Sarah Ellis and Helen Tupper: The best career path isn't always a straight line | TED

Transcriber:

Translator: Hoàn mỹ Hồ Reviewer: Thu Ha Tran

Helen Tupper [HT]: “Chúng tôi gặp nhau hai mươi năm trước,

Helen Tupper: When we met at university 20 years ago,

we made for unlikely friends.

và có hai tính cách đối lập nhau.”

I'm an extrovert who gets involved in everything

“Là một người hướng ngoại, tôi hay tham gia vào mọi thứ

and talks to anyone,

và rất thích giao tiếp với mọi người.”

Sarah Ellis: ... and I'm an introverted ideas person

Sarah Ellis [SE] : “Còn tôi là một người hướng nội điển hình

who finds extroverts energizing but a bit intimidating.

nên cảm thấy họ luôn tràn đầy năng lượng nhưng khá tăng động.”

HT: Despite our differences, we both had an ambition to climb the ladder

[HT]: Mà dù có tính cách khác nhau thì cả hai tôi đều muốn leo lên những bước thang

and have a successful career.

tiến gần hơn thành công trong sự nghiệp.

SE: We were motivated by how far and how fast we could progress,

[SE]: Chúng tôi hay thúc đẩy bản thân rằng mình sẽ đi xa và tiến bộ đến đâu

and we thought that our route to the top would look something a bit like this.

và cũng chỉ nghĩ rằng lộ trình đến đích sẽ giống như bước lên từng bậc thang vậy.

And in those first few years of work,

Trong những năm đầu làm việc,

we were all about promotions and pay rises.

thăng chức và tăng lương, vị trí hiện tại

We were preoccupied by the positions that we held

là điều chúng tôi luôn bận tâm.

and how senior our job titles sounded.

Và kể cả chức vụ đang làm có cao không.

And on the surface, everything seemed to be on track.

Nghe thì mọi thứ đang đi đúng hướng nhỉ ?

But we started to get the sense

Mà chúng tôi dần nhận ra rằng,

that the ladder might actually be holding us back.

cái thang danh vọng đấy ngăn chặn mình phát triển.

The obvious next step wasn't always the most appealing,

Nhưng ý nghĩ bắt đầu một công việc mới cũng không hào hứng mấy,

and we were both excited about exploring opportunities

cho dù chúng tôi đều không ngại thử sức vào các lĩnh vực

that weren't necessarily based on what we'd done before.

mà chúng tôi chưa từng làm trước đây.

It wasn't what we'd anticipated,

Không như những gì chúng tôi đoán,

but our careers had started to look and feel much more like this.

con đường sự nghiệp của cả hai chúng tôi bắt đầu đi một cách rối ren như thế này.

Squiggly.

Rất nhiều đường đi đúng không ?

HT: A squiggly career is both full of uncertainty

[HT]: Một sự nghiệp đầy ngã rẽ như này tất nhiên sẽ luôn gặp bất trắc

and full of possibility.

nhưng cho ta rất nhiều cơ hội khác nhau.

Change is happening all of the time.

Mọi thứ đều phải vận hành theo thời gian.

Some of it is in our control,

Một số việc thì như dự đoán,

and some of it's not.

một số việc thì lại không.

Success isn't one-size-fits-all.

Và không có một con đường chung nào dẫn đến thành công cả.

Our squiggles are as individual as we are.

Mỗi con đường sẽ tượng trưng cho mỗi người.

And for me, that's meant a career

Vậy nên tôi đã quyết định nghỉ làm

where I've moved from working on foldable credit cards in one company --

ở công ty chuyên làm về những thẻ tín dụng có thể gập lại --

they didn't catch on --

nhưng vẫn chưa hoàn thành--

to building and launching a loyalty app for another.

phát triển ứng dụng tin cậy cho khách hàng

And that one is still going.

Cơ mà nó vẫn đang được nghiên cứu.

SE: And I've moved from making magazines

[SE]: Còn tôi từ một người làm về tạp chí

to working on food waste,

nay chuyển sang xử lí rác thải thực phẩm,

from a five- to a four-day week

vì làm ít hơn một ngày trong tuần

so I could spend more time on personal projects and volunteering.

nên tôi có thời gian cho các dự án cá nhân và hoạt động tình nguyện.

I've already had more jobs and worked in more organizations

Số lượng công việc làm cho các tổ chức của tôi

nhờ thế mà còn nhiều hơn cả công việc của bố tôi

than my dad,

and he's been working for twice as long as I have.

trong khi thời gian ông ấy làm việc dài gấp thời gian của tôi.

And I'm the rule, not the exception.

Nhưng tôi không phải là ngoại lệ.

HT: When we started to share the idea of squiggly careers with people,

[HT]: Khi bắt đầu chắp tay viết sách về các sự nghiệp đầy ngã rẽ,

chúng tôi không nghĩ sẽ được đón nhận nhiều đến vậy.

we were surprised by how much it stuck.

It seemed to give people something

Dường như nó đem lại

that perhaps they didn't even know that they needed,

một thứ gì đó mà thậm chí mọi người không biết mình cần,

a way of describing both their experiences and their aspirations.

như cho phép độc giả được trải nghiệm và sống trong những khát vọng của họ chăng.

Someone even told us that they took our book,

Một số người thậm chí đem theo

which has a big squiggle on the front of it,

quyển sách mà có tiêu đề [Big Squiggle]

into a job interview,

vào vòng phỏng vấn,

as a way of describing their career so far.

để miêu tả con đường sự nghiệp của họ từ trước đến giờ.

But we underestimated one big problem:

Nhưng ngẫm lại thì có thể chúng ta đã bỏ lỡ một điều:

the legacy of the ladder is all around us.

chiếc thang thăng tiến luôn ở quanh ta.

It's in the companies that we work in and the conversations that we have.

Nó ở trong chính môi trường làm việc hoặc qua vài cuộc nói chuyện với ai đó.

It sounds like being asked in a job interview,

Nghe giống như câu hỏi hay gặp trong lúc phỏng vấn

"Where do you see yourself in five years' time?"

“Trong năm năm nữa, bạn muốn thấy mình ở đâu?”

It's the uncomfortable question of how we reward and motivate people

Đây là một cách hỏi không phù hợp mấy nếu muốn khen thưởng hoặc tạo động lực

who do a great job but don't want to be promoted.

cho những người đang rất hài lòng về chức vụ hiện tại mình đang giữ.

And it's the unfairness of our learning being unlocked

Và cũng không công bằng nếu quyết định ai sẽ là người có tiếng nói hơn

by the level that we reach in an organization.

dựa trên vị trí mà chúng ta đang làm việc.

SE: Career ladders were created as a way to manage and motivate

[SE]: Những mặc định như thế xuất hiện trong mỗi nghề nghiệp

a whole new generation of workers --

như một cách để quản lý và tạo động lực

in the early 1900s.

vào những năm đầu 1900.

And that world of conformity and control from over 100 years ago

Và mọi người cứ tuân theo và bị các mặc định đấy kiểm soát hơn 100 năm qua

is unrecognizable today,

thì lại không phù hợp với ngày nay nữa,

especially when we consider

đặc biệt khi cân nhắc tới

only six percent of people in the UK now work nine-to-five.

chỉ có 6% dân số nước Anh có thời gian làm việc theo giờ hành chính.

We can all expect to have five different types of career.

Nhưng tất nhiên sẽ có năm loại nghề nghiệp khác nhau.

And the World Economic Forum estimates

Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính

that 50 percent of the skills that we have right now

rằng 50% kỹ năng mà chúng ta đang có

won't be relevant by 2025.

sẽ không còn phù hợp nữa vào năm 2025.

HT: Ladders are limiting.

[HT]: Vậy có thể nói những mặc định ấy

They limit learning and they limit opportunity,

sẽ hạn chế những cơ hội cũng như những bài học mới cho chúng ta,

and if organizations don't lose the ladder,

nếu các doanh nghiệp cứ đi trên lối mòn ấy

they will lose their people,

họ cũng sẽ dần mất đi nguồn nhân lực,

the people that are always adapting,

mất đi những người trẻ có tính thích nghi tốt

that never stop learning

và không bao giờ ngừng học hỏi

and who are open to the opportunities that come their way.

và họ cũng biết cách mở ra những cánh cửa cơ hội cho riêng mình.

2020 disrupted the way that all of us work,

Chúng ta ở năm 2020 cũng không nên vùi đầu vào làm việc

and none of us know what will happen next.

trong sự mơ hồ nữa.

But one thing we can be confident about

Mà chúng ta nên tin rằng

is that the ladder is a redundant concept of careers.

các mặc định ấy trong khái niệm công việc là không cần thiết.

SE: Losing the ladder starts with redefining

[SE]: Khi đã nhận thức được điều này, chúng ta nên

our relationship with learning at work.

thay đổi tư duy rằng mình sẽ học được gì không.

We all now have the chance to curate our own curriculums,

Giờ đây tất cả chúng ta đều có cơ hội tạo ra những nền tảng học tập

and we can be really creative about what that looks like,

và được quyền sáng tạo về mọi mặt,

whether it's the TED Talks that you're watching,

như sáng tạo nội dung trên Ted Talk này,

the books and blogs you're reading,

trên những bài blogs và sách

the podcasts you're listening to.

hoặc trên những podcast bạn hay nghe.

Your learning is personal to you.

Chỉ chúng ta mới biết mình đã học được gì.

And the good news is, your development is no longer dependent on other people.

Và nhờ thế, chúng ta sẽ không cần phải phụ thuộc người khác để phát triển nữa.

HT: Our learning can't be limited by the level we reach in an organization

[HT]: Đã là học thì không nên bị giới hạn bởi vị trí mà chúng ta đang nắm giữ

or only available to the fortunate few.

hoặc việc học chỉ nên dành cho những người may mắn.

It's not the responsibility of a single department,

Đây không phải là trách nhiệm của một bộ phận nào cả,

and it doesn't just happen when you go on a course.

và không nhất thiết đăng kí vào một khóa học nào cả.

No one has a monopoly on wisdom.

Không ai là người thông thái nhất.

In squiggly careers, everybody is a learner,

Trên con đường này chúng ta là những người học tập

and everybody is a teacher.

và cũng là người thầy của bản thân mình.

We've been inspired by MVF,

Chúng tôi đã lấy cảm hứng từ MVF,

a global technology and marketing company who've introduced a program

một công ty tiếp thị và công nghệ toàn cầu đã giới thiệu

called "Connected Learning."

một chương trình “Kết nối học tập.”

They blind-match their employees so that people can learn from each other

Họ sẽ không cho biết đồng nghiệp của người tham gia chương trình là ai

without barriers like what job they do or who they know

để mọi người có thể học hỏi lẫn nhau mà không bận tâm

getting in the way.

chức vụ của người khác.

Their CEO, Michael Teixeira, told us,

Michael Teixeira, giám đốc của công ty này nói rằng

"Everybody is in charge of their own learning here.

“Mỗi người ở đây chịu trách nhiệm cho sự học hỏi của mình.

We all learn from each other and with each other,

Chúng tôi đều học hỏi mọi thứ từ nhau

and we're much better off as a result."

và đều đúc kết được nhiều kinh nghiệm quý giá.”

SE: In squiggly careers, we need to change our perspective on progression.

[SE]: Chúng ta cũng nên có nhiều góc nhìn cho sự phát triển ở nghề nghiệp.

The problem with career ladders is that they only go in one direction,

Với nấc thang nghề nghiệp, ta chỉ đi được một hướng,

and you can only take one step at a time.

và chỉ có thể bước lên một bậc tại một thời điểm mà thôi.

If progression purely means promotion,

Nếu mục tiêu của bạn là sự thăng tiến trong công việc,

we miss out on so many of the opportunities

có nghĩa là bạn đã bỏ lỡ rất nhiều

that are all around us.

cơ hội ở quanh mình.

We need to stop asking only, "What job comes next?"

Chúng ta nên ngừng hỏi ”Công việc tiếp theo sẽ là gì đây?”

and start asking, "What career possibilities am I curious about?"

thay vào đó nên đặt câu hỏi rằng ”Năng lực của mình đang là gì?”

HT: Exploring our career possibilities increases our resilience.

[HT]: Khám phá năng lực bản thân sẽ làm tăng tính kiên trì ở mỗi người.

It gives us more options,

Nó cho ta có nhiều lựa chọn hơn

and you create more connections.

và nhiều sự kết nối hơn nữa.

We see how we can use our strengths in new ways

Chúng ta sẽ biết cách sử dụng những điểm mạnh của mình

and spot the skills that might be useful for our future.

và phát hiện được nhiều kĩ năng giúp ích cho tương lai.

We can all start exploring our career possibilities.

Các bạn cũng nên bắt đầu tìm hiểu về năng lực của bản thân mình rồi đấy.

It might be an ambitious possibility that you don't feel ready for yet.

Năng lực đó có thể đầy sự tham vọng mà chúng ta cảm thấy chưa sẵn sàng,

Or perhaps it's a pivot that feels interesting,

hoặc cảm thấy những năng lực mới đấy khá thú vị

but just that bit out of reach.

nhưng hơi ngoài tầm với một chút.

Or maybe it's a dream that you've discounted.

Hoặc đơn giản là một giấc mơ từ lâu.

The most important thing

Điều quan trọng nhất là

is that you give yourself the permission to explore.

không đặt ra giới hạn cho bản thân mình.

SE: And this is not a one-way street.

[SE]: Mà không thể thực hiện một mình.

We need support from the people that we work for

Vì chúng ta sẽ cần nhiều sự giúp đỡ từ những người xung quanh

and the organizations that we work in.

ở nơi chúng ta đang làm việc.

And we've seen how this can work in practice

Chúng tôi thấy được cách thức hoạt động điều này

at a food manufacturer called Cook.

thông qua một nhà sản xuất thực phẩm tên là “Cook”.

They have something called the "Dream Academy."

Họ có một học viện được đặt tên là “Dream”.

And in this academy, their colleagues can explore any career

Và trong học viện này, họ có thể tự do khám phá bất kỳ nghề nghiệp nào

that they're intrigued by,

mà họ thấy hấp dẫn và thú vị,

in or out of the organization,

có thể thuộc hoặc không thuộc một tổ chức nào,

and even rediscover abandoned ambitions.

thậm chí tìm lại được những giấc mơ bị lãng quên từ lâu.

It could be to try stand-up comedy,

Có thể là một nghề diễn hài đọc thoại,

to write their first children's book,

hoặc mơ viết sách về trẻ em,

to move from marketing to finance,

hoặc đổi việc từ tiếp thị sang tài chính,

become the CEO.

thậm chí trở thành giám đốc.

Nothing is off the table.

Không có giấc mơ nào bị lãng quên.

One employee said,

Một nhân viên đã từng nói rằng:

"The Dream Academy didn't open doors for me.

“Học viện Dream không cho tôi những cơ hội việc làm

It helped me to have the confidence to open them for myself."

nhưng giúp tôi tin hơn vào khả năng chính mình.”

Trên những nấc thang sự nghiệp,

In career ladders,

our identity can become about the titles that we've held,

chúng ta được đánh giá qua những vị trí mà chúng ta đang nắm giữ

rather than the talents that we have.

chứ không được công nhận bằng thực lực.

Everyone is talented,

Ai cũng đều có tài cả,

and we can use those talents in many ways.

và họ sử dụng chúng bằng nhiều cách khác nhau.

We don't need to constrain our careers.

Cũng không cần bó buộc con đường của mình.

In the words of my favorite band, Fleetwood Mac, "You can go your own way."

Fleetwood Mac có một câu nói tôi rất thích ”Bạn có thể tự đi con đường của mình.”

HT: One of the things that sticks with me from my time at Microsoft

[HT]: Điều gắn bó với tôi từ thời còn làm việc tại Microsoft

is that I'd go into the office, and I'd see a sign that said,

là khi bước vào văn phòng, tôi sẽ thấy một dòng trích dẫn

"Come as you are and do what you love."

“Hãy là chính mình và làm điều bạn thích.”

And this was more than just words on a wall.

Dòng chữ này đã truyền cảm hứng cho tôi.

As a non-techie with a podcast on the side,

Dù không chuyên về công nghệ âm thanh,

I certainly brought something different to the organization.

nhưng tôi chắc chắn mình vẫn đem lại sự khác biệt cho Microsoft.

But my uniqueness was embraced,

Mọi người chấp nhận điểm khác biệt ở tôi

and there was no pressure to fit a perfect mold.

và không cần thay đổi cá tính của mình để phù hợp với công ty.

I felt like I could be open about what I wanted to do

Tôi cảm thấy cởi mở hơn về những gì tôi muốn làm

and where I wanted to go,

và những nơi tôi muốn đi,

even if that was different to everybody else.

thậm chí điều này nghe hơi khác thường.

In squiggly careers, there is room for everybody to succeed.

Trong sự nghiệp đầy ngã rẽ này, luôn có những hướng đi dẫn đến thành công

And no two squiggles are the same.

và không có con đường nào trùng nhau cả.

The ladder has been holding us back for far too long.

Những bậc thang này đã kìm hãm sự phát triển của chúng ta rất lâu rồi,

But it's not easy to change something that's been around for over 100 years.

nhưng cũng không dễ dàng để thay đổi được những thứ đã tồn tại hơn 100 năm qua.

What we need now is more than a radical rethink.

Điều cần làm bây giờ là thay đổi tư duy một cách triệt để.

We need a radical redo,

Chúng ta cần làm mới suy nghĩ của mình và

and change comes from action.

sự thay đổi luôn đi đôi với hành động.

SE: Together, we have an ambition to make careers better for everyone.

[SE]: Cả hai chúng tôi đều có tham vọng thay đổi được những mặc định cũ kĩ ấy

And we've seen just what's possible when people let go of the ladder.

vì chúng tôi biết có thể gặt hái những gì khi thay đổi được lối tư duy,

We see people who define their own success and take control of their careers.

thấy được nhiều bạn đã định nghĩa được và nắm bắt thành công theo cách riêng của họ

And we see organizations who benefit

và nhiều tổ chức hưởng lợi từ những nhân viên

from adaptable employees who are curious, confident and continually learning.

tin vào khả năng của mình và không bao giờ ngừng học hỏi những điều mới.

HT: We want to ask you to become an advocate for squiggly careers.

[HT]: Chúng tôi mong muốn mọi người sẽ ủng hộ cho những ngã rẽ trong công việc.

You might be a manager who could help somebody to explore

Bạn có thể sẽ thành một người quản lí hướng dẫn một ai đó

their career possibilities.

tìm được khả năng của mình.

Or maybe you’re a mentor and you can give someone the confidence

Hoặc bạn là một người thầy tạo động lực cho người khác tin vào bản thân hơn

to see how they can use their talents in new ways.

để họ áp dụng đúng khả năng của mình.

And now that we're all teachers,

Như tôi nói mỗi người giống như một người thầy vậy,

let's share what we know so that everybody can succeed.

luôn chia sẻ những hiểu biết cho mọi người để đến được thành công.

SE: It's finally time for us all to step off the ladder

[SE]: Và điều các bạn cần làm bây giờ là bước xuống những bậc thang vô nghĩa ấy

and into the squiggle.

và cho phép chúng ta được khám phá nhiều ngã rẽ hơn.