?

No, we shouldn't measure.

Không, chúng ta không nên đo,

We shouldn't use machines to measure road rage

không nên dùng những cái máy

để đo chứng "điên đường" và

and then do something to keep us from engaging in it.

làm gì đó để ngăn chặn việc đó.

Maybe we can have machines help us to recognize that we have road rage,

Có thể chúng ta nên có những cỗ máy giúp phát hiện bệnh "điên đường"

and then we need to know how to control that without the machines.

rồi chúng ta cần biết cách kiểm soát nó

mà không cần máy móc.

We even need to be able to recognize that without the machines.

Chúng ta thậm chí cần có khả năng nhận ra điều đó

mà không cần máy móc.

What I'm very concerned about is:

Điều tôi rất quan tâm tới là

How do we bolster our self-awareness as humans, as biological organisms?

làm thế nào để chúng ta tăng cường sự tự nhận thức của chính mình

như là những con người, những cơ thể sinh học?

Michael Moschen spoke of having to teach

Michael Moschen đã nói về việc phải dạy

and learn how to feel with my eyes, to see with my hands.

và học cách để cảm nhận với con mắt,

để thấy với bàn tay của mình.

We have all kinds of possibilities to use our senses by,

Chúng ta có thể sử dụng các giác quan

bằng mọi loại khả năng, và đó là

and that's what we have to do.

điều chúng ta phải làm.

That's what I want to do --

Đó là điều tôi muốn làm, cố sử dụng

to try to use bioinstrumentation, those kind of things,

các công cụ về dữ liệu sinh lý, những loại như vậy

to help our senses in what we do.

để giúp các giác quan của chúng ta trong việc chúng ta làm,

That's the work I've been doing now,

và đó là việc tôi đang làm bây giờ tại

as a company called BioSentient Corporation.

tập đoàn BioSentient.

I figured I'd have to do that ad, because I'm an entrepreneur,

Tôi nghĩ tôi phải làm quảng cáo đó, vì

tôi là một nhà doanh nghiệp, vì nhà doanh nghiệp

and "entrepreneur" says "somebody who does what they want to do,

nói rằng ai đó làm điều

họ muốn vì họ không phá sản

because they're not broke enough that they have to get a real job."

đủ để họ phải có một công việc thực sự.

(Laughter)

(Tiếng cười) Nhưng đó là công việc tôi đang làm

But that's the work I'm doing, BioSentient Corporation,

với tập đoàn BioSentient, cố gắng hình dung

trying to figure out: How do we integrate these things?

chúng ta tích hợp những điều này thế nào?

Let me finish by saying that my personal design issue for the future

Để tôi kết thúc bằng việc nói rằng

vấn đề thiết kế cho tương lai của cá nhân tôi

is really about integrating;

thực sự là về tích hợp, nghĩ về

to think about that intuitive and that analytical.

thứ trực quan và phân tích đó.

The arts and sciences are not separate.

Nghệ thuật và khoa học không tách biệt.

High school physics lesson before you leave:

Tiết học vật lý trung học trước khi các bạn ra về.

high school physics teacher used to hold up a ball.

Giáo viên vật lý trung học đã từng cầm một trái banh.

She would say, "This ball has potential energy.

Cô sẽ nói trái banh này

có thế năng, nhưng không có gì

But nothing will happen to it, it can't do any work,

sẽ xảy ra với nó, nó không thể sinh công

until I drop it and it changes states."

cho tới khi tôi thả rơi nó và nó thay đổi trạng thái.

I like to think of ideas as potential energy.

Tôi thích nghĩ về những ý tưởng như thế năng.

They're really wonderful,

Chúng thực sự tuyệt vời, nhưng không có gì

but nothing will happen until we risk putting them into action.

sẽ xảy ra tới khi chúng ta mạo hiểm

thực hiện nó.

This conference is filled with wonderful ideas.

Buổi hội nghị này chứa đầy

những ý tưởng tuyệt vời.

We're going to share lots of things with people.

Chúng ta sẽ chia sẻ nhiều thứ

But nothing's going to happen

với mọi người, nhưng chẳng có gì sẽ xảy ra

until we risk putting those ideas into action.

cho tới khi chúng ta mạo hiểm thực hiện những ý tưởng đó.

We need to revitalize the arts and sciences today.

Chúng ta cần khôi phục nghệ thuật và khoa học ngày nay

We need to take responsibility for the future.

chúng ta cần chịu trách nhiệm cho tương lai

Chúng ta không thể lẩn trốn phía sau nói rằng

We can't hide behind saying it's just for company profits,

nó chỉ cho lợi nhuận công ty,

or it's just a business,

hoặc nó chỉ là một vụ kinh doanh, hoặc tôi là một hoạ sĩ

or I'm an artist or an academician.

hoặc một hội viên hàn lâm viện.

Here's how you judge what you're doing:

Đây là cách bạn đánh giá cái bạn đang làm.

I talked about that balance between intuitive, analytical.

Tôi đã nói về sự cân bằng giữa

trực quan và phân tích.

Fran Lebonwitz, nhà phê bình yêu thích của tôi,

Fran Lebowitz, my favorite cynic,

said, "The three questions of greatest concern ..." --

cô ấy đã nói về ba câu hỏi

của mối quan tâm lớn nhất,

now I'm going to add on to design --

"... are: Is it attractive?"

giờ tôi sẽ thêm vào thiết kế, là

"Nó có hấp dẫn không?"

That's the intuitive.

Đó là trực quan.

"Is it amusing?" -- the analytical,

"Nó có vui không?" Sự phân tích.

and, "Does it know its place?" -- the balance.

"Và nó có biết vị thế của mình không?"

Thank you very much.

Sự cân bằng. Cảm ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)