How hip-hop helps us understand science | Danielle N. Lee

Çeviri: Melek Selin Tozkan Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

How y'all doing?

Nasılsınız?

Good.

İyi.

I came here to give you a science lesson

Buraya sizlere hayvanların çiftleşme sistemleriyle ilgili

about animal mating systems

ve tek eşliliği tanımlamanın

and why defining monogamy has been a challenge for scientists.

bilim insanlarını neden zorladığı hakkında bir ders vermeye geldim.

But you won't need a textbook or to download an online lecture.

Ama bir ders kitabına ya da çevrim içi ders indirmenize gerek yok.

All you'll simply need to do is revisit the song "OPP"

Sadece Naughty by Nature'ın ''OPP'' şarkısını

by Naughty by Nature.

gözden geçirmeniz yeterli.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It was released in 1991.

Bu şarkı 1991'de yayınlandı.

Now, "OPP" is a call-and-response song.

Şimdi, ''OPP'' aşık atışması şeklinde bir şarkı.

So throughout the talk, I'm going to put lyrics up on the screen,

Konuşma boyunca sözleri ekrana yansıtacağım

and I'm going to recite some

ve bazılarını nakledeceğim

and I'm going to prompt you

ve cevap sırası size gelince

when it's your turn to do the response, OK?

size sufle edeceğim, anlaştık mı?

(Cheers)

(Tezahüratlar)

Now, I know some people in this audience know this song,

Bazı seyircilerin bu şarkıyı bildiğini biliyorum,

so I need you to lead the way with the tempo and the rhythm,

bu yüzden tempo ve ritmi benim yönlendirmem gerekiyor,

if that's alright, OK?

sakıncası yoksa, tamam mı?

Right, y'all ready?

Peki, hazır mıyız?

You down with OPP?

OPP'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: You down with OPP?

DNL: OPP'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: You down with OPP?

DNL: OPP'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: That was perfect.

DNL: Bu mükemmeldi.

Thank you.

Teşekkür ederim.

"OPP, how can I explain it?

''OPP, nasıl açıklayabilirim?

I'll take it frame by frame it.

Tek resimle ele alacağım.

To have y'all jumping shout and singing it

Hepinizi zıplatıp bağırtıcam ve söyleticem.

O is for other, P is for people. scratch your temple.

O diğeri için, P insanlar için, şakağını kaşı.

The last P, well, that's not that simple."

Son P, pekala, o kadar basit değil.''

Now, in the song, the MC hints that it's a five-letter word,

Şimdi, MC şarkıda beş harfli bir kelime olduğunu ima ediyor

but to keep it rated PG,

ama yaş sınırını korumak için,

he simply refers to it as "property."

basitçe ''mülkiyet'' olarak bahsediyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The song is about cheating on your significant other.

Şarkı ruh eşinizi aldatmakla ilgili.

Now, around the time that this song was in heavy rotation,

Şimdi, şarkı zamanla fazlasıyla dönüştü,

biologists were in deep discussion about whether bird species,

biyologlar kuş türlerinin, bilhassa ötücü kuşların ve su kuşlarının,

notably songbirds and waterfowl were actually monogamous or not.

tek eşli olup olmadıkları konusunda derin tartışmalara girdiler.

See, for decades, generations of science students

Yani, on yıllar boyunca, fen öğrencileri nesillerine

were taught that well over 90 percent of the bird species were monogamous.

kuş türlerinin yüzde doksandan fazlasının tek eşli olduğu öğretildi.

A male and female mating faithfully for life.

Bir erkek ve bir dişi hayatı boyunca sadık olmak için eşleşir.

That was until the late 1980s,

Bu geç 1980'lere kadardı,

when a new laboratory technique came on the scene,

küçük bir doku ya da sıvı örneğinden DNA kopyalayabilen

which could copy DNA from a small tissue or fluid sample

ve canlının genetiğini deşifre edebilen yeni bir laboratuvar tekniği

and decode the genetics of individuals.

Now, before that technique,

Bu teknikten önce,

we were never ever certain about,

bebek kuşların ebeveynleri hakkında

100 percent, who the parents of baby birds were.

hiçbir zaman yüzde yüz emin değildik.

All we had were our field notes.

Sadece alanımızdaki notlar vardı.

And we would know which adults lived in a nest

Ve hangi yetişkinlerin yuvada yaşayıp hangilerinin

and which ones fed the baby birds.

bebekleri beslediğini bilebilirdik.

Well, come to find out, study after study kept coming in

Anlaşılan o ki, çalışma üzerine çalışma yapıldı

and we found so much evidence of infidelity --

ve sadakatsizliğin birçok kanıtını bulduk.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

among bird species,

Kuş türleri içinde,

particularly these songbirds

özellilke tek eşliliğin

that we thought were the pinnacle of monogamy.

zirvesi olarak düşündüğümüz ötücü kuşlarda.

It would have made Maury Povich jealous for the ratings.

Oranlar Maury Povich'i kıskandırırdı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

It rocked biology and ornithology so hard,

Bu biyoloji ve kuş bilimini o kadar sarstı ki,

we had to modify and expand the entire definition of monogamy.

tek eşliliğin tanımını değiştirmek ve genişletmek zorunda kaldık.

Now, it was so bad that this was the headline

O kadar kötüydü ki, New York Times'ın

of the "New York Times" science section,

bilim bölümünde 1990'da

August, 1990.

manşet olmuştu.

"Mating for Life? It's not for the Birds or the Bees."

''Hayat boyu eşleşmek? Kuşlara ve arılara göre değil.''

(Laughter)

(Gülüşmeler)

We had to come up with new definitions.

Yeni tanımlamalar yapmak zorunda kaldık.

The situation where an individual would change partners,

Canlının eş değiştirme durumu,

either between breeding seasons

yavrulama dönemleri arasında mı

or just simply because they didn't like their partner anymore?

veya sadece eşlerini artık beğenmedikleri için mi?

We now call this "serial monogamy."

Buna artık ''sıralı tek eşlilik'' diyoruz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I didn't know it was going to be this funny.

Bu kadar eğlenceli olacağını bilmiyordum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

The situation where we know the male and female pair together

Dişi ve erkeğin eş olduğu ve bütün bebeklerin

and all the babies belong to both partners?

bu çifte ait olduğunu bildiğimiz durum?

We call that "genetic monogamy."

Buna ''genetik tek eşlilik'' diyoruz.

And we now recognize that it only holds true

Ve tamamen tek eşli olduklarından emin olduğumuz

for about 14 percent of the songbird species,

ötücü kuşların yaklaşık yüzde 14'ünün

which we were very certain were truly monogamous.

gerçekten öyle olduklarını fark ediyoruz.

And with this reclassification,

Ve bu yeniden sınıflandırmayla,

we realized that in a lot of those field observations

alan çalışmalarında gözlemlediğimiz

where we saw a male and female sharing a nest,

erkek ve dişinin yuvayı paylaşmasında,

comaintaining a territory, even provisioning offspring together,

bölgelerini korumasında, hatta yavrularla birlikte ilgilenmelerinde;

often included a few baby birds that did not belong to the male partner.

bebeklerin çoğu zaman aynı erkeğe ait olmadığını fark ettik.

We call this "social monogamy."

Buna ''sosyal tek eşlilik'' diyoruz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And the mechanism responsible?

Ve bundan sorumlu olan mekanizma?

Extra-pair copulation.

Çok eşli cinsel münasebet.

"It's OPP, time for other people's what you get it

''Bu OPP, başka insanların 'ne anlarsan o' vakti

there's no room for relationship, there's just room to ..."

ilişkiye yer yok, sadece...''

Audience: "Hit it!"

Seyirci: ''Vurmaya var!

"How many brothers out there know just what I'm getting at?

''Neye varmaya çalıştığımı bilen kaç kardeş var?

Who thinks it's wrong because I was splitting and cohitting that.

Ayırdığım ve sataştığım için bunun yanlış olduğunu düşünen kim?

Well if you do, that's OPP"

Eğer öyleysen, bu OPP''

Actually, that's EPC

Aslında, bu EPC.

Which is the abbreviation for extra-pair copulation.

Çok eşli cinsel münesebetin kısaltması.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Now, we define extra-pair copulation as the mating outside of a pair bond.

Artık, çok eşli cinsel münasebete eş bağı dışında çiftleşme diyoruz.

And just like we were discovering via science,

Ve bilim sayesinde keşfettiğimiz gibi,

it can lead to babies that don't belong to the male partner.

bebeklerin erkek eşe ait olmamasına sebep olabilir.

Alright?

Tamam mı?

Now, I first learned about EPCs years later,

Ben EPC'ler hakkında ilk kez yıllar sonra öğrendim,

after all the science news broke while I was in graduate school.

yüksek lisans yaparken bütün bilimsel haberler çıktıktan sonra...

And as we were taking a class,

Ve derslerimiz sırasında,

talking about current discoveries and mating systems,

güncel keşifler ve çiftleşme sistemleri hakkında konuşurken

this topic comes up.

bu konu açıldı.

And as my professor's going through the definition

Ve ve profesörüm tanımlamayla uğraşırken

and recounting all the dramatic turns of events

ve bu yeni açılımlara sebep olan olayların

that lead to these new revelations,

dramatik değişimini naklederken

I'm sitting in class and a familiar song starts bopping in my head.

sınıfta oturuyorum ve tanıdık bir şarkı kafama dank etmeye başlıyor.

I'm like, "You down with OPP?

Ben şöyleyim, ''OPP'ye hasta mısın?

Yeah, you know me!"

Evet, beni bilirsin!''

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I mean, that's exactly what that song was about:

Yani, bu şarkı tam anlamıyla onlarla ilgili:

EPCs.

EPC'ler.

And what I recognized

Ve şunu fark ettim ki,

is that this gives us an opportunity to revisit this song.

bu durum bize şarkıyı tekrar ele alma fırsatı veriyor.

Let's switch the lyrics up.

Hadi sözleri değiştirelim.

So say EPC.

O zaman EPC deyin.

Audience: EPC.

Seyirci: EPC.

DNL: Say it, EPC!

DNL: Söyleyin, EPC!

Audience: EPC!

Seyirci: EPC!

"I like to say it with pride

''Şimdi gururla söylüyorum,

now, when you do it, do it well, and make sure that it counts.

yaparsan, düzgün yap, ve bunun sayıldığından emin ol.

You're not down with a discount."

İndirime hasta değilsin.''

You down with EPC?

EPC'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

Now, I had always been playing songs in my head

Derslerde hep kafamda

while I was in science class,

şarkılar dönerdi,

kind of tapping into this index of pop culture and hip-hop songs.

pop kültürüne ve hip-hop şarkılarına kılavuz olmak gibi.

But when I would share my analogies with my science professors,

Ama bulduğum benzerlikleri çoğu ''beyaz adam'' olan

all of whom were older white men,

profesörlerimle paylaştığımda

I often got blank and confused stares as responses.

cevap olarak çoğu zaman boş ve karmaşık bakışlar aldım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But when I would share this with people from communities like mine,

Ama bunu benimki gibi topluluklarla

or other colleagues -- so, diverse communities --

veya diğer meslektaşlarımla yani kapsamlı topluluklarla paylaşınca

this hip-hop science remix was a hit.

bu hip-hop bilim düzenlemesi bir hit oldu.

That's because I was either talking to people who looked and sounded like me,

Bunun sebebi, kendim gibi gözüken ve duyulan insanlarla ya konuşmuş olmam

or at the very least, you know, listened to some of the same songs.

ya da bilirsiniz, en azından aynı şarkıları dinlemiş olmamdı.

We were sharing a common cultural lexicon.

Ortak kültürel kelime dağarcığını paylaşıyorduk.

And with that lexicon, I was able to bring new science terms to them,

Ve o kelime dağarcığıyla, onlara yeni bilimsel ifadeler getirebildim

and together, we were sharing a new comprehension of science for the culture.

ve birlikte bilimin kültür için yeni bir anlayışını paylaşıyorduk.

Now, hip-hop song references

Hip--hop şarkı referansları, hip-hop kültüründen

are a really good tool for teaching content to students from hip-hop culture

veya kentsel topluluklardan gelen öğrencilere içerik öğretmek için

or urban communities.

gerçekten iyi bir araç.

And I use it intentionally to connect to those students,

Ve ben bunu öğrencilerimde, zaten bildikleri kelime bilgisine

tapping into vocabulary that they already know

ve zaten kavradıkları sistemlere kılavuz olması için

and systems that they already comprehend.

kasten kullanıyorum.

And what it does in that process is it ratifies them, us, our culture

Ve bu süreçte yaptığı şey; onları, bizi ya da kültürümüzü

as knowledge purveyors.

bilgi tedarikçisi olarak onaylamak.

I use hip-hop to frame and communicate science

Hip-hop'ı bilimi şekillendirmek ve iletişime geçmek için kullanıyorum

because I'm intentionally communicating science to broader audiences

çünkü toplumsal bilimin ileri gitmesi bilindiği üzere göz ardı edildiği için

that public science outreach has traditionally overlooked.

kasıtlı olarak daha geniş kitlelerle bilimsel iletişime geçiyorum.

And in the process,

Ve bu süreçte,

I am affirming the genius

insanların genç zihniyetlerindeki dâhinin

that thrives in the young minds of people from every hood everywhere.

her zaman, her yerde iyiye gittiğini iddia ediyorum.

So let me ask you one last time,

O zaman son bir kez sorayım,

you down with EPC?

EPC'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: You down with EPC?

DNL: EPC'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: You down with EPC?

DNL: EPC'ye hasta mısın?

Audience: Yeah, you know me!

Seyirci: Evet, beni bilirsin!

DNL: Who's down with EPC?

DNL: Kim EPC'ye hasta?

Audience: All the homies!

Seyirci: Bütün kankalar!

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Alkış ve tezahüratlar)