How digital DNA could help you make better health choices | Jun Wang

66,246 views ・ 2017-10-02

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Fatih Yürekli Gözden geçirme: Figen Ergürbüz
00:12
Today I'm here, actually, to pose you a question.
0
12772
2568
Aslında bugün size bir soru yöneltmek için buradayım.
00:15
What is life?
1
15876
1150
Yaşam nedir?
00:17
It has been really puzzling me for more than 25 years,
2
17560
3663
25 yılı aşkın bir süredir gerçekten kafamı kurcalıyor
00:21
and will probably continue doing so for the next 25 years.
3
21247
3582
ve belki 25 yıl daha böyle devam edecek.
00:25
This is the thesis I did when I was still in undergraduate school.
4
25594
4571
Bu benim üniversitede iken üzerinde çalıştığım tez.
00:31
While my colleagues still treated computers as big calculators,
5
31255
6942
Meslektaşlarım bilgisayarı hâlâ büyük bir hesap makinesi olarak değerlendirirken
00:38
I started to teach computers to learn.
6
38221
2301
ben bilgisayarlara öğrenmeyi öğretmeye başladım.
00:41
I built digital lady beetles
7
41381
3383
Dijital bir uğur böceği yaptım
00:44
and tried to learn from real lady beetles, just to do one thing:
8
44788
4587
ve gerçek bir uğur böceğinden sadece bir şey yapmayı öğrenmeye çabaladım:
00:49
search for food.
9
49399
1150
yiyecek aramayı.
00:51
And after very simple neural network --
10
51141
2774
Ve çok basit bir sinir sisteminden sonra--
00:53
genetic algorithms and so on --
11
53939
2271
genetik algoritma ve dahası--
00:56
look at the pattern.
12
56234
1357
modele bakın.
00:57
They're almost identical to real life.
13
57615
3022
Gerçek hayatta olanın neredeyse aynısı.
01:01
A very striking learning experience for a twenty-year-old.
14
61797
3888
Yirmi yaş için çok çarpıcı bir öğrenme tecrübesi.
01:07
Life is a learning program.
15
67423
2907
Hayat bir öğrenme programıdır.
01:12
When you look at all of this wonderful world,
16
72079
3533
Bu mükemmel dünyaya baktığınızda,
01:15
every species has its own learning program.
17
75636
3192
her bir tür kendi öğrenme programına sahiptir.
01:19
The learning program is genome,
18
79405
2761
Bu öğrenme programı genomdur,
01:22
and the code of that program is DNA.
19
82190
3604
ve bu programın kodu da DNA'dır.
01:26
The different genomes of each species represent different survival strategies.
20
86977
5977
Her bir canlının farklı genomları farklı hayatta kalma stratejilerini temsil eder.
01:33
They represent hundreds of millions of years of evolution.
21
93438
4214
Milyarlarca yıllık evrimi temsil ederler.
01:38
The interaction between every species' ancestor
22
98699
3792
Her bir türün ataları ve
01:42
and the environment.
23
102515
1970
çevre arasındaki iletişimi temsil eder.
01:45
I was really fascinated about the world,
24
105970
2439
Dünyadan,
01:48
about the DNA,
25
108433
1182
DNA'dan,
01:49
about, you know, the language of life,
26
109639
2943
bildiğiniz üzere hayatın dilinden,
01:52
the program of learning.
27
112606
1646
öğrenme programından gerçekten çok etkilenmiştim.
01:54
So I decided to co-found the institute to read them.
28
114587
4733
Bu nedenle bunları okumak için bir enstitü kurmaya karar verdim.
01:59
I read many of them.
29
119344
1362
Birçoğunu okudum.
02:01
We probably read more than half of the prior animal genomes in the world.
30
121409
4129
Muhtemelen dünyada daha önce yaşamış hayvanların yarısının genomlarını okuduk.
02:06
I mean, up to date.
31
126135
1404
Demek istediğim şu ana kadar.
02:09
We did learn a lot.
32
129263
1235
Çok şey öğrendik.
02:11
We did sequence, also, one species many, many times ...
33
131117
3868
Bir tür için bile defalarca dizi yaptık....
02:15
human genome.
34
135009
1159
insan genomu.
02:16
We sequenced the first Asian.
35
136192
1762
Önce Asyalılarınkini dizdik.
02:17
I sequenced it myself many, many times,
36
137978
2838
Kendi kendime defalarca dizdim,
02:20
just to take advantage of that platform.
37
140840
2559
sadece bu platformdan faydalanmak için.
02:24
Look at all those repeating base pairs:
38
144788
2906
Şu tekrarlayan temel çiftlere bir bakın.
02:27
ATCG.
39
147718
1468
ATCG.
02:29
You don't understand anything there.
40
149210
1914
Buradan bir şey anlayamazsınız.
02:31
But look at that one base pair.
41
151148
1594
Fakat şu temel çifte bakın
02:32
Those five letters, the AGGAA.
42
152766
2523
Bu beş harf, AGGAA.
02:35
These five SNPs represent a very specific haplotype
43
155704
3477
Bu beş SNP, EPAS1 diye adlandırılan gen çerçevesinde
02:39
in the Tibetan population
44
159205
1841
Tibet Topluluğundaki çok belirgin
02:41
around the gene called EPAS1.
45
161070
1999
haplotip'i temsil etmektedir.
02:43
That gene has been proved --
46
163093
1731
Bu gen onaylandı--
02:44
it's highly selective --
47
164848
1263
oldukça seçici--
02:46
it's the most significant signature of positive selection of Tibetans
48
166135
4347
Bu, daha yüksek adaptasyon için Tibetlilerin pozitif seçiminin
02:50
for the higher altitude adaptation.
49
170506
1682
en önemli imzasıdır.
02:52
You know what?
50
172922
1214
Ne olduğunu biliyor musunuz?
02:54
These five SNPs were the result of integration of Denisovans,
51
174160
5787
Bu 5 SNP, Denisovanların (insan alt türü) veya Denisovan benzeri bireylerin
02:59
or Denisovan-like individuals into humans.
52
179971
3252
insanlara entegrasyonunun sonucudur.
Bu genomları okumaya ihtiyaç duymamızın sebebi budur.
03:04
This is the reason why we need to read those genomes.
53
184049
2531
03:06
To understand history,
54
186604
1381
Tarihi anlamak için,
03:08
to understand what kind of learning process
55
188009
4098
genomun milyonlarca yıl boyunca
03:12
the genome has been through for the millions of years.
56
192131
3374
nasıl bir öğrenme sürecinden geçtiğini anlamak için.
03:17
By reading a genome, it can give you a lot of information --
57
197318
2923
Genomu okuyarak, birçok bilgi elde edebilirsiniz--
03:20
tells you the bugs in the genome --
58
200265
1673
genomdaki böcekleri size söyler--
03:21
I mean, birth defects, monogenetic disorders.
59
201962
3180
Bundan doğum kusuru, monogenetik hastalıkları kastettim.
03:25
Reading a drop of blood
60
205166
1306
Kandaki düşüşü okuyarak
03:26
could tell you why you got a fever,
61
206496
2108
size neden ateşiniz olduğunu söyleyebilirim,
03:28
or it tells you which medicine and dosage needs to be used
62
208628
3104
veya o size hangi ilacın hangi dozda kullanmanız gerektiğini söyleyebilir,
03:31
when you're sick, especially for cancer.
63
211756
2721
hasta olduğunuzda, özellikle kanser olduğunuzda.
03:35
A lot of things could be studied, but look at that:
64
215495
3120
Birçok şey incelenebilir fakat şuna bir bakın;
03:38
30 years ago, we were still poor in China.
65
218639
2960
30 yıl önce, Çin'de hâlen fakirdik.
03:42
Only .67 percent of the Chinese adult population had diabetes.
66
222928
3662
Çinli yetişkin nüfusun sadece %0.67'sinde diyabet hastalığı vardı.
03:47
Look at now: 11 percent.
67
227007
2143
Şu ana baktığınızda bu oran %11.
03:49
Genetics cannot change over 30 years --
68
229697
3128
Genetik 30 yılda değişemez--
03:52
only one generation.
69
232849
1261
sadece bir jenerasyon.
03:54
It must be something different.
70
234725
1627
Farklı bir şey olmalı.
03:56
Diet?
71
236376
1198
Diyet?
03:57
The environment?
72
237598
1150
Çevre?
03:59
Lifestyle?
73
239372
1150
Yaşam tarzı?
04:01
Even identical twins could develop totally differently.
74
241219
4242
Hatta tek yumurta ikizleri bile tamamen farklı gelişebilir.
04:06
It could be one becomes very obese, the other is not.
75
246879
2877
Bir tanesi obez olurken, diğeri olmayabilir.
04:10
One develops a cancer and the other does not.
76
250854
2502
Biri kanser olurken diğeri olmayabilir.
04:13
Not mentioning living in a very stressed environment.
77
253380
4905
Çok stresli bir ortamda yaşamaktan bahsetmiyorum.
04:19
I moved to Shenzhen 10 years ago ...
78
259386
2595
İnsanlar belki bilebilir, bazı nedenlerden dolayı
04:22
for some reason, people may know.
79
262005
2738
10 yıl önce Shenzhen'e taşındım...
04:25
If the gene's under stress,
80
265789
1939
Eğer gen stres altında ise
04:27
it behaves totally differently.
81
267752
1667
tamamen farklı davranır.
04:30
Life is a journey.
82
270683
1381
Hayat bir yolculuktur.
04:32
A gene is just a starting point,
83
272637
2508
Gen de bunun başlangıç noktasıdır,
04:35
not the end.
84
275169
1150
sonu değil.
04:37
You have this statistical risk of certain diseases when you are born.
85
277106
4488
Doğduğunuzda bazı hastalıkların istatistiksel riskine sahipsinizdir.
04:42
But every day you make different choices,
86
282212
3563
Fakat her gün farklı tercihler yapıyorsunuz
04:45
and those choices will increase or decrease the risk of certain diseases.
87
285799
4538
ve bu tercihler belli hastalıkların risklerini artıracak veya azaltacaktır.
04:51
But do you know where you are on the curve?
88
291248
2259
Fakat eğrinin neresinde olduğunuzu biliyor musunuz?
04:54
What's the past curve look like?
89
294263
2159
Geçmişteki eğri nasıldı?
04:56
What kind of decisions are you facing every day?
90
296779
2465
Her gün hangi kararlarla karşı kaşıya kalıyorsunuz?
04:59
And what kind of decision is the right one
91
299581
2467
Ve hayat yolculuğunuzda kendi doğru eğrinizi yapmanız için
05:02
to make your own right curve over your life journey?
92
302072
4234
hangisi doğru karardır?
05:07
What's that?
93
307265
1150
Bu nedir?
05:09
The only thing you cannot change,
94
309140
1969
Değiştiremeyeceğiniz tek şey,
05:11
you cannot reverse back,
95
311133
2181
geri alamayacağınız tek şey,
05:13
is time.
96
313338
1228
zamandır.
05:14
Probably not yet; maybe in the future.
97
314590
2001
Henüz değil ama belki gelecekte.
05:16
(Laughter)
98
316615
1110
(Gülüşme)
05:17
Well, you cannot change the decision you've made,
99
317749
2819
Verdiğiniz kararı değiştiremezsiniz,
05:20
but can we do something there?
100
320592
1541
ama burada bir şey yapabilir miyiz?
05:22
Can we actually try to run multiple options on me,
101
322463
5102
Üzerimde gerçekten birden çok opsiyonu çalıştırmayı deneyebilir miyiz?
05:27
and try to predict right on the consequence,
102
327589
3559
ve sonuca göre doğrusunu tahmin etmeye çalışabilir miyiz?
05:31
and be able to make the right choice?
103
331172
2183
ve doğru seçimi yapabilir miyiz?
05:33
After all,
104
333973
1172
Her şeye rağmen,
05:35
we are our choices.
105
335169
1852
biz tercihlerimiziz.
05:38
These lady beetles came to me afterwards.
106
338233
2574
Bu uğur böcekleri sonradan bana geldiler.
05:41
25 years ago, I made the digital lady beetles
107
341462
3463
25 yıl önce, gerçek uğur böceklerini simule etmek için
05:44
to try to simulate real lady beetles.
108
344949
1784
dijital uğur böcekleri yaptım.
05:47
Can I make a digital me ...
109
347323
1785
Kendimi simule etmek için
05:49
to simulate me?
110
349717
1324
Kendimden bir tane dijital yapabilir miyim?
05:51
I understand the neural network could become
111
351775
2561
Sinir siteminin burada çok daha sofistike ve karmaşık
05:54
much more sophisticated and complicated there.
112
354360
3086
olacağını anladım.
05:57
Can I make that one,
113
357470
1554
Bundan bir tane yapabilir miyim?
05:59
and try to run multiple options on that digital me --
114
359048
3882
ve bunu hesaplamak için
kendi dijitalimin üzerinde birden çok seçeneği çalıştırmayı deneyebilir miyim?
06:02
to compute that?
115
362954
1260
06:04
Then I could live in different universes,
116
364845
2963
Ardından aynı zamanda paralel başka bir evrende
06:07
in parallel, at the same time.
117
367832
2764
yaşayabilirim.
06:10
Then I would choose whatever is good for me.
118
370968
2513
Benim için iyi ne ise onu seçebilirim.
06:14
I probably have the most comprehensive digital me on the planet.
119
374063
3842
Muhtemelen gezegendeki en kapsamlı dijitale sahibim.
06:17
I've spent a lot of dollars on me, on myself.
120
377929
2657
Bunun için, kendim için çok fazla para harcadım.
06:21
And the digital me told me I have a genetic risk of gout
121
381807
5206
Ve kendi dijitalim bana oradaki tüm bu şeylerin yanında
genetik olarak gut riskine sahip olduğumu söyledi.
06:27
by all of those things there.
122
387037
1667
Bunu yapmanız için ayrı bir teknolojiye ihtiyacınız var.
06:29
You need different technology to do that.
123
389074
2111
06:31
You need the proteins, genes,
124
391209
1570
Proteinlere, genlere ihtiyacınız var
06:32
you need metabolized antibodies,
125
392803
2526
metabolik antikorlara ihtiyacınız var,
06:35
you need to screen all your body
126
395353
2492
içinizdeki veya sizi kaplayan virüs veya
06:37
about the bacterias and viruses covering you, or in you.
127
397869
3624
bakterileri görmeye ihtiyacınız var
06:41
You need to have all the smart devices there --
128
401517
2788
Tüm akıllı aletlere sahip olmalısınız--
06:44
smart cars, smart house, smart tables,
129
404329
3416
akıllı araba, akıllı ev, akıllı tabletler,
06:47
smart watch, smart phone to track all of your activities there.
130
407769
3329
akıllı saat, akıllı telefon; hepsi faaliyetlerinizi takip etmek için.
06:51
The environment is important --
131
411122
1477
Çevre önemlidir--
06:52
everything's important --
132
412623
1221
her şey önemlidir--
06:53
and don't forget the smart toilet.
133
413868
1746
ve akıllı tuvaleti de unutmayın.
06:55
(Laughter)
134
415638
1031
(gülüşme)
06:56
It's such a waste, right?
135
416693
1774
Ne israf ama değil mi?
06:58
Every day, so much invaluable information just has been flushed into the water.
136
418491
5685
Her gün, çok fazla paha biçilemez bilginin üzerine sifon çekiliyor.
07:04
And you need them.
137
424616
1236
Ve onlara ihtiyacın var.
07:05
You need to measure all of them.
138
425876
1524
Onların hepsini değerlendirmelisin.
07:07
You need to be able to measure everything around you
139
427424
2623
Çevrendeki her şeyi değerlendirebilmeli
07:10
and compute them.
140
430071
1217
ve bunları hesaplamalısın.
07:11
And the digital me told me I have a genetic defect.
141
431933
3883
Ve kendi dijitalim genetik bir kusurum olduğunu söyledi.
07:16
I have a very high risk of gout.
142
436617
2071
Yüksek derecede gut riskine sahibim.
07:19
I don't feel anything now,
143
439688
1597
Şu anda bir şey hissetmiyorum.
07:21
I'm still healthy.
144
441309
1372
Hâlâ sağlıklıyım.
07:22
But look at my uric acid level.
145
442705
1501
Fakat ürik asit seviyeme bakınca
07:24
It's double the normal range.
146
444230
1815
normal değerin iki katı durumunda.
07:26
And the digital me searched all the medicine books,
147
446739
2821
Ve kendi dijitalim tüm tıbbi kitapları araştırdı,
07:29
and it tells me, "OK, you could drink burdock tea" --
148
449584
4168
ve bana "Ok, dulavrat otu içebilirsin" diyor--
07:33
I cannot even pronounce it right --
149
453776
1698
bunu doğru telaffuz bile edemiyorum--
07:35
(Laughter)
150
455498
1035
(Gülüşme)
07:36
That is from old Chinese wisdom.
151
456557
1814
Bu eski Çin bilgeliğindendir.
07:38
And I drank that tea for three months.
152
458896
2759
Ve bu çayı üç ay süreyle içtim.
07:41
My uric acid has now gone back to normal.
153
461679
2541
Şu an ürik asitim normale döndü.
07:44
I mean, it worked for me.
154
464938
1675
Demek istediğim, bende işe yaradı.
07:46
All those thousands of years of wisdom worked for me.
155
466637
2516
Tüm bu binlerce yıllık bilgelik bende işe yaradı.
07:49
I was lucky.
156
469177
1150
Şanslıydım.
07:50
But I'm probably not lucky for you.
157
470684
3508
Fakat muhtemelen senin için şanslı değilim.
07:55
All of this existing knowledge in the world
158
475009
2165
Dünyada var olan tüm bu bilgiler
07:57
cannot possibly be efficient enough or personalized enough for yourself.
159
477198
5824
muhtemelen yeterince etkili olmayabilir senin için yeterince kişiselleştirilemez.
08:03
The only way to make that digital me work ...
160
483692
2655
Kendi dijitalini çalışır duruma getirmenin tek yolu
08:07
is to learn from yourself.
161
487244
2057
kendinden öğrenmektir.
08:10
You have to ask a lot of questions about yourself:
162
490913
2404
Kendine kendin ile ilgili bir çok soru sormak zorundasın.
08:13
"What if?" --
163
493341
1673
"Eğer yaparsam?--
08:15
I'm being jet-lagged now here.
164
495038
1803
Şimdi burada jetlag oldum.
08:16
You don't probably see it, but I do.
165
496865
1958
Muhtemelen siz bunu görmüyorsunuz fakat oldum.
08:19
What if I eat less?
166
499893
1792
Az yesem ne olurdu?
08:21
When I took metformin, supposedly to live longer?
167
501709
2948
Metmorfin alırsam daha uzun yaşar mıyım?
08:25
What if I climb Mt. Everest?
168
505394
1347
Everest dağına tırmansam ne olur?
08:26
It's not that easy.
169
506765
1302
Bu o kadar kolay değil.
08:28
Or run a marathon?
170
508091
1330
Veya maraton koşmak?
08:29
What if I drink a bottle of mao-tai,
171
509952
2314
Bir Çin likörü olan mai-tai'den
08:32
which is a Chinese liquor,
172
512290
1336
bir şişe içsem ne olurdu?
08:33
and I get really drunk?
173
513650
1194
Gerçekten sarhoş olsam?
08:34
I was doing a video rehearsal last time with the folks here,
174
514868
4429
Buradaki insanlarla son bir prova videosu çekiyordum,
08:39
when I was drunk,
175
519321
1269
sarhoştum
08:40
and I totally delivered a different speech.
176
520614
2089
ve tamamen farklı bir konuşma yaptım.
08:42
(Laughter)
177
522727
2869
(Gülüşme)
08:45
What if I work less, right?
178
525620
2301
Daha az çalışsam olur mu?
08:47
I have been less stressed, right?
179
527945
1882
Daha az stresli olurdum doğru mu?
08:49
So that probably never happened to me,
180
529851
1810
Bu nedenle muhtemelen bu bana hiç olamayacak,
08:51
I was really stressed every day,
181
531685
2098
Gerçekten her gün stresliydim,
08:53
but I hope I could be less stressed.
182
533807
1966
fakat umarım daha az stresli olabilirim.
08:56
These early studies told us,
183
536111
2179
Bu erken çalışma bize dedi ki;
08:58
even with the same banana,
184
538314
1983
aynı muz ile bile
09:00
we have totally different glucose-level reactions
185
540321
2987
farklı bireylerde tamamen farklı
09:03
over different individuals.
186
543332
1386
glikoz seviyesi tepkimesine sahibiz.
09:04
How about me?
187
544742
1150
Peki ya ben?
09:06
What is the right breakfast for me?
188
546236
1998
Benim için doğru kahvaltı nedir?
09:08
I need to do two weeks of controlled experiments,
189
548258
2918
İki haftalık kontrollü deneyler yapmalıyım,
09:11
of testing all kinds of different food ingredients on me,
190
551200
3745
her türlü değişik yiyecek içeriğini kendi üzerimde test etmeliyim,
09:14
and check my body's reaction.
191
554969
2288
ve vücudumun tepkimesini kontrol etmeliyim.
09:17
And I don't know the precise nutrition for me,
192
557281
3117
Ve benim için, kendim için en uygun beslenmeyi
09:20
for myself.
193
560422
1150
bilmiyorum.
09:23
Then I wanted to search all the Chinese old wisdom
194
563013
4364
Ardından daha fazla ve sağılıklı nasıl yaşarım hakkında
09:27
about how I can live longer, and healthier.
195
567401
2992
tüm eski Çin bilgeliklerini araştırmak istedim.
09:30
I did it.
196
570709
1228
Bunu yaptım.
09:31
Some of them are really unachievable.
197
571961
2251
Bazıları gerçekten ulaşılmazdı.
09:34
I did this once last October,
198
574562
2865
Geçen Ekim ayında bunu bir defa denedim,
09:37
by not eating for seven days.
199
577451
1718
yedi gün yemeyerek.
09:39
I did a fast for seven days with six partners of mine.
200
579969
4124
Altı partnerim ile birlikte yedi gün oruç tuttuk.
09:44
Look at those people.
201
584598
1259
Şu insanlara bakın.
09:45
One smile.
202
585881
1151
Biri gülümsüyor.
09:47
You know why he smiled?
203
587056
1151
Neden gülümsediğini biliyor musunuz?
09:48
He cheated.
204
588231
1167
Bizi kandırdı.
09:49
(Laughter)
205
589422
1000
(Gülüşme)
09:50
He drank one cup of coffee at night,
206
590446
3136
Gece bir bardak kahve içti
09:53
and we caught it from the data.
207
593606
1485
ve biz bunu verilerden yakaladık.
09:55
(Laughter)
208
595115
1045
(Gülüşme)
09:56
We measured everything from the data.
209
596184
2460
Verilerden her şeyi ölçtük.
09:58
We were able to track them,
210
598668
2214
Bunları takip edebiliyorduk
10:00
and we could really see --
211
600906
1558
ve gerçekten görebiliyorduk
10:02
for example, my immune system,
212
602488
2001
örneğin, benim bağışıklık sistemim,
10:04
just to give you a little hint there.
213
604513
1762
size burada küçük bir ip ucu verir.
10:06
My immune system changed dramatically over 24 hours there.
214
606299
4304
Benim bağışıklık sistemim belirgin bir şekilde 24 saat süresince değişti.
10:11
And my antibody regulates my proteins
215
611738
3133
Bu belirgin değişiklikler antikorlarımın proteinlerimi
10:14
for that dramatic change.
216
614895
1536
düzenlemesiyle gerçekleşiyor.
10:16
And everybody was doing that.
217
616455
1381
Ve herkes bunu yapıyordu.
10:17
Even if we're essentially totally different at the very beginning.
218
617860
3332
En başından beri gerçekten tamamen farklı olsak bile.
10:21
And that probably will be an interesting treatment in the future
219
621216
3045
Ve gelecekte bu, kanser ve benzeri şeyler için
10:24
for cancer and things like that.
220
624285
1643
muhtemelen ilginç bir tedavi olacaktır.
10:25
It becomes very, very interesting.
221
625952
1630
Çok çok ilginç olacak.
10:28
But something you probably don't want to try,
222
628106
2701
Fakat sağlıklı bireylerin sidiğini içmek gibi muhtemelen
10:30
like drinking fecal water from a healthier individual,
223
630831
3676
yapmayı istemeyeceğiniz şeyler
10:34
which will make you feel healthier.
224
634531
1667
sizi sağlıklı hissettirebilir.
10:36
This is from old Chinese wisdom.
225
636222
1715
Bu eski Çin bilgeliğindendir.
10:37
Look at that, right?
226
637961
1436
Şuna bir bak, doğru mu?
10:39
Like 1,700 years ago,
227
639421
2166
1700 yıl öncesi gibi,
10:41
it's already there, in the book.
228
641611
2280
hâlen kitapta yer almaktadır.
10:44
But I still hate the smell.
229
644428
1327
Fakat ben hâlâ kokusundan hoşlanmıyorum.
10:46
(Laughter)
230
646057
1150
(Gülüşme)
10:47
I want to find out the true way to do it,
231
647231
2406
Bunu yapmanın doğru yolunu bulmak istiyorum.
10:49
maybe find a combination of cocktails of bacterias and drink it,
232
649661
4354
Belki bakteri kokteyli bileşimini bulabilir ve içebilirim,
Muhtemelen bu beni daha iyi yapacaktır.
10:54
it probably will make me better.
233
654039
1524
10:55
So I'm trying to do that.
234
655587
1191
Bu nedenle bunu yapmaya çabalıyorum.
10:56
Even though I'm trying this hard,
235
656802
3002
O kadar çok çabalamama rağmen,
10:59
it's so difficult to test out all possible conditions.
236
659828
5026
ihtimal dahilindeki tüm durumları test etmek çok zor.
11:04
It's not possible to do all kinds of experiments at all ...
237
664878
5237
Her çeşit denemeyi yapmak hiç de imkansız değil...
11:11
but we do have seven billion learning programs on this planet.
238
671161
3813
fakat dünyada 7 milyar öğrenen programımız var
11:14
Seven billion.
239
674998
1266
7 milyar.
11:16
And every program is running in different conditions
240
676288
3651
Ve her program değişik ortamlarda çalışıyor
11:19
and doing different experiments.
241
679963
1781
ve farklı tecrübeler elde ediyor.
11:21
Can we all measure them?
242
681768
1851
Bunların hepsini ölçebilir miyiz?
11:24
Seven years ago, I wrote an essay in "Science"
243
684782
3215
Yedi yıl önce, insan genomunun onuncu yıl dönümünü kutlamak maksadıyla
11:28
to celebrate the human genome's 10-year anniversary.
244
688021
3292
bir makale yazdım.
11:31
I said, "Sequence yourself,
245
691995
1654
"Kendi kendinize sıralayın, birimiz ve hepimiz için"
11:33
for one and for all."
246
693673
1623
diye söyledim.
11:35
But now I'm going to say,
247
695618
1868
Fakat şimdi "Kendinizi dijitalleştirin, birimiz için ve hepimiz için"
11:37
"Digitalize yourself for one and for all."
248
697510
3746
diyeceğim.
11:42
When we make this digital me into a digital we,
249
702095
5600
Bu dijital beni dijital hepimize çevirdiğimde
11:47
when we try to form an internet of life,
250
707719
3752
hayatın internetini düzenlemeye çalıştığımda
11:51
when people can learn from each other,
251
711495
2861
insanlar birbirinden öğrenebildiklerinde
11:54
when people can learn from their experience,
252
714380
2707
insanlar kendi tecrübelerinden kendi verilerinden
11:57
their data,
253
717111
1731
öğrenebildiklerinde
11:58
when people can really form a digital me by themselves
254
718866
3601
insanlar kendi dijitallerini gerçekten oluşturabildiklerinde
12:02
and we learn from it,
255
722491
1611
ve biz bundan öğrenebiliriz
12:05
the digital we will be totally different with a digital me.
256
725236
5732
Dijital biz dijital ben ile tamamen farklı olacaktır.
12:10
But it can only come from the digital me.
257
730992
3420
Fakat bu sadece dijital benden gelir.
12:15
And this is what I try to propose here.
258
735923
2979
Ve işte bu benim burada teklif ettiğim şey.
12:19
Join me --
259
739941
1150
Bana katılın--
12:21
become we,
260
741764
1150
biz olalım,
12:23
and everybody should build up their own digital me,
261
743612
4938
ve herkes kendi dijitalini yapmalıdır.
12:28
because only by that will you learn more about you,
262
748574
4519
Çünkü sadece bu şekilde kendiniz hakkında, benim hakkımda
12:33
about me,
263
753117
1424
bizim hakkımızda
12:34
about us ...
264
754565
1165
daha fazla şey öğrenebiliriz.
12:36
about the question I just posed at the very beginning:
265
756498
3680
Benim daha konunun başında ortaya attığım soru hakkında;
12:40
"What is life?"
266
760202
1150
"Hayat nedir?"
12:41
Thank you.
267
761886
1169
Teşekkür ederim.
12:43
(Applause)
268
763079
5950
(Alkış)
12:49
Chris Anderson: One quick question for you.
269
769053
2761
Chris Anderson: size hızlı bir sorum var.
12:52
I mean, the work is amazing.
270
772638
1974
Bence, çalışma çok güzel.
12:54
I suspect one question people have is,
271
774636
3198
İnsanların bir sorusu olduğunu tahmin ediyorum
12:57
as we look forward to these amazing technical possibilities
272
777858
3281
kişiselleştirilmiş ilaçların bizlere sunacağı
inanılmaz olanakları sabırsızlıkla beklerken
13:01
of personalized medicine,
273
781163
1361
13:02
in the near-term it feels like they're only going to be affordable
274
782548
3303
yakın dönemde bu ilaçlar çok az kişi tarafından satın alınabilir
13:05
for a few people, right?
275
785875
1276
olacak gibi görünüyor, sizce bu doğru mu?
13:07
It costs many dollars to do all the sequencing and so forth.
276
787175
2991
Sıralama işlemi ve diğer hususları yapmak pahalıya mâl olur.
13:10
Is this going to lead to a kind of,
277
790709
2912
Bu durum sizce bir çeşit eşitsizliğin
13:13
you know, increasing inequality?
278
793645
2317
oluşmasına yol açar mı?
13:15
Or do you have this vision that the knowledge that you get
279
795986
3911
Veya öncülerden aldığınız bilginin
13:19
from the pioneers
280
799921
1352
daha geniş alıcı kitlesine yardım etmek için
13:21
can actually be pretty quickly disseminated
281
801297
2096
gerçekten oldukça hızlı bir şekilde yayılacağına dair
13:23
to help a broader set of recipients?
282
803417
4124
görüşünüz var mı?
13:27
Jun Wang: Well, good question.
283
807565
1534
Jun Wang: Güzel soru.
13:29
I'll tell you that seven years ago, when I co-founded BGI,
284
809123
3551
Yedi yıl önce BGI'yi kurduğumuzda
13:32
and served as the CEO of the company there,
285
812698
3405
ve bu şirketin CEOsu olarak hizmet ettiğimde
13:36
the only goal there for me to do
286
816127
2381
gerçekleştirmem gereken tek hedef
13:38
was to drive the sequencing cost down.
287
818532
1983
sıralama işleminin maliyetini düşürmekti diyebilirim.
13:40
It started from 100 million dollars per human genome.
288
820864
2775
İnsan genomu başına 100 milyon dolarla başladı.
13:43
Now, it's a couple hundred dollars for a human genome.
289
823663
2591
Şimdi ise birkaç bin dolar.
13:46
The only reason to do it is to get more people to benefit from it.
290
826278
3614
Bunun yapılmasındaki tek sebep daha fazla insan bundan faydalansın.
13:50
So for the digital me, it's the same thing.
291
830198
2157
Bu nedenle dijital ben için, aynı şey.
13:52
Now, you probably need,
292
832379
1489
Şimdi muhtemelen bir kişiyi dijitalize etmek için
13:53
you know, one million dollars to digitize a person.
293
833892
3229
bir milyon dolara ihtiyaç duyabilirsiniz.
13:57
I think it has to be 100 dollars.
294
837621
1675
Bence 100 dolar olmalıdır.
13:59
It has to be free for many of those people that urgently need that.
295
839807
4049
Buna ihtiyacı olan bir çok insan için bedava olmalıdır.
14:04
So this is our goal.
296
844192
1267
İşte bizim hedefimiz bu.
14:05
And it seems that with all this merging of the technology,
297
845813
3423
Sanki birbirine girmiş bu teknolojilerle
14:09
I'm thinking that in the very near future,
298
849260
2592
bence çok yakın gelecekte
14:11
let's say three to five years,
299
851876
2365
gelin şuna üç ila beş yıl diyelim
14:14
it will come to reality.
300
854265
1482
bu gerçekleşecek.
14:15
And this is the whole idea of why I founded iCarbonX,
301
855771
3979
Benim ikinci şirketim olan iCorbon'u kurma nedenim
14:19
my second company.
302
859774
1219
tam olarak bu fikir.
14:21
It's really trying to get the cost down
303
861017
2868
Bu şirket gerçekten de maliyetleri her bir kişinin
14:23
to a level where every individual could have the benefit.
304
863909
3420
yararlanabileceği seviyeye indirmeye çalışıyor.
CA: Tamam, yani hayaliniz sadece birkaç kişi için elit sağlık hizmeti değil
14:27
CA: All right, so the dream is not elite health services for few,
305
867353
3048
14:30
it's to really try
306
870425
1234
gerçekten çabalamak
14:31
and actually make overall health care much more cost effective --
307
871683
3111
ve aslında tüm sağlık hizmetini daha uygun maliyetli yapmak --
14:34
JW: But we started from some early adopters,
308
874818
2430
JW: Fakat biz bazı öncülerle bu fikri kabul eden, bu fikre
14:37
people believing ideas and so on,
309
877272
2506
inananlarla başladık,
14:39
but eventually, it will become everybody's benefit.
310
879802
3642
fakat en sonunda bu herkesin yararına olacaktır.
14:44
CA: Well, Jun, I think it's got to be true to say
311
884123
2333
CA: Peki Jun, şunu söylemek doğru olacaktır
14:46
you're one of the most amazing scientific minds on the planet,
312
886480
2958
Sen bu dünyadaki en hayret verici bilimsel zihinsin,
14:49
and it's an honor to have you.
313
889462
1429
ve seni burada ağırlamak bir onurdu.
14:50
JW: Thank you.
314
890915
1158
JW: Teşekkür ederim.
14:52
(Applause)
315
892097
1150
(Alkış)
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7