For survivors of Ebola, the crisis isn't over | Soka Moses

Çeviri: Sevgül Demir Gözden geçirme: Nevaz Mescioğlu

June 13, 2014

13 Haziran 2014

started as a routine Friday

Liberya'ın başkenti Monrovia'daki Redemption Hastanesi'nde

in Redemption Hospital in Monrovia, the capital of Liberia.

sıradan bir Cuma günü olarak başladı.

Redemption is the largest free public health hospital in the city.

Redemption, şehirdeki en büyük ücretsiz halk sağlığı hastanesidir.

We are called upon to serve hundreds of thousands of people.

Bizden yüz binlerce insana hizmet etmemiz istenir.

En iyi durumda bile bu, kaynaklarımız üzerinde yük oluşturmaktadır.

In the best of times it puts strain on our resources.

Monthly supplies run out within weeks,

Bir aylık malzeme birkaç hafta içinde tükenmekte

and patients without beds would be seated in chairs.

ve yatağı olmayan hastalar sandalyelerde oturtulmakta.

That summer, we had a nurse who had been sick for a while.

O yaz bir süredir hasta olan bir hemşiremiz vardı.

Sick enough to be admitted in our hospital.

Hastaneye yatırılacak kadar hastaydı.

But our treatment didn't seem to be helping her;

Ama tedavimiz ona yardım ediyormuş gibi görünmüyordu,

her symptoms were getting worse:

semptomları kötüleşiyordu.

diarrhea, severe abdominal pain, fever and weakness.

İshal, şiddetli karın ağrısı, ateş ve halsizlik.

On that particular Friday, she developed severe respiratory distress,

O cuma, ağır solunum yetmezliği gelişti

and her eyes were menacingly red.

ve gözleri tehlikeli bir şekilde kırmızıydı.

One of my fellow doctors, a general surgeon,

Doktor arkadaşlarımdan genel cerrah olan biri,

became suspicious of her condition.

onun durumundan şüphelendi.

He said her symptoms were suggestive of Ebola.

Görülen semptomların Ebola'yı akla getirdiğini söyledi.

Onu sıkı bir gözetim altında tuttuk, ona yardım etmeye çalıştık.

We kept a close watch on her, we tried to help her.

We were treating her for malaria, typhoid and gastroenteritis.

Sıtma, tifo ve mide bağırsak iltihabı tedavisi yapıyorduk.

We didn't know it, but by then it was too late.

Ebola olduğunu bilmiyorduk ama artık çok geçti.

The next morning I walked in to check on my patient.

Ertesi sabah hastamı kontrol etmek için içeri girdim.

I could tell by the look in her eyes that she was filled with fear.

Gözlerindeki bakıştan korku dolu olduğunu anlayabiliyordum.

I gave her reassurance, but shortly after ...

Onun içini rahatlattım ama çok geçmeden

she died of Ebola.

Ebola'dan öldü.

For me, her death was very personal.

Onun ölümü benim için çok kişiseldi.

But this was just the beginning.

Ama bu sadece başlangıçtı.

A virtual biological bomb had exploded.

Gerçek bir biyolojik bomba patlamıştı.

But the word spread faster than the virus, and panic spread across the hospital.

Ama haber virüsten hızlı yayıldı ve hastanede panik başladı.

All the patients ran away.

Tüm hastalar kaçıp gittiler.

Then, all the nurses and doctors ran away.

Sonra tüm hemşireler, doktorlar kaçtı.

This was the beginning of our medical tsunami --

Bu bizim medikal tsunamimizin başlangıcıydı,

the devastating Ebola virus

ülkemizin tarihinde silinmez bir iz bırakan

that left an indelible scar in our country's history.

yıkıcı Ebola virüsü.

I was not trained for this.

Bunun eğitimini görmemiştim.

I had just graduated from medical school two years before.

Daha iki yıl önce tıptan mezun olmuştum.

At this time,

O dönem

my total knowledge about Ebola came from a one-page article

Ebola hakkındaki tüm bilgim tıp okulunda okumuş olduğum

I had read in medical school.

bir sayfalık bir makaleden ibaretti.

I perceived the disease as so dangerous,

Bu hastalığı o kadar tehlikeli olarak görüyordum ki

this one page in essence had convinced me to run out of the hospital, too,

bir Ebola vakası olduğunu duyar duymaz

o bir sayfa beni de hastaneden kaçıp gitmeye ikna etmişti.

the moment I heard of a case of Ebola.

But when it finally happened, I stayed on and decided to help.

Ama sonunda yerimde kalıp yardım etmeye karar verdim

And so did several other brave health care professionals.

ve diğer birkaç cesur sağlık çalışanı da böyle yaptı.

But we would pay a heavy price.

Ama ağır bir bedel ödeyecektik.

Many persons and health professionals had become high-risk contacts.

Birçok kişi ve sağlık çalışanı yüksek riskli hâle gelmişti.

This actually meant 21 days counting to potentially disease or death.

Bu aslında hastalık veya ölüm potansiyeli olan 21 gün anlamına geliyordu.

Our health systems were fragile,

Sağlık sistemlerimiz hassastı,

our health workers lacked skills and training.

sağlık çalışanlarımızın uzmanlığı ve eğitimi yoktu.

So in the weeks and months that followed,

Bu yüzden, izleyen haftalarda ve aylarda

health workers were disproportionately affected by the Ebola virus disease.

sağlık çalışanları Ebola virüsünden fazlasıyla etkilenmişti.

More than 400 nurses, doctors and other health professionals became infected.

400'den fazla hemşire, doktor ve diğer sağlık çalışanları hastalığa yakalandı.

Unfortunately, my friend, the general surgeon

Ne yazık ki, o ilk vakada

semptomları doğru bir şekilde tanımlayan genel cerrah arkadaşım

who correctly identified the symptoms in that first case

became one of the casualties.

ölenlerden biri oldu.

On July 27, the president of Liberia

27 Temmuz'da Liberya Başkanı

imposed quarantine on the worst-affected areas.

en kötü şekilde etkilenen bölgelerde karantina uygulaması başlattı.

She closed all the schools and universities

Tüm okulları ve üniversiteleri kapattı,

and shut down many public events.

birçok halk etkinliğine son verdi.

Four days later,

Dört gün sonra,

the United States Peace Corps

ABD Barış Gönüllüleri

pulled out of Liberia, out of Sierra Leone and Guinea

Ebola nedeniyle

Liberya, Sierra Leone ve Gine'den çekildi.

due to Ebola.

In August, six weeks after the nurse died,

Hemşirenin ölümünden altı hafta sonra, yani Ağustos'ta

hundreds of people were dying of the disease each week.

her hafta yüzlerce insan hastalıktan ölüyordu.

People were dying in the streets.

İnsanlar sokaklarda ölüyorlardı.

Over the months that followed,

Bunu izleyen aylarda,

West Africa would lose thousands of people to Ebola virus disease.

Batı Afrika, Ebola virüsü hastalığından binlerce kişiyi kaybedecekti.

In August, I joined a team to set up the Ebola treatment unit

Ağustos ayında Monrovia'daki JFK Hastanesi'nde

at JFK hospital in Monrovia.

Ebola tedavi birimini oluşturan bir ekibe katıldım.

I was charged with running the second Ebola treatment unit in the city.

Şehirdeki ikinci Ebola tedavi birimini yürütmekle görevlendirildim.

Our unit provided hope for thousands of patients, families and communities.

Birimimiz binlerce hasta, aile ve topluluk için umut verdi.

I not only provided care, I came face to face with Ebola.

Sadece bakım sağlamakla kalmadım, Ebola ile yüz yüze geldim.

Living every day as a high-risk Ebola virus disease contact

Salgının en kötü döneminde,

her günü Ebola virüsü riski altında geçirmek

during the worst of the outbreak

was one of my worst experiences.

en berbat anılarımdan birisiydi.

I started counting 21 days every day.

21 günü her gün saymaya başladım.

I lived every moment anticipating the onset of symptoms of the disease.

Her anımı hastalığın semptomlarının başlamasını bekleyerek yaşadım.

I measured my body temperature several times.

Defalarca ateşimi ölçüyordum.

I showered with chlorinated water,

Klorlu suyla duş alıyordum.

more concentrated than actually recommended.

Normalde tavsiye edilenden daha yoğun klorla.

I chlorinated my phones, my pants, my hands, my car.

Telefonlarımı, pantolonlarımı, ellerimi, arabamı klorluyordum.

My clothes became bleached.

Giysilerim beyazlaşmıştı.

Those days you were alone,

O günlerde tek başınasınız.

people were so afraid of touching anybody.

İnsanlar herhangi bir kişiye dokunmaktan çok korkuyorlardı.

Everyone was counted as a potential contact.

Herkes potansiyel bir tehdit olarak görülüyordu.

Touching would make them sick.

Dokunmak onları hasta edecekti.

I was stigmatized.

Damgalanmıştım.

But if that was what it was for me, who was symptom-free,

Ama semptomları taşımayan biri olarak benim için bu böyleyse

imagine what it was for someone who actually had symptoms,

gerçekten semptomları taşıyan, Ebola virüsüne sahip biri için

someone who had Ebola.

bunun nasıl bir şey olduğunu düşünün.

We learned that to treat Ebola successfully,

Ebola'yı başarıyla tedavi etmek için toplumun normal kurallarından bazılarını

we had to suspend some of the normal rules of society.

göz ardı etmemiz gerektiğini öğrendik.

Our president declared a state of emergency in August

Ağustos'ta başkanımız olağanüstü hâl ilan etti

and suspended certain rights.

ve bazı hakları askıya aldı.

And the national police even supported our work during the Ebola response.

Hatta ulusal polis salgın çalışmalarımızı destekledi.

In February 2015, gang members came in for isolation

Şubat 2015'te, çete üyeleri karantinaya alınmak için

in our Ebola isolation unit.

Ebola karantina birimimize geldi.

Aynı zamanda Monrovia'nın VIP Çocukları olarak biliniyorlardı.

They were also know as the VIP Boys of Monrovia,

terrifying small-time drug addicts

Bunlar korkunç ufak çaptaki uyuşturucu bağımlılılarıydı.

whose presence could instill a tremendous amount of fear,

Yasal olarak silah taşıyamasalar da

although they could not legally carry guns.

varlıkları çok büyük korkuya neden oluyordu.

They underwent quarantine for 21 days in our unit and were not arrested.

Birimimizde 21 gün karantinaya alındılar ve tutuklanmadılar.

We told the police,

Polise dedik ki

"If you arrest them here,

"Eğer onları burada tutuklarsanız

they will stop coming, they won't get treated.

buraya gelmekten vazgeçecekler, tedavi olmayacaklar

And the Ebola virus will continue to spread."

ve Ebola virüsü yayılmaya devam edecek."

The police agreed, and we were able to treat the VIP Boys,

Polis kabul etti ve VIP Çocukları tedavi edebildik.

and they did not have to worry about being arrested while in the unit.

Onlar birimimizdeyken tutuklanma endişesi yaşamak zorunda kalmayacaklardı.

Over the course of the outbreak, West Africa had almost 29,000 cases.

Salgın boyunca Batı Afrika'da yaklaşık 29.000 vaka oldu.

More than 11,000 people died.

11.000'i aşkın insan öldü.

And that included 12 of my fine colleagues at John F. Kennedy hospital in Monrovia.

Monrovia'daki JFK Hastanesi'nden 12 arkadaşım da bu sayıya dahil.

In June 2016, exactly 23 months after my first Ebola patient died,

Haziran 2016'da, ilk Ebola hastamın ölümünden tam 23 ay sonra

Liberia declared its Ebola outbreak ended.

Liberya, Ebola salgınının sona erdiğini ilan etti.

We thought that once the outbreak ended,

Salgın biter bitmez

so did the problems.

sorunların da biteceğini düşünmüştük.

We hoped that life would go back to normal.

Hayatın normale döneceğini ummuştuk.

Today, there are more than 17,000 survivors in West Africa.

Bugün Batı Afrika'da Ebola'dan hayatta kalan 17.000'i aşkın kişi var.

People who actually had Ebola virus disease,

Ebola virüsü hastalığına yakalanan insanlar

lived through it and survived.

bunu atlatıp hayatta kaldılar.

We counted survival rate as a success:

Hayatta kalma oranını bir başarı olarak gördük;

the end of suffering for the patient and fulfilling joy for families.

hasta için acının son bulması ve ailelerin mutlu olması.

Every discharge from the unit was a moment of jubilation.

Birimden taburcu olan her hasta, coşkulu bir sevinç anı demekti.

At least so we thought.

En azından biz öyle düşünüyorduk.

The best description of the moment of discharge

Tahliye anının en iyi tanımı

and a rare glimpse into the moment that defines our life post-Ebola

ve Ebola sonrası hayatımızı tanımlayan anın içine nadir bir bakış,

en iyi arkadaşım ve bir doktor olan Philip Ireland'ın

was vividly expressed in the words of my best friend

and fellow doctor, Philip Ireland, in an interview with "The Times."

The Times ile yaptığı röportajda canlı bir şekilde dile getirildi.

He said at the time of his release,

Taburcu olduğu anı şöyle anlatıyor:

"There were a lot of people there from JFK hospital:

"JFK Hastanesi'nden çok fazla kişi vardı;

my family, my elder brother, my wife was there.

ailem, ağabeyim ve eşim oradaydı.

A lot of other doctors were there, too, and members of the media were there.

Bir sürü doktor da vardı, medya üyeleri de oradaydı.

And I felt like Nelson Mandela, it felt like the 'Long Walk to Freedom,'

Nelson Mandela gibi hissettim,

"Özgürlüğe Giden Uzun Yol" gibi hissettirdi.

and I walked and raised my hands to the heaven,

Yürüdüm ve ellerimi cennete doğru kaldırdım,

thanking God for saving my life."

beni kurtardığı için Tanrı'ya şükrettim."

And Philip said, "Then I saw something else.

Philip dedi ki; "Zira bir şey gördüm.

There were a lot of crying people, people happy to see me.

Çok fazla ağlayan insan vardı, beni gördüğüne sevinen insanlar.

But when I got close to anybody, they backed away."

Ama ben yaklaştıkça geri kaçtılar."

For many Ebola survivors, society still seems to be backing away,

Çoğu Ebola gazisi normal bir yaşam sürmeye çalışsa bile

even as they struggle to lead a normal life.

toplum hâlâ kaçıyor gibi görünüyor.

For these survivors, life can be compared to another health emergency.

Kurtulanlar için hayat diğer sağlık sorunlarıyla karşılaştırılabilir.

They may suffer debilitating joint and body pain.

Zayıf eklemlerden ve vücut ağrısından dolayı acı çekebilirler.

The suffering gradually decays over time for most.

Bu acı genelde zamanla azalır.

However, many continue to bear intermittent pain.

Ancak çoğu, aralıklı olarak acı çekmeye devam ediyor.

Some survivors are blind, others have neurological disabilities.

Bazı hayatta kalanlar görme engelli, diğerleri nörolojik engellere sahip.

Some survivors experience stigmatization every day, in many ways.

Kurtulanlardan bazıları hemen her gün çeşitli şekillerde hasta damgası yiyor.

A lot of children are orphans.

Çoğu çocuk yetim.

Some survivors experience post-traumatic stress disorder.

Bazıları travma sonrası stres bozukluğu geçiriyor.

And some survivors lack opportunity for education.

Bazılarının yeterli eğitim imkânı yok.

Even families can be split apart by fear of Ebola, too.

Hatta aileler bile Ebola korkusuyla bölünebiliyorlar.

There's no definitive cure for transmitting Ebola virus through sex.

Seks ile aktarılan Ebola virüsü için ise kesin bir çözüm yok.

However, there are successful interventions for prevention.

Ancak, başarılı koruma müdahaleleri mevcut.

We have worked hard on semen testing,

Meni testi, davranışsal danışmanlık,

behavioral counseling, safe sex promotion and research.

güvenli seksin tanıtımı ve araştırılması üzerine çok çalıştık.

For the past year, there have been no cases of sexual transmission.

Geçen yıl, cinsel bulaşmaya dair herhangi bir kayıt yoktu.

But some male survivors have lost their spouses

Ancak hastalığı atlatan bazı erkekler,

out of fear they will be infected with Ebola.

Ebola bulaşma korkusu yüzünden eşlerini kaybettiler.

That's how families are torn apart.

Aileler böyle parçalandı.

Another tremendous challenge for Ebola survivors

Ebola'dan kurtulanlar için bir diğer büyük zorluk ise

is obtaining adequate health care.

yeterli sağlık hizmetine erişmek.

In theory, Liberia's public health services are free of charge.

Teoride, Liberya'nın kamu sağlık hizmetleri ücretsiz.

In practice, our health system lacks the funding and capacity

Pratikte, sağlık sistemimiz ihtiyaç duyulduğu noktada

to expand care to all at the point of need.

bakımları geliştirmek için yeterli fon ve kapasiteye sahip değil.

Many survivors have waited many months to undergo surgery

Hayatta kalanların çoğu, katarakt ameliyatı için aylarca beklediler.

to heal their blinding cataracts.

Few had to relive the traumatic experience,

Bir kısmı kabul noktasında Ebola için yeniden kan testine girdiğinde

when their blood was retested for Ebola at the point of admission.

travmaları tekrar yaşadı.

Some survivors experienced delayed or deferred admission

Bazı hastalar kısıtlı yatak kapasitesinden dolayı

due to limited bed capacity.

kabullerini geç ya da ertelenmiş aldılar.

No bed available for one more patient.

Fazla bir hasta için boş yatak yok.

This is neither national policy nor officially condoned,

Bu, ne ulusal politikadır ne de resmî olarak hoş görülebilir

but many people are still afraid of the sporadic resurgence of Ebola virus.

ancak birçok kişi Ebola virüsünün tek tük yeniden ortaya çıkmasından hâlâ korkuyor.

The results can be tragic.

Sonuçlar trajik olabiliyor.

I have seen Beatrice, an Ebola survivor, several times now.

Ebola'dan kurtulan Beatrice'i birkaç kez gördüm.

She's 26 years old.

26 yaşında.

Many of her family members became infected, she luckily survived.

Akrabalarının çoğu hastaydı, şansına o kurtuldu.

But since that day in 2014 she was discharged

Ama 2014'te çalışanlara moral vermek için hastaneden taburcu edildiği o günden sonra

to cheering health workers,

her life has never been the same.

hayatı bir daha aynı olmadı.

She became blind as the result of Ebola.

Ebola'nın sonucu olarak kör oldu.

In 2014, the baby of a dear friend of mine was only two months old,

2014'te, sevgili arkadaşımın bebeği henüz 2 aylıkken

when both parents and child were admitted in an Ebola treatment unit in Monrovia.

ebeveyn ve çocuk Ebola tedavi ünitesine alındı.

Luckily, they survived.

Şanslıydık, kurtuldular.

My friend's baby is almost three years old now,

Arkadaşımın bebeği neredeyse 3 yaşında,

but cannot stand, cannot walk, cannot speak.

ama ayakta duramıyor, yürüyemiyor, konuşamıyor.

He has failure to thrive.

Gelişemiyor.

There are many more hidden experiences and many stories are yet untold.

Henüz anlatılmayan çok fazla gizli tecrübe ve hikâye var.

The survivors of Ebola deserve our attention and support.

Ebola'dan kurtulanlar bizim özenimizi ve ilgimizi hak ediyorlar.

The only way we can defeat this pandemic

Bu salgını yenmemizin tek yolu

is when we ensure that we win this final battle.

bu son savaşı kazandığımız zamandır.

Our best opportunity is to ensure

Bunu sağlamak için en iyi fırsatımız

that every survivor receives adequate care at the point of need

ihtiyaç noktasında tüm kurtulanlara hiçbir damgalama olmadan

without any form of stigma and at no cost to them personally.

ve bedelsiz bir şekilde yeterli bakımın sağlanmasıdır.

How can a society consider itself healed

Bir kişinin tüm kimliği "Ebola'yı atlattı"dan ibaret olursa

when a person's entire identity

o toplum kendisini nasıl iyileşmiş olarak düşünebilir?

is defined by the fact that they recovered from Ebola?

Should a previous disease that a person no longer has

Şu an sahip olmadığı, geçmiş bir hastalığı

become the sum total of their identity,

kimliğinin toplamı hâline gelmeli mi?

the identifier in their passport

Pasaportlarındaki bir belirteç,

that deters you from traveling to seek medical care abroad?

yurt dışında tıbbi destek görmelerine engel olmalı mı?

Simply the ID that denies you health care.

Basit bir kimlik kartı sizin sağlığınızı olumsuz etkiliyor.

Or prevents you from having a relationship with your spouse.

Ya da eşinizle ilişkiniz olmasından alıkoyuyor.

Or denies you of family, of friend or home.

Ya da ailenizi, arkadaşınızı, evinizi reddediyor.

Or prevents you from carrying on your normal job,

Ya da normal işinizi sürdürmenizi, masanıza yemek koymanızı

so you can put food on the table or have a roof over your family's head.

ve başınızı sokacağınız bir eviniz olmasını engelliyor.

What is the meaning of the right to life

Hayatımız damgalanmalarla ve onları körükleyen engellerle gölgelenirse

when our life is clouded by stigma and barriers that fuel that stigma?

yaşama hakkının anlamı nedir?

Until we have much better answers to those questions in West Africa,

Bu sorulara Batı Afrika'da daha iyi cevaplar bulana kadar

our work is not over yet.

bizim işimiz bitmeyecek.

Liberians are a resilient people.

Liberyalılar dirençli insanlardır.

And we know how to rise to a challenge, even a devastating one.

Yıkıcı olsa bile bir zorlukla nasıl başa çıkacağımızı biliyoruz.

My best memories of the outbreak

Salgınla ilgili en iyi hatıralarım hastalığı atlatan pek çok insanla ilgili.

center on those many people who survived the disease,

but I cannot forget the hard-working nurses, doctors, volunteers and staff

Ama insanlığa hizmet için kendi güvenliğini tehlikeye atan

çalışkan hemşireleri, doktorları, gönüllüleri, personelleri

who risked their own safety in service of humanity.

And some even losing their lives in the process.

ve aralarında süreç içinde hayatını kaybedenleri unutamıyorum.

During the worst of the contagion,

Salgının en kötü zamanlarında

one thing kept us making those perilous daily journeys into the Ebola wards.

Ebola dünyasına her gün bu tehlikeli yolculuğu yapmamızı bir şey sağladı.

We had a passion to save lives.

Hayatları kurtarmak için tutkuluyduk.

Was I afraid during the Ebola outbreak?

Ebola salgını sırasında korktum mu?

Of course I was.

Tabii ki korktum!

But for me, the opportunity to protect our global health security

Ama benim için küresel sağlığın güvenliğini korumak

and keep communities safe at home and abroad was an honor.

ve kitleleri evlerinde ve yurt dışında güvenli tutmak bir onurdu.

So as the dangers became greater, our humanity became stronger.

Yani tehlike büyüdükçe insanlığımız da güçleniyordu.

We faced our fears.

Korkularımızla yüzleştik.

The global health community working together defeated Ebola,

Küresel sağlık topluluğunun birlikte çalışması Ebola'yı yendi

and that ...

ve bu yüzden,

that is how I know

bu yüzden bunun sonuçlarını kalbimizde, zihnimizde

that we can defeat its aftermath

in our hearts, in our minds and in our communities.

ve toplumumuzda yenebileceğimizi biliyorum.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)