Inside the massive (and unregulated) world of surveillance tech | Sharon Weinberger

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

A few years ago,

Birkaç yıl önce

an American defense consultant I know

tanıdığım bir Amerikalı savunma danışmanı

told me about a trip he took to Uzbekistan.

Özbekistan'a yaptığı bir geziden bahsetti.

His role there was to help sell technology

Buradaki rolü, Özbek hükûmetinin kendi vatandaşlarını

that the Uzbek government could use to spy on its own citizens.

gözetlemek için kullanabileceği teknolojinin satılmasına yardımcı olmaktı.

He eventually shared with me the marketing material

Sonunda Özbek hükûmetine sunduğu

he'd presented to the Uzbek government.

pazarlama materyalini benimle paylaştı.

One glossy brochure featured technology that could not just intercept phone calls,

Parlak bir broşürde yalnızca telefon görüşmelerini engelleyemeyen,

but identify the caller,

aynı zamanda arayan kişiyi,

regardless of what phone number they were using,

kullandıkları telefon numarasına bakılmaksızın

based on their unique voiceprint,

benzersiz ses izlerine göre tanımlayan

and then identify their exact geographic location.

ve coğrafi konumlarını tam olarak belirleyen bir teknoloji bulunuyordu.

This is a guy who had been involved with the arms trade for years.

Bu, yıllardır silah ticaretiyle uğraşan bir adam.

He wasn't some Hollywood-type gunrunner doing backroom deals.

Gizli anlaşmalar yapan Hollywood tipi bir silah kaçakçısı değildi.

He was just a guy that worked with legitimate Western companies

O sadece silahlarını yurt dışına satmaya yardımcı olmak için

to help sell their weapons abroad.

meşru Batılı şirketlerle çalışan bir adamdı.

But he wasn't bothered by marketing this sort of technology.

Ancak bu tür bir teknolojiyi pazarlamaktan rahatsız olmadı.

For him, it was just the next step in the arms trade.

Onun için bu, silah ticaretindeki bir sonraki adımdı.

And it was even easier than, say, selling weapons to Iraq,

Mesela Irak'a silah satmaktan daha kolaydı

because it didn't require an export license

çünkü çoğu silah satışında olacağı gibi

from the US State Department,

ABD Dışişleri Bakanlığından bir ihracat lisansı gerektirmiyordu.

the way most arms sales would.

It turns out that these tools of surveillance

Görünüşe göre bu gözetleme araçları neredeyse tamamen kaçak

are almost completely unregulated,

because as of today, they're not defined as weapons.

çünkü bugün itibariyle silah olarak tanımlanmıyorlar.

But they should be, and we need to regulate them that way.

Ama olmalılar ve onları bu şekilde düzenlememiz gerekiyor.

I'm a journalist who has spent the last two decades

Son yirmi yılı askeri ve istihbarat dünyasının

looking at how the military and intelligence world

yeni bilim ve teknolojinin gelişimini

spurs the development of new science and technology.

nasıl teşvik ettiğine bakarak geçirmiş bir gazeteciyim.

I've tracked the emergence of new weapons

Yeni silahların ortaya çıkışını takip ettim

and looked to see what happens

ve şirketler bu silahları yurt dışında

when companies start to market these weapons abroad.

pazarlamaya başladığında ne olacağını araştırdım.

But what is a weapon in the information age?

Ama bilgi çağında silah ne olabilir?

We know that armed drones are weapons,

Silahlı insansız hava araçlarının,

missiles and bombs are weapons,

füzelerin ve bombaların silah olduğunu biliyoruz

but the State Department actually classifies

ancak Dışişleri Bakanlığı aslında

broad categories of technologies as weapons.

geniş teknoloji kategorilerini silah olarak sınıflandırıyor.

So for example, a scientist going abroad on an oceanographic research vessel,

Bir oşinografik araştırma gemisiyle yurt dışına giden bir bilim insanı,

they want to take the latest night-vision goggles?

en son çıkmış gece görüş gözlüklerini mi almak istiyor?

That, according to the State Department, is potentially a weapon.

Dışişleri Bakanlığına göre bu, potansiyel olarak bir silah.

Why?

Neden?

Well, because though night-vision goggles are used today by scientists

Çünkü gece görüş gözlüğü bugün dünyanın her yerindeki bilim insanları

and hunters around the world,

ve avcılar tarafından kullanılsa da,

it was a capability first developed for the military.

ilk olarak ordu için geliştirilmiş bir kabiliyetti.

And yet, tools of surveillance

Yine de, otoriter bir rejimin

that an authoritarian regime could use to spy on its own citizens,

kendi vatandaşları, muhalifler, gazeteciler hakkında

on dissidents, on journalists,

casusluk yapmak için kullanabileceği gözetleme araçları,

that, according to the US government today, is not a weapon.

bugün ABD hükûmetine göre bir silah değil.

And yet, these tools of surveillance

Yine de bu gözetim araçları,

are part of a growing secretive multi-billion-dollar industry.

büyüyen gizli multi milyar dolarlık bir endüstrinin parçası.

The genesis of this spy bazaar goes back some 18 years,

Bu casus pazarının doğuşu,

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatından sadece birkaç km uzakta,

to a Hilton hotel in northern Virginia,

just a few miles away from the US Central Intelligence Agency.

Virginia'nın kuzeyindeki bir Hilton otele, yaklaşık 18 yıl öncesine dayanıyor.

A few dozen people, mostly dark-suited men,

Çoğunluğu siyah takımlı erkeklerden oluşan birkaç düzine insan,

gathered there in the spring of 2002

ISS World'ün mütevazı adıyla

for a conference with the unassuming name of ISS World.

bir konferans için 2002 baharında bir araya geldi.

You know, at first glance, this conference probably looked like dozens of events

İlk bakışta, bu konferans muhtemelen Washington, DC

that used to take place around the Washington, DC area.

çevresinde gerçekleşen düzinelerce etkinliğe benziyordu.

But this event was unique.

Ama bu etkinlik eşsizdi.

ISS stands for Intelligence Support Systems,

ISS, İstihbarat Destek Sistemleri anlamına gelir

and the people who were there

ve orada bulunan kişiler,

were from companies that built technologies to spy

özel iletişimi gözetlemek için teknoloji geliştiren şirketlerden insanlar.

on private communications.

In other words, these were sort of wire-tappers for hire.

Başka bir deyişle, bunlar kiralık bir tür gizli dinleyicilerdi.

And the reason they were there was that less than a year earlier,

Orada bulunmalarının nedeni, bir yıldan kısa bir süre önce

the 9/11 terrorist attacks on New York and Washington

New York ve Washington'a yönelik 11 Eylül terörist saldırılarının

had spurred the Congress to press through legislation

Kongre'yi Vatanseverlik Yasası olarak bilinen

yasalar aracılığıyla baskıya teşvik etmesiydi.

known as the Patriot Act.

This gave the government broad new authorities

Bu, hükûmete iletişimi izlemek için geniş yeni yetkiler verdi.

to monitor communications.

Emails, internet activity, phone calls,

E-postalar, internet aktivitesi, telefon görüşmeleri,

even financial transactions.

hatta finansal işlemler.

This created an instant demand for data.

Bu, veriler için anında bir talep yarattı.

And in the true American entrepreneurial spirit,

Gerçek Amerikan girişimci ruhunda,

an industry rose up to help collect this data.

bu verilerin toplanmasına yardımcı olacak bir endüstri yükseldi.

But back in 2002,

Ancak 2002'de,

this was still a pretty modest affair.

bu hala oldukça makul bir olaydı.

Only about 10 percent of the world's population

Dünya nüfusunun yalnızca yaklaşık yüzde 10'u

was even online using the internet.

interneti kullanıp çevrimiçi oluyordu.

So most of what was being collected were simple emails and phone calls

Yani toplananların çoğu basit e-postalar ve sabit hatlar

ve cep telefonları üzerinden yapılan telefon görüşmeleriydi.

over landlines and cell phones.

But over the next few years,

Ancak sonraki birkaç yıl içinde

the way that we communicate began to change rapidly.

iletişim şeklimiz hızla değişmeye başladı.

There was the introduction of Skype, Facebook

Skype, Facebook ve ardından en önemlisi iPhone piyasaya sürüldü

and then, crucially, the iPhone,

and within a few years,

ve birkaç yıl içinde milyarlarca insan

billions of us were walking around with little computers in our pockets

ceplerimizde egzersiz alışkanlıklarımızdan

that do everything from monitor our exercise habits

romantik partnerler bulmamıza yardımcı olmak için her şeyi yapan

to help us find romantic partners.

küçük bilgisayarlarla dolaşıyorduk.

And suddenly, you didn't necessarily need the advanced capability

Aniden, herkesin iletişimini izlemek için

of the National Security Agency or big telecoms

Ulusal Güvenlik Teşkilatının veya büyük telekomların

to monitor everyone's communication.

gelişmiş yeteneklerine ihtiyacınız yoktu.

In some cases,

Bazı durumlarda,

all you needed was access to that device in their pockets.

ihtiyacınız olan tek şey ceplerindeki o cihaza erişim sağlamaktı.

And that gave birth to an entirely new type of industry.

Bu, tamamen yeni bir endüstri türünü doğurdu.

You know, not many companies can build missiles or aircraft,

Pek çok şirket füze veya uçak üretemez

but it doesn't take a lot of capital to create software

ancak birinin akıllı telefonunu hackleyebilecek bir yazılım oluşturmak

that can hack into someone's smartphone.

çok fazla sermaye gerektirmez.

Computer hackers have been around for years,

Bilgisayar korsanları yıllardır etrafta dolaşıyorlar

but now their skills could be used to build technologies

ancak artık becerileri, kolluk kuvvetleri ve istihbarat kurumları tarafından

that were in high demand by law enforcement

yüksek talep gören teknolojileri oluşturmak için kullanılabilir.

and intelligence agencies.

And soon, dozens and even hundreds of companies

Çok geçmeden, düzinelerce ve hatta yüzlerce şirket

were getting into this wire-tappers' market.

bu gizlice dinleme pazarına girmeye başladı.

And that little conference in Virginia,

Virginia'daki o küçük konferans büyüdü

it grew and soon became known as the Wiretappers' Ball.

ve kısa sürede Gizli Dinleyiciler Balosu olarak tanındı.

Well, not much was known about the Wiretappers' Ball

O ilk yıllarda Gizli Dinleyiciler Balosu hakkında pek bir şey bilinmiyordu

in those early years,

because the conferences were closed to everyone

çünkü konferanslar, devlet müşterileri ve şirketler dışında herkese kapalıydı.

except the companies and their government customers.

But journalists did begin to see and hear reports

Ancak gazeteciler, bu özel casusluk pazarına giren şirketlerin

of companies getting into this private spy market.

raporlarını görmeye ve duymaya başladı.

Spooky entrepreneurs going around the world,

Garip girişimciler dünyayı dolaşıyor,

doing deals,

genellikle otoriter rejimlerle anlaşmalar yapıyor.

often with authoritarian regimes.

And it was, from the start, a really loosely regulated market.

Başından beri, gerçekten gevşek bir şekilde düzenlenmiş bir pazardı.

Some countries do require permission to sell these technologies abroad,

Bazı ülkeler bu teknolojileri yurt dışında satmak için izne ihtiyaç duyar

but rarely with the type of scrutiny that is given to traditional arms.

ancak nadiren geleneksel silahlara verilen araştırma türü ile.

So for example, the Italian-based company Hacking Team

Örneğin, İtalya merkezli Hacking Team şirketinin

teknolojisini Mısır ve Kazakistan'daki otoriter rejimlere sattığı bildirildi.

reportedly sold its technology to authoritarian regimes

in Egypt and Kazakhstan.

The Israeli-based company NSO Group has reportedly sold its technology

İsrail merkezli NSO Group şirketinin teknolojisini

Suudi Arabistan'daki rejime sattığı bildirildi

to the regime in Saudi Arabia,

which has been accused of harassing,

ve bu rejim taciz

and even, in one case, killing one of its political opponents.

ve hatta bir davada siyasi muhaliflerinden birini öldürmekle suçlandı.

And we do think of weapons as things that kill people.

Biz silahları insanları öldüren şeyler olarak düşünüyoruz.

But in the information age,

Ancak bilgi çağında,

some of the most powerful weapons are things that can track and identify us.

en güçlü silahlardan bazıları bizi takip edip tanımlayabilen şeyler.

This is something that the Pentagon and CIA have recognized for years,

Bu, Pentagon ve CIA'in yıllardır bildiği bir şey

and they've tried to build technologies

ve tüm dünyada insanları,

that can track people, suspected terrorists, around the globe.

şüpheli teröristleri takip edebilecek teknolojiler geliştirmeye çalıştılar.

The Pentagon has invested in something called smart dust,

Pentagon akıllı toz denen,

little microsensors the size of specs of dust

onlar bilmeden insanların üzerine saçıp

that you could scatter on people without them knowing it,

daha sonra konumlarını takip etmek için kullanabileceğiniz toz boyutundaki

and then use it to track their location.

küçük mikro sensörlere yatırım yaptı.

The Pentagon, through its venture capital firm,

Pentagon, risk sermayesi şirketi aracılığıyla

has invested in a beauty products company once featured in "Oprah Magazine"

bir zamanlar "Oprah Magazine"de yer alan bir güzellik ürünleri şirketine,

to build a device that could surreptitiously collect DNA

sadece deride kaydırarak gizlice DNA toplayabilen

just by swiping across the skin.

bir cihaz yapmak için yatırım yaptı.

But something remarkable has happened over the past decade.

Ancak son on yılda dikkate değer bir şey oldu.

In many cases, what the private marketplace has been able to do

Pek çok durumda, özel pazarın yapabildikleri,

has far outstripped what the Pentagon or CIA even thought was possible.

Pentagon veya CIA'in mümkün olduğunu düşündüğünü bile geride bıraktı.

Back in 2008,

2008'de Pentagon, teröristlerin gizli bir DNA veri tabanına sahipti.

the Pentagon had a secretive database of DNA from terrorists.

It had about 80,000 samples.

Yaklaşık 80.000 örneği vardı.

Well, the private company AncestryDNA

Özel AncestryDNA şirketinde

today has samples from over 15 million people.

bugün 15 milyondan fazla kişinin örneği var.

23andMe, the second-largest genealogical database,

En büyük ikinci kalıtımsal veritabanı olan 23andMe'de

has samples from over 10 million people.

10 milyondan fazla kişinin örneği var.

So now, maybe you don't need these James Bond-worthy techniques

Şimdi, eğer isteyerek özel şirketlere veriyor

ve hatta bunu yapmanın onurunu ödüyorsak

of collecting DNA

if we're willingly handing it over to private companies

belki de James Bond'a layık

and even paying for the honor of doing it.

DNA toplama tekniklerine ihtiyacınız olmayabilir.

Well, what could you do with a sample of someone's DNA?

Peki, birinin DNA örneğiyle ne yapabilirsiniz?

Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'deki araştırmacılar,

In the United States and China,

researchers are working on using DNA samples

insanların yüz görüntülerini oluşturmak için

to build images of people's faces.

DNA örnekleri kullanmaya çalışıyorlar.

So if you pair DNA with facial recognition technology,

Dolayısıyla DNA'yı yüz tanıma teknolojisi ile eşleştirirseniz

you have the basis of a really powerful surveillance system

bireyleri veya tüm etnik grupları izlemek için kullanılabilecek

that could be used to track individuals or entire ethnic groups.

gerçekten güçlü bir gözetim sisteminin temeline sahip olursunuz.

And if you think that sounds a little bit paranoid,

Bunun biraz paranoyak olduğunu düşünüyorsanız

keep in mind that the Pentagon last year sent out a memo

Pentagon'un geçen yıl tüm servis üyelerine bir not gönderdiğini

to all of its service members,

ve bilgilerin onları veya onların aile üyelerini

warning them precisely not to use those commercial DNA kits

izlemek için kullanılabileceğine dair endişeler üzerine bu ticari DNA kitlerini

over concerns that information could be used to track them

kesinlikle kullanmamaları konusunda onları uyardığını unutmayın.

or their family members.

And yet, even with the Pentagon raising concerns about this technology,

Yine de Pentagon bu teknolojiyle ilgili endişe duymasına rağmen,

almost nothing has been done to reign in this market.

bu pazarda hüküm sürmek için neredeyse hiçbir şey yapmadı.

One American company, Clearview AI,

Clearview AI adlı bir Amerikan şirketi,

has been collecting billions of images of people's faces

sizin, arkadaşlarınızın ve ailenizin Instagram'da yayınladığı resimler gibi,

from across the internet,

like those pictures you post on Instagram of you and your friends and family,

internet üzerinden insanların yüzlerinin milyarlarca görüntüsünü topluyor

and then selling its facial recognition services

ve ardından yüz tanıma hizmetlerini

to US government and law-enforcement agencies.

ABD hükûmetine ve kolluk kuvvetlerine satıyor.

And even if you think

Bu teknolojinin tamamen kabul edilebilir bir uygulaması olduğunu düşünseniz bile,

that's a perfectly acceptable application of this technology,

there's nothing to stop them from selling to private individuals,

onları özel kişilere, şirketlere ve hatta yabancı hükûmetlere

corporations or even foreign governments.

satış yapmaktan alıkoyacak hiçbir şey yok.

And that's exactly what some companies are doing.

Bu tam olarak bazı şirketlerin yaptığı şey.

That Wiretappers' Ball that started in northern Virginia?

Kuzey Virginia'da başlayan şu Gizli Dinleyici Balosu mu?

Today, it's held in multiple cities around the globe.

Bugün, dünya çapında birçok şehirde düzenleniyor.

Thousands of people now attend the ISS trainings and conferences.

ISS eğitim ve konferanslarına binlerce kişi katılıyor.

And more of the companies showing up are coming from the Middle East and China.

Ortaya çıkan şirketlerin çoğu Orta Doğu ve Çin'den geliyor.

The spy bazaar has gone global.

Casus pazarı küreselleşti.

And at arms shows now around the world,

Şimdi dünyanın dört bir yanındaki silah gösterilerinde,

you'll see companies displaying facial recognition technology

yüz tanıma teknolojisi ve telefon korsanlığı yazılımı sergileyen,

and phone hacking software,

tanklar ve füzelerle geleneksel silah üreticilerinin hemen yanında

displaying right next to traditional arms manufacturers

with tanks and missiles.

görüntülenen şirketleri göreceksiniz.

And walking around these arms shows,

Bu kol gösterilerinin etrafında dolaşarak

it's pretty easy to go down dystopian rabbit holes,

distopik tavşan deliklerinden aşağı inerek

thinking about future surveillance technology

her hareketimizi takip edecek

gelecekteki gözetim teknolojisi hakkında düşünmek oldukça kolay.

that will track our every move.

And I remember one Pentagon adviser telling me

Bir Pentagon danışmanının bana ordunun gerçekten ihtiyaç duyduğu şeyin,

that what the military really needed were space-based satellites

dünyanın herhangi bir yerindeki insanları sadece DNA'larına dayanarak

that could track people anywhere on earth based just on their DNA.

izleyebilen uzay tabanlı uydular olduğunu söylediğini hatırlıyorum.

It's enough to make you invest in tinfoil hats.

Folyo şapkalara yatırım yapmanız için yeterli.

But the truth is,

Ama gerçek şu ki

we don't know what sort of technology the future will bring.

geleceğin ne tür bir teknoloji getireceğini bilmiyoruz.

But we know that today, in the absence of regulation,

Ancak bugün, düzenleme yokluğunda

this marketplace is already exploding.

bu pazarın çoktan patladığını biliyoruz.

And in fact, one of those companies accused of selling surveillance technology

Aslında, otoriter rejimlere gözetim teknolojisi satmakla

to authoritarian regimes,

suçlanan şirketlerden biri,

today, it's offering to help track those infected with COVID-19.

bugün, COVID-19 hastalarının takip edilmesine yardımcı olmayı teklif ediyor.

And of course, technology does offer the tantalizing promise

Tabii ki teknoloji, temas takibi yoluyla

of helping control a pandemic through contact tracing.

bir pandemiyi kontrol etmeye yardımcı olma vaadini veriyor.

But it also opens up another door, to privatized mass surveillance.

Ama aynı zamanda özelleştirilmiş kitlesel gözetlemeye başka bir kapı açıyor.

So what do we do about this private spy bazaar?

Peki bu özel casusluk pazarı hakkında ne yapacağız?

We can hide, go offline,

Saklanabiliriz, çevrimdışı olabiliriz,

get off social media, ditch our smartphones,

sosyal medyadan çıkabiliriz, akıllı telefonlarımızı bırakabiliriz,

go live in a cave,

bir mağarada yaşayabiliriz

but the truth is, we're not trained to be professional spies,

ama gerçek şu ki profesyonel casus olmak için eğitilmedik,

we can't live under false identities or with no identities.

sahte kimlikler altında veya kimlikler olmadan yaşayamayız.

And even real spies are having a hard time staying below the radar, these days.

Bugünlerde gerçek casuslar bile dikkat çekmemekte zorlanıyor.

It doesn't matter how many passports Jason Bourne has

Yüzü veya DNA'sı birinin veri tabanında bulunuyorsa

if his face or DNA is in someone's database.

Jason Bourne'un kaç pasaportu olduğu önemli değil.

But if even governments have lost control of the tools of spying,

Ama hükûmetler bile casusluk araçlarının kontrolünü kaybettiyse

is there anything we can do about it?

bu konuda yapabileceğimiz bir şey var mı?

One argument I've heard

Duyduğum bir argüman,

is that even if the US were to restrict companies

ABD şirketlerin bu tür teknolojileri yurt dışına satmasını kısıtlasa bile,

from selling this sort of technology abroad,

companies based in China might simply step in.

Çin merkezli şirketlerin devreye girebileceği yönünde.

But we regulate the arms trade today,

Ama bugün silah ticaretini kusurlu da olsa düzenliyoruz.

even if we do it imperfectly.

And in fact, there was a multilateral proposal several years ago

Aslında birkaç yıl önce bunu yapmak için

to do just that,

gözetim yazılımı için ihracat lisansları gerekli tutan çok taraflı teklif vardı.

to require export licenses for surveillance software.

The United States was among those countries

Amerika Birleşik Devletleri, bu gönüllü düzenlemeleri

that agreed to these voluntary regulations,

kabul eden ülkeler arasındaydı

but back in Washington, this proposal has simply languished.

ancak Washington'da, bu öneri basitçe gücünü kaybetti.

We have an administration that would rather sell more weapons abroad

Gözetim teknolojisini kötüye kullanmakla suçlanan bazı ülkeler de dahil olmak üzere

with fewer restrictions,

including to some of those countries

daha az kısıtlamayla yurt dışına

daha fazla silah satmayı tercih eden bir yönetimimiz var.

accused of abusing surveillance technology.

I think to move forward, we would need to revive that proposal,

Bence ilerlemek için bu öneriyi canlandırmamız gerekecek,

but even go one step further.

hatta bir adım daha ileri gitmeliyiz.

We need to fundamentally change how we think of surveillance technology

Gözetleme teknolojisi hakkındaki düşüncelerimizi kökten değiştirmeli

ve bu araçları silah olarak tanımlamalıyız.

and define these tools as weapons.

This would allow government

Bu, hükûmetin geleneksel silahları,

to regulate and control their sale and export

gelişmiş uçakları ve füzeleri kontrol ettikleri şekilde

the way that they control traditional arms,

satışlarını düzenleme ve kontrol etmesine

advanced aircraft and missiles.

ve ihraç etmesine izin verecek.

But that means recognizing that technology that tracks who we are,

Ancak bu, kim olduğumuzu, ne yaptığımızı, ne söylediğimizi

what we do, what we say,

ve hatta bazı durumlarda ne düşündüğümüzü takip eden teknolojinin

and even in some cases, what we think,

gelişmiş bir silah biçimi olduğunu kabul etmek anlamına gelir.

is a form of advanced weaponry.

And these weapons are growing too powerful,

Bu silahlar, casusluk pazarının kaprislerine göre,

available to the highest bidder,

en yüksek teklifi verenin sahip olabileceği

and according to the whims of the spy bazaar.

ve çok güçlü hale geliyor.

Thank you.

Teşekkürler.