Inside the massive (and unregulated) world of surveillance tech | Sharon Weinberger

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Ola Królikowska

A few years ago,

Kilka lat temu

an American defense consultant I know

znajomy konsultant ds. obrony z USA

told me about a trip he took to Uzbekistan.

opowiedział mi o podróży do Uzbekistanu,

His role there was to help sell technology

gdzie pomagał w sprzedaży technologii,

that the Uzbek government could use to spy on its own citizens.

która pozwala rządowi Uzbekistanu szpiegować własnych obywateli.

He eventually shared with me the marketing material

Pokazał nawet materiały marketingowe,

he'd presented to the Uzbek government.

które przedstawił uzbeckiemu rządowi.

One glossy brochure featured technology that could not just intercept phone calls,

Jedna lśniąca broszura dotyczyła techniki przechwytywania nie tylko połączeń,

but identify the caller,

ale też tożsamości rozmówcy

regardless of what phone number they were using,

niezależnie od użytego numeru telefonu,

based on their unique voiceprint,

tylko na podstawie niepowtarzalnego głosu

and then identify their exact geographic location.

i dokładnej lokalizacji geograficznej.

This is a guy who had been involved with the arms trade for years.

Mój znajomy zajmował się handlem bronią od lat.

He wasn't some Hollywood-type gunrunner doing backroom deals.

Nie był typem szemranego przemytnika z hollywoodzkich filmów.

He was just a guy that worked with legitimate Western companies

Pracował dla legalnych firm zachodnich

to help sell their weapons abroad.

sprzedających broń za granicę.

But he wasn't bothered by marketing this sort of technology.

Sprzedaż tej technologii nie była dla niego problemem.

For him, it was just the next step in the arms trade.

To tylko kolejny krok w handlu bronią,

And it was even easier than, say, selling weapons to Iraq,

łatwiejszy niż sprzedaż broni do Iraku,

because it didn't require an export license

bo nie potrzeba zezwolenia na eksport

from the US State Department,

z Departamentu Stanu USA,

the way most arms sales would.

jak w przypadku sprzedaży innej broni.

It turns out that these tools of surveillance

Okazuje się, że narzędzia inwigilacji

are almost completely unregulated,

są niemal całkiem nieuregulowane,

because as of today, they're not defined as weapons.

bo obecnie nie są zdefiniowane jako broń,

But they should be, and we need to regulate them that way.

a powinny i musimy to zmienić.

I'm a journalist who has spent the last two decades

Jako dziennikarka od dwudziestu lat

looking at how the military and intelligence world

przyglądam się, jak świat wojska i wywiadu

spurs the development of new science and technology.

przyspiesza rozwój nauki i techniki.

I've tracked the emergence of new weapons

Śledzę powstawanie nowej broni

and looked to see what happens

i patrzę, co się dzieje,

when companies start to market these weapons abroad.

kiedy broń sprzedaje się za granicę.

But what is a weapon in the information age?

Co w epoce informacji jest bronią?

We know that armed drones are weapons,

Wiemy, że bronią są uzbrojone drony,

missiles and bombs are weapons,

a także pociski i bomby,

but the State Department actually classifies

ale według klasyfikacji Departamentu Stanu

broad categories of technologies as weapons.

broń to wiele różnych technologii.

So for example, a scientist going abroad on an oceanographic research vessel,

Co jeśli naukowiec na oceanograficznym statku badawczym płynącym za granicę

they want to take the latest night-vision goggles?

zechce zabrać nowe gogle noktowizyjne?

That, according to the State Department, is potentially a weapon.

Według Departamentu Stanu potencjalnie stanowią one broń.

Why?

Dlaczego?

Well, because though night-vision goggles are used today by scientists

Chociaż gogli noktowizyjnych używają obecnie naukowcy

and hunters around the world,

i myśliwi na całym świecie,

it was a capability first developed for the military.

powstały one na potrzeby wojska.

And yet, tools of surveillance

Z kolei narzędzia inwigilacji,

that an authoritarian regime could use to spy on its own citizens,

które autorytarny system wykorzysta do szpiegowania obywateli,

on dissidents, on journalists,

dysydentów czy dziennikarzy,

that, according to the US government today, is not a weapon.

według rządu USA nie stanowią broni.

And yet, these tools of surveillance

A jednak narzędzia inwigilacji

are part of a growing secretive multi-billion-dollar industry.

są częścią wartego miliardy i rozwijającego się ukrytego sektora.

The genesis of this spy bazaar goes back some 18 years,

Geneza szpiegowskiego rynku sięga jakieś 18 lat wstecz

to a Hilton hotel in northern Virginia,

do hotelu Hilton w północnej Wirginii,

just a few miles away from the US Central Intelligence Agency.

zaledwie kilka mil od amerykańskiej agencji wywiadowczej CIA.

A few dozen people, mostly dark-suited men,

Kilkadziesiąt osób, głównie w ciemnych garniturach,

gathered there in the spring of 2002

zebrało się tam wiosną 2002 roku

for a conference with the unassuming name of ISS World.

na konferencji o skromnej nazwie ISS World.

You know, at first glance, this conference probably looked like dozens of events

Na pierwszy rzut oka konferencja przypominała wiele innych

that used to take place around the Washington, DC area.

organizowanych w pobliżu Waszyngtonu, DC.

But this event was unique.

Ta jednak była wyjątkowa.

ISS stands for Intelligence Support Systems,

ISS oznacza Inteligentny System Wspomagania,

and the people who were there

a uczestnicy reprezentowali

were from companies that built technologies to spy

firmy budujące technologie do szpiegowania

on private communications.

prywatnej komunikacji.

In other words, these were sort of wire-tappers for hire.

Byli to po prostu spece od podsłuchu na zlecenie.

And the reason they were there was that less than a year earlier,

Znaleźli się tam, bo niecały rok wcześniej

the 9/11 terrorist attacks on New York and Washington

ataki terrorystyczne na Nowy Jork i Waszyngton

had spurred the Congress to press through legislation

skłoniły Kongres do przeforsowania ustawy

known as the Patriot Act.

znanej jako Patriot Act.

This gave the government broad new authorities

Tak rząd uzyskał uprawnienia

to monitor communications.

do monitorowania komunikacji

Emails, internet activity, phone calls,

mailowej, internetowej, telefonicznej,

even financial transactions.

a nawet transakcji finansowych.

This created an instant demand for data.

To stworzyło natychmiastowy popyt na dane.

And in the true American entrepreneurial spirit,

W duchu amerykańskiej przedsiębiorczości

an industry rose up to help collect this data.

pojawiła się branża gromadzenia danych.

But back in 2002,

W 2002 roku

this was still a pretty modest affair.

branża dopiero raczkowała.

Only about 10 percent of the world's population

Może 10% ludności świata

was even online using the internet.

korzystało z internetu,

So most of what was being collected were simple emails and phone calls

więc informacje zbierano z maili i rozmów

over landlines and cell phones.

z telefonów stacjonarnych i komórkowych.

But over the next few years,

W kolejnych latach

the way that we communicate began to change rapidly.

sposób porozumiewania się uległ gwałtownym zmianom.

There was the introduction of Skype, Facebook

Pojawił się Skype, Facebook,

and then, crucially, the iPhone,

wreszcie przełomowy iPhone

and within a few years,

i po kilku latach

billions of us were walking around with little computers in our pockets

miliardy ludzi nosiły w kieszeni komputer,

that do everything from monitor our exercise habits

który zajął się wszystkim, od monitorowania ćwiczeń

to help us find romantic partners.

do poszukiwania partnera.

And suddenly, you didn't necessarily need the advanced capability

Już niepotrzebne były zaawansowane techniki

of the National Security Agency or big telecoms

Agencji Bezpieczeństwa Krajowego czy dużych telekomów

to monitor everyone's communication.

do monitorowania komunikacji.

In some cases,

W niektórych przypadkach

all you needed was access to that device in their pockets.

wystarczał dostęp do aparatu w kieszeni.

And that gave birth to an entirely new type of industry.

Tak narodziła się zupełnie nowa branża.

You know, not many companies can build missiles or aircraft,

Niewiele firm potrafi budować pociski lub samoloty,

but it doesn't take a lot of capital to create software

ale nie potrzeba dużego kapitału, żeby stworzyć oprogramowanie,

that can hack into someone's smartphone.

które włamie się do smartfona.

Computer hackers have been around for years,

Hakerzy komputerowi działali od lat,

but now their skills could be used to build technologies

ale teraz ich umiejętności mogły budować technologie

that were in high demand by law enforcement

bardzo potrzebne organom ścigania

and intelligence agencies.

i agencjom wywiadowczym.

And soon, dozens and even hundreds of companies

Wkrótce dziesiątki, a nawet setki firm

were getting into this wire-tappers' market.

weszły na rynek podsłuchu.

And that little conference in Virginia,

Niewielka konferencja w Wirginii

it grew and soon became known as the Wiretappers' Ball.

rozrosła się i stała znana jako Bal speców od podsłuchu.

Well, not much was known about the Wiretappers' Ball

Niewiele wiadomo na temat

in those early years,

początków Balu speców,

because the conferences were closed to everyone

bo był imprezą zamkniętą.

except the companies and their government customers.

Wstęp miały tylko firmy i ich klienci rządowi.

But journalists did begin to see and hear reports

Dziennikarze słyszeli coraz więcej

of companies getting into this private spy market.

o firmach wchodzących na prywatny rynek szpiegowski.

Spooky entrepreneurs going around the world,

Podejrzani biznesmeni jeździli po świecie,

doing deals,

robiąc interesy,

often with authoritarian regimes.

często z autorytarnymi reżimami.

And it was, from the start, a really loosely regulated market.

Od początku nie był to rynek regulowany.

Some countries do require permission to sell these technologies abroad,

Są kraje, które wymagają zezwolenia na sprzedaż takich technologii za granicę,

but rarely with the type of scrutiny that is given to traditional arms.

ale bez obostrzeń, jakim podlega zwykła broń.

So for example, the Italian-based company Hacking Team

Na przykład włoska firma Hacking Team

reportedly sold its technology to authoritarian regimes

podobno sprzedała swoją technologię autorytarnym reżimom

in Egypt and Kazakhstan.

Egiptu i Kazachstanu.

The Israeli-based company NSO Group has reportedly sold its technology

Firma NSO Group z Izraela według doniesień sprzedaje technologię

to the regime in Saudi Arabia,

reżimowi w Arabii Saudyjskiej

which has been accused of harassing,

oskarżonemu o nękanie,

and even, in one case, killing one of its political opponents.

a nawet zabicie jednego z przeciwników politycznych.

And we do think of weapons as things that kill people.

Postrzegamy broń jako coś śmiercionośnego.

But in the information age,

Jednak w epoce informacji

some of the most powerful weapons are things that can track and identify us.

najpotężniejsza broń to coś, co nas namierza i rozpoznaje.

This is something that the Pentagon and CIA have recognized for years,

Od lat Pentagon i CIA, wiedząc o tym,

and they've tried to build technologies

próbują stworzyć technologie

that can track people, suspected terrorists, around the globe.

śledzące na całym świecie osoby podejrzane o terroryzm.

The Pentagon has invested in something called smart dust,

Pentagon zainwestował w inteligentny pył,

little microsensors the size of specs of dust

mikrosensory wielkości cząsteczek kurzu,

that you could scatter on people without them knowing it,

którymi można kogoś po kryjomu posypać

and then use it to track their location.

i w ten sposób namierzyć.

The Pentagon, through its venture capital firm,

Pentagon przez firmę venture capital

has invested in a beauty products company once featured in "Oprah Magazine"

inwestuje w spółkę kosmetyczną opisaną w "Oprah Magazine",

to build a device that could surreptitiously collect DNA

żeby zbudować urządzenie, które po kryjomu może zebrać DNA

just by swiping across the skin.

przez muśnięcie skóry.

But something remarkable has happened over the past decade.

W ostatniej dekadzie dzieją się niezwykłe rzeczy.

In many cases, what the private marketplace has been able to do

W wielu przypadkach dokonania rynku prywatnego

has far outstripped what the Pentagon or CIA even thought was possible.

przewyższyły możliwości Pentagonu czy CIA.

Back in 2008,

W roku 2008

the Pentagon had a secretive database of DNA from terrorists.

należąca do Pentagonu tajna baza DNA terrorystów

It had about 80,000 samples.

zawierała około 80 tysięcy próbek.

Well, the private company AncestryDNA

Prywatna spółka AncestryDNA

today has samples from over 15 million people.

ma dziś próbki ponad 15 mln osób.

23andMe, the second-largest genealogical database,

23andMe, druga co do wielkości baza danych genealogicznych,

has samples from over 10 million people.

ma próbki ponad 10 milionów osób.

So now, maybe you don't need these James Bond-worthy techniques

Może nie potrzeba metod rodem z Jamesa Bonda

of collecting DNA

przy zbieraniu próbek DNA,

if we're willingly handing it over to private companies

skoro dobrowolnie wręczamy je prywatnym firmom,

and even paying for the honor of doing it.

a nawet płacimy za ten przywilej.

Well, what could you do with a sample of someone's DNA?

Co można zrobić z DNA?

In the United States and China,

W USA i Chinach

researchers are working on using DNA samples

badacze pracują nad użyciem DNA

to build images of people's faces.

do tworzenia wizerunku twarzy.

So if you pair DNA with facial recognition technology,

Połączenie DNA z techniką rozpoznawania twarzy

you have the basis of a really powerful surveillance system

daje potężny system inwigilacji,

that could be used to track individuals or entire ethnic groups.

który może śledzić jednostki lub całe grupy etniczne.

And if you think that sounds a little bit paranoid,

Jeśli sądzicie, że powiało paranoją,

keep in mind that the Pentagon last year sent out a memo

pamiętajcie, że w zeszłym roku Pentagon wysłał notkę

to all of its service members,

do wszystkich pracowników

warning them precisely not to use those commercial DNA kits

ostrzegającą przed komercyjnymi zestawami do badania DNA

over concerns that information could be used to track them

w obawie, że zostaną użyte do śledzenia ich samych

or their family members.

lub członków ich rodzin.

And yet, even with the Pentagon raising concerns about this technology,

Jednak mimo obaw Pentagonu związanych z techniką rozpoznawania twarzy

almost nothing has been done to reign in this market.

nie zrobiono prawie nic, żeby okiełznać ten rynek.

One American company, Clearview AI,

Amerykańska spółka Clearview AI

has been collecting billions of images of people's faces

zbiera miliardy zdjęć ludzkich twarzy

from across the internet,

z całego internetu,

like those pictures you post on Instagram of you and your friends and family,

jak zdjęcia twoje i twojej rodziny, które wstawiasz na Instagramie,

and then selling its facial recognition services

a potem sprzedaje usługi rozpoznawania twarzy

to US government and law-enforcement agencies.

rządowi i organom ścigania USA.

And even if you think

Nawet jeśli uważacie,

that's a perfectly acceptable application of this technology,

że takie zastosowanie techniki jest całkowicie dopuszczalne,

there's nothing to stop them from selling to private individuals,

nic nie stoi na przeszkodzie sprzedaży osobom prywatnym,

corporations or even foreign governments.

korporacjom czy nawet obcym rządom.

And that's exactly what some companies are doing.

Dokładnie tak robią niektóre firmy.

That Wiretappers' Ball that started in northern Virginia?

Pamiętacie bal speców od podsłuchu z północnej Wirginii?

Today, it's held in multiple cities around the globe.

Obecnie odbywa się w wielu miastach na całym świecie.

Thousands of people now attend the ISS trainings and conferences.

Tysiące ludzi jeździ na szkolenia i konferencje ISS,

And more of the companies showing up are coming from the Middle East and China.

w tym coraz więcej firm z Bliskiego Wschodu i Chin.

The spy bazaar has gone global.

Bazar szpiegowski zrobił się globalny.

And at arms shows now around the world,

Na pokazach broni na całym świecie

you'll see companies displaying facial recognition technology

firmy pokazujące techniki rozpoznawania twarzy

and phone hacking software,

i oprogramowanie do hakowania telefonów

displaying right next to traditional arms manufacturers

wystawiają tuż obok producentów tradycyjnej broni,

with tanks and missiles.

takiej jak czołgi czy pociski.

And walking around these arms shows,

Przyglądając się targom broni,

it's pretty easy to go down dystopian rabbit holes,

łatwo wpaść do dystopijnej króliczej nory,

thinking about future surveillance technology

myśląc o przyszłej technice inwigilacji,

that will track our every move.

która namierzy nasz każdy ruch.

And I remember one Pentagon adviser telling me

Pamiętam słowa doradcy Pentagonu,

that what the military really needed were space-based satellites

że wojsko potrzebuje w kosmosie satelit,

that could track people anywhere on earth based just on their DNA.

które na podstawie DNA namierzą każdego w dowolnym miejscu kuli ziemskiej.

It's enough to make you invest in tinfoil hats.

To wystarczy, żeby chcieć zainwestować w foliową czapeczkę.

But the truth is,

Tak naprawdę

we don't know what sort of technology the future will bring.

nic nie wiemy o technice przyszłości.

But we know that today, in the absence of regulation,

Ale wiemy, że z powodu braku regulacji

this marketplace is already exploding.

ten rynek jest rozchwytywany.

And in fact, one of those companies accused of selling surveillance technology

Jedna z firm oskarżonych o sprzedaż technologii inwigilacyjnej

to authoritarian regimes,

państwom autorytarnym

today, it's offering to help track those infected with COVID-19.

oferuje pomoc w namierzeniu osób zainfekowanych COVID-19.

And of course, technology does offer the tantalizing promise

Oczywiście technika kusi obietnicą

of helping control a pandemic through contact tracing.

pomocy w kontrolowaniu pandemii poprzez śledzenie kontaktów,

But it also opens up another door, to privatized mass surveillance.

ale otwiera również drzwi sprywatyzowanej masowej inwigilacji.

So what do we do about this private spy bazaar?

Co zrobić z prywatnym bazarem szpiegowskim?

Możemy ukryć się, nie korzystać z internetu,

We can hide, go offline,

get off social media, ditch our smartphones,

wyrzucić smartfony, zniknąć z mediów społecznościowych

go live in a cave,

lub zamieszkać w jaskni,

but the truth is, we're not trained to be professional spies,

ale po prawdzie nie jesteśmy zawodowymi szpiegami

we can't live under false identities or with no identities.

i nie potrafimy żyć z fałszywą tożsamością lub bez tożsamości.

And even real spies are having a hard time staying below the radar, these days.

Nawet prawdziwemu szpiegowi trudno pozostać nieuchwytnym.

It doesn't matter how many passports Jason Bourne has

Nieważne, ile paszportów ma Jason Bourne,

if his face or DNA is in someone's database.

jeśli jego twarz jest w bazie danych.

But if even governments have lost control of the tools of spying,

Jeśli rządy straciły kontrolę nad narzędziami inwigilacji,

is there anything we can do about it?

czy możemy coś z tym zrobić?

One argument I've heard

Słyszałam argument,

is that even if the US were to restrict companies

że nawet jeśli USA zakaże firmom

from selling this sort of technology abroad,

sprzedaży tej technologii za granicę,

companies based in China might simply step in.

po prostu wkroczą firmy z Chin.

But we regulate the arms trade today,

Obecnie kontrolujemy handel bronią,

even if we do it imperfectly.

nawet jeśli w sposób niedoskonały.

And in fact, there was a multilateral proposal several years ago

Kilka lat temu pojawił się wielostronny wniosek,

to do just that,

żeby zrobić to samo,

to require export licenses for surveillance software.

to znaczy żądać licencji na eksport oprogramowania do nadzoru.

The United States was among those countries

USA należały do państw,

that agreed to these voluntary regulations,

które przyjęły dobrowolne regulacje,

but back in Washington, this proposal has simply languished.

ale w Waszyngtonie wniosek upadł.

We have an administration that would rather sell more weapons abroad

Mamy rząd, który woli sprzedać więcej broni za granicę

with fewer restrictions,

niemal bez restrykcji,

including to some of those countries

w tym państwom

accused of abusing surveillance technology.

oskarżonym o nadużywanie technik inwigilacji.

I think to move forward, we would need to revive that proposal,

Sądzę, że trzeba wrócić do tego wniosku,

but even go one step further.

a nawet pójść krok dalej.

We need to fundamentally change how we think of surveillance technology

Musimy zasadniczo zmienić sposób myślenia o technikach inwigilacji

and define these tools as weapons.

i zdefiniować takie narzędzia jako broń.

This would allow government

Pozwoliłoby to rządowi

to regulate and control their sale and export

uregulować i kontrolować ich sprzedaż i eksport,

the way that they control traditional arms,

tak jak kontroluje się broń tradycyjną

advanced aircraft and missiles.

typu nowoczesne samoloty i pociski.

But that means recognizing that technology that tracks who we are,

To oznacza uznanie technologii śledzącej naszą tożsamość,

what we do, what we say,

czyny, słowa,

and even in some cases, what we think,

a czasem nawet myśli

is a form of advanced weaponry.

jako formy zaawansowanej broni.

And these weapons are growing too powerful,

Ta niebezpiecznie potężna broń

available to the highest bidder,

trafia do nabywcy, który da więcej

and according to the whims of the spy bazaar.

i podlega kaprysom bazaru szpiegowskiego.

Thank you.

Dziękuję.