An entertainment icon on living a life of meaning | Norman Lear

Tłumaczenie: Ewa Stein Korekta: Rysia Wand

Eric Hirshberg: So I assume that Norman doesn't need much of an introduction,

Eric Hirshberg: Zakładam, że raczej nie muszę przedstawiać Normana,

but TED's audience is global,

lecz TED ma zasięg globalny

it's diverse,

i różnorodną publiczność,

so I've been tasked with starting with his bio,

więc mam zacząć od jego biografii,

which could easily take up the entire 18 minutes.

która z łatwością zajęłaby 18 minut.

So instead we're going to do 93 years in 93 seconds or less.

Zamiast tego przerobimy 93 lata w 93 sekundy lub mniej.

(Laughter)

(Śmiech)

You were born in New Hampshire.

Urodziłeś się w New Hampshire.

Norman Lear: New Haven, Connecticut.

Norman Lear: New Haven, Connecticut.

EH: New Haven, Connecticut.

EH: New Haven, Connecticut.

(Laughter)

(Śmiech)

NL: There goes seven more seconds.

NL: Mija kolejne siedem sekund.

EH: Nailed it.

EH: Całkiem nieźle.

(Laughter)

(Śmiech)

You were born in New Haven, Connecticut.

Urodziłeś się w New Haven, Connecticut.

Your father was a con man -- I got that right.

Twój ojciec był oszustem, zgadza się.

He was taken away to prison when you were nine years old.

Trafił do więzienia, kiedy miałeś dziewięć lat.

You flew 52 missions as a fighter pilot in World War II.

Podczas II Wojny Światowej byłeś pilotem myśliwca w 52 misjach.

You came back to --

Wróciłeś do...

NL: Radio operator.

NL: Radiooperatorem.

EH: You came to LA to break into Hollywood,

Przyjechałeś do LA, żeby zaistnieć w Hollywood,

first in publicity, then in TV.

najpierw w reklamie, potem w telewizji.

You had no training as a writer, formally,

Mimo braku formalnej edukacji

but you hustled your way in.

udało ci się przebić.

Your breakthrough, your debut,

Twój sukces, twój debiut,

was a little show called "All in the Family."

to program telewizyjny, "All in the Family".

You followed that up with a string of hits

Szereg hitów, które potem stworzyłeś

that to this day is unmatched in Hollywood:

do dziś nie ma sobie równych w Hollywood:

"Sanford and Son," "Maude," "Good Times,"

"Sanford and Son", "Maude", "Good Times",

"The Jeffersons," "One Day at a Time,"

"The Jeffersons", "One Day at a Time",

"Mary Hartman, Mary Hartman,"

"Mary Hartman, Mary Hartman",

to name literally a fraction of them.

aby wymienić ledwie kilka.

Not only are they all commercially --

Są one nie tylko komercyjnym...

(Applause)

(Brawa)

Not only are they all commercially successful,

Są one nie tylko komercyjnym sukcesem,

but many of them push our culture forward

ale także wiele z nich podniosło kulturę

by giving the underrepresented members of society

przez udzielenie głosu osobom mniej widocznym,

their first prime-time voice.

podczas największej oglądalności.

You have seven shows in the top 10 at one time.

Siedem miejsc na liście dziesięciu najlepszych zajęły twoje programy.

At one point,

W pewnym okresie

you aggregate an audience of 120 million people per week

120 milionów widzów

ogląda co tydzień twój materiał.

watching your content.

That's more than the audience for Super Bowl 50,

To więcej niż oglądalność Super Bowl 50,

which happens once a year.

rozgrywanych raz na rok.

NL: Holy shit.

NL: Jasna cholera.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

EH: And we're not even to the holy shit part.

EH: Do tego jeszcze nie dotarliśmy.

(Laughter)

(Śmiech)

You land yourself on Richard Nixon's enemies list --

Znalazłeś się na czarnej liście Richarda Nixona...

he had one.

...miał taką.

That's an applause line, too.

Ten komentarz także zasługuje na oklaski.

(Applause)

(Brawa)

You're inducted into the TV Hall of Fame on the first day that it exists.

Zostałeś wyróżniony przez TV Hall of Fame pierwszego dnia istnienia gali.

Then came the movies.

Wtedy pojawiły się filmy.

"Fried Green Tomatoes,"

"Smażone Zielone Pomidory",

"The Princess Bride," "Stand By Me,"

"Narzeczona dla księcia", "Stań przy mnie",

"This Is Spinal Tap."

"Oto Spinal Tap".

(Applause)

(Brawa)

Again, just to name a fraction.

To znów tylko mała część.

(Applause)

(Brawa)

Then you wipe the slate clean,

Potem zaczynasz od nowa,

start a third act as a political activist focusing on protecting the First Amendment

jako działacz polityczny, skoncentrowany na obronie Pierwszej Poprawki Konstytucji

and the separation of church and state.

i odseparowaniu kościoła od państwa.

You start People For The American Way.

Zainicjowałeś People For American Way.

You buy the Declaration of Independence

Kupujesz Deklarację Niepodległości

and give it back to the people.

i oddajesz ludziom.

You stay active in both entertainment and politics

Pozostajesz aktywny w świecie rozrywki i polityki

until the ripe old of age of 93,

aż do sędziwego wieku 93 lat,

when you write a book

kiedy to piszesz książkę

i robisz film dokumentalny o historii twojego życia.

and make a documentary about your life story.

And after all that,

I po tym wszystkim,

they finally think you're ready for a TED Talk.

zdecydowano nareszcie, że jesteś gotowy na TED Talk.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

NL: I love being here.

NL: Bardzo cieszę się, że tu jestem.

And I love you for agreeing to do this.

I doceniam, że się na to zgodziłeś.

EH: Thank you for asking. It's my honor.

EH: Dziękuję za pytanie. To zaszczyt.

So here's my first question.

Czas na moje pierwsze pytanie.

Was your mother proud of you?

Czy matka była z ciebie dumna?

(Laughter)

(Śmiech)

NL: My mother ...

NL: Moja matka...

what a place to start.

cóż za początek.

Let me put it this way --

Powiedzmy tak.

when I came back from the war,

Kiedy wróciłem z wojny,

she showed me the letters that I had written her from overseas,

pokazała mi listy, które słałem jej z zagranicy,

and they were absolute love letters.

i były to naprawdę miłosne listy.

(Laughter)

(Śmiech)

This really sums up my mother.

To najlepiej podsumowuje moją matkę.

They were love letters,

To były listy miłosne,

as if I had written them to --

jakbym pisał je do...

they were love letters.

...były listami miłosnymi.

A year later I asked my mother if I could have them,

Rok później zapytałem matkę, czy mogłaby mi je dać,

because I'd like to keep them all the years of my life ...

ponieważ chciałbym je zachować na wszystkie lata życia ...

She had thrown them away.

Wyrzuciła je wszystkie.

(Laughter)

(Śmiech)

That's my mother.

To moja matka.

(Laughter)

(Śmiech)

The best way I can sum it up in more recent times is --

Najlepszy sposób, aby podsumować to w bardziej współczesnych czasach,

this is also more recent times --

to także bardziej współczesne czasy,

a number of years ago,

jakiś czas temu,

when they started the Hall of Fame to which you referred.

kiedy powołano do życia Hall of Fame, do którego nawiązujesz

It was a Sunday morning,

W niedzielny poranek

when I got a call from the fellow who ran the TV Academy of Arts & Sciences.

zadzwonił do mnie gość, który zarządza TV Academy of Arts & Sciences.

He was calling me to tell me they had met all day yesterday

Powiedział, że poprzedniego dnia mieli długie zebranie

and he was confidentially telling me they were going to start a hall of fame

i w zaufaniu mówił mi, że ruszają z Hall of Fame

and these were the inductees.

i tutaj są kandydaci.

I started to say "Richard Nixon,"

Zacząłem mówić "Richard Nixon",

because Richard Nixon --

bo Richard Nixon...

EH: I don't think he was on their list.

EH: Nie sądzę, żeby był na ich liście.

NL: William Paley, who started CBS,

NL: William Paley, założyciel CBS,

David Sarnoff, who started NBC,

David Sarnoff, założyciel NBC,

Edward R. Murrow,

Edward R. Murrow,

the greatest of the foreign correspondents,

najlepszy z zagranicznych korespondentów,

Paddy Chayefsky --

Paddy Chayefsky,

I think the best writer that ever came out of television --

chyba najlepszy pisarz, jakiego zrodziła telewizja,

Milton Berle, Lucille Ball

Milton Berle, Lucille Ball

and me.

i ja.

EH: Not bad.

EH: Nieźle.

NL: I call my mother immediately in Hartford, Connecticut.

Zaraz dzwonię do matki do Hartford, Connecticut.

"Mom, this is what's happened,

"Mamo, oto co się wydarzyło,

they're starting a hall of fame."

rozpoczynają Hall of Fame".

I tell her the list of names and me,

Wymieniam jej listę nazwisk z moim,

and she says,

a ona mówi:

"Listen, if that's what they want to do, who am I to say?"

"Słuchaj, jeśli tak chcą, to co ja mam do powiedzenia?".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

That's my Ma.

To moja mama.

I think it earns that kind of a laugh

Myślę, że to wywołuje taki śmiech

because everybody has a piece of that mother.

bo każdy z nas ma coś z tej matki.

(Laughter)

(Śmiech)

EH: And the sitcom Jewish mother is born, right there.

EH: Rodzi się komediowa postać żydowskiej matki.

So your father also played a large role in your life,

Ojciec także odgrywał ogromną rolę w twoim życiu,

mostly by his absence.

głównie poprzez swoją nieobecność.

NL: Yeah.

NL: Tak.

EH: Powiedz nam, co się stało kiedy miałeś dziewięć lat.

EH: Tell us what happened when you were nine years old.

NL: He was flying to Oklahoma

NL: Leciał do Oklahomy

z trzema facetami, o których matka powiedziała,

with three guys that my mother said,

"I don't want you to have anything to do with them,

"Nie chcę, żebyś miał z nimi cokolwiek wspólnego,

I don't trust those men."

nie ufam im".

That's when I heard,

Wtedy usłyszałem,

maybe not for the first time,

może nie po raz pierwszy,

"Stifle yourself, Jeanette, I'm going."

"Cicho bądź, Jeanette, lecę".

And he went.

I wyjechał.

It turns out he was picking up some fake bonds,

Okazuje się, że odbierał jakieś fałszywe obligacje,

which he was flying across the country to sell.

które sprzedawał po całym kraju.

But the fact that he was going to Oklahoma in a plane,

Jednak sam fakt, że leciał do Oklahomy samolotem

and he was going to bring me back a 10-gallon hat,

i miał mi przywieźć stamtąd kowbojski kapelusz,

just like Ken Maynard, my favorite cowboy wore.

taki, jaki nosił mój ulubiony kowboj, Ken Maynard.

You know, this was a few years after Lindbergh crossed the Atlantic.

To było kilka lat po tym, jak Lindbergh przeleciał nad Atlantykiem.

I mean, it was exotic that my father was going there.

Lot ojca wydawał mi się egzotyczny.

But when he came back,

Lecz po powrocie

they arrested him as he got off the plane.

aresztowano go, jak wyszedł z samolotu.

That night newspapers were all over the house,

Tego wieczoru reporterzy najechali dom,

my father was with his hat in front of his face,

ojciec zakrywał twarz kapeluszem,

manacled to a detective.

przykuty kajdankami do detektywa.

And my mother was selling the furniture, because we were leaving --

A mama sprzedawała meble, bo wyprowadzaliśmy się.

she didn't want to stay in that state of shame,

Nie chciała wstydu

in Chelsea, Massachusetts.

w Chelsea, Massachusetts.

And selling the furniture --

Sprzedaż mebli ,

the house was loaded with people.

dom pełen ludzi.

And in the middle of all of that,

A w tym wszystkim

some strange horse's ass put his hand on my shoulder and said,

jakiś obcy idiota położył mi rękę na ramieniu i powiedział:

"Well, you're the man of the house now."

"Teraz to ty jesteś głową domu".

I'm crying, and this asshole says, "You're the man of the house now."

Ja płaczę, a ten dupek mówi: "Teraz to ty jesteś głową domu".

And I think that was the moment

Chyba właśnie wtedy

I began to understand the foolishness of the human condition.

zacząłem rozumieć głupotę natury ludzkiej.

So ...

Zatem...

it took a lot of years to look back at it and feel it was a benefit.

dopiero po wielu latach poczułem, że to miało korzystne strony.

But --

Ale...

EH: It's interesting you call it a benefit.

EH: Ciekawe, że mówisz o korzyści.

NL: Benefit in that it gave me that springboard.

NL: Korzyść, bo było dla mnie odskocznią.

I mean that I could think

To znaczy, że potrafiłem pomyśleć

how foolish it was to say to this crying nine-year-old boy,

jaką głupotą było powiedzieć do płaczącego 9-latka

"You're the man of the house now."

"Teraz to ty jesteś głową domu".

And then I was crying, and then he said,

A ponieważ płakałem, powiedział:

"And men of the house don't cry."

"A głowa domu nie płacze".

And I ...

I ja...

(Laughter)

(Śmiech)

So ...

Więc...

I look back, and I think

Patrzę wstecz i myślę,

that's when I learned the foolishness of the human condition,

że to właśnie wtedy poznałem głupotę natury ludzkiej,

and it's been that gift that I've used.

To był ten dar, który wykorzystałem.

EH: So you have a father who's absent,

EH: Zatem masz ojca, który jest nieobecny,

you have a mother for whom apparently nothing is good enough.

masz matkę, której nic nie zadowala.

Do you think that starting out as a kid who maybe never felt heard

Czy sądzisz, że zaczynanie jako dzieciak, który może nigdy nie czuł się słyszany,

started you down a journey

zapoczątkowało twoją podróż,

that ended with you being an adult

na końcu której jesteś dorosłym człowiekiem

with a weekly audience of 120 million people?

ze 120-milionową publicznością tygodniowo?

NL: I love the way you put that question,

NL: Cudownie to ująłeś,

because I guess I've spent my life wanting --

bo chyba całe życie najbardziej chciałem,

if anything, wanting to be heard.

żeby mnie usłyszano.

I think --

Myślę...

It's a simple answer, yes,

Odpowiedź jest prosta, tak,

that was what sparked --

właśnie to zaiskrzyło...

well, there were other things, too.

Były i inne rzeczy.

When my father was away,

Kiedy nie było ojca,

I was fooling with a crystal radio set that we had made together,

bawiłem się radioodbiornikiem kryształkowym, który razem złożyliśmy,

and I caught a signal that turned out to be Father Coughlin.

i złapałem sygnał audycji Ojca Coughlin, jak się potem okazało.

(Laughter)

(Śmiech)

Yeah, somebody laughed.

Tak, ktoś się śmiał.

(Laughter)

(Śmiech)

But not funny,

To nie było śmieszne,

this was a horse's --

ten idiota...

another horse's ass --

kolejny idiota...

who was very vocal about hating the New Deal

który szerzył nienawiść do Nowego Ładu,

and Roosevelt and Jews.

Roosvelta i Żydów.

The first time I ran into an understanding

Wtedy pierwszy raz pojąłem,

that there were people in this world that hated me

że są na świecie ludzie, którzy nienawidzą mnie,

because I was born to Jewish parents.

bo mam żydowskich rodziców.

And that had an enormous effect on my life.

To bardzo wpłynęło na moje życie.

EH: So you had a childhood

EH: Zatem w dzieciństwie

with little in the way of strong male role models,

nie miałeś raczej silnych męskich wzorców,

except for your grandfather.

za wyjątkiem dziadka.

Tell us about him.

Opowiedz nam o nim.

NL: Oh, my grandfather.

NL: Och, mój dziadek.

Well here's the way I always talked about that grandfather.

Oto co zwykle mówiłem o tym dziadku.

There were parades,

Urządzano parady,

lots of parades when I was a kid.

dużo parad, kiedy byłem dzieckiem.

There were parades on Veteran's Day --

Były parady z okazji Dnia Weteranów...

there wasn't a President's Day.

nie było Dnia Prezydenta.

There was Abraham Lincoln's birthday,

Była rocznica urodzin Abrahama Lincolna,

George Washington's birthday

urodzin Jerzego Waszyngtona,

and Flag Day ...

Święto Flagi Narodowej...

And lots of little parades.

I mnóstwo drobnych parad.

My grandfather used to take me

Zwykle dziadek mnie zabierał

and we'd stand on the street corner,

i staliśmy na rogu ulicy,

he'd hold my hand,

trzymał mnie za rękę

and I'd look up and I'd see a tear running down his eye.

i kątem oka widziałem, że płacze.

And he meant a great deal to me.

Bardzo dużo dla mnie znaczył.

And he used to write presidents of the United States.

Dziadek zwykł też pisać listy do prezydentów USA.

Every letter started,

Każdy list zaczynał się:

"My dearest, darling Mr. President,"

"Najdroższy, kochany Panie Prezydencie".

and he'd tell him something wonderful about what he did.

Pisał mu coś miłego o tym, czego dokonał.

But when he disagreed with the President, he also wrote,

Kiedy nie zgadzał się z prezydentem, też pisał:

"Najdroższy, kochany Panie Prezydencie,

"My dearest, darling Mr. President,

Didn't I tell you last week ...?"

Czy nie pisałem panu tydzień temu...?".

(Laughter)

(Śmiech)

And I would run down the stairs every now and then

Zbiegałem czasem na dół,

and pick up the mail.

żeby odebrać pocztę.

We were three flights up,

Z trzeciego piętra.

74 York Street, New Haven, Connecticut.

na ulicy York 74 , New Haven, Connecticut.

And I'd pick up a little white envelope reading, "Shya C. called at this address."

Podnosiłem małą, białą kopertę o treści: "Shya C. wstąpił pod ten adres".

And that's the story I have told about my grandfather --

Taką historię opowiadałem o dziadku.

EH: They wrote him back on the envelopes --

EH: Odpisywali mu na tych kopertach...

NL: They wrote back.

NL: Odpisywali.

But I have shown them myself,

Tak mówiłem,

going way back to Phil Donahue and others before him,

sięgając wstecz do Phila Donahue i innych,

literally dozens of interviews in which I told that story.

w dziesiątkach wywiadów opowiadałem tę historię.

This will be the second time I have said the whole story was a lie.

To będzie drugi raz, kiedy powiem, że ta cała historia była kłamstwem.

The truth was my grandfather took me to parades,

Prawdą było, że mój dziadek zabierał mnie na parady,

we had lots of those.

mieliśmy ich dużo.

The truth is a tear came down his eye.

Prawdą jest, że łza spływała mu z oka.

The truth is he would write an occasional letter,

Prawdą jest, że sporadycznie pisał listy,

and I did pick up those little envelopes.

a ja odbierałem te małe koperty.

But "My dearest darling Mr. President,"

Lecz "Najdroższy, kochany Panie Prezydencie"

all the rest of it,

i cała reszta

is a story I borrowed from a good friend

jest historią mojego dobrego przyjaciela,

whose grandfather was that grandfather who wrote those letters.

i to jego dziadek pisał te listy,

And, I mean, I stole Arthur Marshall's grandfather

Czyli ukradłem dziadka Arthura Marshalla

and made him my own.

i go sobie przywłaszczałem.

Always.

Zawsze.

When I started to write my memoir --

Kiedy zacząłem pisać wspomnienia...

"Even this --"

Nawet to..

How about that?

Co powiecie na to?

"Even This I Get to Experience."

Nawet tego muszę doświadczyć.

When I started to write the memoir

Kiedy zacząłem pisać wspomnienia

and I started to think about it,

i zacząłem o tym myśleć,

and then I --

wtedy sam...

I --

I did a reasonable amount of crying,

Sam sporo przy tym płakałem

and I realized how much I needed the father.

i uświadomiłem sobie, jak bardzo potrzebowałem ojca.

So much so that I appropriated Arthur Marshall's grandfather.

Tak bardzo, że przywłaszczyłem sobie dziadka Arthura Marshalla.

So much so, the word "father" --

Do tego stopnia, że słowo "ojciec"...

I have six kids by the way.

Tak na marginesie, mam sześcioro dzieci.

My favorite role in life.

To moja ulubiona rola w życiu.

It and husband to my wife Lyn.

To i bycie mężem mojej żony Lyn.

But I stole the man's identity because I needed the father.

Jednak ukradłem tożsamość tego faceta, bo potrzebowałem ojca.

Now I've gone through a whole lot of shit

Kiedy już mam za sobą to całe gówno

and come out on the other side,

i stoję po drugiej stronie

and I forgive my father --

i wybaczam ojcu...

the best thing I --

najlepsza rzecz...

the worst thing I --

najgorsza rzecz...

The word I'd like to use about him and think about him is --

Słowo, którym chciałbym go określić...

he was a rascal.

był łajdakiem.

The fact that he lied and stole and cheated

Fakt, że kłamał, kradł i oszukiwał

and went to prison ...

i siedział w więzieniu...

I submerge that in the word "rascal."

zawieram to wszystko w słowie "łajdak".

EH: Well there's a saying that amateurs borrow and professionals steal.

EH: Jest takie powiedzenie, że amatorzy pożyczają, a profesjonaliści kradną.

NL: I'm a pro.

NL: Ja jestem profesjonalistą.

EH: You're a pro.

EH: Jesteś profesjonalistą.

(Laughter)

(Śmiech)

And that quote is widely attributed to John Lennon,

Ten cytat przypisuje się Johnowi Lennonowi,

but it turns out he stole it from T.S. Eliot.

ale okazuje się, że ukradł go od T. S. Eliota.

So you're in good company.

Jesteś w dobrym towarzystwie.

(Laughter)

(Śmiech)

EH: I want to talk about your work.

EH: Chciałbym porozmawiać o twojej pracy.

Obviously the impact of your work has been written about

Bez wątpienia pisano już o skutkach twojej pracy

and I'm sure you've heard about it all your life:

i na pewno całe życie słuchałeś o tym:

what it meant to people,

ile znaczyła dla ludzi,

what it meant to our culture,

ile znaczyła dla naszej kultury,

you heard the applause when I just named the names of the shows,

słyszałeś oklaski przy wymienianiu tytułów programów,

you raised half the people in the room through your work.

wychowałeś połowę publiczności przez swoją twórczość.

But have there ever been any stories about the impact of your work

Czy były jakieś historie na temat twojej twórczości,

that surprised you?

które cię zdziwiły?

NL: Oh, god --

NH: O, Boże...

surprised me and delighted me from head to toe.

Zdziwiły mnie i ucieszyły od stóp do głów.

There was "An Evening with Norman Lear" within the last year

W zeszłym roku emitowano "Wieczór z Normanem Learem"

that a group of hip-hop impresarios,

stworzony przez grupę impresariów hip-hopu,

performers and the Academy put together.

wykonawców i Akademię.

The subtext of "An Evening with ..."

Podtekst "Wieczoru ..."

was: What do a 92-year-old Jew --

brzmiał: Co 92-letni Żyd...

then 92 --

wtedy 92-letni...

and the world of hip-hop have in common?

i świat hip-hopu mają wspólnego?

Russell Simmons was among seven on the stage.

Jednym z siedmiu osób na scenie był Russell Simmons.

And when he talked about the shows,

Kiedy mówił o programach,

he wasn't talking about the Hollywood,

nie mówił o Hollywood,

George Jefferson in "The Jeffersons,"

George Jefferson w "The Jeffersons"

or the show that was a number five show.

lub piątym na top liście programie,

He was talking about a simple thing that made a big --

Mówił o prostej rzeczy, która miała ogromny...

EH: Impact on him?

EH: Wpływ na niego?

NL: An impact on him --

NL: Wpływ na niego...

I was hesitating over the word, "change."

Rozważałem słowo: "przemiana".

It's hard for me to imagine,

Trudno mi sobie wyobrazić,

you know, changing somebody's life,

że zmieniam czyjeś życie,

but that's the way he put it.

lecz w ten sposób się wyraził.

He saw George Jefferson write a check on "The Jeffersons,"

Zobaczył w "The Jeffersons", jak George Jefferson wypisywał czek,

and he never knew that a black man could write a check.

a on nie wiedział, że ciemnoskóry człowiek może wypisywać czek.

And he says it just impacted his life so --

I powiedział, że to tak wpłynęło na jego życie, że...

it changed his life.

je zmieniło.

And when I hear things like that --

Kiedy słyszę tego typu rzeczy,

little things --

drobne rzeczy,

because I know that there isn't anybody in this audience

bo wiem, że każdy z widzów

that wasn't likely responsible today for some little thing they did for somebody,

odpowiada za jakąś małą rzecz, którą uczynił innemu,

whether it's as little as a smile or an unexpected "Hello,"

nawet jeśli to było tak niewiele, jak uśmiech czy niespodziewane "Cześć",

that's how little this thing was.

drobiazg.

It could have been the dresser of the set

Być może dekorator planu

who put the checkbook on the thing,

położył tam książeczkę czekową

and George had nothing to do while he was speaking, so he wrote it,

i George, nie mając nic do roboty, kiedy mówił, wypisywał czek.

I don't know.

Nie wiem.

But --

Lecz...

EH: So in addition to the long list I shared in the beginning,

Dodając do długiej listy, którą wymieniłem na początku,

I should have also mentioned that you invented hip-hop.

powinienem również wspomnieć, że wymyśliłeś hip-hop.

(Laughter)

(Śmiech)

NL: Well ...

NL: Cóż...

EH: I want to talk about --

EH: Chciałbym porozmawiać o...

NL: Well, then do it.

NL: No, to rozmawiaj.

(Laughter)

(Śmiech)

EH: You've lead a life of accomplishment,

EH: Wiodłeś życie pełne osiągnięć,

but you've also built a life of meaning.

ale także zbudowałeś wartościowe życie.

And all of us strive to do both of those things --

Każdy z nas usiłuje osiągnąć te dwie rzeczy,

not all of us manage to.

nie wszyscy potrafimy.

But even those of us who do manage to accomplish both of those,

Nawet ci z nas, którzy potrafią osiągnąć te dwie wartości,

very rarely do we figure out how to do them together.

bardzo rzadko umieją je osiągnąć jednocześnie.

You managed to push culture forward through your art

Tobie udało się wpłynąć na rozwój kultury przez swoją sztukę

while also achieving world-beating commercial success.

i jednocześnie odnieść niezrównany sukces komercyjny.

How did you do both?

Jak ci się to udało?

NL: Here's where my mind goes when I hear that recitation of all I accomplished.

NL: Oto co przychodzi mi na myśl, kiedy słyszę listę swoich osiągnięć.

This planet is one of a billion,

Nasza planeta jest jedną spośród miliarda,

they tell us,

podobno,

in a universe of which there are billions --

we wszechświecie, których są miliardy,

billions of universes,

miliardy wszechświatów,

billions of planets ...

miliardy planet...

which we're trying to save

planeta, którą próbujemy ocalić

and it requires saving.

i która potrzebuje ocalenia.

But ...

Jednak...

anything I may have accomplished is --

jeśli nawet coś osiągnąłem jest to...

my sister once asked me what she does about something

siostra zapytała mnie raz, co ma zrobić z pewną sytuacją,

that was going on in Newington, Connecticut.

która miała miejsce w Newington, Connecticut.

And I said, "Write your alderman or your mayor or something."

Powiedziałem: "Napisz do radnego albo do burmistrza".

She said, "Well I'm not Norman Lear, I'm Claire Lear."

Odpowiedziała: "Jestem Claire Lear, a nie Norman Lear".

And that was the first time I said what I'm saying,

Wtedy pierwszy raz powiedziałem to, co mówię teraz.

I said, "Claire. With everything you think about what I may have done

Powiedziałem: "Pomyśl o wszystkich moich rzekomych dokonaniach

and everything you've done," --

i o wszystkich swoich"...

she never left Newington --

ona nigdy nie opuściła Newington...

"can you get your fingers close enough

"czy uda ci się ułożyć palce na tyle blisko,

when you consider the size of the planet and so forth,

biorąc pod uwagę rozmiar planety,

to measure anything I may have done to anything you may have done?"

żey porównać nasze dokonania?".

So ...

Więc...

I am convinced we're all responsible

Jestem pewien, że wszyscy mamy obowiązek

for doing as much as I may have accomplished.

dokonywać tak dużych osiągnięć jak moje.

And I understand what you're saying --

I rozumiem co chcesz powiedzieć...

EH: It's an articulate deflection --

EH: To jest elokwentne zbaczanie...

NL: But you have to really buy into the size and scope

NL: Lecz musisz naprawdę przyjąć rozmiar i możliwości

of the creator's enterprise, here.

tego dzieła Stwórcy, tutaj.

EH: But here on this planet you have really mattered.

EH: Lecz na tej planecie naprawdę coś znaczysz.

NL: I'm a son of a gun.

NL: Skurczybyk ze mnie.

(Laughter)

(Śmiech)

EH: So I have one more question for you.

EH: Mam do siebie jeszcze jedno pytanie.

How old do you feel?

Na ile lat się czujesz?

NL: I am the peer of whoever I'm talking to.

NL: Jestem rówieśnikiem swojego rozmówcy.

EH: Well, I feel 93.

EH: Ja czuję się na 93 lata

(Applause)

(Śmiech)

NL: We out of here?

NL: Skończyliśmy już?

EH: Well, I feel 93 years old,

EH: Czuję się na 93 lata,

but I hope to one day feel as young as the person I'm sitting across from.

ale mam nadzieję, że kiedyś będę się czuł tak młodo, jak osoba siedząca naprzeciwko.

Ladies and gentlemen,

Panie i panowie,

the incomparable Norman Lear.

niezrównany Norman Lear.

(Applause)

(Brawa)

NL: Thank you.

NL: Dziękuję

(Applause)

(Brawa)