Let's protect the oceans like national parks | David Lang

Translator: Thục Đan Lê Hoàng Reviewer: Thái Hưng Trần

Trong những kí ức tuổi thơ của tôi,

có một điều mà tôi nhớ rõ hơn cả.

đó là lần mà bố mẹ tôi đã dũng cảm

So, of all my childhood memories,

thuê một chiếc xe RV, đóng gói đồ đạc và đưa anh em tôi

there is one that stands above the rest.

đi khắp phía tây lái xe từ nhà tôi ở Minneapolis,

And that is the time that my brave parents

tới vườn quốc gia Yellowstone.

rented an RV, packed it with me and my brothers,

Chúng tôi ngắm cảnh, những mạch nước phun, và dừng chân ở Badlands

and drove west from our house in Minneapolis,

nhưng hơn bất kì nơi nào, tôi đã xem nó như là một cuộc phiêu lưu.

out to Yellowstone National Park.

Đó là đôi lời về Miền Tây Hoang Dã.

We saw all the sights, like the geysers, we stopped at the Badlands,

but more than any of the places, I remember this as an adventure.

Và cho tới khi trưởng thành hơn

biết nhiều hơn về hệ thống của những vườn quốc gia

This was my introduction to the Wild West.

tôi mới nhận ra mình may mắn làm sao.

But it wasn't until I got older

Nhưng để có trải nghiệm đó,

and I learned more about the National Park System

hàng trăm năm về trước

những người có tầm nhìn đã chọn ra những địa điểm tuyệt vời nhất

that I realized just how lucky I was.

One, to have that experience,

but also that, hundreds of years ago,

của những hệ sinh thái trên khắp đất nước giữ gìn nó cho mọi người

people had the foresight to set aside the very best places,

và các thế hệ tương lai.

và để thực sự hiểu rõ những ý tưởng như được nhìn thấy trước đó như nào

the very best ecosystems in the country, for everyone.

bạn cần phải nhìn lại

And for future generations.

và bạn cần phải xem lại lịch sử của các vườn quốc gia dịch vụ

And to really appreciate just how prescient that idea was,

Vì vậy, rất nhiều người biết vườn quốc gia đầu tiên đó là Yellowstone vào năm 1872

you have to go back

Nhiều người nghĩ đến John Muri là một nhà thơ, và là nhà tự nhiên học

and you have to look at the history of the National Parks Service.

So, a lot of people know, the first national park was Yellowstone, in 1872.

là một người có tầm nhìn xa trông rộng

trong việc khiến cho mọi người được truyền cảm hứng bởi ý tưởng bảo tồn môi trường

A lot of people think of John Muir, the poet, naturalist,

chúng ta cần có một nơi ở tốt và bảo vệ chúng

who was such a visionary

Ông ấy có rất nhiều khán thính giả

in getting people inspired by the idea of conservation --

đó là những câu chuyện tuyệt vời của Teddy Roosevelt và John Muir

that we need to take the best places and protect them.

đi thám hiểm ở Yosemite trong suốt nhiệm kỳ của ông ấy

He had an audience in very high places --

trong bốn ngày, và chỉ có mỗi hai người họ hoàn toàn không có sự bảo vệ gì cả

there's a great story of Teddy Roosevelt and John Muir

Bạn có thể nghĩ đến là một vị tổng thống

going hiking, in Yosemite, during his presidency,

nhưng đi thám hiểm trong vòng bốn ngày mà không có sự bảo vệ nào cả không?

four days, completely off the grid, just the two of them.

(Cười)

Không hề hay ho tí nào

Can you imagine a president

(Cười) (Vỗ tay)

actually just going completely off the grid for four days?

Với ý nghĩ như vậy

(Laughter)

No tweeting.

(Vỗ tay)

(Laughter) (Applause)

Nhưng ông ấy có sự ảnh hưởng lớn đến Theodore Roosevelt

Like that idea.

(Applause)

Và dựng lên hàng tá công viên quốc gia,

But he had a great impact on Theodore Roosevelt.

hàng trăm hàng nghìn mẫu đất là nơi trú ẩn của động vật hoang dã quốc gia

Nó là một sự thực thi quan trọng nhưng nó vẫn không giải quyết được

And he created dozens of national parks,

hundreds of thousands of square acres of national wildlife refuges.

Thậm chí trong vòng 10 năm sau khi ông ấy dựng lên những địa điểm này

It was an important administration, but it wasn't a done deal.

tương lai của những nơi này vẫn chìm trong nhiều sự hoài nghi

Even less than 10 years after he created all of those new places,

Và nó vẫn cứ như vậy cho đến khi, Stephen Mather,

một doanh nhân ở Chicago

the future of those places was very much in doubt.

viết một bức tối thư đầy sự giận dữ gửi đến Bộ Nội vụ, nói rằng

And it wasn't until this guy, Stephen Mather,

“Các người không thực sự làm tốt việc bảo tồn và bảo vệ nơi này”

a businessman from Chicago,

wrote an angry letter to the Department of the Interior, saying,

Sau đó, sự việc được giải quyết

Bộ Nội vụ đã đáp lại ông ấy

"You guys aren't doing a good enough job protecting and preserving these places."

“Ông Mather, nếu ông quan tâm nhiều đến sự việc này,

thì sao ông không đến Wasington và tự mình giải quyết đi?”

Then, something was done about it.

(Cười)

The Department of the Interior wrote him back.

Và ông ấy đã làm được

"Mr. Mather, if you care so much about this,

Ông ấy đã có một vị trí ở Bộ Nội vụ

nhưng quan trọng hơn là, ông ấy bắt đầu một chiến dịch

why don't you come to Washington and do it yourself?"

(Laughter)

Ông ấy thực sự có một họp tại đây, vào năm 1914

And he did.

He took a job at the Department of the Interior,

but more importantly, he started a campaign.

trong hội trường California

ông ấy đã hội tụ những người trông nom ở công viên và một những người khác nữa

He actually had a meeting two blocks from here, in 1914,

những người mà quan tâm đến việc bảo tồn

in California Hall,

Họ đã ngấm ngầm dự định này và lên kế hoạch cùng nhau

and he brought together the park superintendents and a few other people

who cared about this idea of conservation.

họ thực sự đã chỉ đạo vườn quốc gia dịch vụ vào năm 1916.

And they put together a plan, they hatched a campaign

và điều đó thực sự quan trọng

bời vì chỉ với một ý tưởng nhỏ nhoi là bảo vệ những nơi này

that eventually led to the National Park Service in 1916.

và biến nó trở thành hiện thực

là một cách cho mọi người để gia nhập và đem ý tưởng này hướng về

And that's really important.

Because it went from an idea that we should protect these places

thế hệ ở tương lai

vì vậy những trẻ nhỏ như tôi có thể đến và có những trải nghiệm tuyệt vời

to an actual plan,

a way for people to enlist and carry that idea forward

Đó là lịch sử về các vườn quốc gia trên cạn

for future generations,

Đại dương, là những gì mà tôi muốn nói với các bạn ngày hôm nay

so little kids like me can go and have these amazing experiences.

là một câu chuyện hoàn toàn khác

That is the history of the National Parks on land.

Và chúng tôi chính xác gần như đi sau 100 năm

The ocean, what I want to talk to you about today,

Và, khu bảo tồn biển đầu tiên được dựng lên vào năm 1972

is a completely different story.

sau vụ việc tràn dầu ở Santa Barbara

And we are almost precisely 100 years behind.

con người dường như quan tâm về việc thực hiện ý tưởng này

So, the first marine sanctuary was in 1972,

và áp dụng chúng trong môi trường biển

after the oil spill in Santa Barbara,

Chúng tôi đã có riêng John Muir của mình, bác sĩ Sylvia Earle

people got interested in taking that concept

người mà có sự ủng hộ đầy nhiệt huyết

and applying it to underwater environments.

về việc xây dựng nên những khu bảo tồn sinh vật biển trên khắp thế giới

We've had our own John Muir, who's Dr. Sylvia Earle,

Do đó, tôi biết có rất nhiều tin trầm trọng về đại dương

who's been a tireless advocate

về ô nhiễm rác thải nhựa, tẩy trắng san hô, đánh bắt cá quá mức

for creating these marine protected areas around the world.

đôi khi thực sự khó để hiểu hết tất cả

So, I know there's a lot of bad news about the ocean,

Nhưng những ý tưởng giành cho thiên nhiên này đang có tác dụng

there's plastic pollution, coral bleaching, over-fishing --

it's hard to take it all in sometimes.

Khoa học cho chúng tôi biết rằng nếu thực hiện những việc này

But this idea of setting aside places for nature is working.

thì thiên nhiên sẽ trở lại và chúng tôi có thể gìn giữ một đại dương lành mạnh

Nên chúng tôi biết ý tưởng này có tác dụng

Science tells us that if you set these places aside,

Và bác sỹ Sylvia Earl thực sự có ảnh hưởng như John Muir,

nature will come back and we can keep the oceans healthy.

Với sự dẫn dắt của

George W. Bush và Obama đều là những vị lãnh đại tuyệt vời của đại dương,

So we know this idea works.

And Dr. Sylvia Earl has been influential, like John Muir,

dựng nên các khu bảo tồn biển trên khắp đất nước

with administrations --

Đây không phải là một ý nghĩ hạn hẹp, không phải là ý nghĩ phóng khoáng,

George W. Bush and Obama were both fantastic ocean presidents,

càng không chỉ là ý nghĩ của người Mỹ

creating marine protected areas all around the country.

mà đây là một ý nghĩ tuyệt diệu

(Cười)

This is not a conservative idea or a liberal idea,

(Vỗ tay)

Nhưng

it's not even an American idea,

(Vỗ tay)

Như bạn biết đấy, vài năm sau đó

it's just a good idea.

(Laughter)

và bây giờ chính quyền đang đề xuất lùi lại rất nhiều tiến độ

(Applause)

But --

(Applause)

chúng tôi đã dựng nên trong 20 năm qua

Here we are, a few years later.

Vì vậy, đừng luyến tiết gì cả

And now the administration is proposing to roll back a lot of the progress

Chúng ta cần phải thực hiện những gì mà Stephen Mather đã làm trong 100 năm qua

we've made in the past 20 years.

Chúng ta cần phải bắt đầu chiến dịch thúc đẩy mọi người tham gia vào

So, so, don't mourn -- organize.

Và tôi nghĩ chúng ta cần một sự liên minh của các nhà khoa học về đại dương

We need to do what Stephen Mather did 100 years ago.

We need to start a campaign to get people engaged with this idea.

Và tôi đã nghĩ thoáng qua về tương lai và tôi biết điều này có thể thực hiện được

And I think we need a league of citizen scientists for the ocean.

Erik bạn tôi và tôi đã bắt đầu tạo ra những con robot dưới nước

là những máy ảnh nhỏ có đèn mà bạn có thể nhìn thấy ở dưới nước

And I've seen glimpses of this future, and I know that it's possible.

Chúng tôi bắt đầu tạo ra nó trong hầm xe của anh ấy từ năm năm về trước

My friend Erik and I started building underwater robots,

these little swimming cameras with lights that you can see underwater.

và chúng tôi xem nó phát triển

trong cộng đồng của hàng nghìn người trên khắp thế giới

We started building these in his garage five years ago,

họ cho rằng mọi người phải nên biết được những nơi này

and we've watched that grow

Tất cả chúng ta đều nên có các thiết bị để đi và khám phá những nơi này

into this community of thousands of people around the world,

Có những câu chuyện giống như Laura James,

who believe that everybody should have access to these places.

Cô ấy đã sử dụng robot để tìm ra nguyên nhân chết của sao biển ở nơi cô ấy sống

We all deserve the tools to go and explore.

There's stories like Laura James,

Và cô ấy đã bắt đầu toàn bộ chiến dịch khoa học này

who used her robot to find out that sea stars in her area were dying.

thu thập dữ liệu và nâng cao nhận thức về sự biến dạng của sao biển

And she started this whole citizen science campaign,

cố gắng tìm ra những gì đã xảy ra ở đó

collected data and drove awareness for sea-star wasting syndrome,

Ngư dân đánh cá ở Mexico

to try and figure out what was happening there.

họ dùng robot để tạo ra các khu bảo tồn sinh vật biển

nơi cá mú Nassau sinh sản, để bảo vệ tương lai của loài này

There are stories of fishermen in Mexico,

who used the robot to create marine protected areas

Nó thực sự là một thiết bị tuyệt vời

where Nassau grouper were spawning, to protect the future of this species.

Chúng tôi nhận thấy rằng nếu bạn cung cấp cho con người các công cụ

thì họ sẽ làm những việc cần làm

It's really amazing stuff.

Nhưng mà chúng ta cần đi xa hơn nữa

We found that if you give people the tools,

Và, thực sự là, tôi nghĩ chúng ta có thể chuẩn bị chiến thuật của Stephen Mather

they'll do the right thing.

Và anh ta đã làm những gì?

Việc đầu tiên mà anh ấy đã làm đó chính là tập trung vào cơ sở hạ tầng

But we need to take it a step further.

And, actually, I think we can dust off Stephen Mather's playbook.

Năm 1914 không những là thời đại của công viên

mà còn là thời đại của xe ô tô

So what did he do?

So, the first thing that he did was he focused on infrastructure.

Hàng loạt mô hình T đươc sản xuất

và Stephen Mather hiểu rằng

So 1914 wasn't just a time for the parks,

điều này sẽ góp một phần quan trọng trong của nền văn hóa Mỹ

it was also a time for the automobile,

the Model T was rolling off the line,

Vì vậy ông ấy đã hợp tác với các thầu đường trên khắp đất nước

and Stephen Mather understood

để xây lên cao tốc đẹp và lớn hướng đến công viên này

that this was going to be an important part of American culture.

và nó đã thành công, về cơ bản ông ấy đã phát minh ra xa cấm trại

And so he partnered with highway associations around the country

và ông ấy biết rằng nếu người ta không đi đến những nơi này

to build big, beautiful highways out to these parks.

thì họ sẽ không yêu chúng và không quan tâm gì về chúng cả

And it worked, he's basically invented car camping.

đó là một ý nghĩa thật sự sâu sắc của ông ấy

And he knew that if people didn't go to these places,

Việc thứ hai mà họ đã làm đó chính là

họ đã tập trung vào việc nhìn xa trông rộng

that they wouldn’t fall in love with them and they wouldn't care.

Nhờ vậy, Stephen Mather đã trở thành một doanh nhân thành đạt ở Chicago

So that was a really insightful idea that he had.

và bất kì hiệp hội công trình xanh đang tìm kiếm nguồn tài trợ,

The second thing they did,

was they focused on visionary philanthropy.

bất kì công trình đường xá nào cần sự tài trợ

So, Stephen Mather was a successful businessman from Chicago,

thì họ tham gia vào, ký séc, biến nó thành hiện thực

and anytime there was a parks association that needed funding,

Có một câu chuyện tuyệt vời ở bạn ông ấy là William Kent,

anytime there was a highway association that needed funding,

người đã nhận ra có một khu cây tùng bách nhỏ còn sót lại trên chân núi Tam

they'd step in, write the checks, make it happen.

và ông ấy nhanh chóng mua lại khu đất này

There's a great story of his friend William Kent,

và quyên góp nó cho vườn quốc gia này

who recognized there was a small patch of redwoods left on the base of Mount Tam,

Đó chính là Muir Woods ngày hôm nay

là một trong những vườn quốc gia nổi tiếng nhất trên cả nước

and so he quickly bought the land

Bố mẹ của tôi từ Minnesota, đến thăm nơi này

and donated it to this National Parks effort.

và họ thực sự không quan tâm đến buổi diễn thuyết này

That's Muir Woods today --

it's one of the most popular national parks in the whole country.

tất cả những gì họ nghĩ đến đó chính là đi Muir Woods

My parents are visiting here from Minnesota,

(Cười)

Nhuqng điều quan trọng cuối cùng là

and they don't really even care about this talk,

Stephen Mather tập trung vào sự họp mặt

all they're talking about is going to Muir Woods.

Một trong những cuộc họp đầu tiên là về hệ thống mới này, ông nói,

(Laughter)

But the last thing is critical --

“Nếu bạn là một nhà văn, Tôi muốn bạn chấp bút về điều này.

Stephen Mather focused on engagement.

Nếu bạn là nhà kinh doanh, tôi muốn bạn nói với các nhóm và các tổ chức của bạn

In one of the first meetings that they had around this new system, he said,

Nếu bạn làm việc cho chính phủ, tôi muốn bạn vượt qua các điều lệ

"If you're a writer, I want you to write about this.

If you're a business owner, I want you to tell your clubs and your organizations.

Mỗi người đều có việc của họ

“Chính bạn, tất cả các bạn, đều có vai trò

If you work for the government, I want you to pass regulation."

trong việc bảo vệ những nơi này cho thế hệ tương lai

Everybody had a job.

"Each of you, all of you, have a role to play

Bản thân các bạn, và tất cả mọi ngừoi

Tôi thích điều đó

in protecting these places for future generations."

Đó là kế hoạch đơn giản, kế hoạch ba điểm

Each of you, all of you.

Tôi nghĩ chúng tôi có thể làm nó cùng lúc

I love that.

Đó là mục đích khi Obama dựng lên

That's the plan -- simple, three-point plan.

tượng đài hải dương quốc gia Papahanaumokuakea

I think we can do the same.

“Nhiều thứ để xem, thật may mắn khi đến được nơi này.”

So, this was the headline when Obama created

Nhưng như Mather, chúng ta nên tập trung vào công nghệ của thời đại chúng ta

the Papahanaumokuakea National Monument:

tất cả cơ sở hạ tầng kỹ thuật số mới, tuyệt vời này

"Lots to see, but good luck trying to get there."

có thể được dựng nên để thu hút con người đến với đại dương

But like Mather, we should focus on the technology of our time,

Vì vậy, khu bảo tồn biển quốc gia

all of this new, amazing, digital infrastructure

đã tạo ra tất cả các video VR 360 tuyệt vời này,

can be built to engage people with the oceans.

So, the National Marine Sanctuary

nơi mà bạn có thể thực sự khám phá những nơi này trông như thế nào

Nhóm chúng tôi đang tiếp tục tạo ra những công cụ mới

has created all these wonderful VR 360 videos,

đây là sản phẩm mới nhất của chúng tôi, đây là máy bay không người lái dưới nước

where you can actually go and see what these places look like.

nó là tàu ngầm, kiểu dáng gọn, bạn có thể đựng vừa nó trong ba lô

Our team is continuing to build new tools,

this is our latest, this is the trident underwater drone,

nó có thể lặn sâu xuống 100m, hơn những người thợ lặn có thể lặn được

it's a diving submarine, it's sleek, you can fit it in a backpack,

Nó có thể thấy được các môi trường mà phần lớn con người không thể nào đến được

it can go down to 100 meters, deeper than most divers can go.

Thiết bị mới đang đến và thậm chí chúng tôi cần thiết bị tốt hơn

It can see these environments that most people have never had access to.

Chúng tôi cũng sử dụng nhiều thiết bị có tầm nhìn xa hơn

Do vậy, khi mà Erik và tôi bắt đầu việc này, chúng tôi đã không có một đồng nào

New tools are coming and we need even better tools.

chúng tôi làm ra nó trong hầm để xe của cậu ấy

We can also use more visionary philanthropists.

Nhưng chúng tôi đã đi Kickstarter.

Và tìm được hơn 1,800 người

So, when Erik and I started this, we didn't have any money,

hơn hết một triệu đô la chúng tôi đã huy động được trên Kickstarter,

we were building this in his garage.

tìm ra những người cho rằng

But we went to Kickstarter.

“Ồ, đó là một ý tưởng tốt.

And we found over 1,800 people,

Tôi muốn trở thành một phần của nó.”

almost a million dollars we've raised on Kickstarter,

Chúng tôi cần nhiều cách hơn để mọi người có thể chú ý đến

finding other people who think,

"Yeah, that's a good idea.

và trở thành một người có tầm nhìn xa trông rộng ở chính bản thân họ

I want to be a part of that."

We need more ways for people to get engaged

Chúng tôi có các nhà từ thiện truyền thống,

những người đã luôn tài trợ chúng tôi

and become visionary philanthropists themselves.

trong tổ chức SEE-- là tổ chức Khoa học giáo dục và khám phá

We've also had traditional philanthropists,

những người giúp chúng tôi đưa các đơn vị tài trợ đến cho những ai trong lĩnh vực

who've stepped up to fund us

in the SEE initiative -- the Science Education and Exploration,

làm về khoa học, cho những ai là những người diễn thuyết

who are going to help us get donated units out to people on the frontlines,

các cộng đồng truyền cảm hứng

people who are doing the science, people who are telling the stories,

Bạn có thể truy cập vào OpenExplorer.com và thấy những gì mà mọi người đang làm

inspiring communities.

nó mang lại cảm hứng lớn lao

You can go on to OpenExplorer.com and see what people are doing,

Và nó cũng sẽ, hy vọng là thúc đẩy sự tham gia của bạn

Bởi vì có rất nhiều phòng được tham gia.

it's hugely inspirational.

Chúng tôi muốn biết bạn có ý tưởng gì khi kể những câu chuyện này

And it will also, hopefully, spur you to get involved.

Because there is plenty of room to get involved.

Bởi vì nó chỉ là tất cả chỉ là sự mời mọc

We want to hear what ideas you have for telling these stories.

Có nhiều chuyện thú vị cho mọi người tham gia vào

trong việc bảo vệ những nơi này

Because that's just it -- this is all about engagement.

và thấu hiểu

như tổ chức Reef Check-các thợ lặn bơi xuống biển và

There's all sorts of interesting, new ways for people to participate

đếm số loài cá và dữ liệu đa dạng sinh học

in the protection of these places.

And the understanding.

Họ lấy thông tin mà chúng tôi cần để bảo vệ những nơi này

Like, Reef Check -- scuba divers are going down and swimming transects

Nếu bạn đi xuống biển, thì hãy tham gia vào MPA Watch

and counting fish and biodiversity data.

Ghi lại những hoạt động bạn thấy đang diễn ra trong các lĩnh vực khác nhau này

They're getting the information we need to protect these places.

If you're going down to the beach, participate in MPA Watch.

Có các phòng cho mọi người tham gia ở đây

Và nó chỉ có vậy, đó là những thứ mà chúng ta cần

Document what activities you see going on in these different areas.

Chúng ta cần dựng nên một tương lai cho cháu và chắc của chúng ta

There is room for everybody to participate here.

Tháng trước, tôi đi chèo thuyền

And that's just it, that's what we need.

và chúng tôi đến đảo Farallon, cách cổng 25 dặm

We need to build a future for our grandkids' grandkids.

và hầu hết mọi người nghĩ rằng đây giống như một khu bảo tồn chim

Last month, I went out sailing,

những chúng tôi cho robot của mình vào trong đó

and we got out to the Farallon Islands, 25 miles off the Gate.

và mọi người trên thuyền bị làm cho kinh ngạc về cuộc sống ở dưới mặt đất này

And most people think of this as kind of a bird sanctuary,

but we took our robot, and we sent it in.

Ý tôi là, đó thật sự là một hệ sinh thái quan trọng

And the people on the boat were astonished at the life beneath the surface.

Thực sự là như vậy, và toàn bộ thế giới hoang dã này chúng ta vẫn chưa khám phá ra

I mean, these are really, really important ecosystems.

Và chúng ta có cơ hội ngay bây giờ

như những gì mà họ đã làm từ 100 năm trước

Really, and this is a whole wild world we haven't yet explored.

để bảo vệ những nơi nơi này, đưa ra một kế hoạch, và làm cho mọi người tham gia.

And we have an opportunity right now,

Vì vậy vào năm trước, khi lệnh hành pháp được đặt ra

just as they did 100 years ago,

đưa ra tất cả tiến trình mà chúng tôi làm được

to protect these places, to put in a plan, to keep people engaged.

tất cả khu bảo tồn biển mới này, đang được xem xét

có hơn 100,000 nghìn người để lại bình luận trên mạng

So last year, when the executive order came out,

putting all of the progress we've made,

all of these new marine protected areas, under review,

Những lời đó hầu hết đều là

“Đừng làm nó, bảo vệ những nơi này là việc cần phải làm.”

there were over 100,000 people who commented online.

Almost all of these letters were saying,

Lời nhắn của tôi tới 100,000 nghìn người, tới 100,000 nghìn lá thư là:

"Don't do it; protecting these places is the right thing to do."

đừng đợi Washington làm gì.

Chúng ta có thể tự làm được nó

Xin chân thành cảm ơn

My message to those 100,000 people, those 100,000 letters is:

(Vỗ tay)

don't wait for Washington.

We can do this ourselves.

Thank you.

(Applause)