An entertainment icon on living a life of meaning | Norman Lear

Translator: Quyen Phan Reviewer: Nguyen Minh

Eric Hirshberg: Tôi cho rằng không cần giới thiệu nhiều về Norman,

nhưng khán giả của TED ở khắp thế giới,

rất đa dạng,

nên tôi được giao nhiệm vụ bắt đầu với tiểu sử của ngài ấy,

Eric Hirshberg: So I assume that Norman doesn't need much of an introduction,

để dễ dàng hơn cho buổi trò chuyện dài 18 phút này.

but TED's audience is global,

Bắt đầu 93 năm cuộc đời trong 93 giây hoặc ngắn hơn nhé.

it's diverse,

so I've been tasked with starting with his bio,

(Cười)

Ngài được sinh ra tại New Hampshire.

which could easily take up the entire 18 minutes.

Norman Lear: New Haven, Connecticut.

So instead we're going to do 93 years in 93 seconds or less.

EH: New Haven, Connecticut.

(Cười)

(Laughter)

NL: Bảy giây trôi qua.

You were born in New Hampshire.

EH: Chính xác.

Norman Lear: New Haven, Connecticut.

(Cười)

EH: New Haven, Connecticut.

(Laughter)

Ngài được sinh ra ở New Haven, Connecticut.

Cha ngài là một kẻ lừa đảo -- tôi nói đúng chứ?

NL: There goes seven more seconds.

Ông ta bị bắt vào tù khi ngài chỉ mới chín tuổi.

EH: Nailed it.

(Laughter)

Ngài là một phi công chiến đấu, thực hiện 52 nhiệm vụ

You were born in New Haven, Connecticut.

trong Thế chiến II.

Your father was a con man -- I got that right.

Ngài trở về --

NL: Nhân viên vô tuyến.

He was taken away to prison when you were nine years old.

EH: Ngài trở về LA, tham gia vào Hollywood,

You flew 52 missions as a fighter pilot in World War II.

đầu tiên là quảng cáo, sau đó là ti-vi.

Dù không được đào tạo chính thức như một nhà văn,

You came back to --

NL: Radio operator.

nhưng ngài nhanh chóng được vào.

EH: You came to LA to break into Hollywood,

Sự đột phá, buổi diễn đầu tiên

là một vở kịch nhỏ tên “All in the Family.”

first in publicity, then in TV.

Rồi ngài có nhiều vai diễn cực kỳ nổi bật,

You had no training as a writer, formally,

điều chưa từng có tại Hollywood cho đến ngày nay:

but you hustled your way in.

Your breakthrough, your debut,

“Sanford and Son,” “Maude,” “Good Times,”

was a little show called "All in the Family."

“The Jeffersons,” “One Day at a Time,”

You followed that up with a string of hits

“Mary Hartman, Mary Hartman,”

theo nghĩa đen, đó là chỉ là vài cái tên.

that to this day is unmatched in Hollywood:

Không chỉ tất cả chúng đều mang tính thương mại

"Sanford and Son," "Maude," "Good Times,"

(Vỗ tay)

"The Jeffersons," "One Day at a Time,"

"Mary Hartman, Mary Hartman,"

to name literally a fraction of them.

Không chỉ tất cả chúng thành công về mặt thương mại,

Not only are they all commercially --

trong số đó còn thúc đẩy xã hội

(Applause)

bằng việc giúp các thành viên không được đại diện

có được tiếng nói đầu tiên vào giờ vàng.

Not only are they all commercially successful,

Ngài có bảy show diễn nằm trong top 10 cùng một lúc.

but many of them push our culture forward

by giving the underrepresented members of society

Trong một show diễn,

ngài đạt được 120 triệu lượt khán giả đón xem

their first prime-time voice.

You have seven shows in the top 10 at one time.

mỗi tuần,

vượt qua số lượng khán giả của Super Bowl 50,

diễn ra mỗi năm một lần.

At one point,

NL: Chết tiệt.

you aggregate an audience of 120 million people per week

(Cười)

(Vỗ tay)

watching your content.

That's more than the audience for Super Bowl 50,

EH: Và chúng ta thậm chí chưa đi đến phần quái gở.

which happens once a year.

(Cười)

NL: Holy shit.

Ngài có mặt trong danh sách đối thủ của Richard Nixon --

(Laughter)

(Applause)

ông ấy có một danh sách đấy.

Cho một tràng pháo tay nào!

EH: And we're not even to the holy shit part.

(Vỗ tay)

(Laughter)

Ngài được giới thiệu trên TV Hall of Fame vào ngày đầu tiên.

You land yourself on Richard Nixon's enemies list --

he had one.

Và sau đó là các bộ phim.

That's an applause line, too.

“Fried Green Tomatoes,”

(Applause)

“The Princess Bride,” “Stand By Me,”

You're inducted into the TV Hall of Fame on the first day that it exists.

“This Is Spinal Tap.”

(Vỗ tay)

Một lần nữa, mới chỉ vài cái tên.

Then came the movies.

(Vỗ tay)

"Fried Green Tomatoes,"

Rồi ngài viết lại cuộc đời,

"The Princess Bride," "Stand By Me,"

bắt đầu với công việc là nhà hoạt động chính trị

"This Is Spinal Tap."

tập trung bảo vệ Tu chính án thứ nhất

(Applause)

Again, just to name a fraction.

và sự tách biệt của nhà thờ và nhà nước.

(Applause)

Ngài bắt đầu bằng “People For The American Way.”

Then you wipe the slate clean,

start a third act as a political activist focusing on protecting the First Amendment

Ngài mua Tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ

và tặng cho người dân.

Ngài rất tích cực cả về mảng giải trí và chính trị

and the separation of church and state.

cho đến tuổi 93 chín muồi,

You start People For The American Way.

khi đó ngài viết sách

You buy the Declaration of Independence

và làm phim tài liệu về cuộc đời mình.

and give it back to the people.

Sau tất cả,

You stay active in both entertainment and politics

mọi người nghĩ rằng ngài đã sẵn sàng cho một buổi TED Talk.

until the ripe old of age of 93,

(Cười)

when you write a book

(Vỗ tay)

and make a documentary about your life story.

And after all that,

they finally think you're ready for a TED Talk.

NL: Tôi rất thích nơi đây.

Và tôi yêu mến các bạn vì đã mời tôi.

(Laughter)

(Applause)

EH: Cảm ơn ngài. Thật là vinh dự cho tôi.

Sau đây là câu hỏi đầu tiên.

NL: I love being here.

Mẹ của ngài có tự hào về ngài không?

And I love you for agreeing to do this.

(Cười)

EH: Thank you for asking. It's my honor.

NL: Mẹ tôi á...

Bắt đầu sao đây ta.

So here's my first question.

Was your mother proud of you?

Để tôi kể mọi người nghe câu chuyện này --

(Laughter)

khi trở về nhà sau chiến tranh,

NL: My mother ...

bà đưa tôi những lá thư tôi đã viết cho bà từ nước ngoài

what a place to start.

Let me put it this way --

và đó là những lá thư chứa đầy tình cảm.

when I came back from the war,

she showed me the letters that I had written her from overseas,

(Cười)

Mẹ tôi là vậy đó.

and they were absolute love letters.

Những lá thư tình cảm,

như thể tôi đã viết cho --

những lá thư cho người yêu.

(Laughter)

This really sums up my mother.

Một năm sau, tôi hỏi mẹ rằng liệu tôi có thể lấy chúng không,

They were love letters,

as if I had written them to --

they were love letters.

vì tôi muốn giữ chúng bên mình mãi mãi...

A year later I asked my mother if I could have them,

Nhưng bà đã vứt bỏ hết rồi.

(Cười)

because I'd like to keep them all the years of my life ...

Mẹ tôi là vậy đó!

(Cười)

She had thrown them away.

(Laughter)

Cách tốt nhất để kể về bà trong thời gian gần đây là --

That's my mother.

(Laughter)

xảy ra cũng mới đây thôi --

The best way I can sum it up in more recent times is --

vài năm trước,

khi show Hall of Fame mà anh đã giới thiệu vừa bắt đầu.

Đó là một buổi sáng Chủ nhật,

this is also more recent times --

tôi nhận được cuộc gọi từ hội viên của Học viện Khoa học

a number of years ago,

when they started the Hall of Fame to which you referred.

và Nghệ thuật Truyền hình.

Anh ấy gọi tôi để nói rằng mọi người đã họp cả ngày hôm qua

It was a Sunday morning,

when I got a call from the fellow who ran the TV Academy of Arts & Sciences.

và bí mật nói với tôi rằng họ sẽ bắt đầu một show tên là Hall of Fame

và đây là những người được giới thiệu.

He was calling me to tell me they had met all day yesterday

and he was confidentially telling me they were going to start a hall of fame

Tôi bắt đầu đáp “Richard Nixon,”

bởi vì Richard Nixon --

and these were the inductees.

EH: Tôi không nghĩ ông ấy có trong danh sách.

NL: William Paley, người bắt đầu CBS,

David Sarnoff, người bắt đầu NBC,

I started to say "Richard Nixon,"

because Richard Nixon --

EH: I don't think he was on their list.

Edward R. Murrow,

phóng viên nước ngoài vĩ đại nhất,

NL: William Paley, who started CBS,

David Sarnoff, who started NBC,

Paddy Chayefsky --

tôi nghĩ là nhà văn giỏi nhất bước ra từ màn ảnh --

Edward R. Murrow,

Milton Berle, Lucille Ball

the greatest of the foreign correspondents,

và tôi.

EH: Không tệ chút nào.

Paddy Chayefsky --

NL: Ngay lập tức, tôi gọi mẹ tại Hartford, Connecticut.

I think the best writer that ever came out of television --

“Mẹ, đây là những gì sắp xảy ra,

Milton Berle, Lucille Ball

họ sẽ bắt đầu show Hall of Fame.”

and me.

Tôi kể ra danh sách tên và tôi,

EH: Not bad.

và bà nói,

NL: I call my mother immediately in Hartford, Connecticut.

“Nghe đây, nếu đó là những gì họ muốn làm, mẹ không rành.”

"Mom, this is what's happened,

(Cười)

they're starting a hall of fame."

I tell her the list of names and me,

(Vỗ tay)

and she says,

"Listen, if that's what they want to do, who am I to say?"

Mẹ tôi vậy đó!

(Laughter)

Tôi nghĩ mọi người sẽ cười mà

vì mẹ của ai cũng có một phần giống vậy.

(Applause)

(Cười)

EH: Và phim hài Người mẹ Do Thái lấy cảm hứng từ đó.

That's my Ma.

I think it earns that kind of a laugh

Vậy người cha cũng đóng vai trò quan trọng trong cuộc đời của ngài,

because everybody has a piece of that mother.

(Laughter)

chủ yếu là do sự vắng mặt.

EH: And the sitcom Jewish mother is born, right there.

NL: Đúng vậy.

EH: Hãy kể những gì đã xảy ra khi ngài lên chín.

So your father also played a large role in your life,

NL: Tôi đến Oklahoma cùng ba người đàn ông

mostly by his absence.

NL: Yeah.

nhưng mẹ tôi thì dặn,

EH: Tell us what happened when you were nine years old.

“Mẹ không muốn con làm bất cứ điều gì với họ,

NL: He was flying to Oklahoma

vì nhìn họ không đáng tin tưởng.”

Đó là những gì tôi đã nghe,

có thể không phải là lần đầu,

with three guys that my mother said,

“Giữ im lặng nhé, Jeanette, tôi đi đây.”

"I don't want you to have anything to do with them,

I don't trust those men."

Rồi anh ta rời đi.

Hoá ra anh ta mua một vài trái phiếu giả,

That's when I heard,

maybe not for the first time,

"Stifle yourself, Jeanette, I'm going."

và bay sang các nước khác để bán.

And he went.

It turns out he was picking up some fake bonds,

Nhưng sự thật là anh ta sẽ đến Oklahoma bằng máy bay,

và anh ta sẽ trả lại chiếc mũ 10 galong cho tôi,

which he was flying across the country to sell.

tựa như chiếc mũ của Ken Maynard, anh chàng cao bồi yêu thích của tôi.

But the fact that he was going to Oklahoma in a plane,

and he was going to bring me back a 10-gallon hat,

Anh biết không, điều đấy xảy ra vài năm sau khi Lindbergh

just like Ken Maynard, my favorite cowboy wore.

vượt Đại Tây Dương.

Ý tôi là, thật kỳ lạ là cha tôi đã đến đó.

You know, this was a few years after Lindbergh crossed the Atlantic.

Nhưng khi trở về,

ông ấy bị bắt giữ khi đang đi xuống máy bay.

Vào đêm đó, mấy tờ báo có ở khắp nơi trong nhà,

I mean, it was exotic that my father was going there.

But when he came back,

cha tôi đội mũ che kín mặt,

they arrested him as he got off the plane.

bị còng tay bởi một thám tử.

That night newspapers were all over the house,

Mẹ tôi thì bán hết nội thất trong nhà, vì chúng tôi sẽ rời đi --

my father was with his hat in front of his face,

bà không muốn sống trong sự nhục nhã tại tiểu bang ấy nữa,

manacled to a detective.

tại Chelsea, Massachusetts.

And my mother was selling the furniture, because we were leaving --

Sau khi bán hết nội thất --

she didn't want to stay in that state of shame,

căn nhà chỉ còn người với người.

in Chelsea, Massachusetts.

Vào giữa thời điểm đó,

And selling the furniture --

vài tên phiền phức lạ mặt đặt tay lên vai tôi và nói,

the house was loaded with people.

And in the middle of all of that,

“Này, giờ chỉ còn mày là đàn ông trong nhà đó.”

some strange horse's ass put his hand on my shoulder and said,

Tôi khóc, và tên khốn đó tiếp tục nói, “Bây giờ mày là người đàn ông

duy nhất trong nhà.”

"Well, you're the man of the house now."

Và tôi nghĩ, đó là khoảnh khắc

I'm crying, and this asshole says, "You're the man of the house now."

tôi bắt đầu hiểu ra sự ngu ngốc của loài người.

And I think that was the moment

Vì vậy...

I began to understand the foolishness of the human condition.

phải mất nhiều năm sau đó tôi mới nhận ra đó là một điều tốt.

So ...

Nhưng mà...

EH: Thật thú vị khi ngài xem đó là một điều tốt.

it took a lot of years to look back at it and feel it was a benefit.

NL: Lợi ích mà điều đó mang lại cho tôi là bàn đạp.

Ý là, tôi có thể nghĩ

But --

EH: It's interesting you call it a benefit.

sao lại có kẻ ngu ngốc đến mức nói điều đó

NL: Benefit in that it gave me that springboard.

với một đứa trẻ chín tuổi đang khóc,

“Giờ mày là chủ nhà rồi đó.”

I mean that I could think

Và khi tôi đang khóc, tên đó lại nói,

how foolish it was to say to this crying nine-year-old boy,

“Trụ cột trong nhà không được khóc.”

"You're the man of the house now."

Và tôi...

(Cười)

And then I was crying, and then he said,

Vậy nên...

"And men of the house don't cry."

Tôi nhìn lại, và nghĩ

And I ...

đó là khoảnh khắc tôi biết được sự ngu ngốc của loài người,

(Laughter)

So ...

và là món quà mà tôi đã tận dụng.

I look back, and I think

that's when I learned the foolishness of the human condition,

EH: Vậy nên coi như ngài đã không có cha,

và mẹ ngài thì rõ ràng là một người không quá giỏi.

and it's been that gift that I've used.

Ngài có nghĩ rằng vì là một đứa trẻ không được lắng nghe

EH: So you have a father who's absent,

you have a mother for whom apparently nothing is good enough.

giúp ngài có được một hành trình

và kết thúc với việc trưởng thành

Do you think that starting out as a kid who maybe never felt heard

và có hơn 120 triệu khán giả mỗi tuần?

NL: Tôi thích cách anh đặt câu hỏi,

started you down a journey

that ended with you being an adult

vì tôi đoán là tôi đã dành cả cuộc đời để mong muốn --

with a weekly audience of 120 million people?

nếu có bất cứ điều gì, tôi muốn được lắng nghe.

NL: I love the way you put that question,

because I guess I've spent my life wanting --

Tôi nghĩ rằng --

if anything, wanting to be heard.

đó một câu trả lời đơn giản, vâng,

đó là những gì đã được khơi mào --

I think --

à, thì cũng có một vài thứ khác.

Khi cha tôi đi vắng,

It's a simple answer, yes,

tôi đã làm trò hề với một bộ radio pha lê mà chúng tôi đã cùng nhau tạo ra,

that was what sparked --

well, there were other things, too.

When my father was away,

và tôi bắt được một đài, đó là Father Coughlin.

I was fooling with a crystal radio set that we had made together,

(Cười)

and I caught a signal that turned out to be Father Coughlin.

Vâng, vài vị đã cười.

(Cười)

Nhưng điều đó không vui,

đó là một tên phiền phức --

(Laughter)

một tên khốn khác --

hắn rất hay nói về việc hắn ghét Thảo thuận mới

Yeah, somebody laughed.

(Laughter)

và Roosevelt và người Do Thái.

But not funny,

this was a horse's --

Đó là lần đầu tôi biết được

another horse's ass --

who was very vocal about hating the New Deal

hoá ra cũng có nhiều người trên thế giới ghét tôi

and Roosevelt and Jews.

vì tôi được sinh ra bởi cha mẹ Do Thái.

The first time I ran into an understanding

Và điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của tôi.

that there were people in this world that hated me

EH: Vậy ngài đã có một tuổi thơ

because I was born to Jewish parents.

với rất ít hình mẫu người đàn ông lý tưởng,

And that had an enormous effect on my life.

ngoại trừ ông của ngài.

Hãy kể cho chúng tôi về ông ấy.

EH: So you had a childhood

NL: Ồ, ông tôi hả?

with little in the way of strong male role models,

Vâng, đây là cách tôi hay nói về ông ấy.

except for your grandfather.

Tell us about him.

Các cuộc diễu binh

NL: Oh, my grandfather.

có rất nhiều cuộc diễu binh khi tôi còn nhỏ.

Well here's the way I always talked about that grandfather.

Cuộc diễu binh vào Ngày cựu chiến binh,

vào Ngày Tổng thống Hoa Kỳ,

vào Ngày sinh nhật của Abraham Lincoln,

There were parades,

sinh nhật của George Washington,

lots of parades when I was a kid.

và Ngày Lễ Quốc Kỳ Mỹ...

There were parades on Veteran's Day --

there wasn't a President's Day.

Rất nhiều cuộc diễu binh.

There was Abraham Lincoln's birthday,

Ông tôi đã từng dắt tôi theo

George Washington's birthday

và chúng tôi đứng ở góc đường,

and Flag Day ...

ông nắm tay tôi,

nhìn lên và tôi có thể thấy nước mắt đang chảy xuống khuôn mặt ông.

And lots of little parades.

My grandfather used to take me

and we'd stand on the street corner,

Ông là người rất quan trọng với tôi.

he'd hold my hand,

Ông cũng đã từng viết thư cho các vị tổng thống Hoa Kỳ.

and I'd look up and I'd see a tear running down his eye.

And he meant a great deal to me.

Mỗi lá thư đều bắt đầu với:

“Vị tổng thống đáng kính nhất của tôi,”

And he used to write presidents of the United States.

và kể cho các ngài ấy về những điều tuyệt vời mà ông đã làm.

Every letter started,

Nhưng khi không đồng tình với tổng thống, ông cũng viết thư,

"My dearest, darling Mr. President,"

“Vị tổng thống đáng kính nhất của tôi,

and he'd tell him something wonderful about what he did.

Không phải tuần trước tôi đã nói là...?”

(Cười)

But when he disagreed with the President, he also wrote,

Và tôi sẽ chạy xuống lầu mọi lúc

"My dearest, darling Mr. President,

Didn't I tell you last week ...?"

để nhận thư.

(Laughter)

Chúng tôi có ba lá thư phản hồi,

And I would run down the stairs every now and then

Số 74 York Street, New Haven, Connecticut.

Tôi lấy một bì thư nhỏ màu trắng và đọc, “Shya C. đã gọi vào địa chỉ này.”

and pick up the mail.

We were three flights up,

74 York Street, New Haven, Connecticut.

And I'd pick up a little white envelope reading, "Shya C. called at this address."

Và đó là câu chuyện về ông tôi --

EH: Họ đã hồi âm trên bì thư --

NL: Đúng, họ đã hồi âm.

And that's the story I have told about my grandfather --

Nhưng đó là tôi đã tự viết

EH: They wrote him back on the envelopes --

khi quay lại cùng Phil Donahue và những người khác trước ông ấy,

NL: They wrote back.

But I have shown them myself,

tôi đã kể câu chuyện đó tại hàng tá buổi phỏng vấn theo nghĩa đen.

going way back to Phil Donahue and others before him,

Lần này sẽ là lần thứ hai tôi nói rằng toàn bộ câu chuyện chỉ là bịa đặt.

literally dozens of interviews in which I told that story.

Sự thật là ông tôi đã dẫn tôi đến các cuộc diễu binh,

This will be the second time I have said the whole story was a lie.

rất nhiều các cuộc diễu binh.

Sự thật là ông tôi đã khóc.

The truth was my grandfather took me to parades,

Sự thật là thỉnh thoảng ông ấy sẽ viết thư

we had lots of those.

và tôi là người nhận những bì thư nhỏ đó.

The truth is a tear came down his eye.

Nhưng ”Vị tổng thống đáng kính nhất của tôi,”

The truth is he would write an occasional letter,

và phần còn lại của nó,

and I did pick up those little envelopes.

là một câu chuyện tôi mượn từ một người bạn chí cốt,

But "My dearest darling Mr. President,"

ông của người đó đã viết những lá thư trên.

all the rest of it,

is a story I borrowed from a good friend

whose grandfather was that grandfather who wrote those letters.

Và, ý tôi là, tôi đã lấy ý tưởng từ ông của Arthur Marshall

và bịa ra câu chuyện của mình.

And, I mean, I stole Arthur Marshall's grandfather

Luôn luôn.

Khi bắt đầu viết hồi ký của mình --

and made him my own.

“Ngay cả điều này --”

Tôi viết thế này được chứ?

“Tôi đã được trải nghiệm ngay cả điều này.”

Always.

When I started to write my memoir --

Khi bắt đầu viết hồi ký

"Even this --"

và khi bắt đầu suy nghĩ về nó,

và sau đó tôi --

How about that?

"Even This I Get to Experience."

Tôi --

When I started to write the memoir

Tôi đã khóc một cách có lý do,

and I started to think about it,

và nhận ra rằng mình cần một người cha nhiều như thế nào.

and then I --

I --

I did a reasonable amount of crying,

Nhiều đến nỗi tôi đã lấy cắp câu chuyện về ông của Arthur Marshall.

and I realized how much I needed the father.

Rất nhiều, từ ngữ “cha” --

Tiện thể thì tôi có sáu đứa con.

So much so that I appropriated Arthur Marshall's grandfather.

Một vai trò mà tôi yêu thích.

So much so, the word "father" --

Vai trò ấy và vai trò người chồng của Lyn.

I have six kids by the way.

My favorite role in life.

Nhưng tôi lại lấy cắp danh tính của người khác vì tôi cần một người cha.

It and husband to my wife Lyn.

Hiện tại, tôi đã trải qua rất nhiều điều tồi tệ

But I stole the man's identity because I needed the father.

và đi về phía bên kia,

và tha thứ cho cha tôi --

điều tuyệt vời nhất mà tôi --

Now I've gone through a whole lot of shit

điều tồi tệ nhất mà tôi --

Từ ngữ mà tôi muốn sử dụng và nói về về ông ta là --

and come out on the other side,

and I forgive my father --

ông ta là một kẻ bất lương.

the best thing I --

Sự thật là ông ta đã nói dối, trộm cắp, lừa gạt

the worst thing I --

The word I'd like to use about him and think about him is --

và đi tù...

he was a rascal.

Tôi kết hợp mọi thứ lại trong từ “kẻ bất lương.”

The fact that he lied and stole and cheated

and went to prison ...

EH: Vâng, có một câu nói rằng kẻ nghiệp dư thì vay mượn

còn người chuyên nghiệp thì ăn cắp.

I submerge that in the word "rascal."

NL: Tôi thật chuyên nghiệp.

EH: Well there's a saying that amateurs borrow and professionals steal.

EH: Ngài rất chuyên nghiệp.

(Cười)

Câu nói đó phổ biến nhờ John Lennon,

nhưng hoá ra là anh ta lấy cắp từ T.S. Eliot.

NL: I'm a pro.

EH: You're a pro.

Có người giống ngài rồi đấy.

(Laughter)

(Cười)

And that quote is widely attributed to John Lennon,

EH: Nói một chút về công việc nhé.

but it turns out he stole it from T.S. Eliot.

Rõ ràng là tác động từ các công việc của ngài được viết nhiều

So you're in good company.

(Laughter)

và tôi chắc là ngài đã nghe về điều đó trong suốt cuộc đời:

nó có ý nghĩa gì với mọi người,

EH: I want to talk about your work.

với văn hoá chúng ta,

Obviously the impact of your work has been written about

mọi người vỗ tay khi tôi chỉ mới đọc vài cái tên của show diễn,

and I'm sure you've heard about it all your life:

ngài đã khiến một nửa số người ở đây phấn chấn nhờ công việc của ngài.

what it meant to people,

Nhưng đã có câu chuyện nào về sức ảnh hưởng của công việc

what it meant to our culture,

you heard the applause when I just named the names of the shows,

khiến ngài bất ngờ chưa?

you raised half the people in the room through your work.

NL: Trời ơi,

nó khiến tôi hoàn toàn bất ngờ và phấn khởi.

But have there ever been any stories about the impact of your work

that surprised you?

NL: Oh, god --

Đó là show “Buổi tối với Norman Lear” vào năm ngoái,

surprised me and delighted me from head to toe.

có một nhóm các ông bầu hip-hop,

There was "An Evening with Norman Lear" within the last year

nghệ sĩ và Học viện kết hợp với nhau.

that a group of hip-hop impresarios,

Nội dung ẩn ý của “Buổi tối với...”

là: Một người Do Thái 92 tuổi --

performers and the Academy put together.

và 92 --

và giới hip-hop có điểm chung là gì?

The subtext of "An Evening with ..."

Russell Simmons là một trong số bảy người trên sân khấu.

was: What do a 92-year-old Jew --

Và anh ta nói về show diễn,

then 92 --

and the world of hip-hop have in common?

anh ta không hề đề cập đến Hollywood,

Russell Simmons was among seven on the stage.

And when he talked about the shows,

George Jefferson trong “The Jeffersons,”

hay show diễn số năm.

he wasn't talking about the Hollywood,

Anh ta lại nói về một thứ đơn giản đã tạo nên --

George Jefferson in "The Jeffersons,"

or the show that was a number five show.

He was talking about a simple thing that made a big --

EH: tác động lên anh ta?

NL: Tác động to lớn lên anh ta --

Tôi đã do dự về từ “thay đổi.”

Thật khó để tôi hình dung,

EH: Impact on him?

anh biết không, thay đổi cuộc đời ai đó,

NL: An impact on him --

nhưng đó là cách anh ta giới thiệu.

I was hesitating over the word, "change."

Anh ta đã thấy George Jefferson viết một chi phiếu lên “The Jeffersons,”

It's hard for me to imagine,

you know, changing somebody's life,

but that's the way he put it.

và anh ta không hề biết một người da đen lại có thể viết chi phiếu.

He saw George Jefferson write a check on "The Jeffersons,"

Và anh ta nói điều đó đã tác động lên cuộc đời anh ta --

and he never knew that a black man could write a check.

đã thay đổi cuộc đời anh ta.

Và khi nghe về những điều như vậy --

And he says it just impacted his life so --

những điều nhỏ nhặt --

vì tôi biết chẳng ai trong số các vị khán giả đây

it changed his life.

And when I hear things like that --

hôm nay lại có thể phải chịu trách nhiệm cho vài điều nhỏ nhặt họ đã làm cho ai đó,

little things --

because I know that there isn't anybody in this audience

thậm chí nhỏ như một nụ cười hay một câu “Xin chào” bất ngờ,

that wasn't likely responsible today for some little thing they did for somebody,

ý tôi là những điều chỉ nhỏ như thế thôi.

whether it's as little as a smile or an unexpected "Hello,"

Đó có thể là người giữ trang phục trong đoàn

đã bỏ tập ngân phiếu vào tủ,

that's how little this thing was.

và George không có việc gì làm nên khi phát biểu, anh ta đã viết nó,

It could have been the dresser of the set

Tôi không biết.

Nhưng --

who put the checkbook on the thing,

EH: Vậy thêm vào danh sách tôi đã chia sẻ ngay từ đầu,

and George had nothing to do while he was speaking, so he wrote it,

tôi nên đề cập ngài là người đã phát minh ra hip-hop.

I don't know.

(Cười)

But --

NL: Vâng...

EH: So in addition to the long list I shared in the beginning,

EH: Tôi muốn nói về --

NL: Cứ nói đi.

I should have also mentioned that you invented hip-hop.

(Cười)

(Laughter)

NL: Well ...

EH: I want to talk about --

EH: Ngài đã có một cuộc đời rất thành công,

NL: Well, then do it.

(Laughter)

nhưng ngài cũng đã xây dựng một cuộc sống đầy ý nghĩa.

Và tất cả chúng tôi đang cố gắng làm những điều đó --

nhưng không phải ai cũng làm được.

EH: You've lead a life of accomplishment,

Nhưng thậm chí vài người trong chúng tôi có thể xoay xở để thành công,

but you've also built a life of meaning.

And all of us strive to do both of those things --

rất hiếm khi chúng tôi biết cách kết hợp hai thứ với nhau.

not all of us manage to.

Ngài đã xoay xở để phát triển văn hoá thông qua nghệ thuật của ngài,

But even those of us who do manage to accomplish both of those,

very rarely do we figure out how to do them together.

đồng thời ngài cũng đạt được thành công về mặt thương mại.

You managed to push culture forward through your art

Ngài đã làm như thế nào?

while also achieving world-beating commercial success.

NL: Đây là nơi đầu óc tôi trống rỗng khi nghe thuật lại các thành tựu của tôi.

How did you do both?

Hành tinh này chỉ là một trong hàng tỉ hành tinh khác,

NL: Here's where my mind goes when I hear that recitation of all I accomplished.

họ nói với chúng ta,

trong vũ trụ có hàng tỉ --

This planet is one of a billion,

hàng tỉ vũ trụ khác,

they tell us,

hàng tỉ hành tinh ...

in a universe of which there are billions --

mà chúng ta đang cố gắng cứu lấy

và dành lấy sự sống.

billions of universes,

billions of planets ...

Nhưng...

which we're trying to save

bất kể điều gì mà tôi đã đạt được --

and it requires saving.

chị tôi đã từng hỏi tôi về những gì cô ấy sẽ làm

But ...

đối với một điều gì đó đang diễn ra tại Newington, Connecticut.

anything I may have accomplished is --

Và tôi nói, “Viết thư cho Uỷ viên hội đồng hay thị trưởng hay ai đó đi.”

my sister once asked me what she does about something

Cô ấy đáp, “Chị không phải Norman Lear, chị là Claire Lear.”

that was going on in Newington, Connecticut.

Và đó là lần đầu tôi đã nói ra những gì tôi nghĩ,

And I said, "Write your alderman or your mayor or something."

She said, "Well I'm not Norman Lear, I'm Claire Lear."

tôi đáp, “Claire. Hãy viết về mọi thứ chị nghĩ em có thể đã làm

And that was the first time I said what I'm saying,

và mọi thứ chị đã làm.” --

cô ấy không bao giờ rời bỏ Newington --

I said, "Claire. With everything you think about what I may have done

“chị có thể khép chặt ngón tay

khi xem xét kích thước của hành tinh và những thứ như vậy,

and everything you've done," --

để đánh giá lại những gì em và chị có thể đã làm hay không?”

she never left Newington --

"can you get your fingers close enough

Vì vậy...

when you consider the size of the planet and so forth,

Tôi tin rằng tất cả mọi người đều có thể

to measure anything I may have done to anything you may have done?"

đạt được thật nhiều thành tựu giống như tôi.

So ...

I am convinced we're all responsible

Và tôi hiểu rõ anh đang nói gì --

EH: Đó là một sự lệch hướng rõ ràng --

for doing as much as I may have accomplished.

NL: Nhưng bạn phải hoàn toàn tin tưởng vào tầm nhìn và quy mô

doanh nghiệp của nhà sáng tạo, tại đây.

And I understand what you're saying --

EH: Nhưng tại hành tinh này, ngài thật sự là người có tầm ảnh hưởng.

EH: It's an articulate deflection --

NL: But you have to really buy into the size and scope

NL: Tôi là người xấu tính.

(Cười)

of the creator's enterprise, here.

EH: Và tôi còn câu hỏi cuối cùng cho ngài.

EH: But here on this planet you have really mattered.

Ngài cảm thấy mình bao nhiêu tuổi?

NL: I'm a son of a gun.

(Laughter)

NL: Tôi bằng tuổi với bất cứ ai tôi đang nói chuyện.

EH: So I have one more question for you.

EH: Vâng, tôi cảm thấy như mình 93 tuổi.

How old do you feel?

(Vỗ tay)

NL: I am the peer of whoever I'm talking to.

EH: Well, I feel 93.

NL: Kết thúc rồi hả?

EH: Tôi cảm thấy mình như 93 tuổi,

(Applause)

nhưng hy vọng một ngày nọ, tôi có thể cảm thấy trẻ trung

như người đang ngồi đối diện tôi đây.

Thưa quý vị,

NL: We out of here?

Norman Lear có một không hai.

EH: Well, I feel 93 years old,

(Vỗ tay)

but I hope to one day feel as young as the person I'm sitting across from.

Ladies and gentlemen,

NL: Cảm ơn

the incomparable Norman Lear.

(Vỗ tay)

(Applause)

NL: Thank you.

(Applause)