Mae Jemison on teaching arts and sciences together

Tłumaczenie: Capa Girl Korekta: Joanna Zając

What I want to do today is spend some time talking about some stuff

Opowiem dziś o czymś,

co od ostatnich kilku lat

that's giving me a little bit of existential angst,

napawa mnie egzystencjalnym lękiem,

napawa mnie egzystencjalnym lękiem,

for lack of a better word,

over the past couple of years.

z braku lepszego określenia.

And basically, these three quotes tell what's going on.

Wyjaśnią to lepiej te trzy cytaty.

Wyjaśnią to lepiej te trzy cytaty.

"When God made the color purple, God was just showing off,"

"Stwarzając purpurę,

Bóg się tylko popisywał" - Alice Walker, "Kolor purpury".

Alice Walker wrote in "The Color Purple."

Bóg się tylko popisywał" - Alice Walker, "Kolor purpury".

And Zora Neale Hurston wrote in "Dust Tracks On A Road,"

Zora Neale Hurston w "Dust Tracks on a Road" pisze:

Zora Neale Hurston w "Dust Tracks on a Road" pisze:

"Research is a formalized curiosity.

"Badanie to sformalizowana ciekawość,

wścibianie nosa z określonym celem".

It's poking and prying with a purpose."

wścibianie nosa z określonym celem".

And then finally, when I think about the near future,

Ostatni dotyczy najbliższej przyszłości.

we have this attitude, "Well, whatever happens, happens."

Ostatni dotyczy najbliższej przyszłości.

Mawiamy często: "Niech się dzieje, co chce".

Right?

Kot z Alicji w Krainie Czarów mawiał:

So that goes along with the Cheshire Cat saying,

"Jeśli nie obchodzi cię, dokąd zmierzasz,

"If you don't care much where you want to get to,

"Jeśli nie obchodzi cię, dokąd zmierzasz,

it doesn't much matter which way you go."

to nieważne też, którędy podążasz".

But I think it does matter which way we go and what road we take,

Sądzę, że ważne jest,

dokąd idziemy i jak dążymy do celu.

because when I think about design in the near future,

W kwestii przyszłości designu

W kwestii przyszłości designu

what I think are the most important issues,

najważniejszym zadaniem jest

what's really crucial and vital,

ożywienie sztuki i nauki,

is that we need to revitalize the arts and sciences right now,

ożywienie sztuki i nauki,

już teraz, w 2002 roku.

in 2002.

(Oklaski)

(Applause)

Jeśli przez najbliższą przyszłość

If we describe the near future as 10, 20, 15 years from now,

rozumiemy okres za 10-20 lat,

wszystko, co zrobimy teraz,

that means that what we do today is going to be critically important,

będzie niezmiernie ważne.

because in the year 2015, in the year 2020, 2025,

W roku 2015, 2020, 2025,

W roku 2015, 2020, 2025,

the world our society is going to be building on,

podstawą codziennego świata

będą dzisiejsza wiedza, idee i odkrycia.

the basic knowledge and abstract ideas,

będą dzisiejsza wiedza, idee i odkrycia.

the discoveries that we came up with today,

Tak jak te wszystkie cuda,

just as all these wonderful things we're hearing about

o których słyszymy na TED,

here at the TED conference

dziś dla nas oczywiste,

that we take for granted in the world right now,

opierają się na wiedzy i ideach

were really knowledge and ideas that came up

opierają się na wiedzy i ideach

z lat '50, '60 i '70.

in the 50s, the 60s and the 70s.

To nasz "surowiec",

That's the substrate that we're exploiting today.

Whether it's the internet,

czyli Internet, inżynieria genetyczna,

genetic engineering, laser scanners,

lasery, pociski kierowane,

guided missiles, fiber optics, high-definition television,

światłowody, telewizja HD,

teledetekcja z orbity,

remote sensing from space and the wonderful remote-sensing photos

piękne zdjęcia satelitarne,

piękne zdjęcia satelitarne,

that we see in 3D weaving, TV programs like Tracker and Enterprise,

tkaniny 3D, programy jak Tracker czy Enterprise,

nagrywarki CD,

CD-rewrite drives, flat-screen, Alvin Ailey's "Suite Otis,"

płaskie telewizory, spektakle muzyczne,

albo piosenka "Your Revolution" Sarah Jones,

or Sarah Jones's "Your Revolution Will Not [Happen] Between These Thighs,"

albo piosenka "Your Revolution" Sarah Jones,

which, by the way, was banned by the FCC,

nawiasem mówiąc zabroniona przez FCC, albo ska.

or ska --

Wszystkie, prawie bez wyjątku,

all of these things, without question, almost without exception,

Wszystkie, prawie bez wyjątku,

oparte są na pomysłach,

are really based on ideas and abstract and creativity

abstraktach i twórczości sprzed wielu lat.

abstraktach i twórczości sprzed wielu lat.

from years before.

So we have to ask ourselves:

Musimy zastanowić się,

What are we contributing to that legacy right now?

co dokładamy do tej spuścizny?

Szczerze mówiąc, ta kwestia naprawdę mnie niepokoi.

And when I think about it,

Szczerze mówiąc, ta kwestia naprawdę mnie niepokoi.

I'm really worried.

To be quite frank, I'm concerned.

Wątpię, żebyśmy się do tego przykładali.

I'm skeptical that we're doing very much of anything.

Wątpię, żebyśmy się do tego przykładali.

We're, in a sense,

W zasadzie nie robimy niczego dla przyszłości.

failing to act in the future.

W zasadzie nie robimy niczego dla przyszłości.

We're purposefully, consciously being laggards.

Świadomie i celowo zostajemy w tyle.

Świadomie i celowo zostajemy w tyle.

We're lagging behind.

Frantz Fanon, psychiatra z Martyniki, powiedział:

Frantz Fanon, who was a psychiatrist from Martinique, said,

Frantz Fanon, psychiatra z Martyniki, powiedział:

"Each generation must, out of relative obscurity,

"Każde pokolenie musi z niejasności

wynieść swe powołanie i spełnić je lub zdradzić".

discover its mission

and fulfill or betray it."

Co jest naszym zadaniem?

What is our mission? What do we have to do?

Co jest naszym zadaniem?

I think our mission is to reconcile, to reintegrate

Sądzę, że pogodzenie i ponowna integracja nauki ze sztuką.

Sądzę, że pogodzenie i ponowna integracja nauki ze sztuką.

science and the arts,

because right now, there's a schism that exists in popular culture.

Obecnie w kulturze popularnej jest między nimi rozłam.

Obecnie w kulturze popularnej jest między nimi rozłam.

People have this idea that science and the arts are really separate;

Panuje przeświadczenie,

że nauka i sztuka są zupełnie niezależne,

we think of them as separate and different things.

że to dwie różne rzeczy.

And this idea was probably introduced centuries ago,

Pomysł połączenia ich pojawił się pewnie setki lat temu,

Pomysł połączenia ich pojawił się pewnie setki lat temu,

but it's really becoming critical now,

ale teraz to ogromnie ważna kwestia.

Podejmując kolejne decyzje

because we're making decisions about our society every day

dotyczące społeczeństwa,

that, if we keep thinking that the arts are separate from the sciences,

jeśli będziemy dalej sądzić,

że sztuka i nauka są sobie obce

i mówić beztrosko:

and we keep thinking it's cute to say,

"Ja tego nie rozumiem".

"I don't understand anything about this one,

"Nie rozumiem zupełnie tego drugiego"...

I don't understand anything about the other one,"

znajdziemy się w tarapatach.

then we're going to have problems.

Na TED nikt tak nie uważa.

Now, I know no one here at TED thinks this.

Wszyscy świetnie wiemy,

All of us, we already know that they're very connected.

że te dziedziny są powiązane.

But I'm going to let you know that some folks in the outside world,

Jednak są na świecie ludzie,

choć trudno w to uwierzyć,

believe it or not, think it's neat when they say,

którzy z przekonaniem mówią:

"Scientists and science is not creative.

"W nauce nie ma kreatywności,

"W nauce nie ma kreatywności,

Maybe scientists are ingenious, but they're not creative."

najwyżej pomysłowość".

And then we have this tendency,

Jest też inna tendencja.

the career counselors and various people say things

Doradcy zawodowi mówią:

like, "Artists are not analytical.

"Artyści nie myślą analitycznie.

Może są pomysłowi,

They're ingenious, perhaps,

ale nie analityczni".

but not analytical."

And when these concepts underlie our teaching

Jeśli takie rozumowanie jest podstawą naszej edukacji

and what we think about the world,

Jeśli takie rozumowanie jest podstawą naszej edukacji

then we have a problem,

to mamy problem,

because we stymie support for everything.

bo niweczymy nim rozwój.

By accepting this dichotomy,

Akceptując tę dychotomię,

whether it's tongue-in-cheek,

nawet tylko w żartach,

when we attempt to accommodate it in our world,

sami wdrażamy ją w życie,

and we try to build our foundation for the world,

budujemy takie podstawy świata

we're messing up the future,

i niszczymy przyszłość.

because: Who wants to be uncreative?

Kto chce być niekreatywny?

Kto chce być nielogiczny?

Who wants to be illogical?

W ten sposób odstraszamy

Talent would run from either of these fields

od obu dziedzin.

if you said you had to choose either.

Then they'll go to something where they think,

Chętniej wybierze się coś,

co pozwoli uważać się za osobę

"Well, I can be creative and logical at the same time."

twórczą i logiczną.

Now, I grew up in the '60s and I'll admit it --

Dorastałam w latach '60.

actually, my childhood spanned the '60s,

To czas mojego dzieciństwa,

and I was a wannabe hippie,

chciałam być wtedy hipiską,

and I always resented the fact that I wasn't old enough to be a hippie.

niestety jednak

byłam na to po prostu za młoda.

And I know there are people here, the younger generation,

Podobne pragnienie ma dzisiejsza młodzież.

Podobne pragnienie ma dzisiejsza młodzież.

who want to be hippies.

Ciągle rozmawia się o tamtych czasach,

People talk about the '60s all the time.

mówi się o ówczesnej anarchii.

And they talk about the anarchy that was there.

Z tamtych lat pamiętam jednak przeświadczenie,

But when I think about the '60s,

Z tamtych lat pamiętam jednak przeświadczenie,

what I took away from it was that there was hope for the future.

że jest nadzieja na przyszłość,

We thought everyone could participate.

że każdy może pomóc.

There were wonderful, incredible ideas that were always percolating,

Krążyły wtedy piękne idee.

Krążyły wtedy piękne idee.

Wiele z tego, co uważamy dziś za modne

and so much of what's cool or hot today

opiera się właśnie na nich.

is really based on some of those concepts,

Na przykład stosowanie w praktyce Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,

whether it's people trying to use the Prime Directive from Star Trek,

Na przykład stosowanie w praktyce Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,

being involved in things,

Na przykład stosowanie w praktyce Pierwszej Dyrektywy ze Star Trek,

or, again, that three-dimensional weaving and fax machines

tkaniny przestrzenne,

faksy, o których czytałam już w dzieciństwie,

that I read about in my weekly readers

faksy, o których czytałam już w dzieciństwie,

that the technology and engineering was just getting started.

gdy dopiero je wymyślono.

But the '60s left me with a problem.

Ale lata '60 przyniosły też problem.

You see, I always assumed I would go into space,

Zawsze sądziłam, że polecę w kosmos,

Zawsze sądziłam, że polecę w kosmos,

because I followed all of this.

interesowała mnie astronautyka.

But I also loved the arts and sciences.

Ale uwielbiałam też naukę i sztukę.

You see, when I was growing up as a little girl and as a teenager,

Jako dziewczynka

I loved designing and making doll clothes

uwielbiałam szyć ubranka dla lalek,

chciałam być projektantką.

and wanting to be a fashion designer.

I took art and ceramics.

Uczyłam się plastyki, ceramiki, kochałam taniec.

I loved dance: Lola Falana, Alvin Ailey, Jerome Robbins.

Lola Falana, Alvin Ailey, Jerome Robbins.

Byłam też na bieżąco z programami Gemini i Apollo.

And I also avidly followed the Gemini and the Apollo programs.

Byłam też na bieżąco z programami Gemini i Apollo.

I had science projects and tons of astronomy books.

Miałam tony książek astronomicznych,

uczyłam się analizy matematycznej i filozofii,

I took calculus and philosophy.

zastanawiałam się nad nieskończonością

I wondered about infinity and the Big Bang theory.

i Wielkim Wybuchem.

Kiedy studiowałam na Stanfordzie,

And when I was at Stanford, I found myself, my senior year,

moim głównym kierunkiem

chemical engineering major,

była inżynieria chemiczna,

half the folks thought I was a political science and performing arts major,

ale ludzie myśleli, że studiuję politykę i sztuki sceniczne,

ponieważ udzielałam się

which was sort of true, because I was Black Student Union President,

jako przewodniczący Związku Czarnych Studentów

and I did major in some other things.

i studiowałam parę innych kierunków.

And I found myself the last quarter

Pod koniec studiów musiałam pogodzić

juggling chemical engineering separation processes,

zajęcia z inżynierii chemicznej,

logic classes, nuclear magnetic resonance spectroscopy,

logiki, spektroskopii NMR,

oraz rolę producentki i choreografki

and also producing and choreographing a dance production.

oraz rolę producentki i choreografki

przedstawienia tanecznego.

And I had to do the lighting and the design work,

Zajmowałam się też oświetleniem i dekoracjami.

and I was trying to figure out:

Rozważałam, czy przenieść się do Nowego Jorku

Do I go to New York City to try to become a professional dancer,

i rozpocząć karierę tancerki,

czy studiować medycynę?

or to go to medical school?

Now, my mother helped me figure that one out.

Stanowczej odpowiedzi udzieliła mi mama. (Śmiech)

(Laughter)

Stanowczej odpowiedzi udzieliła mi mama. (Śmiech)

But when I went into space, I carried a number of things up with me.

Ale kiedy poleciałam w kosmos,

wzięłam ze sobą kilka przedmiotów.

I carried a poster by Alvin Ailey --

Plakat Alvina Aileya,

you can figure out now, I love the dance company --

uwielbiam jego zespół taneczny,

uwielbiam jego zespół taneczny,

an Alvin Ailey poster of Judith Jamison performing the dance "Cry,"

plakat z Judith Jamison w tańcu "Cry",

dedicated to all black women everywhere;

zadedykowanym wszystkim czarnym kobietom,

a Bundu statue, which was from the women's society in Sierra Leone;

figurkę Bundu

z Towarzystwa Kobiet z Sierra Leone,

and a certificate for the Chicago Public School students

z Towarzystwa Kobiet z Sierra Leone,

oraz umowę z uczniami szkół w Chicago,

to work to improve their science and math.

gdzie obiecują pracować nad matematyką

And folks asked me,

i przedmiotami ścisłymi.

"Why did you take up what you took up?"

Czasem jestem pytana, czemu zabrałam właśnie to.

Czasem jestem pytana, czemu zabrałam właśnie to.

And I had to say,

"Because it represents human creativity;

Ponieważ reprezentują ludzką kreatywność.

Rzecz niezbędną,

the creativity that allowed us,

żeby wyobrazić sobie, zbudować

that we were required to have to conceive and build and launch

i wystrzelić w kosmos prom kosmiczny.

the space shuttle,

W oparciu o tę samą wyobraźnię i logikę,

which springs from the same source as the imagination and analysis

co te potrzebne do wyrzeźbienia posążka Bundu,

that it took to carve a Bundu statue,

czy pomysłowość, niezbędną w tworzeniu

or the ingenuity it took to design, choreograph and stage "Cry."

choreografii tańca "Cry".

To wszystko przykłady

Each one of them are different manifestations, incarnations,

uzewnętrznienia kreatywności.

of creativity -- avatars of human creativity.

Przejawy ludzkiej kreatywności.

Musimy nauczyć się dostrzegać,

And that's what we have to reconcile in our minds,

jak wszystko jest ze sobą powiązane.

how these things fit together.

The difference between arts and sciences is not analytical versus intuitive.

Różnica między nauką i sztuką

to nie: "intuicja - logika". Prawda?

Right?

E=mc² wymagało

E = mc2 required an intuitive leap,

intuicyjnego skoku w myśleniu,

and then you had to do the analysis afterwards.

dopiero potem poparto je analizą.

Sam Einstein powiedział:

Einstein said, in fact,

"The most beautiful thing we can experience

"Najpiękniejszym, czego doświadczamy, jest tajemnica.

is the mysterious.

To źródło prawdziwej sztuki i nauki".

It is the source of all true art and science."

Taniec wymaga od nas

Dance requires us to express and want to express

wyrażenia radości życia,

the jubilation in life,

wyrażenia radości życia,

but then you have to figure out:

a potem analizujemy odpowiednie ruchy,

Exactly what movement do I do

to make sure it comes across correctly?

by właściwie wyrazić przekaz.

Różnica pomiędzy nauką i sztuką

The difference between arts and sciences

is also not constructive versus deconstructive.

to nie: "konstrukcja - dekonstrukcja". Prawda?

to nie: "konstrukcja - dekonstrukcja". Prawda?

A lot of people think of the sciences as deconstructive,

Powszechny jest pogląd, że nauka

to rozkładanie na części pierwsze.

you have to pull things apart.

And yeah, subatomic physics is deconstructive --

W fizyce cząstek elementarnych

dosłownie rozrywa się atomy,

you literally try to tear atoms apart

żeby zrozumieć, co mają w środku.

to understand what's inside of them.

Ale, jak mówią wielcy rzeźbiarze,

But sculpture, from what I understand from great sculptors,

Ale, jak mówią wielcy rzeźbiarze,

rzeźbiarstwo też jest dekonstrukcyjne.

is deconstructive,

rzeźbiarstwo też jest dekonstrukcyjne.

because you see a piece and you remove what doesn't need to be there.

Widzimy dzieło i usuwamy zbędne części.

Biotechnology is constructive.

Biotechnologia opiera się na konstrukcji,

podobnie jak aranżacja orkiestrowa.

Orchestral arranging is constructive.

We wszystkim konstruujemy

So, in fact, we use constructive and deconstructive techniques

i dekonstruujemy.

in everything.

Różnica między nauką i sztuką

The difference between science and the arts

nie polega na tym,

is not that they are different sides of the same coin, even,

że są to dwie strony medalu,

czy częściami jednego kontinuum.

or even different parts of the same continuum,

czy częściami jednego kontinuum.

but rather, they're manifestations of the same thing.

To raczej manifestacje tego samego.

Different quantum states of an atom?

Jak różne stany kwantowe.

Dziś powiedziałoby się,

Or maybe if I want to be more 21st century,

że to różne drgania harmoniczne superstruny.

I could say that they're different harmonic resonances of a superstring.

że to różne drgania harmoniczne superstruny.

But we'll leave that alone.

Ale mniejsza z tym. (Śmiech)

They spring from the same source.

Mają to samo źródło.

The arts and sciences are avatars of human creativity.

Sztuka i nauka to przejawy

ludzkiej kreatywności,

It's our attempt as humans

są próbą zrozumienia wszechświata.

to build an understanding of the universe, the world around us.

są próbą zrozumienia wszechświata.

It's our attempt to influence things,

To próba wywierania wpływu

na nasz wszechświat wewnętrzny

the universe internal to ourselves

i zewnętrzny.

and external to us.

The sciences, to me, are manifestations of our attempt to express or share

Nauki ścisłe

to manifestacja naszych starań,

by wyrazić lub podzielić się z innymi

our understanding, our experience,

naszym pojmowaniem, doświadczeniem

to influence the universe external to ourselves.

i oddziaływaniem na świat zewnętrzny,

It doesn't rely on us as individuals.

który nie jest zależny od jednostek.

To wszechświat, którego doświadczamy wszyscy.

It's the universe, as experienced by everyone.

To wszechświat, którego doświadczamy wszyscy.

The arts manifest our desire,

Sztuka to nasze pragnienie

our attempt to share or influence others

dzielenia się i wpływania na innych

through experiences that are peculiar to us as individuals.

poprzez doświadczenie jednostki.

Wytłumaczę to inaczej.

Let me say it again another way:

Nauka oferuje zrozumienie doświadczenia powszechnego.

science provides an understanding of a universal experience,

Nauka oferuje zrozumienie doświadczenia powszechnego,

and arts provide a universal understanding

a sztuka - doświadczenia osobistego.

of a personal experience.

a sztuka - doświadczenia osobistego.

That's what we have to think about,

To właśnie musimy brać pod uwagę.

that they're all part of us, they're all part of a continuum.

Obydwie są naszą częścią.

To elementy jednej całości,

It's not just the tools, it's not just the sciences,

nie tylko narzędzia czy dziedziny naukowe,

matematyka, liczenie, statystyka.

the mathematics and the numerical stuff and the statistics,

matematyka, liczenie, statystyka.

because we heard, very much on this stage,

Wcześniej na tej scenie

people talked about music being mathematical.

mówiono o matematycznej stronie muzyki.

mówiono o matematycznej stronie muzyki.

Arts don't just use clay,

Sztuka to nie tylko glina, światło,

aren't the only ones that use clay, light and sound and movement.

dźwięk i ruch.

They use analysis as well.

To także myślenie analityczne.

Niektórzy powiedzą:

So people might say,

"Dalej rozróżniam między intuicją i logiką",

"Well, I still like that intuitive versus analytical thing,"

tak modny jest temat

because everybody wants to do the right brain, left brain thing.

różnic między półkulami mózgu.

Każdemu ktoś kiedyś zarzucił "lewopółkulowość",

We've all been accused of being right-brained or left-brained

Każdemu ktoś kiedyś zarzucił "lewopółkulowość",

at some point in time,

czy "prawopółkulowość",

depending on who we disagreed with.

zależnie od tego, z kim się nie zgadzaliśmy. (Śmiech)

(Laughter)

You know, people say "intuitive" --

zależnie od tego, z kim się nie zgadzaliśmy. (Śmiech)

that's like you're in touch with nature,

Intuicyjny - znaczy zwykle: w zgodzie z naturą,

in touch with yourself and relationships;

rozumiejący samego siebie i relacje.

analytical, you put your mind to work.

Logiczny - taki, który zmusza umysł do pracy.

I'm going to tell you a little secret. You all know this, though.

Logiczny - taki, który zmusza umysł do pracy.

Pewnie was nie zaskoczy,

But sometimes people use this analysis idea,

że w kontekście logiki podkreśla się ideę

that things are outside of ourselves,

według której istnieją rzeczy "poza nami",

to say, this is what we're going to elevate

aby podnieść coś do kategorii

prawdziwego zagadnienia naukowego.

as the true, most important sciences, right?

Wszyscy znamy problem artystów,

Then you have artists -- and you all know this is true as well --

Wszyscy znamy problem artystów,

artists will say things about scientists

którzy narzekają, że naukowcy chcą wyłącznie konkretu,

którzy narzekają, że naukowcy chcą wyłącznie konkretu,

because they say they're too concrete, they're disconnected from the world.

że są oderwani od świata.

But, we've even had that here on stage,

Słyszeliśmy to nawet z tej sceny,

so don't act like you don't know what I'm talking about.

więc nie udawajcie,

że nie wiecie, o czym mowa. (Śmiech)

(Laughter)

We had folks talking about the Flat Earth Society

Mówiono o Towarzystwie Płaskiej Ziemi

i aranżerach kwiatowych.

and flower arrangers,

so there's this whole dichotomy

Istnieje więc dychotomia,

that we continue to carry along, even when we know better.

którą nieustannie powielamy.

And folks say we need to choose either-or.

Każe się nam wybierać: sztuka albo nauka.

Nierozsądnie byłoby wybrać tylko jedno.

But it would really be foolish to choose either one,

Nierozsądnie byłoby wybrać tylko jedno.

intuitive versus analytical.

Intuicyjny albo analityczny?

That's a foolish choice.

Idiotyczny wybór.

It's foolish just like trying to choose between being realistic or idealistic.

Jak pomiędzy byciem realistą i idealistą.

Jak pomiędzy byciem realistą i idealistą.

You need both in life.

Życie wymaga obu.

Why do people do this?

Zacytuję biologa molekularnego, Sydney Brennera,

I'm going to quote a molecular biologist, Sydney Brenner,

Zacytuję biologa molekularnego, Sydney Brennera,

who's 70 years old, so he can say this.

który jako 70-latek wie o czym mówi.

He said, "It's always important to distinguish between chastity

"Istotnym jest, aby odróżnić

wstrzemięźliwość od impotencji".

and impotence."

Now --

(Śmiech)

(Laughter)

Pokażę wam teraz proste równanie.

I want to share with you a little equation, OK?

Pokażę wam teraz proste równanie.

Dotyczy tego, jak nasze rozumienie nauki i sztuki

How does understanding science and the arts fit into our lives

Dotyczy tego, jak nasze rozumienie nauki i sztuki

wpisuje się w nasze życie.

and what's going on

and the things we're talking about here at the design conference?

Mówiliśmy już o tym wcześniej.

Oto moje wnioski.

And this is a little thing I came up with:

Nasze pojmowanie, zasoby oraz chęci

understanding

and our resources and our will

Nasze pojmowanie, zasoby oraz chęci

składają się na wynik.

cause us to have outcomes.

Our understanding is our science, our arts, our religion;

Pojmowanie to nauka, sztuka,

religia, to jak postrzegamy wszechświat.

how we see the universe around us;

religia, to jak postrzegamy wszechświat.

our resources, our money, our labor, our minerals --

Zasoby to pieniądze, praca, minerały,

those things that are out there in the world we have to work with.

wszystko to, z czego korzystamy.

wszystko to, z czego korzystamy.

But more importantly, there's our will.

Najważniejsze są jednak nasze chęci.

This is our vision,

Obejmują nasze wizje, aspiracje na przyszłość,

our aspirations of the future, our hopes, our dreams,

nasze nadzieje i marzenia

our struggles and our fears.

oraz zmagania i lęki.

Our successes and our failures influence what we do with all of those.

Życiowe sukcesy i porażki wpływają na to,

jak to wszystko wykorzystujemy.

And to me, design and engineering, craftsmanship and skilled labor,

Projektowanie, inżynieria, rzemiosło i fachowość

są narzędziami,

are all the things that work on this to have our outcome,

za pomocą których tworzymy jakość naszego życia.

which is our human quality of life.

za pomocą których tworzymy jakość naszego życia.

Where do we want the world to be?

W jakim świecie chcemy żyć?

And guess what?

I wiecie co?

Regardless of how we look at this,

Nawet jeśli uznajemy

whether we look at arts and sciences as separate or different,

sztukę i naukę za zupełnie niezależne,

they're both being influenced now and they're both having problems.

te dziedziny na siebie oddziałują

i obie nie są wolne od problemów.

I did a project called S.E.E.ing the Future:

Stworzyłam projekt S.E.E.ing the Future:

Science, Engineering and Education.

Nauka, Inżynieria, Edukacja,

It was looking at how to shed light

którego celem było znalezienie drogi

on the most effective use of government funding.

najbardziej efektywnego wykorzystania środków publicznych.

We got a bunch of scientists in all stages of their careers.

Zaangażowaliśmy rozmaitych naukowców.

They came to Dartmouth College, where I was teaching.

Przybyli do Dartmounth College, gdzie nauczałam,

gdzie wraz z teologami i finansistami

And they talked about, with theologians and financiers:

gdzie wraz z teologami i finansistami

What are some of the issues of public funding

rozmawiali na temat problemów finansowania badań

for science and engineering research?

z zakresu nauki i inżynierii.

What's most important about it?

Najistotniejszym wynikiem tych rozmów

There are some ideas that emerged

było wyłonienie pomysłów silnie nawiązujących do sztuki.

that I think have really powerful parallels to the arts.

było wyłonienie pomysłów silnie nawiązujących do sztuki.

The first thing they said was that the circumstances

Zaczęli oni od stwierdzenia,

that we find ourselves in today in the sciences and engineering

że okoliczności, w jakich obecnie znajdują się

nasze nauki ścisłe i techniczne,

that made us world leaders

które dały nam pozycje światowych liderów,

are very different than the '40s, the '50s, and the '60s and the '70s,

są inne niż w latach '40, '50, '60,

czy '70, kiedy osiągnęliśmy ten status.

when we emerged as world leaders,

Dziś nie stajemy już

because we're no longer in competition with fascism,

w szranki z faszyzmem,

with Soviet-style communism.

ani sowieckim komunizmem.

And by the way, that competition wasn't just military;

Tamta rywalizacja nie była czysto militarna,

miała również aspekt socjalny

it included social competition and political competition as well,

i polityczny,

co pozwoliło nam sięgnąć w kosmos,

that allowed us to look at space as one of those platforms

by udowodnić,

że nasz system społeczny jest lepszy.

to prove that our social system was better.

Another thing they talked about was that the infrastructure

Kolejną rzeczą, nad którą debatowali

była infrastruktura wspomagająca nauki,

that supports the sciences

a która traci na aktualności.

is becoming obsolete.

We look at universities and colleges --

Uniwersytety, uczelnie, małe i średnie

small, mid-sized community colleges across the country --

krajowe placówki naukowe

mają przestarzałe pracownie.

their laboratories are becoming obsolete.

And this is where we train most of our science workers

A tam własnie kształcimy większość

pracowników naukowych i badaczy,

and our researchers -- and our teachers, by the way.

a także nauczycieli.

And there's a media that doesn't support the dissemination of any more than

Media również nie wspomagają

rozpowszechniania informacji

ponad te najbardziej przyziemne i bezmyślne.

the most mundane and inane of information.

ponad te najbardziej przyziemne i bezmyślne.

There's pseudoscience, crop circles, alien autopsy, haunted houses,

Pseudo-nauka, kręgi w zbożu,

sekcje kosmitów, nawiedzone domy, katastrofy.

or disasters.

And that's what we see.

Tym się nas karmi.

This isn't really the information you need to operate in everyday life

Nie są to informacje konieczne do codziennego życia

and figure out how to participate in this democracy

i czynnego udziału

w demokratycznym państwie.

and determine what's going on.

They also said there's a change in the corporate mentality.

Stwierdzono również, że zaszła zmiana

w korporacyjnej mentalności.

Whereas government money had always been there

Podczas gdy rząd zawsze przeznaczał środki

for basic science and engineering research,

na podstawowe badania naukowe,

we also counted on some companies to do some basic research.

liczyliśmy również na przedsiębiorstwa

w tej kwestii.

But what's happened now is companies put more energy

Jednak obecnie firmy wkładają więcej zapału

into short-term product development

w krótkoterminowe projekty rozwoju produktów,

w krótkoterminowe projekty rozwoju produktów,

than they do in basic engineering and science research.

niż w podstawowe badania naukowe i technologiczne.

Także edukacja stoi w miejscu.

And education is not keeping up.

W edukacji podstawowej rezygnuje się

In K through 12, people are taking out wet labs.

z zajęć praktycznych w pracowniach.

They think if we put a computer in the room,

Komputer ma zastąpić

it's going to take the place of actually mixing the acids

mieszanie chemikaliów

czy uprawianie roślin.

or growing the potatoes.

Maleją fundusze rządowe,

And government funding is decreasing in spending,

czego wymówką

and then they're saying, let's have corporations take over,

ma być zaangażowanie korporacji,

and that's not true.

co nie jest zgodne z prawdą.

Government funding should at least do things

Fundusze rządowe powinny chociaż uznać

like recognize cost benefits of basic science and engineering research.

koszty i korzyści w zakresie podstawowych nauk

oraz badań technologicznych.

We have to know that we have a responsibility as global citizens

Musimy uznać naszą odpowiedzialność

jako globalnych obywateli tego świata.

in this world.

We have to look at the education of humans.

Musimy zatroszczyć się o edukację.

We need to build our resources today to make sure that they're trained

Musimy dziś zadbać o to,

by zapewnić wykształcenie

so they understand the importance of these things.

pozwalające na zrozumienie wagi tych rzeczy.

And we have to support the vitality of science.

Musimy wspierać

potencjał nauki.

That doesn't mean that everything has to have one thing that's going to go on,

Nie oznacza to, że musimy to robić jednotorowo,

albo z góry przewidywać potencjalne efekty.

or that we know exactly what's going to be the outcome of it,

albo z góry przewidywać potencjalne efekty.

but that we support the vitality and the intellectual curiosity

Musimy tylko wspierać potencjał

oraz intelektualną ciekawość, która się z tym wiąże.

that goes along [with it].

Tego typu analogie znajdziemy też w sztuce.

And if you think about those parallels to the arts --

Rywalizacja z zespołem baletowym Bolszoj

the competition with the Bolshoi Ballet spurred

Rywalizacja z zespołem baletowym Bolszoj

dla zespołów Joffrey i New York City

the Joffrey and the New York City Ballet to become better.

była bodźcem do ciągłego rozwoju.

Krajowa infrastruktura muzealna, teatralna

Infrastructure, museums, theaters, movie houses across the country

i kinematograficzna zanika.

Mamy za to więcej

are disappearing.

We have more television stations with less to watch,

stacji telewizyjnych ze skąpą ramówką,

we have more money spent on rewrites

wydajemy coraz więcej

na przeróbki starych programów telewizyjnych.

to get old television programs

in the movies.

na przeróbki starych programów telewizyjnych.

We have corporate funding now that,

Fundusze z korporacji na rzecz sztuki

polegają często na tym,

when it goes to support the arts,

że wymagają od artystów

it almost requires that the product be part of the picture

by ich produkt był integralną częścią dzieła.

by ich produkt był integralną częścią dzieła.

that the artist draws.

We have stadiums that are named over and over again by corporations.

Nasze stadiony są nazywane

przez korporacje.

In Houston, we're trying to figure out what to do with that Enron Stadium thing.

W Huston zastanawiamy się

co zrobić w przypadku Enron Stadium.

(Laughter)

Fine arts and education in the schools is disappearing,

(Śmiech) Sztuki piękne

znikają z programów szkolnych.

And we have a government that seems like it's gutting the NEA

Rząd wydaje się redukować

programy na rzecz edukacji.

and other programs.

So we have to really stop and think:

Powinniśmy się zatrzymać i zastanowić,

What are we trying to do with the sciences and the arts?

co takiego staramy się osiągnąć

na tym polu?

There's a need to revitalize them.

Potrzebujemy ożywienia nauki i sztuki.

We have to pay attention to it.

Na tym musimy się skupić.

I just want to tell you quickly what I'm doing --

Opowiem teraz krótko, co robię ja.

(Applause)

(Oklaski)

Chcę wam opowiedzieć, co robię

I want to tell you what I've been doing a little bit since ...

odkąd poczułam potrzebę

I feel this need to sort of integrate some of the ideas

połączenia pewnych pomysłów,

that I've had and run across over time.

które z czasem przychodziły mi do głowy.

Jedną z nich

One of the things that I found out is that there's a need to repair

jest potrzeba usunięcia

the dichotomy between the mind and body as well.

podziału pomiędzy umysłem a ciałem.

Moja matka zawsze mawiała,

My mother always told me, you have to be observant,

że trzeba być spostrzegawczym,

know what's going on in your mind and your body.

znać swoje ciało i umysł.

And as a dancer, I had this tremendous faith in my ability to know my body,

Jako tancerka miałam niesamowite przeświadczenie

wiedzy na temat swojego ciała,

just as I knew how to sense colors.

które było dla mnie czymś oczywistym.

Then I went to medical school,

Później poszłam do szkoły medycznej,

and I was supposed to just go on what the machine said about bodies.

gdzie wymagano ode mnie

zawierzeniu wiedzy maszyny.

You know, you would ask patients questions and some people would tell you,

Kiedy zadawałam pacjentom pytania,

wiele osób mówiło mi:

"Don't listen to what the patient said."

"Nie bierz tego pod uwagę".

We know that patients know and understand their bodies better,

Wiadomo, że pacjenci

lepiej znają swoje ciała,

but these days we're trying to divorce them from that idea.

ale dziś staramy się pozbawić ich tego przekonania.

We have to reconcile the patient's knowledge of their body

Musimy pogodzić

wiedzę pacjenta na temat własnego ciała

with physicians' measurements.

z lekarskimi pomiarami.

Ktoś już tu mówił

We had someone talk about measuring emotions

o mierzeniu emocji

and getting machines to figure out what to keep us from acting crazy.

i wykorzystaniu maszyn

w celu powstrzymywania nas od aktów szaleństwa.

w celu powstrzymywania nas od aktów szaleństwa.

No, we shouldn't measure.

We shouldn't use machines to measure road rage

Nie powinniśmy używać maszyn

do pomiarów wściekłości na drodze,

and then do something to keep us from engaging in it.

by potem hamować jej przejawy.

Maybe we can have machines help us to recognize that we have road rage,

Może maszyny będą pomocne

przy rozpoznaniu tej przypadłości,

and then we need to know how to control that without the machines.

byśmy nauczyli się kontrolować ją sami.

We even need to be able to recognize that without the machines.

Powinniśmy być w stanie rozpoznać to i bez maszyn.

Martwi mnie też kwestia tego,

What I'm very concerned about is:

Martwi mnie też kwestia tego,

How do we bolster our self-awareness as humans, as biological organisms?

jak wzmocnić naszą samoświadomość

jako ludzi, jako żywych organizmów.

Michael Moschen mówił o tym,

Michael Moschen spoke of having to teach

jak nauczać i uczyć się

and learn how to feel with my eyes, to see with my hands.

odczuwania oczami i patrzenia rękami.

Jest wiele możliwości wykorzystania zmysłów.

We have all kinds of possibilities to use our senses by,

Oto czego musimy się nauczyć.

and that's what we have to do.

Oto czego musimy się nauczyć.

That's what I want to do --

Chcę wykorzystać

to try to use bioinstrumentation, those kind of things,

bioinstrumentarium,

narzędzia pomagające zmysłom w różnych czynnościach.

to help our senses in what we do.

Tym się obecnie zajmuję

That's the work I've been doing now,

w ramach BioSentient Corporation.

as a company called BioSentient Corporation.

Pomyślałam, że muszę to trochę zareklamować,

I figured I'd have to do that ad, because I'm an entrepreneur,

ponieważ jestem przedsiębiorcą - a to ktoś,

and "entrepreneur" says "somebody who does what they want to do,

kto robi co chce, bo stać go na to,

kto robi co chce, bo stać go na to,

because they're not broke enough that they have to get a real job."

by nie szukać prawdziwej pracy.

(Śmiech) To właśnie robię

(Laughter)

But that's the work I'm doing, BioSentient Corporation,

w ramach BioSentient Corporation, próbuję zrozumieć

w jaki sposób integrować różne dziedziny.

trying to figure out: How do we integrate these things?

Pozwólcie, że zakończę

Let me finish by saying that my personal design issue for the future

moim osobistym życzeniem dotyczącym przyszłości,

że nastąpi całkowite zintegrowanie

is really about integrating;

tego co intuicyjne i analityczne.

to think about that intuitive and that analytical.

Sztuka i nauka nie są rozdzielnymi dziedzinami.

The arts and sciences are not separate.

High school physics lesson before you leave:

Podczas licealnych lekcji fizyki

high school physics teacher used to hold up a ball.

nauczycielka trzymała w powietrzu piłkę,

i mówiła, że ma ona potencjalną energię,

She would say, "This ball has potential energy.

i mówiła, że ma ona potencjalną energię,

But nothing will happen to it, it can't do any work,

ale nic się nie wydarzy,

until I drop it and it changes states."

dopóki się jej nie upuści i nie zmieni stanu.

Lubię myśleć o ideach jako potencjalnej energii.

I like to think of ideas as potential energy.

Są wspaniałe, ale nic się nie wydarzy,

They're really wonderful,

but nothing will happen until we risk putting them into action.

dopóki nie podejmie się ryzyka

podjęcia akcji.

This conference is filled with wonderful ideas.

Ta konferencja jest przepełniona

wspaniałymi ideami.

We're going to share lots of things with people.

Wymieniamy się pomysłami

But nothing's going to happen

z wieloma osobami, ale nic się nie stanie,

until we risk putting those ideas into action.

jeśli nie zdecydujemy się wcielić ich w życie.

We need to revitalize the arts and sciences today.

Musimy ożywić dzisiejszą sztukę i naukę,

wziąć odpowiedzialność za przyszłość,

We need to take responsibility for the future.

wziąć odpowiedzialność za przyszłość,

We can't hide behind saying it's just for company profits,

skończyć z wymówkami o zyskach firmy,

or it's just a business,

chować za frazami: 'to tylko biznes', 'artysta', czy 'akademik'.

or I'm an artist or an academician.

chować za frazami: 'to tylko biznes', 'artysta', czy 'akademik'.

Oto jak oceniać swoje działania.

Here's how you judge what you're doing:

Mówiłam o balansie pomiędzy

I talked about that balance between intuitive, analytical.

intuicją i analizą.

Fran Lebowitz, mój ulubiony cynik,

Fran Lebowitz, my favorite cynic,

twierdzi, że są trzy kwestie

said, "The three questions of greatest concern ..." --

warte rozważenia.

now I'm going to add on to design --

Odniosę je do tematu wystąpienia.

"... are: Is it attractive?"

"Czy jest to atrakcyjne?"

To właśnie intuicja.

That's the intuitive.

"Czy jest to zabawne?" - to analiza.

"Is it amusing?" -- the analytical,

and, "Does it know its place?" -- the balance.

"Czy zna swoje miejsce?"

Równowaga. Dziękuję bardzo.

Thank you very much.

(Applause)

(Oklaski)