This deep-sea mystery is changing our understanding of life | Karen Lloyd

Çeviri: Tual Şekercigil Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I'm an ocean microbiologist at the University of Tennessee,

Tennessee Üniversitesi'nde okyanus mikrobiyologuyum

and I want to tell you guys about some microbes

ve sizlere Dünya'daki yaşamın nasıl bir şey olduğu konusundaki

that are so strange and wonderful

varsayımlarımıza meydan okuyan

that they're challenging our assumptions about what life is like on Earth.

çok tuhaf ve müthiş bazı mikroplardan bahsetmek istiyorum.

So I have a question.

Bir sorum var.

Please raise your hand if you've ever thought it would be cool

Daha önce denizaltında okyanusun dibine gitmenin

to go to the bottom of the ocean in a submarine?

havalı olacağını düşündüyseniz lütfen elinizi kaldırın.

Yes.

Evet.

Most of you, because the oceans are so cool.

Birçoğunuz düşündü çünkü okyanuslar çok havalı yerler.

Alright, now -- please raise your hand

Peki, şimdi de okyanusun dibine

if the reason you raised your hand to go to the bottom of the ocean

gitmek için elinizi kaldırmış olma nedeniniz bunun

is because it would get you a little bit closer

sizi oradaki heyecan verici çamura bir adım daha

to that exciting mud that's down there.

yaklaştıracak olmasıysa lütfen elinizi kaldırın.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Nobody.

Hiç kimse.

I'm the only one in this room.

Bu salondaki tek kişi benim.

Well, I think about this all the time.

Durmadan bunu düşünüyorum.

I spend most of my waking hours

Uyanık olduğum saatlerin çoğunu

trying to determine how deep we can go into the Earth

Dünya'nın ne kadar derinine inebileceğimizi

and still find something, anything, that's alive,

ve hâlâ canlı bir şey bulabileceğimizi saptamaya çalışarak geçiriyorum

because we still don't know the answer to this very basic question

çünkü Dünya üzerindeki yaşamla ilgili bu çok temel sorunun cevabını

about life on Earth.

hâlâ bilmiyoruz.

So in the 1980s, a scientist named John Parkes, in the UK,

1980'lerde Birleşik Krallık'ta John Parkes isimli bir bilim insanı

was similarly obsessed,

benzer şekilde buna takmıştı

and he came up with a crazy idea.

ve çılgın bir fikirle çıkageldi.

He believed that there was a vast, deep, and living microbial biosphere

Dünyanın bütün okyanuslarının altında deniz tabanına yüzlerce metre yayılan,

underneath all the world's oceans

uçsuz bucaksız, derin ve canlı

that extends hundreds of meters into the seafloor,

mikrobiyal bir biyosfer olduğuna inanıyordu,

which is cool,

ki bu müthiş,

but the only problem is that nobody believed him,

ama sorun şu ki kimse ona inanmadı

and the reason that nobody believed him

ve kimsenin ona inanmamış olmasının nedeni

is that ocean sediments may be the most boring place on Earth.

okyanus sedimentlerinin Dünya'daki belki de en sıkıcı yer olmasıydı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

There's no sunlight, there's no oxygen,

Güneş ışığı yok, oksijen yok

and perhaps worst of all,

ve belki de en kötüsü,

there's no fresh food deliveries for literally millions of years.

abartısız milyonlarca yıldır taze besin temini yok.

You don't have to have a PhD in biology

Buranın yaşam aramak için kötü bir yer

to know that that is a bad place to go looking for life.

olduğunu anlamak için biyolojide doktora yapmanıza gerek yok.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But in 2002, [Steven D'Hondt] had convinced enough people

John, 2002'de JOIDES Resolution isimli

that he was on to something that he actually got an expedition

bu sondaj gemisinde bir sefer yaptığı ve bir şey keşfettiği konusunda

on this drillship, called the JOIDES Resolution.

yeterince insanı ikna etti.

And he ran it along with Bo Barker Jørgensen of Denmark.

Bunu Danimarka'dan Bo Barker Jørgensen ile birlikte yürüttü.

And so they were finally able to get

Sonunda bazıları yüzey mikropları

good pristine deep subsurface samples

tarafından kirletilmemiş, el değmemiş

some really without contamination from surface microbes.

derin yüzeyaltı numuneleri toplayabildiler.

This drill ship is capable of drilling thousands of meters underneath the ocean,

Bu sondaj gemisi okyanusun binlerce metre altını delebiliyor

and the mud comes up in sequential cores, one after the other --

ve çamur birbiri ardına sıralı karotlar halinde çıkıyor.

long, long cores that look like this.

Şuna benzeyen uzun mu uzun karotlar.

This is being carried by scientists such as myself who go on these ships,

Benim gibi bu gemilere giden bilim insanları tarafından taşınıyor

and we process the cores on the ships and then we send them home

ve bu karotları gemide işliyoruz, ardından ileri tetkik için

to our home laboratories for further study.

ülkemizdeki laboratuvarlara gönderiyoruz.

So when John and his colleagues

John ve meslektaşları

got these first precious deep-sea pristine samples,

bu değerli el değmemiş ilk derin deniz numunelerini aldıklarında

they put them under the microscope,

onları mikroskobun altına koydular

and they saw images that looked pretty much like this,

ve hemen hemen buna benzer görüntüler gördüler.

which is actually taken from a more recent expedition

Bu, doktora öğrencim Joy Buongiorno tarafından

by my PhD student, Joy Buongiorno.

yakın zamanda yapılan bir seferde çekildi.

You can see the hazy stuff in the background.

Arkadaki bulanık şeyi görebilirsiniz.

That's mud. That's deep-sea ocean mud,

Bu derin okyanus çamuru

and the bright green dots stained with the green fluorescent dye

ve yeşil floresan boyasıyla renklendirilen parlak yeşil noktalar ise

are real, living microbes.

gerçek, canlı mikroplar.

Now I've got to tell you something really tragic about microbes.

Şimdi size mikroplarla ilgili üzücü bir şey söylemek zorundayım.

They all look the same under a microscope,

Mikroskop altında hepsi aynı görünüyor.

I mean, to a first approximation.

Yani ilk bakışta.

You can take the most fascinating organisms in the world,

Dünyadaki en büyüleyici organizmaları ele alabilirsiniz.

like a microbe that literally breathes uranium,

Mesela uranyum soluyan bir mikrobu

and another one that makes rocket fuel,

ve roket yakıtı yapan bir mikrobu alın,

mix them up with some ocean mud,

biraz okyanus çamuruyla karıştırın,

put them underneath a microscope,

mikroskobun altına koyun,

and they're just little dots.

yalnızca küçük noktalar olarak görünürler.

It's really annoying.

Cidden sinir bozucu.

So we can't use their looks to tell them apart.

Onları ayırt etmek için görünüşlerini kullanamayız.

We have to use DNA, like a fingerprint,

Kimin kim olduğunu söylemek için

to say who is who.

DNA'yı kullanmamız gerek.

And I'll teach you guys how to do it right now.

Şimdi size bunun nasıl yapıldığını öğreteceğim.

So I made up some data, and I'm going to show you some data that are not real.

Bazı veriler uydurdum ve size gerçek olmayan birkaç veri göstereceğim.

This is to illustrate what it would look like

Bir grup tür birbiriyle hiç akraba olmasaydı

if a bunch of species were not related to each other at all.

ne olacağını örneklemek için.

So you can see each species

Görüyorsunuz, her türün

has a list of combinations of A, G, C and T,

A, G, C ve T kombinasyonları var,

which are the four sub-units of DNA,

bunlar DNA'nın dört alt birimi.

sort of randomly jumbled, and nothing looks like anything else,

Rastgele karıştırılmış, hiçbir şeye benzemiyor

and these species are totally unrelated to each other.

ve bu türler birbirleriyle tamamen alakasız.

But this is what real DNA looks like,

Ancak gerçek DNA buna benziyor,

from a gene that these species happen to share.

bu türlerin paylaştığı bir genden yola çıkarsak.

Everything lines up nearly perfectly.

Her şey neredeyse kusursuz şekilde sıralı.

The chances of getting so many of those vertical columns

Her türün gelişigüzel olarak C'ye sahip olduğu

where every species has a C or every species has a T,

ya da T'ye sahip olduğu bu dikey sütunlardan daha fazla elde etme

by random chance, are infinitesimal.

şansı son derece düşük.

So we know that all those species had to have had a common ancestor.

Tüm bu türlerin ortak bir ataya sahip olmuş olması gerektiğini biliyoruz.

They're all relatives of each other.

Hepsi birbiriyle akraba.

So now I'll tell you who they are.

Şimdi size kim olduklarını söyleyeceğim.

The top two are us and chimpanzees,

Üstteki ikisi biz ve şempanzeler,

which y'all already knew were related, because, I mean, obviously.

ki akraba olduğumuzu hepiniz biliyordunuz zaten, heralde yani.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But we're also related to things that we don't look like,

Benzemediğimiz şeylerle de akrabayız,

like pine trees and Giardia, which is that gastrointestinal disease

mesela çam ağaçlarıyla ve yürüyüş yaparken suyunuzu arıtmazsanız

you can get if you don't filter your water while you're hiking.

kapabileceğiniz gastrointestinal hastalık olan Giardia ile.

We're also related to bacteria like E. coli and Clostridium difficile,

E. coli ve birçok insanı öldüren korkunç, fırsatçı patojen

which is a horrible, opportunistic pathogen that kills lots of people.

Clostridium difficile bakterisiyle de akrabayız.

But there's of course good microbes too, like Dehalococcoides ethenogenes,

Endüstriyel atıklarımızı bizim yerimize temizleyen Dehalococcoides ethenogenes

which cleans up our industrial waste for us.

gibi iyi mikroplar da var tabii ki.

So if I take these DNA sequences,

Eğer bu DNA dizilimlerini alır

and then I use them, the similarities and differences between them,

ve kimin yakın akraba olduğunu görebilin diye aile ağacımızı

to make a family tree for all of us

oluşturmak için aralarındaki benzerlikleri

so you can see who is closely related,

ve farklılıkları kullanırsam

then this is what it looks like.

ortaya şuna benzer bir şey çıkar.

So you can see clearly, at a glance,

Açıkça görüyorsunuz, ilk bakışta

that things like us and Giardia and bunnies and pine trees

biz, Giardia, tavşanlar ve çam ağaçları

are all, like, siblings,

tıpkı kardeş gibi

and then the bacteria are like our ancient cousins.

ve bakteriler ise eski kuzenlerimiz gibi.

But we're kin to every living thing on Earth.

Ancak Dünya üzerinde yaşayan her canlı şeyle akrabayız.

So in my job, on a daily basis,

O yüzden mesleğimde her gün

I get to produce scientific evidence against existential loneliness.

varoluşsal yalnızlığa karşı bilimsel kanıt üretmem gerekiyor.

So when we got these first DNA sequences,

Bu el değmemiş numunelerin

from the first cruise, of pristine samples from the deep subsurface,

ilk DNA dizilimlerini derin yüzeyaltından çıkardığımızda

we wanted to know where they were.

nerede olduklarını bilmek istedik.

So the first thing that we discovered is that they were not aliens,

İlk bulduğumuz şey dünya dışı olmadıklarıydı

because we could get their DNA to line up with everything else on Earth.

çünkü DNA'larını Dünya üzerindeki her şeyle eşleştirebildik.

But now check out where they go on our tree of life.

Ama bakın bakalım hayat ağacımızda neredeler.

The first thing you'll notice is that there's a lot of them.

İlk fark edeceğiniz şey onlardan bir sürü olduğu.

It wasn't just one little species

Bu berbat yerde

that managed to live in this horrible place.

yaşamaya çalışan bir tür değilmiş.

It's kind of a lot of things.

Onlardan epeyce var.

And the second thing that you'll notice,

İkinci fark edeceğiniz şey ise

hopefully, is that they're not like anything we've ever seen before.

daha önce görmüş olduğumuz hiçbir şeye benzemedikleri.

They are as different from each other

Daha önce bildiğimiz herhangi bir şeyden,

as they are from anything that we've known before

bizim çam ağacından farklı olduğumuz kadar

as we are from pine trees.

birbirlerinden farklılar.

So John Parkes was completely correct.

John Parkes tamamen haklıydı.

He, and we, had discovered a completely new and highly diverse

O ve biz, Dünya üzerinde 1980'lerden önce kimsenin varolduğunu bilmediği

microbial ecosystem on Earth

tamamen yeni ve oldukça çeşitli

that no one even knew existed before the 1980s.

bir mikrobiyal ekosistem keşfettik.

So now we were on a roll.

Şanslı günümüzdeydik.

The next step was to grow these exotic species in a petri dish

Bir sonraki adım bu egzotik türü petri kabında büyütmekti,

so that we could do real experiments on them

böylece mikrobiyologların yapması gerektiği gibi

like microbiologists are supposed to do.

üzerlerinde gerçek deneyler yapabilecektik.

But no matter what we fed them,

Onları neyle beslersek besleyelim

they refused to grow.

büyümeyi reddettiler.

Even now, 15 years and many expeditions later,

15 yıl ve birçok seferin ardından, şu an bile

no human has ever gotten a single one of these exotic deep subsurface microbes

hiçbir insan bu egzotik derin yüzayaltı mikroplarının bir tanesini alıp

to grow in a petri dish.

petri kabında büyütmedi.

And it's not for lack of trying.

Deneme eksikliğinden değil.

That may sound disappointing,

Kulağa heves kırıcı gelebilir

but I actually find it exhilarating,

ama ben bunu keyif verici buluyorum

because it means there are so many tantalizing unknowns to work on.

çünkü bu, üzerinde çalışılacak boşa umut veren birçok bilinmeyen var demek.

Like, my colleagues and I got what we thought was a really great idea.

Mesela meslektaşlarım ve ben cidden harika bir fikir bulduk.

We were going to read their genes like a recipe book,

Genlerini yemek tarifi kitabı gibi okuyacak,

find out what it was they wanted to eat and put it in their petri dishes,

ne yemek istediklerini bulacak ve petri kaplarına koyacaktık

and then they would grow and be happy.

ve sonra büyüyüp mutlu olacaklardı.

But when we looked at their genes,

Ama genlerine baktığımızda

it turns out that what they wanted to eat was the food we were already feeding them.

yemek istedikleri şeyin hâlihazırda onları besliyor olduğumuz şey olduğunu anladık.

So that was a total wash.

Yani tam bir başarısızlıktı.

There was something else that they wanted in their petri dishes

Onlara vermediğimiz ve petri kaplarına koymamızı istedikleri

that we were just not giving them.

bir şey vardı.

So by combining measurements from many different places

Dünyanın birçok farklı yerindeki ölçüleri

around the world,

bir araya getiren

my colleagues at the University of Southern California,

Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden meslektaşlarım

Doug LaRowe and Jan Amend,

Doug LaRowe ve Jan Amend,

were able to calculate that each one of these deep-sea microbial cells

bu derin deniz mikrobiyal hücrelerinin sadece bir zeptowatt enerjiye

requires only one zeptowatt of power,

gereksinim duyduğunu hesaplayabildi.

and before you get your phones out, a zepto is 10 to the minus 21,

Siz telefonlarınızı çıkarmadan söyleyeyim, 10 ila eksi 21 arası 1 zeptodur,

because I know I would want to look that up.

buna bakmak isteyeceğimi biliyordum.

Humans, on the other hand,

Diğer yandan, insanlar

require about 100 watts of power.

100 watt enerjiye gereksinim duyuyor.

So 100 watts is basically if you take a pineapple

Bir ananası alıp bel hizasından yere

and drop it from about waist height to the ground 881,632 times a day.

günde 881.632 kez düşürürseniz 100 watt olur.

If you did that and then linked it up to a turbine,

Bunu yapıp onu bir türbine bağladıysanız

that would create enough power to make me happen for a day.

bana bir gün yetecek enerjiyi üretecektir.

A zeptowatt, if you put it in similar terms,

Benzer kavramlarla açıklarsak, günde bir kez

is if you take just one grain of salt

bir tuz tanesini alıp

and then you imagine a tiny, tiny, little ball

o tuz tanesinin kütlesinin binde biri kadar küçük bir top hayal ederseniz

that is one thousandth of the mass of that one grain of salt

ve görünür ışığın dalgaboyundan

and then you drop it one nanometer,

yüz kat daha küçük olan

which is a hundred times smaller than the wavelength of visible light,

bir nanometreye düşürürseniz

once per day.

1 zeptowatt olur.

That's all it takes to make these microbes live.

Bu mikropları yaşatmaya yetiyor.

That's less energy than we ever thought would be capable of supporting life,

Yaşamı desteklemeye yetebileceğini düşündüğümüz enerjiden daha az

but somehow, amazingly, beautifully,

ama şaşırtıcı ve güzel bir şekilde

it's enough.

bu yeterli geliyor.

So if these deep-subsurface microbes

Eğer bu derin yüzeyaltı mikroplarının

have a very different relationship with energy than we previously thought,

enerjiyle olan ilişkisi daha önce düşündüğümüzden farklıysa

then it follows that they'll have to have

anlaşıldığı üzere zamanla da

a different relationship with time as well,

farklı bir ilişkiye sahip olmaları gerekiyor

because when you live on such tiny energy gradients,

çünkü böylesine küçük enerji gradyanlarında yaşadığınızda

rapid growth is impossible.

hızlı büyüme imkansız.

If these things wanted to colonize our throats and make us sick,

Eğer bu şeyler boğazımızı kolonize edip bizi hasta etmek isteseydi,

they would get muscled out by fast-growing streptococcus

hücre bölünmesini bile başlatamadan hızlı büyüyen

before they could even initiate cell division.

streptokoklar tarafından dışarı atılırlardı.

So that's why we never find them in our throats.

Bu nedenle asla boğazımızda bulunmazlar.

Perhaps the fact that the deep subsurface is so boring

Belki de derin yüzeyaltının çok sıkıcı olması

is actually an asset to these microbes.

aslında bu mikroplar için bir avantajdır.

They never get washed out by a storm.

Asla bir fırtına tarafından süpürülmezler.

They never get overgrown by weeds.

Asla su yosunlarıyla kaplanmazlar.

All they have to do is exist.

Yapmaları gereken tek şey var olmak.

Maybe that thing that we were missing in our petri dishes

Belki petri kaplarımızda eksik olan o şey

was not food at all.

yemek falan değildi.

Maybe it wasn't a chemical.

Belki bir kimyasal değildi.

Maybe the thing that they really want,

Belki de gerçekten istedikleri şey,

the nutrient that they want, is time.

istedikleri besin zamandır.

But time is the one thing that I'll never be able to give them.

Ancak zaman onlara asla veremeyeceğim tek şey.

So even if I have a cell culture that I pass to my PhD students,

Doktora öğrencilerime aktardığım, onların doktora öğrencilerine

who pass it to their PhD students, and so on,

aktardığı falan bir hücre kültürüm olsaydı bile

we'd have to do that for thousands of years

derin yüzeyaltı koşullarını aynen taklit etmek için

in order to mimic the exact conditions of the deep subsurface,

bunu binlerce yıl hiçbir kirletici yetiştirmeden

all without growing any contaminants.

yapmak zorunda kalırdık.

It's just not possible.

Bu mümkün değil.

But maybe in a way we already have grown them in our petri dishes.

Belki de bir bakıma petri kaplarımızda büyütmüşüzdür.

Maybe they looked at all that food we offered them and said,

Belki onlara verdiğimiz bütün yiyeceklere baktılar ve

"Thanks, I'm going to speed up so much

"Teşekkürler, o kadar hızlanacağım ki

that I'm going to make a new cell next century.

gelecek yüzyıla yeni hücre yapacağım," dediler.

Ugh.

Öf.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So why is it that the rest of biology moves so fast?

Peki biyolojinin geri kalanı neden çok hızlı hareket ediyor?

Why does a cell die after a day

Neden bir hücre bir gün sonra ölürken

and a human dies after only a hundred years?

insan yüz yıl sonra ölüyor?

These seem like really arbitrarily short limits

Evrendeki zamanın toplam miktarını düşündüğünüzde

when you think about the total amount of time in the universe.

bunlar öylesine kısa süreler gibi geliyor.

But these are not arbitrary limits.

Ama öylesine süreler değiller.

They're dictated by one simple thing,

Bunlar tek bir şey tarafından belirleniyor

and that thing is the Sun.

ve o şey Güneş.

Once life figured out how to harness the energy of the Sun

Yaşam, Güneş'in enerjisinden fotosentez yoluyla

through photosynthesis,

yararlanmayı çözdüğünde

we all had to speed up and get on day and night cycles.

hızlanmak ve gündüz-gece döngüsüne ayak uydurmak zorunda kaldık.

In that way, the Sun gave us both a reason to be fast

Bu şekilde, Güneş bize hızlı olmak için bir neden ve bunu yapmak için

and the fuel to do it.

enerji verdi.

You can view most of life on Earth like a circulatory system,

Dünya üzerindeki yaşamın çoğunu dolaşım sistemi olarak görebilirsiniz

and the Sun is our beating heart.

ve Güneş bizim atan kalbimiz.

But the deep subsurface is like a circulatory system

Ancak derin yüzeyaltı Güneş'ten tamamen kopmuş

that's completely disconnected from the Sun.

bir dolaşım sistemi gibi.

It's instead being driven by long, slow geological rhythms.

Bunun yerine uzun ve yavaş jeolojik ritimlerle yönetiliyor.

There's currently no theoretical limit on the lifespan of one single cell.

Şu an için tek bir hücrenin ömrü hakkında teorik bir süre yok.

As long as there is at least a tiny energy gradient to exploit,

Yararlanılacak en azından küçücük bir enerji gradyanı oldukça

theoretically, a single cell could live

bir hücre teorik olarak

for hundreds of thousands of years or more,

zamanla bozulmuş parçalarını yenileyerek

simply by replacing broken parts over time.

yüzlerce, binlerce ya da daha uzun yıllar yaşayabilir.

To ask a microbe that lives like that to grow in our petri dishes

Böyle yaşayan bir mikroptan petri kaplarımızda büyümesini istemek

is to ask them to adapt to our frenetic, Sun-centric, fast way of living,

bizim çılgın, Güneş merkezli hızlı yaşam şeklimize uyum sağlamasını istemek gibi

and maybe they've got better things to do than that.

ve belki de yapacak daha iyi işleri vardır.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Imagine if we could figure out how they managed to do this.

Bunu yapmayı nasıl başardıklarını anlayabildiğimizi hayal edin.

What if it involves some cool, ultra-stable compounds

Ya biyomedikal ve endüstriyel uygulamalarda raf ömrünü

that we could use to increase the shelf life

uzatmak için kullanabileceğimiz çok dayanıklı

in biomedical or industrial applications?

bazı bileşimleri içeriyorsa?

Or maybe if we figure out the mechanism that they use

Ya da belki böylesine sıradışı bir şekilde yavaş büyümek için

to grow so extraordinarily slowly,

kullandıkları mekanizmayı anlarsak

we could mimic it in cancer cells and slow runaway cell division.

bunu kanser hücrelerinde kullanıp hücre bölünmesini yavaşlatabiliriz.

I don't know.

Bilemiyorum.

I mean, honestly, that is all speculation,

Yani, dürüst olmak gerekirse hepsi spekülasyon

but the only thing I know for certain

ama kesin olarak bildiğim tek şey

is that there are a hundred billion billion billlion

tüm dünyanın okyanuslarının altında yatan

living microbial cells

yüz milyar kere milyar kere milyar

underlying all the world's oceans.

sayıda canlı mikrobiyal hücre var.

That's 200 times more than the total biomass of humans on this planet.

Bu sayı, gezegendeki insanların biyokütlesinin toplamının 200 katı.

And those microbes have a fundamentally different relationship

Bu mikropların zaman ve enerjiyle olan ilişkisi

with time and energy than we do.

bizimkinden tamamen farklı.

What seems like a day to them

Onlara bir gün gibi gelen zaman

might be a thousand years to us.

bizim için bin yıl olabilir.

They don't care about the Sun,

Güneş umurlarında değil,

and they don't care about growing fast,

hızlı büyümek umurlarında değil

and they probably don't give a damn about my petri dishes ...

ve muhtemelen petri kaplarımı iplemiyorlar

(Laughter)

(Gülüşmeler)

but if we can continue to find creative ways to study them,

ama onları incelemenin yaratıcı yollarını bulmaya devam edebilirsek

then maybe we'll finally figure out what life, all of life, is like on Earth.

belki Dünya üzerindeki yaşamın nasıl bir şey olduğunu nihayet anlayabileceğiz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)