To save the climate, we have to reimagine capitalism | Rebecca Henderson

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Çeviri: Sara Ozturk Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

I am a tree hugger.

Ben bir çevreciyim.

I spent much of my childhood

Çocukluğumun çoğunu devasa bir kızıl kayının büyük gövdesinde

on the great lower limb of a massive copper beech,

alternately reading and looking up at the sky through its branches.

dönüşümlü olarak okuyarak ve dallarının arasından gökyüzüne bakarak geçirdim.

I felt safe and cared for

Güvenli ve ilgilenilmiş

and connected to something infinitely larger than myself.

ve kendimden çok büyük bir şeye bağlanmış hissettim.

I thought the trees were immortal, that they would always be here.

Ağaçların ölümsüz olduklarını, hep burada olacaklarını düşünürdüm.

But I was wrong.

Yanılmışım.

The trees are dying.

Ağaçlar ölüyor.

Climate change is killing the cedars of Lebanon

İklim değişikliği, Lübnan katran ağacını

and the forests of the American West.

ve Amerika'nın batısının ormanlarını öldürüyor.

And it's not just the trees.

Ölenler sadece ağaçlar değil.

Since 1998, extreme heat has killed more than 160,000 people,

1998'den beri aşırı sıcaklık 160.000'den çok insanı öldürdü

and unchecked climate change could kill millions more.

ve kontrolsüz iklim değişikliği milyonlarca fazlasını öldürebilir.

How did we get here?

Bu noktaya nasıl geldik?

There are many reasons, of course,

Tabii ki bir sürü sebep var

but one of the most important

ama en önemlilerinden birisi

is that we let capitalism morph into something monstrous.

kapitalizmin korkunç bir şeye dönüşmesine izin vermemiz.

I'm a huge fan of capitalism at its best.

En iyi halindeki kapitalizmin büyük bir hayranıyım.

After all, I'm an economist and a business school professor.

En nihayetinde bir ekonomist ve işletme fakültesi profesörüyüm.

I think genuinely free and fair markets

Bence gerçekten özgür ve tarafsız piyasalar

are one of the great inventions of the human race.

insan ırkının en büyük buluşlarından biri.

But here's the catch:

Sorun şu ki

markets only work their magic when prices reflect real costs.

piyasalar, sadece fiyatlar gerçek maliyetleri yansıtınca hünerini gösterir.

And right now, prices are badly out of whack.

Şu an fiyatlar çok uyumsuz.

We're letting the firms who sell fossil fuels,

Fosil yakıtları satan firmaların ve aslında sera gazı yayan kimselerin

and indeed anyone who emits greenhouse gases,

cause enormous damage for which they do not have to pay.

bedelini ödemeleri gerekmeyen devasa zararlara yol açmalarına izin veriyoruz.

And that is hardly fair.

Bu neredeyse hiç adil değil.

Imagine for a moment

Bir an için ellerimin

that my hands are filled with a cloud of electrons,

telefonunuza 10 seneden fazla güç sağlayabilecek

10 dollars' worth of coal-fired electricity

10 dolar değerindeki kömür yakmalı elektrik olan

that could power your cell phone for more than 10 years.

elektron bulutuyla dolu olduğunu düşünün.

That probably sounds like a pretty good deal.

Bu muhtemelen epey iyi bir anlaşma gibi gelir.

But it's only so cheap

Bu sadece sebep olduğu zararı siz ödemediğiniz için ucuz.

because you're not paying for the harm that it causes.

Burning coal sends poisons like mercury and lead into the air,

Yanan kömür, cıva ve kurşun gibi zehirli maddeleri havaya gönderir

increasing healthcare costs by billions of dollars

ki bu da sağlık bakım maliyetlerini milyarlarca dolar artırır

and causing the death

ve her yıl yüz binlerce insanın ölümüne sebep olur.

of hundreds of thousands of people every year.

It also emits huge quantities of carbon dioxide.

Ayrıca karbondioksitin büyük miktarını yayar.

So another part of the real cost of coal

Kömürün başka bir bedeli de

is the climate damage it will cause and is already causing.

sebep olacağı ve çoktan sebep olduğu iklim zararı.

More than a million acres burned in California this summer,

Bu yaz California'da bir milyondan fazla arazi yandı

and massive floods put a third of Bangladesh under water.

ve büyük su baskınları Bangladeş'in üçte birini sular altında bıraktı.

Hundreds of studies have tried to put a number on these costs.

Yüzlerce araştırma bu bedellere bir sayı biçmeyi denedi.

My sense of this work,

Bu çalışmayı anlamlandırıyorum

and here I'm relying on my colleagues in the School of Public Health

ve bu noktada insan sağlığına en az sekiz dolar değerinde zarar veren

and my friends in economics,

ve en az sekiz dolar değerinde iklim zararına

is that generating 10 dollars' worth of coal-fired electricity

ve muhtemelen daha da fazlasına sebep olan

causes at least eight dollars' worth of harm to human health

kömür yakmalı elektriğe on dolar değer biçen

and at least another eight dollars' worth of climate damage

Halk Sağlığı Okulundaki iş arkadaşlarıma ve ekonomideki arkadaşlarıma güveniyorum.

and probably much more.

So the true cost of this handful of electrons?

Bu bir avuç elektronun gerçek bedeli ne mi?

It's not 10 dollars.

On dolar değil,

It's something more like 26.

daha çok 26 dolar gibi bir bedel.

The hidden costs of doing things like burning oil and gas

Petrol ve gaz yakmak ve et yemek gibi şeyler yapmanın gizli bedeli

and eating beef are similarly enormous and just as unfair.

tıpkı adil olmadığı gibi aynı şekilde oldukça büyük.

Everyone who's trying to build a clean economy

Temiz bir ekonomi inşa etmeye çalışan herkes

has to compete with firms that are heavily subsidized

sağlığımızın yok olması ve iklimimizin bozulması için

by the destruction of our health and the degradation of our climate.

aşırı ölçüde para yardımı yapılmış firmalarla rekabet etmek zorunda.

This is not the capitalism I signed up for.

Bu, içinde bulunmak istediğim kapitalizm değil.

This is not a market that is either free or fair.

Bu, özgür ve adil bir piyasa değil.

So ...

What do we do?

Peki ne yapabiliriz?

The "easy" answer is that governments should insist

En basit cevap, devletlerin sera gazı salan herkese

that anyone who emits greenhouse gases pay for the damage that they cause.

neden oldukları zararı ödemeleri için ısrar etmesi.

However, at the moment,

Ancak şu anda devletlerin buna hazır olduğuna dair bir işaret yok

there's not much sign that governments are up for this,

partly because the fossil fuel companies have spent the last 20 years

çünkü fosil yakıt şirketleri son 20 yıllarını

using their heavily subsidized profits

ciddi ölçüde para yatırılmış kârlarını

to deny the reality of climate change

iklim değişikliğini inkar etmek için kullanarak

and to shower the politicians,

ve onları düzene sokan politikacıları para yağmuruna tutarak geçirdi.

who should be regulating them, with money.

So here's my crazy idea.

İşte benim çılgın fikrim şu:

I think business should step up.

Bence işletmeler gücünü arttırmalı.

I think business should fix capitalism.

Bence işletmeler kapitalizmi düzeltmeli.

I know. (Laughs)

Farkındayım. (Güler)

Some of you are probably thinking, "Fat chance."

Muhtemelen birçoğunuz "hiç şansın yok" diye düşünüyorsunuz.

Didn't I just say that companies are the ones denying the science,

Az önce şirketlerin bilimi inkar ettiğini,

distorting the market and lobbying the politicians?

piyasayı bozduğunu ve politikacılarla kulis yaptığını söylemedim mi?

I did.

Söyledim.

But fixing this is squarely in the private sector's interest.

Ama bunu düzeltmek doğrudan özel sektörün ilgi alanı.

The truth is business is screwed if we don't fix climate change.

Gerçek şu ki eğer iklim değişikliğini düzeltmezsek işletmeler hapı yutar.

It's going to be hard to make money

Büyük sahil kentleri sular altındayken

when the great coastal cities are under water

ve milyonlarca kızgın insan hasat ürün vermediği için

and millions of angry people are migrating north as the harvests fail.

Kuzey'e göç ederken para kazanmak zor olacak.

It's going to be tough to keep free enterprise alive

Eğer çoğu insan zenginlerin ve beyazların kendi yararları adına

if most people believe the rich and the white

gezegeni tahrip etmek için kullandıklarına inanırsa

are using it to trash the planet for their own benefit.

özel girişimi canlı tutmak zorlaşacak.

So let me tell you what this looks like on the ground.

Size bunun gerçekte nasıl göründüğünü anlatayım.

My friend Erik Osmundsen left a cushy job in private equity

Arkadaşım Erik Osmundsen, bir atık şirketinin CEO'su olmak için

to become the CEO of a garbage company.

özel sermaye şirketinde kolay bir işi bıraktı.

That sounds like a slightly odd idea.

Bu kulağa biraz tuhaf bir fikir gibi gelebilir

But Erik wanted to make a difference,

ama Erik bir farklılık yaratmak istedi

and changing the way that trash is handled

ve çöple başa çıkma yolunu değiştirmek

could reduce emissions by billions of tons.

milyonlarca ton emisyonu azaltabilirdi.

Right away, he ran into a massive problem:

Aniden büyük bir problemle karşılaştı:

the industry was thoroughly corrupt.

Endüstri tümüyle bozulmuştu.

Firms were cutting costs by dumping waste illegally,

Firmalar yasa dışı bir şekilde çöp atarak maliyeti düşürüyordu,

the regulations were poorly enforced

düzenlemeler kötü bir şekilde uygulanıyordu

and the fines for violation were tiny.

ve ihlal için konan para cezaları çok azdı.

Erik announced he was going to run clean

Erik, bu şekilde davranmanın bedelini ödemek için

and to raise prices to cover the costs of doing so.

temizliğe girişeceğini ve fiyatları arttıracağını açıkladı.

Many of his senior team thought he was crazy.

Kıdemli takımındaki birçok kişi onun deli olduğunu düşündü.

Half of them quit.

Yarısı istifa etti

So did many of his customers.

ve müşterilerinin çoğunu da kaybetti.

His competitors denounced him for bringing the industry into disrepute,

Rakipleri, endüstriye kötü bir ün getirdiği için onu suçladı

and he started to receive personal threats.

ve tehditler almaya başladı.

But corruption works best when it's hidden.

Ama yozlaşma, gizli gerçekleştiğinde en iyi şekilde çalışır.

As soon as Erik went public, people started to step up.

Erik halka açılır açılmaz insanlar güçlerini arttırmaya başladı.

A few customers were willing to pay more.

Birkaç müşteri daha fazla ödeme yapmak istiyordu.

His investors agreed that taking the high road could pay off.

Yatırımcıları, doğru olanı yapmanın buna değeceği konusunda hemfikirdi.

Those of his employees who remained loved the idea of taking a stand

Yanında kalan çalışanları taraf tutma fikrini sevdi

and found all kinds of legal ways to cut costs.

ve maliyetleri düşürmek için bütün yasal yolları buldu.

Erik persuaded several of his competitors

Erik, rakiplerinden birkaçını yasa dışı yollarla

to join him in refusing to dispose of garbage illegally,

çöplerden kurtulmayı reddetmeleri için ona katılmalarında ikna etti

and it got much tougher for regulators to stay on the sidelines.

ve düzenleyiciler için kenarda durmak daha da zorlaştı.

Today, Erik's company, Norsk Gjenvinning,

Bugün Erik'in şirketi Norsk Gjenvinning

is one of the largest recycling companies in Scandinavia.

İskandinavya'daki en büyük geri dönüşüm şirketlerinden biri.

Let me generalize.

Konuyu genelleyeyim.

These are the four pillars of change:

Değişim için 4 koşul şu:

Build a business that can set the right price

Doğru fiyatı koyup yine de kâr eden bir iş kurun.

and still be profitable.

Persuade your competitors to do the same thing.

Rakiplerinizi aynı şeyi yapmaları için ikna edin.

Make sure that investors understand there's money to be made.

Yatırımcıların para kazanacaklarını anladıklarından emin olun.

And push governments to put the right price into law

Devletleri doğru fiyatı yasallaştırmaları için zorlayın

so that bottom-feeders can't survive.

böylece fırsatçılar ayakta kalamaz.

I'm not telling you we've got this nailed.

Size bunu başardığımızı söylemiyorum.

Things are pretty desperate.

İşler oldukça umutsuz

But there are thousands of businesspeople like Erik,

ama Erik gibi binlerce iş insanı

and there are millions of people like us.

ve bizim gibi milyonlarca insan var.

And we are customers, employees, investors and citizens.

Bizler müşteri, çalışan, yatırımcı ve vatandaşız.

Instead of giving up on capitalism, let's fix it

Kapitalizmden vazgeçmek yerine

by making sure that markets are truly fair and truly free,

piyasanın tamamen adil ve özgür olduğundan

and that no one can dump garbage on us

ve birinin üzerimize çöp atıp bunun bedelini ödemeden

and walk away without paying for it.

uzaklaşamayacağından emin olarak kapitalizmi düzeltelim.

We have the resources and the technology to solve climate change.

İklim değişikliğini çözmek için kaynak ve teknolojimiz var.

Together, we can save the trees

Birlikte ağaçları ve birbirimizi kurtarabiliriz.

and each other.

Thank you.

Teşekkürler.