To save the climate, we have to reimagine capitalism | Rebecca Henderson

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Rhonda Jacobs

Translator: TED Translators Admin Reviewer: Thùy Dung Đỗ

Tôi là người quan tâm đến bảo vệ môi trường.

Tôi dành phần nhiều thời gian tuổi thơ

với nhánh cây gỗ sồi đồng lớn ở tầng thấp,

đọc sách và nhìn ngắm bầu trời qua kẽ lá.

I am a tree hugger.

I spent much of my childhood

Tôi cảm thấy an toàn và được che chở

on the great lower limb of a massive copper beech,

cũng như kết nối với một thứ gì đó lớn hơn bản thân tôi vô hạn.

alternately reading and looking up at the sky through its branches.

Tôi nghĩ cây cối là bất tử, rằng chúng sẽ luôn ở đây.

I felt safe and cared for

and connected to something infinitely larger than myself.

Nhưng tôi đã nhầm.

Cây cối đang chết dần.

I thought the trees were immortal, that they would always be here.

Biến đổi khí hậu đang giết cây tuyết tùng của Lebanon

và những khu rừng ở miền Tây nước Mỹ.

But I was wrong.

The trees are dying.

Không chỉ cây cối.

Climate change is killing the cedars of Lebanon

Kể từ năm 1998, nhiệt độ khắc nghiệt đã giết chết hơn 160.000 người,

and the forests of the American West.

And it's not just the trees.

và biến đổi khí hậu không được kiểm soát có thể khiến hàng triệu người tử vong.

Since 1998, extreme heat has killed more than 160,000 people,

Tại sao ta đến nông nỗi như vậy?

Tất nhiên có nhiều lý do,

and unchecked climate change could kill millions more.

nhưng một trong những lý do quan trọng nhất

là chúng ta để chủ nghĩa tư bản biến thành một thứ gì đó ghê gớm.

How did we get here?

There are many reasons, of course,

Tôi rất hâm mộ chủ nghĩa tư bản ở mặt tích cực.

but one of the most important

Dù sao thì tôi cũng là một nhà kinh tế và giáo sư của trường kinh doanh.

is that we let capitalism morph into something monstrous.

Tôi nghĩ các thị trường thực sự tự do và công bằng

I'm a huge fan of capitalism at its best.

là một trong những phát minh tuyệt vời của loài người.

After all, I'm an economist and a business school professor.

Nhưng đây là vấn đề:

các thị trường chỉ hoạt động hiệu quả khi giá cả phản ánh chi phí thực.

I think genuinely free and fair markets

are one of the great inventions of the human race.

Và ngay bây giờ, giá cả thật tệ.

But here's the catch:

markets only work their magic when prices reflect real costs.

Ta cho phép các công ty bán nhiên liệu hoá thạch

và thực tế là bất kỳ ai thải ra khí nhà kính,

And right now, prices are badly out of whack.

gây nên thiệt hại lớn cho thứ mà họ không phải trả tiền.

We're letting the firms who sell fossil fuels,

and indeed anyone who emits greenhouse gases,

Và điều đó không công bằng.

Hãy tưởng tượng khi

cause enormous damage for which they do not have to pay.

tay tôi chứa đầy đám mây electron,

And that is hardly fair.

điện đốt than trị giá 10 đô la

Imagine for a moment

có thể cung cấp năng lượng cho điện thoại di động của bạn hơn 10 năm.

that my hands are filled with a cloud of electrons,

Nghe có vẻ là một sự trao đổi tốt.

10 dollars' worth of coal-fired electricity

Nhưng nó quá rẻ mạt

vì bạn không trả cho thiệt hại mà nó gây ra.

that could power your cell phone for more than 10 years.

That probably sounds like a pretty good deal.

Việc đốt than thải ra chất độc như thủy ngân và chì vào không khí,

But it's only so cheap

làm tăng chi phí chăm sóc sức khỏe lên hàng tỷ đô la

because you're not paying for the harm that it causes.

và gây ra cái chết

Burning coal sends poisons like mercury and lead into the air,

cho hàng trăm nghìn người mỗi năm.

Nó cũng thải ra lượng lớn khí CO2.

increasing healthcare costs by billions of dollars

and causing the death

Vì vậy, một phần khác trong chi phí thực của than

of hundreds of thousands of people every year.

là thiệt hại về khí hậu mà nó sẽ, đang và đã gây ra.

It also emits huge quantities of carbon dioxide.

Hơn một triệu mẫu đất cháy ở California vào mùa hè này,

So another part of the real cost of coal

is the climate damage it will cause and is already causing.

và lũ lụt lớn nhấn chìm một phần ba Bangladesh dưới nước.

Hàng trăm nghiên cứu đã thử đặt ra một con số về những chi phí này.

More than a million acres burned in California this summer,

and massive floods put a third of Bangladesh under water.

Cảm nhận của tôi về việc này,

và ở đây tôi đang dựa trên các đồng nghiệp tại Trường Y tế Công cộng

Hundreds of studies have tried to put a number on these costs.

và bạn bè trong lĩnh vực kinh tế,

là tạo ra điện đốt than trị giá 10 đô la

My sense of this work,

and here I'm relying on my colleagues in the School of Public Health

gây hại cho sức khỏe con người ít nhất tám đô la

and my friends in economics,

is that generating 10 dollars' worth of coal-fired electricity

và thêm ít nhất tám đô la nữa cho thiệt hại về khí hậu

causes at least eight dollars' worth of harm to human health

và có thể nhiều hơn nữa.

Vậy chi phí thực của lượng electron này là gì?

and at least another eight dollars' worth of climate damage

Không phải là 10 đô la.

Khoảng 26 đô la thì đúng hơn.

and probably much more.

So the true cost of this handful of electrons?

Chi phí ẩn khi làm những việc như đốt dầu và khí

It's not 10 dollars.

và ăn thịt bò cũng lớn và không công bằng như vậy.

It's something more like 26.

The hidden costs of doing things like burning oil and gas

Những người đang cố gắng xây dựng một nền kinh tế sạch

and eating beef are similarly enormous and just as unfair.

phải cạnh tranh với các công ty được trợ cấp rất nhiều

bằng việc hủy hoại sức khỏe và làm suy thoái khí hậu của chúng ta.

Everyone who's trying to build a clean economy

Đây không phải là chủ nghĩa tư bản tôi muốn tham gia.

has to compete with firms that are heavily subsidized

Đây không phải là thị trường tự do hay công bằng.

by the destruction of our health and the degradation of our climate.

Nên...

This is not the capitalism I signed up for.

Ta phải làm gì?

This is not a market that is either free or fair.

Câu trả lời “dễ dàng” là chính phủ nên kiên quyết

So ...

rằng bất kỳ ai phát thải khí nhà kính phải chi trả cho thiệt hại mà họ gây ra.

What do we do?

The "easy" answer is that governments should insist

Tuy nhiên, hiện tại,

không có nhiều dấu hiệu cho thấy các chính phủ sẵn sàng cho việc này,

that anyone who emits greenhouse gases pay for the damage that they cause.

một phần vì các công ty nhiên liệu hóa thạch đã dành 20 năm qua

However, at the moment,

sử dụng khoản lợi nhuận được trợ cấp lớn của họ

there's not much sign that governments are up for this,

để phủ nhận thực tế của biến đổi khí hậu

partly because the fossil fuel companies have spent the last 20 years

và dúi tiền cho các chính trị gia,

những người đáng lẽ phải điều tiết chúng.

using their heavily subsidized profits

Đây là ý tưởng điên rồ của tôi.

to deny the reality of climate change

Tôi nghĩ doanh nghiệp nên bước lên.

and to shower the politicians,

who should be regulating them, with money.

Tôi nghĩ doanh nghiệp nên khắc phục chủ nghĩa tư bản.

So here's my crazy idea.

Tôi biết. (Tiếng cười)

Một số người trong các bạn có thể đang nghĩ, “Không có đâu.”

I think business should step up.

I think business should fix capitalism.

Chẳng phải tôi vừa nói các công ty là những người phủ nhận khoa học,

I know. (Laughs)

Some of you are probably thinking, "Fat chance."

bóp méo thị trường và vận động hành lang các chính trị gia hay sao?

Phải.

Didn't I just say that companies are the ones denying the science,

Nhưng việc khắc phục này hoàn toàn là vì lợi ích của khu vực tư nhân.

distorting the market and lobbying the politicians?

Sự thật là việc kinh doanh sẽ tồi tệ nếu ta không khắc phục biến đổi khí hậu.

I did.

But fixing this is squarely in the private sector's interest.

Sẽ rất khó để kiếm tiền

The truth is business is screwed if we don't fix climate change.

khi các thành phố ven biển tuyệt vời chìm dưới nước

và hàng triệu người tức giận di cư lên phía bắc khi mùa màng thất bát.

It's going to be hard to make money

Sẽ khó khăn để giữ cho nền kinh tế tự do tồn tại

when the great coastal cities are under water

nếu hầu hết mọi người tin người giàu và người da trắng

and millions of angry people are migrating north as the harvests fail.

đang sử dụng nó để thải rác ra hành tinh vì lợi ích của riêng họ.

It's going to be tough to keep free enterprise alive

Để tôi nói với bạn cụ thể nó trông như thế nào.

if most people believe the rich and the white

are using it to trash the planet for their own benefit.

Bạn tôi Erik Osmundsen rời bỏ công việc dễ chịu ở một công ty tư nhân

để trở thành Giám đốc điều hành của một công ty rác thải.

So let me tell you what this looks like on the ground.

My friend Erik Osmundsen left a cushy job in private equity

Nghe có vẻ là một ý tưởng hơi kỳ quặc.

to become the CEO of a garbage company.

Nhưng Erik muốn tạo ra sự khác biệt,

và thay đổi cách xử lý rác

có thể làm giảm hàng tỷ tấn khí thải.

That sounds like a slightly odd idea.

But Erik wanted to make a difference,

Ngay lập tức, anh gặp phải một vấn đề lớn:

and changing the way that trash is handled

ngành công nghiệp đã bị tham nhũng triệt để.

could reduce emissions by billions of tons.

Các công ty đang cắt giảm chi phí bằng cách đổ chất thải bất hợp pháp,

Right away, he ran into a massive problem:

các quy định được thực thi kém

the industry was thoroughly corrupt.

và tiền phạt vi phạm là rất nhỏ.

Firms were cutting costs by dumping waste illegally,

Erik tuyên bố sẽ vận hành sạch

và tăng giá để trang trải chi phí của việc làm đó.

the regulations were poorly enforced

and the fines for violation were tiny.

Nhiều người trong nhóm kỳ cựu của anh ấy nghĩ anh bị điên.

Erik announced he was going to run clean

Nửa nhóm từ bỏ.

and to raise prices to cover the costs of doing so.

Nhiều khách hàng của anh cũng vậy.

Các đối thủ tố cáo anh vì đã khiến ngành công nghiệp này mang tiếng xấu,

Many of his senior team thought he was crazy.

và anh ấy bắt đầu nhận được những lời đe dọa cá nhân.

Half of them quit.

So did many of his customers.

Nhưng hành vi tham nhũng hoạt động mạnh nhất khi nó bị giấu kín.

His competitors denounced him for bringing the industry into disrepute,

Ngay sau khi Erik công khai, mọi người bắt đầu bước lên.

and he started to receive personal threats.

But corruption works best when it's hidden.

Một số khách hàng sẵn sàng trả nhiều tiền hơn.

Các nhà đầu tư của anh đồng ý rằng đàng hoàng có thể được đền đáp.

As soon as Erik went public, people started to step up.

Những nhân viên còn lại của anh thích ý tưởng thể hiện quan điểm

A few customers were willing to pay more.

His investors agreed that taking the high road could pay off.

và tìm mọi cách hợp pháp để cắt giảm chi phí.

Erik thuyết phục một số đối thủ của mình

Those of his employees who remained loved the idea of taking a stand

cùng anh ấy từ chối đổ rác bất hợp pháp,

and found all kinds of legal ways to cut costs.

và nó khiến cho nhà quản lý khó đứng ngoài lề hơn nhiều.

Erik persuaded several of his competitors

to join him in refusing to dispose of garbage illegally,

Ngày nay, công ty của Erik, Norsk Gjenvinning,

and it got much tougher for regulators to stay on the sidelines.

là một trong những công ty tái chế lớn nhất ở Scandinavia.

Hãy để tôi khái quát.

Today, Erik's company, Norsk Gjenvinning,

Đây là bốn trụ cột của sự thay đổi:

is one of the largest recycling companies in Scandinavia.

Tạo dựng nền tảng kinh doanh có khả năng đặt đúng giá

và vẫn sinh lời.

Let me generalize.

These are the four pillars of change:

Thuyết phục đối thủ cạnh tranh của bạn làm điều tương tự.

Build a business that can set the right price

Đảm bảo rằng các nhà đầu tư hiểu tiền sẽ được tạo ra.

and still be profitable.

Và thúc đẩy các chính phủ đặt đúng giá vào luật

Persuade your competitors to do the same thing.

để những kẻ ăn chặn không thể tồn tại.

Make sure that investors understand there's money to be made.

Tôi sẽ không nói với bạn rằng chúng ta đã thành công.

And push governments to put the right price into law

Mọi thứ khá tuyệt vọng.

Nhưng có hàng ngàn những doanh nhân như Erik,

so that bottom-feeders can't survive.

I'm not telling you we've got this nailed.

và hàng triệu người như chúng ta.

Things are pretty desperate.

Và chúng ta là khách hàng, nhân viên, nhà đầu tư và công dân.

But there are thousands of businesspeople like Erik,

and there are millions of people like us.

Thay vì bỏ cuộc với chủ nghĩa tư bản, chúng ta hãy khắc phục nó

And we are customers, employees, investors and citizens.

bằng cách đảm bảo rằng thị trường thực sự công bằng và tự do,

Instead of giving up on capitalism, let's fix it

và không ai có thể đổ rác lên chúng ta

và bỏ đi mà không phải trả tiền.

by making sure that markets are truly fair and truly free,

Chúng ta có các nguồn lực và công nghệ để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.

and that no one can dump garbage on us

and walk away without paying for it.

Cùng nhau, chúng ta có thể cứu lấy cây cối

We have the resources and the technology to solve climate change.

và cứu sống nhau.

Cảm ơn các bạn.

Together, we can save the trees

and each other.

Thank you.