Why is colonialism (still) romanticized? | Farish Ahmad-Noor

Çeviri: Helin Erden Gözden geçirme: Can Boysan

I promise you that I will not sing. I will spare you that, at least.

Söz veriyorum, şarkı söylemeyeceğim.

Sizi en azından bundan kurtaracağım.

But I am a historian

Ben, felsefe geçmişi olan bir tarihçiyim

with a background in philosophy,

and my main area of research is basically the history of Southeast Asia,

ve ana araştırma alanım,

başta 19. yüzyılda sömürge yönetimindeki Güneydoğu Asya olmak üzere,

with a focus on 19th-century colonial Southeast Asia.

temel olarak Güneydoğu Asya tarihi.

And over the last few years,

Son birkaç yıldır, bakış açımızı,

what I've been doing is really tracing the history of certain ideas

bizim Asyalılar, Güneydoğu Asyalılar olarak kendimize bakışımızı

that shape our viewpoint,

ve kendimizi anlayışımızı şekillendiren bazı fikirlerin tarihini araştırıyorum.

the way we in Asia, in Southeast Asia,

look at ourselves and understand ourselves.

Now, there's one thing that I cannot explain

Bir tarihçi olarak, açıklayamadığım

as a historian,

ve uzun bir süredir kafamı karıştıran tek bir konu var:

and this has been puzzling me for a long time,

and this is how and why certain ideas, certain viewpoints

bazı fikirlerin ve bakış açılarının nasıl ve neden asla silinip gitmediği.

do not seem to ever go away.

And I don't know why.

Nedenini bilmiyorum.

And in particular,

Özellikle de, sömürge sonrası Asya'da bazı kişilerin -- kesinlikle tümü değil --

I'm interested to understand why some people -- not all, by no means --

but some people in postcolonial Asia

still hold on to a somewhat romanticized view of the colonial past,

sömürge geçmişlerini romantikleştiren bir bakış açısını korumasının,

tarihçilerin dönemdeki baskı ve şiddet gerçeklerini

see it through kind of rose-tinted lenses

ve tüm sömürge deneyiminin karanlık tarafını bilmesine rağmen

as perhaps a time that was benevolent or nice or pleasant,

pembe gözlüklerle bakıp, bu dönemi iyi, hoş, keyifli olarak hatırlamalarının

even though historians know the realities of the violence

and the oppression

nedenlerini anlamakla ilgileniyorum.

and the darker side of that entire colonial experience.

So let's imagine that I build a time machine for myself.

Kendime bir zaman makinesi yaptığımı hayal edelim.

(Makes beeping noises)

(Bipleme sesi çıkarır)

I build a time machine,

Zaman makinesini yapıyorum

ve kendimi 1860'lara, doğumumdan yüz yıl önceye gönderiyorum.

I send myself back to the 1860s,

a hundred years before I was born.

Oh dear, I've just dated myself.

Tüh, yaşım ortaya çıktı.

OK, I go back a hundred years before I was born.

Tamam, doğumumdan yüz yıl önceye gidiyorum.

Now, if I were to find myself in the context of colonial Southeast Asia

Kendimi 19. yüzyılın sömürge Güneydoğu Asyası bağlamında bulsaydım

in the 19th century,

I would not be a professor.

profesör olmazdım.

Historians know this.

Tarihçiler bunu bilir.

And yet, despite that,

Buna rağmen, hâlâ öyle bir kesim var ki,

there's still some quarters that somehow want to hold on to this idea

geçmişin o kadar da bulanık olmadığı,

that that past was not as murky,

that there was a romanticized side to it.

romantik bir yanı da olduğu fikirlerine bir şekilde tutunmak istiyorlar.

Now, here is where I, as a historian,

İşte bu nokta, benim bir tarihçi olarak

I encounter the limits of history,

tarihin sınırlarıyla karşılaştığım yer.

because I can trace ideas.

Çünkü fikirlerin izlerini sürebilirim,

I can find out the origins of certain clichés, certain stereotypes.

belli klişelerin, kalıp yargıların kaynaklarını bulabilirim.

I can tell you who came up with it, where and when and in which book.

Size bu fikri kimin, nerede, ne zaman bulduğunu

ve hangi kitapta olduğunu söyleyebilirim

But there's one thing I cannot do:

ama yapamayacağım bir şey var:

I cannot get into the internal, subjective mental universe of someone

Bir kişinin içsel, öznel zihinsel evrenine girip

fikrini değiştiremem.

and change their mind.

And I think this is where and why, over the last few years,

Bence bu sebepten, son birkaç yıldır

I'm increasingly drawn to things like psychology

psikoloji ve bilişsel davranışsal terapi gibi konulara ilgim giderek artıyor

and cognitive behavioral therapy;

because in these fields, scholars look at the persistence of ideas.

çünkü bu alanlarda, bilim insanları fikirlerin devamlılığını inceliyor.

Why do some people have certain prejudices?

Neden bazı insanların belli ön yargıları var?

Why are there certain biases, certain phobias?

Neden bazı yanlılıklar, fobiler var?

We live, unfortunately, sadly, in a world where, still, misogyny persists,

Ne yazık ki, hâlâ kadın düşmanlığının, ırkçılığın

ve her türlü fobinin sürdürüldüğü bir dünyada yaşıyoruz.

racism persists, all kinds of phobias.

Islamophobia, for instance, is now a term.

Örneğin, artık islamofobi diye bir terim var.

And why do these ideas persist?

Bu fikirler neden hâlâ rağbet görüyor?

Many scholars agree that it's partly because, when looking at the world,

Birçok bilim insanının onayladığı görüşe göre, bunun sebebi

dünyaya bakarken, sonlu bir havuzda,

we fall back, we fall back, we fall back

on a finite pool,

hiç sorgulanmayan temel fikirlerin küçük havuzunda

a small pool of basic ideas that don't get challenged.

geriye, geriye ve daha geriye gidiyor oluşumuz.

Look at how we, particularly us in Southeast Asia,

Hepimizin, özellikle Güneydoğu Asyalılar olarak bizim,

represent ourselves to ourselves and to the world.

kendimizi kendimize ve dünyaya nasıl sunduğumuza bir bakın.

Look at how often,

Kendimizden bahsederken, bakış açımızdan, kimliğimizden bahsederken

when we talk about ourselves, my viewpoint, my identity, our identity,

invariably, we fall back, we fall back, we fall back, we fall back

ne sıklıkla bu sabit fikirlere tekrar tekrar gerileyip durduğumuza bakın,

on the same set of ideas,

all of which have histories of their own.

ki bu fikirlerin de kendilerine ait bir tarihi var.

Very simple example:

Çok basit bir örnek:

we live in Southeast Asia,

Güneydoğu Asya'da yaşıyoruz,

which is very popular with tourists from all over the world.

burası dünyanın her yerinden gelen turistler için oldukça popüler bir yerdir.

And I don't think that's a bad thing, by the way.

Bu arada, bunun kötü bir şey olduğunu düşünmüyorum.

I think it's good that tourists come to Southeast Asia,

Turistlerin Güneydoğu Asya'ya gelmesi güzel bir şey

because it's part and parcel of broadening your worldview

çünkü bu, dünya görüşünüzü genişletmenin bir parçasıdır,

and meeting cultures, etc, etc.

yeni kültürlerle tanışmak da öyle

But look at how we represent ourselves

ancak ürettiğimiz turist kampanyalarıyla, reklamlarla kendimizi sunuşumuza bakın.

through the tourist campaigns, the tourist ads that we produce.

There will be the obligatory coconut tree, banana tree, orangutan.

Orada hindistan cevizi ağacı, muz ağacı ve orangutan olması zorunlu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And the orangutan doesn't even get paid.

Orangutana ödeme bile yapılmıyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Look at how we represent ourselves. Look at how we represent nature.

Kendimizi nasıl temsil ettiğimize bakın, doğayı nasıl temsil ettiğimize bakın.

Look at how we represent the countryside.

Kırsal bölgelerimizi nasıl temsil ettiğimize bakın.

Look at how we represent agricultural life.

Tarımsal yaşamı nasıl temsil ettiğimize bakın.

Watch our sitcoms.

Durum komedilerimizi izleyin.

Watch our dramas. Watch our movies.

Oyunlarımızı izleyin, filmlerimizi izleyin.

It's very common, particularly in Southeast Asia,

Özellikle Güneydoğu Asya'da çok yaygındır,

when you watch these sitcoms,

bu durum komedilerini izlerseniz görürsünüz:

if there's someone from the countryside, invariably, they're ugly,

Kırsal kesimden gelen karakterler her zaman çirkindir,

they're funny, they're silly,

komiktir, şapşaldır, bilgisizdir.

they're without knowledge.

It's as if the countryside has nothing to offer.

Kırsal bölgenin sunabileceği hiçbir şey yokmuş gibi gösterilir.

Our view of nature,

Ya doğaya bakışımız?

despite all our talk,

Tüm bu Asya felsefesi, Asya değerleri hakkındaki konuşmalarımıza rağmen,

despite all our talk about Asian philosophy, Asian values,

despite all our talk about how we have an organic relationship to nature,

doğayla ne kadar organik bir ilişkimiz olduğunu vurgulamamıza rağmen,

how do we actually treat nature in Southeast Asia today?

bugün gerçekte Güneydoğu Asya'da doğaya nasıl davranıyoruz?

We regard nature as something to be defeated and exploited.

Doğayı yenilecek ve sömürülecek bir şey olarak görüyoruz.

And that's the reality.

Gerçek bu.

So the way in which we live in our part of the world,

Dünyanın bize ayrılan kısmında,

yani sömürge sonrası Güneydoğu Asya'da yaşama biçimimiz,

postcolonial Southeast Asia,

in so many ways, for me,

bana kalırsa birçok açıdan kendi tarihlerine sahip olan fikirlerin,

bears residual traces to ideas, tropes,

mecazların, klişelerin, kalıp yargıların

clichés, stereotypes

kalıntılarını ve izlerini taşıyor.

that have a history.

This idea of the countryside as a place to be exploited,

Kırsal kesimin sömürülmesi gereken bir yer olduğu fikri,

the idea of countryfolk as being without knowledge --

köylülerin bilgisiz olduğu fikri --

these are ideas that historians like me can go back,

ben ve benim gibi tarihçiler, bu fikirleri geriye dönüp araştırabilir

we can trace how these stereotypes emerged.

ve bu kalıp yargıların nasıl oluştuğunun izini sürebiliriz.

And they emerged at a time

Bunların ortaya çıkışı,

when Southeast Asia

Güneydoğu Asya'nın sömürgeci kapitalizm felsefesiyle yönetildiği zamana dayanıyor.

was being governed according to the logic of colonial capitalism.

And in so many ways,

Bu fikirleri birçok açıdan sahiplendik.

we've taken these ideas with us.

They're part of us now.

Bir parçamız haline geldiler

But we are not critical

ama eleştirel düşünüp kendimizi sorgulamıyoruz,

in interrogating ourselves and asking ourselves,

kendimize, neden bu dünya görüşüne sahip olduğumuzu sormuyoruz.

how did I have this view of the world?

How did I come to have this view of nature?

Doğa hakkındaki bu kanaate nasıl vardım?

How did I come to have this view of the countryside?

Kırsal kesim hakkındaki bu kanaatime nasıl vardım?

How do I have this idea of Asia as exotic?

Neden Asya'nın egzotik olduğunu düşünüyorum?

And we, Southeast Asians in particular,

Özellikle, biz Güneydoğu Asyalılar,

love to self-exoticize ourselves.

kendimizi egzotikleştirmeye bayılırız.

We've turned Southeast Asian identity into a kind of cosplay

Güneydoğu Asyalı kimliğimizi bir tür kostümlü oyuna çevirdik,

where you can literally go to the supermarket, go to the mall

öyle ki bir süpermarkete, bir alışveriş merkezine gidip

and buy your do-it-yourself exotic Southeast Asian costume kit.

kendin-yap Güneydoğu Asyalı kostüm setini satın alabiliyorsunuz.

And we parade this identity,

Bir de bu kimlikle gösteriş yapıyoruz,

not asking ourselves how and when

bu imajımızın nasıl ve ne zaman ortaya çıktığını

did this particular image of ourselves emerge.

kendimize sormuyoruz bile.

They all have a history, too.

Bunların hepsinin de bir tarihi var.

And that's why, increasingly,

Bu nedenle, bir tarihçi olarak tarihin sınırlarıyla karşılaştıkça

as a historian, I find that as I encounter the limits of history,

giderek daha iyi anlıyorum ki,

I see that I can't work alone anymore.

tek başıma daha fazla çalışamam.

I can't work alone anymore,

Artık yalnız çalışamam

because there's absolutely no point in me doing my archival work,

çünkü arşiv çalışmaları yapmamın hiçbir anlamı yok.

there's no point in me seeking the roots of these ideas,

Bu fikirlerin kökenini aramamın, fikirlerin oluşumunun izini sürmemin

tracing the genesis of ideas

ve bunları, belki sadece üç farklı tarihçi tarafından okunmak üzere

and then putting it in some journal

to be read by maybe three other historians.

bir akademik dergiye koymamın hiçbir anlamı yok.

There's absolutely no point.

Kesinlikle bir anlamı yok.

The reason why I think this is important is because our region, Southeast Asia,

Bunun önemli olduğunu düşünüyorum

çünkü vatanımız Güneydoğu Asya'nın, gelecek yıllarda,

will, I believe, in the years to come,

go through enormous changes, unprecedented changes in our history,

tarihimizde eşi görülmemiş ve büyük değişimlerden geçeceğine inanıyorum.

Bu değişimlerin nedeni kısmi olarak dünya politikaları, jeopolitik çekişmeler,

partly because of globalization,

world politics, geopolitical contestations,

the impact of technology,

teknolojinin etkisi ve Dördüncü Sanayi Devrimi olabilir.

the Fourth Industrial Revolution ...

Our world as we know it is going to change.

Dünyanın bildiğimiz hali değişecek.

But for us to adapt to this change,

Bu değişime adapte olabilmemiz için

for us to be ready for that change,

bu değişime hazır olabilmemiz için

we need to think out of the box,

kalıpların dışında düşünmeliyiz.

and we can't fall back, we can't fall back, we can't fall back

Aynı klişeleşmiş, eski, sabit kalıp yargılara gerileyip duramayız.

on the same set of clichéd, tired, staid old stereotypes.

We need to think out,

İyice düşünüp taşınmalıyız,

and that's why historians, we can't work alone now.

bu yüzden tarihçiler olarak artık yalnız çalışamayız.

I, I need to engage with people in psychology,

Örneğin ben, psikoloji çalışan,

davranışsal terapi çalışan insanlarla iletişim halinde olmalıyım.

people in behavioral therapy.

I need to engage with sociologists, anthropologists, political economists.

Sosyologlarla, antropologlarla, siyasal ekonomistlerle birlikte çalışmalıyım.

I need above all to engage with people in the arts

Her şeyin ötesinde, sanatçılarla ve medya çalışanlarıyla çalışmam gerek

and the media,

because it's there, in that forum,

çünkü orası, üniversitenin kısıtlamaları dışındaki o alan,

outside the confines of the university,

that these debates really need to take place.

bu tartışmaların gerçekte yapılması gereken yer

And they need to take place now,

ve bu tartışmaların şimdi yapılması gerekiyor

because we need to understand that the way things are today

çünkü işlerin bugünkü düzeninin sabit bir demir yolu hattı gibi belirli olmadığını,

are not determined by some fixed,

başka tarihlerin de var olduğunu,

iron historical railway track,

but rather there are many other histories,

unutulmuş, marjinalize edilmiş, zamanla silinmiş başka fikirlerin de var olduğunu

many other ideas that were forgotten, marginalized, erased along the line.

anlamamız gerekiyor.

Historians like me, our job is to uncover all this, discover all this,

Benim gibi tarihçilerin işi bunları ortaya çıkarmak, keşfetmektir

but we need to engage this, we need to engage with society as a whole.

ama buna bağlı kalmalıyız, tüm toplumla bütün olarak bağlantı kurmalıyız.

So to go back to that time machine example I gave earlier.

Daha önce verdiğim zaman makinesi örneğine dönelim.

Let's say this is a 19th-century colonial subject then,

19. yüzyılda sömürge altında yaşayan biri olduğunu varsayalım

and a person's wondering,

ve bu kişi şunu merak ediyor:

"Will empire ever come to an end?

"İmparatorluğun sonu gelecek mi?

Will there be an end to all this?

Bunların hepsi bitecek mi?

Will we one day be free?"

Bir gün özgür olacak mıyız?"

So the person invents a time machine --

Sonra bu kişi bir zaman makinesi icat ediyor --

(Makes beeping noises)

(Bipleme sesi çıkarır)

goes into the future

geleceğe gidiyor

and arrives here in postcolonial Southeast Asia today.

ve bugüne, sömürge sonrası Güneydoğu Asya'ya geliyor.

And the person looks around,

Etrafına bakıyor, görüyor ki

and the person will see,

well yes, indeed,

imparatorluk bayrakları gitmiş,

the imperial flags are gone,

the imperial gunboats are gone, the colonial armies are gone.

imparatorluğun gambotları gitmiş, sömürge orduları gitmiş.

There are new flags, new nation-states.

Yeni bayraklar var, yeni ulus devletler var.

There is independence after all.

Sonunda bağımsızlık gelmiş.

But has there been?

Peki gerçekten öyle mi?

The person then watches the tourist ads

Daha sonra, bu kişi turist reklamlarını izliyor

and sees again the banana tree, the coconut tree and the orangutan.

ve muz ağacını, hindistan cevizi ağacını ve orangutanı görüyor.

The person watches on TV

Sonra televizyon izliyor

and watches how images of an exotic Southeast Asia

ve egzotik bir Güneydoğu Asya imajının

are being reproduced again and again by Southeast Asians.

Güneydoğu Asyalılar tarafından nasıl tekrar ve tekrar üretildiğini görüyor.

And the person might then come to the conclusion that, well,

Bu kişi o zaman şu sonuca varabilir:

notwithstanding the fact that

sömürgeciliğin bitmiş olduğu gerçeğine rağmen,

colonialism is over,

we are still in so, so many ways

birçok açıdan hala 19. yüzyılın gölgesinde yaşıyoruz.

living in the long shadow of the 19th century.

And this, I think, has become my personal mission.

Bu, bence, benim kişisel görevim haline geldi.

The reason why I think history is so important

Tarihin çok önemli olduğunu

and the reason why I think it's so important for history

ve tarihin, tarihin ötesine gitmesi gerektiğini düşünüyorum

to go beyond history,

because need to reignite this debate about who and what we are,

çünkü kim ve ne olduğumuz tartışmalarını hep birlikte yeniden başlatmamız gerek.

all of us.

We talk about, "No, I have my viewpoint, you have your viewpoint."

"Benim bakış açım farklı, seninki farklı," diye düşünüyor olabiliriz.

Well, that's partly true.

Bu kısmen doğru

Our viewpoints are never entirely our own individually.

ancak bakış açılarımız tamamen kişisel olarak bize ait değildir.

We're all social beings. We're historical beings.

Biz sosyal varlıklarız, tarihsel varlıklarız.

You, me, all of us,

Siz, ben, hepimiz, içimizde tarihi taşıyoruz.

we carry history in us.

It's in the language we use. It's in the fiction we write.

Konuştuğumuz dilde var, yazdığımız kurguda var.

It's in the movies we choose to watch.

İzlemeyi seçtiğimiz filmlerde var.

It's in the images that we conjure when we think of who and what we are.

Kim ve ne olduğumuzu düşündüğümüzde zihnimizde canlanan görsellerde var.

We are historical beings.

Biz tarihsel varlıklarız.

We carry history with us,

Tarihi yanımızda taşıyoruz,

and history carries us along.

tarih de bizi taşıyor.

But while we are determined by history,

Tarih tarafından şekillendirilsek de,

it is my personal belief

kişisel düşünceme göre,

that we need not be trapped by history,

tarih tarafından sıkıştırılmak zorunda değiliz,

and we need not be the victims of history.

tarihin kurbanı olmak zorunda değiliz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)