How to transform apocalypse fatigue into action on global warming | Per Espen Stoknes

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

How do we get people engaged in solving global warming?

Küresel ısınma sorununun çözümüne insanları nasıl dahil edebiliriz?

I'd like to start with running two short experiments with you all.

Hepinizle iki kısa deney yaparak başlamak istiyorum.

So your task is to notice if you feel any difference as I speak.

Göreviniz, ben konuşurken olabilecek değişiklikleri fark etmek.

OK?

Tamam mı?

Here we go.

İşte başlıyoruz.

We are seeing rising carbon dioxide levels,

Karbondioksit seviyesinde yükselme görüyoruz,

now about 410 ppms.

şu anda yaklaşık milyonda 410 parçacık.

To avoid the RCP 8.5 scenario,

RCP 8.5 senaryosundan kaçınmak için

we need rapid decarbonization.

hızlı dekarbonizasyona ihtiyacımız var.

The global carbon budget

Küresel karbon bütçesi

for 66 percent likelihood to meet the two-degree target

%66'lık bir olasılıkla iki derecelik hedefi karşılamak için

is approximately 800 gigatons.

yaklaşık 800 milyar ton.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

OK, now let me try something else.

Tamam, şimdi farklı bir şey deneyeyim.

We are heading for an uninhabitable earth:

Yaşanmaz bir dünyaya doğru ilerliyoruz:

monster storms,

korkunç fırtınalar,

killer floods,

azılı seller,

devastating wildfires,

yok edici kontrolsüz yangınlar,

crazy heat waves that will cook us under a blazing sun.

bizi alevli güneşin altında pişirecek çılgın sıcaklık dalgaları.

2017 is already so unexpectedly warm,

2017 yılı şimdiden beklenmedik derece sıcak geçiyor

it's freaking out climate scientists.

ve bu iklim bilimcileri çok korkutuyor.

We have a three-year window to cut emissions, three years.

Emisyonları kesmemiz için üç yılımız var, üç yıl.

If not, we will soon live in a boiling earth, a hellhole.

Aksi halde, yakında kaynayan bir dünyada, bir cehennem çukurunda yaşayacağız.

OK. So --

Pekâlâ.

(Applause)

(Alkışlar)

Now your task:

Şimdi göreviniz şu:

How did these ways of speaking make you feel?

Bu şekilde bir konuşma sizi nasıl hisettirdi?

The first, detached maybe or just confused?

Önce kopup gittiniz belki veya sadece kafanız karıştı.

What's this guy talking about?

Bu adam neden bahsediyor?

The other, fearful or just numb?

Veya korktunuz veya hissizleştiniz.

So again, the question I asked:

Sorumu tekrarlıyorum:

How do we get people engaged in solving global warming?

Küresel ısınma sorununun çözümüne insanları nasıl dahil edebiliriz?

And why don't these two ways of communicating work?

Ve iletişimin bu iki yolu neden işe yaramıyor?

You see, the biggest obstacle to dealing with climate disruptions

İklim bozukluğu ile baş etmenin önündeki en büyük engel

lies between your ears.

kulaklarınızın arasında yatıyor.

Building on a rapidly growing body of psychology and social science,

Hızlı büyüyen psikoloji ve sosyal bilimler gövdesi üzerinde çalışarak

I spent years looking into the five inner defenses

insanları bir işe kalkışmaktan alıkoyan

beş iç savunma üzerinde yıllarımı harcadım.

that stop people from engaging.

When people hear news about the climate coming straight at them,

İnsanlar iklim değişikliğinin hızla ilerlediği haberlerini duyduklarında

the first defense comes up rapidly:

ilk savunma çok hızlı devreye giriyor:

distance.

mesafe koymak.

When we hear about the climate,

İklim meselesini duyduğumuzda,

we hear about something far away in space --

uzaydaki bir meseleyi duymuş gibi yapıyoruz,

think Arctic ice, polar bears --

Arktik buzulları, kutup ayıları...

far away in time -- think 2100.

çok uzak bir zaman -- 2100 yılı.

It's huge and slow-moving -- think gigatons and centuries.

Devasa ve yavaş ilerliyor -- millyar ton ve yüzyıllar.

So it's not here. It's not now.

Olay şu anda ve burada olmuyormuş gibi.

Since it feels so far away from me,

Konu bana çok uzak olduğundan,

it seems outside my circle of influence,

etki alanımın dışında gibi hissettiriyor,

so I feel helpless about it.

bu yüzden bu konuda aciz hissediyorum.

There's nothing I can do.

Yapabileceğim hiçbir şey yok.

In our everyday lives,

Günlük yaşantımızda,

most of us prefer to think about nearer things,

çoğumuz yakınımızdaki şeyleri düşünmeyi tercih ederiz;

such as our jobs, our kids,

işimizi, çocuklarımızı,

how many likes we get on Facebook.

Facebook'ta ne kadar beğeni aldığımızı.

Now, that, that's real.

Gerçek bu.

Next defense is doom.

Diğer savunma ise lanet.

Climate change is usually framed

İklim değişikliği çoğu zaman

as a looming disaster,

kayıp, ziyan ve kurban isteyen

bringing losses, cost and sacrifice.

belirsiz bir felaket gibi gösteriliyor.

That makes us fearful.

Bu bizi dehşete düşürüyor.

But after the first fear is gone,

Ancak ilk korku geçtiğinde,

my brain soon wants to avoid this topic altogether.

beynim kısa sürede bu konuyu topyekun unutmak istiyor.

After 30 years of scary climate change communications,

30 yıllık korkunç iklim değişikliği konuşmalarından sonra,

more than 80 percent of media articles still use disaster framings,

%80'den fazla medya makalesi hâlâ bu konuda felaket senaryoları çiziyor

but people habituate to and then --

fakat insanlar buna alışıyor ve sonra

desensitize

buna aşırı maruz kaldıklarından

to doom overuse.

duyarlılığı kaybediyorlar.

So many of us are now suffering a kind of apocalypse fatigue,

Bu yüzden bir çoğumuz bir tür felaket tellallığından muzdaribiz,

getting numb from too much collapse porn.

çok fazla çöküş pornosundan uyuşmuş durumdayız.

The third defense is dissonance.

Üçüncü savunma uyumsuzluk.

Now, if what we know,

Şimdi, eğer bildiğimiz şey,

that fossil fuel use contributes to global warming,

fosil yakıtlarının küresel ısınmaya neden olması,

conflicts with what we do -- drive, fly, eat beef --

yaptığımız şeyle çelişiyor; araca veya uçağa binme, et yeme...

then so-called cognitive dissonance sets in.

o zaman sözde bilişsel uyumsuzluk devreye girer.

This is felt as an inner discomfort.

Bu bir iç rahatsızlığa neden olur.

We may feel like hypocrites.

İkiyüzlü gibi hissedebiliriz.

To get rid of this discomfort,

Bu sıkıntıdan kurtulmak için,

our brain starts coming up with justifications.

beynimiz haklı sebepler üretmeye başlar.

So I can say, for instance,

Mesela, şöyle diyebilirim:

"My neighbor, he has a much bigger car than I do."

"Komşumun benimkinden çok daha büyük bir aracı var."

Or, "Changing my diet doesn't amount to anything

"Sadece benim yeme tarzımı değiştimemin

if I am the only one to do it."

hiçbir faydası olmaz."

Or, I could even want to doubt climate science itself.

Hatta iklim biliminin kendisinden şüphe etmek bile isteyebilirim.

I could say, "You know, climate is always changing."

"İklim her zaman değişiyor." diyebilirim.

So these justifications make us all feel better,

Bu meşrulaştırmalar bizi daha iyi hissettirir,

but at the expense

fakat bu, bildiğimiz şeyi

of dismissing what we know.

ciddi almamaya mâl olur.

Thus, behavior drives attitudes.

Böylece, davranış tavrı yönlendirir.

My personal cognitive dissonance comes up

Kendi bilişsel uyumsuzluğum

when I recognize that I've been flying from Oslo to New York

iklim hakkında konuşmak için

and back to Oslo

Oslo'dan New York'a

in order to speak about the climate.

ve Oslo'ya geri döndüğümde devreye girer.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

For 14 minutes.

14 dakikalığına.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So that makes me want to move on to denial.

Bu da beni reddetmeye sevk eder.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So if we keep silent,

Eğer sessizliğimizi sürdürürsek

ignore or ridicule facts about climate disruptions,

iklim bozulması hakkındaki gerçekleri görmezden gelir veya hafife alırsak,

then we might find inner refuge

o zaman korku ve suçluluktan

from fear and guilt.

iç sığınağımızı bulabiliriz.

Denial doesn't really come from lack of intelligence or knowledge.

İnkâr aslında idrak veya bilgi eksikliği nedeniyle olmaz.

No, denial is a state of mind

Hayır, inkâr bazı sıkıntılı bilgilerin farkında olduğum

in which I may be aware of some troubling knowledge,

fakat bunun aksi şekilde yaşayıp davrandığım

but I live and act as if I don't know.

bir ruh halidir.

So you could call it a kind of double life,

Yani siz buna hem bilip hem bilmediğimiz

both knowing and not knowing,

ikiyüzlü bir hayat diyebilirsiniz

and often this is reinforced by others,

ve genellikle bu alengirli konunun açılmaması

my family or community,

hemfikir olan başkaları

agreeing not to raise this tricky topic.

mesela aile veya çevre tarafından desteklenir.

Finally, identity.

Sonuncusu, kimlik.

Alarmed climate activists

Panik haldeki iklim aktivistleri

demand that government takes action,

hükumetin harekete geçmesini talep ediyor,

either with regulation or carbon taxes.

yasa veya karbon vergileri ile.

But consider what happens

Ancak şunu düşünün,

when people who hold conservative values, for instance,

muhafazakar değerleri savunan insanların bir aktivistten

hükümetin daha fazlasını yapması gerektiğini duyduğunda neler olur?

hear from an activist that government ought to expand even further.

Particularly in rich Western democracies,

Özellikle zengin Batı demokrasilerinde,

they are then less likely to believe that science.

o zaman bilime daha az inanacaklar.

How is that?

Buna ne dersiniz?

Well, if I hold conservative values, for instance,

Örneğin, eğer muhafazakar değerleri savunuyorsam,

I probably prefer big proper cars and small government

muhtemelen mini mini arabalar ve büyük hükümetler yerine

over tiny, tiny cars and huge government.

büyük araçları ve küçük hükümetleri tercih ederim.

And if climate science comes and then says

Eğer iklim bilimleri gelip

hükümetler daha fazlasını yapmalı dese,

government should expand further,

then I probably will trust that science less.

o zaman muhtemelen o bilime daha az güvenirim.

In this way, cultural identity

Bu yolla, kültürel kimlik

starts to override the facts.

gerçeklerden üstün gelmeye başlar.

The values eat the facts,

Değerler gerçekleri yer

and my identity trumps truth any day.

ve kimliğim her an gerçekten baskın çıkar.

So, after recognizing how these five D's kill engagement,

Harekete geçmeyi öldüren nu beş şeyi tanıdıktan sonra,

how can we move beyond them?

bunların ötesine nasıl geçebiliriz?

New research shows how we can flip these five defenses

Yeni araştırmalar bu beş savunmayı

over into key success criteria

daha beyin dostu iklim iletişimi için

for a more brain-friendly climate communication.

nasıl kilit başarı kriterine çevirebileceğimizi gösteriyor.

So this is where it gets really exciting

İşler işte bu noktada gerçekten heyecanlı bir hal alıyor

and where we find the five S's,

ve burada işe yarayan beş şeyi,

the five evidence-based solutions for what does work.

beş delile dayalı çözümü buluyoruz.

First, we can flip distance to social.

İlk olarak, mesafeyi toplumsala dönüştürebiliriz.

We can make climate feel near, personal and urgent

İklimi evimize getirerek daha yakın,

by bringing it home,

kişisel ve önemli yapabiliriz.

and we can do that by spreading social norms

Bunu çözüme yararlı toplumsal kaideleri

that are positive to solutions.

yayarak yapabiliriz.

If I believe my friends or neighbors,

Arkadaşlarımın ve komşularımın,

sizlerin bir şeyler yapacağına inanırsam,

you guys, will do something,

then I will, too.

o zaman ben de yaparım.

We can see, for instance, this from rooftop solar panels.

Örneğin, bunu çatı güneş panellerinde görebiliriz.

They are spreading from neighbor to neighbor like a virus.

Komşudan komşuya virüs gibi yayılıyorlar.

It's contagious.

Bulaşıcı bir hâl aldı.

This is the power of peer-to-peer creating the new normal.

İşte bu, yeni normaller yaratan birebir iletişimin gücüdür.

Next, we can flip doom to supportive.

Sonrasında, laneti desteğe dönüştürebiliriz.

Rather than backfiring frames

Felaket ve bedel gibi

such as disaster and cost,

olumsuz sonuçları vermek yerine,

we can reframe climate as being really about human health,

iklimin aslında insan sağlığıyla ilgili olduğunu yeni bir çerçeveye oturtabiliriz

for instance, with plant-based delicious burgers,

ve bunu örneğin, size ve iklime faydalı

good for you and good for the climate.

lezzetli, bitkisel burgerler sunarak yapabiliriz.

We can also reframe climate as being about new tech opportunities,

Ayrıca iklimi yeni teknoloji fırsatları, güvenlik ve yeni işler bağlamında da

about safety and about new jobs.

yeniden ele alabiliriz.

Solar jobs, for instance, are seeing an amazing growth.

Örneğin güneş enerjisi sektöründe müthiş bir büyüme var.

They just passed the three million jobs mark.

Üç milyon iş sınırını henüz geçtiler.

Psychology says, in order to create engagement,

Psikoloji şunu der: katılım yaratmak için

we should present, on balance,

bahsettiğimiz her iklim tehdidi için

three positive or supportive framings

her şeyi düşünerek üç olumlu

for each climate threat we mention.

veya destekleyici çerçeve sunmalıyız.

Then we can flip dissonance

Sonrasına ise uyumsuzluğu

to simpler actions.

basit eylemlere dönüştürebiliriz.

This is often called nudging.

Buna daha çok itekleme deniyor.

The idea is, by better choice architecture,

Fikir, daha iyi mimari seçimlerle

we can make the climate-friendly behaviors

olağan ve uygun iklim dostu

default and convenient.

davranışlarda bulunmak.

Let me illustrate this. Take food waste.

Bunu gıda israfını ele alarak örnekleyelim.

Food waste at buffets goes way down

Büfelerdeki gıda israfı, tabak veya kutu boyutları

if the plate or the box size is reduced a little,

biraz küçültülerek büyük oranda azalıyor,

because on the smaller plate it looks full

çünkü küçük tabaklarda olunca daha dolu görünüyor

but in the big box it looks half empty,

fakat büyük kutularda olunca yarısı boş görünüyor,

so we put more in.

böylece fazla koyuyoruz.

So smaller plates make a big difference for food waste.

Yani küçük tabaklar gıda israfı konusunda büyük bir fark oluşturuyor.

And there are hundreds of smart nudges like this.

Bunun gibi yüzlerce küçük iteklemeler var.

The point is, dissonance goes down as more behaviors are nudged.

Olay şu, daha çok davranış iteklendikçe uyumsuzluklar azalıyor.

Then we can flip denial

Daha sonra inkârı

by tailoring signals that visualize our progress.

ilerlememizi görselleştiren sinyalleri uyarlayarak değiştirebiliriz.

We can provide motivating feedback

Problem çözümümüzün ne kadar iyi gittiği hususunda

on how well we're doing with our problem-solving.

motive edici geri bildirim sağlayabiliriz.

Say you improved your transport footprint

Diyelim ki ulaşım ayak iziniz

or cut energy waste in your buildings.

veya binalarınızdaki enerji israfının önüne geçtiniz.

Then one app that can share this well is called Ducky.

Ducky adlı bir uygulama bunu gayet güzel bir şekilde paylaşabilir.

The idea is, you log your actions there,

Fikir şu; eylemlerinizi kaydediyorsunuz

and then you can see how well your team or company is doing,

ve sonra takımınızın veya şirketinizin ne kadar iyi gittiğini görebiliyorsunuz,

so you get real-time signals.

gerçek zamanlı bilgiler alıyorsunuz.

Finally, identity.

Son olarak, kimlik.

We can flip identity with better stories.

Kimliği daha iyi hikayelere dönüştürebiliriz.

Our brain loves stories.

Beynimiz hikayelere bayılır.

So we need better stories of where we all want to go,

Yani, hedefimizle ilgili daha güzel hikayelere

and we need more stories of the heroes and heroines

ve gerçek değişimi gerçekleştiren her türden

of all stripes that are making real change happen.

daha fazla erkek ve kadın kahramana ihtiyacımız var.

I'm proud that my hometown of Oslo

Gururla söyleyebilirim ki memleketim Oslo'da

is now embarking on a bold journey of electrifying all transport,

araç, bisiklet veya otobüs olsun tüm ulaşımı elektrikli hale getirme gibi

whether cars, bikes or buses.

cesur bir yolculuğa çıkıldı.

One of the people spearheading this is Christina Bu.

Buna öncülük edenlerden birisi Christina Bu.

She is heading the Electric Vehicle Association for years

Yıllarca Elektrikli Araç Birliği'nin başında

and she has been fighting every day.

ve her gün bu konuyla mücadele ediyor.

Now, the UK and France, India and China have also announced plans

Şimdi, İngiltere ve Fransa, Hindistan ve Çin de fosil yakıtlı araç satışının

for ending the sales of fossil cars.

sonlandırılması ile ilgili planlarını duyurdular.

Now, that's massive.

Bu çok büyük bir olay.

And in Oslo, we can see how enthusiastic EV owners

Ve Osla'da Elektrikli Araç sahiplerinin tecrübelerini çevrelerindekilere anlatma

go and tell their electric stories to friends and neighbors

ve onları da buna ikna etme konusunda ne kadar hevesli

and bring them along.

olduklarını görebiliyoruz.

So we come full circle from story back to social.

Böylece dönüp dolaşıp hikayeden toplumsallığa geldik.

So thousands of climate communicators

Binlerce iklim uzmanı

are now starting to use these solutions

artık bu çözümleri tüm dünyada

all over the world.

kullanmaya başlıyor.

It is clear, however, that individual solutions

Gayet açık, lakin bireysel çözümler

are not sufficient to solving climate alone,

iklim konusunu tek başına çözmek için yeterli değil

but they do build stronger bottom-up support

fakat bunu sağlayabilecek yasa ve çözümler için

for policies and solutions that can.

her türlü güçlü desteği sağlarlar.

That is why engaging people is so crucial.

İşte bu yüzden insanları devreye sokmak bu kadar mühim.

I started this talk

Bu konuşmaya sizinle

with testing two ways of communicating climate with you.

iklimi iki şekilde konuşma yolunu test ederek başladım.

There is another way, too,

Bu yol daha var.

I'd like to share with you.

Sizinle paylaşmak istiyorum.

It starts with reimagining climate itself

İklimi içinde yaşadığımız hava olarak

as the living air.

düşünerek başlar.

Climate isn't really about some abstract, distant climate

İklim dediğimizde soyut, çok çok uzaklarda olan

bir iklimden bahsetmiyoruz.

far, far away from us.

It's about this air that surrounds us.

Konu etrafımızı çevreleyen havadır.

This air, you can feel in this room, too,

Bu havayı bu odada da hissedebilirsiniz,

the air that moves right now in your nostrils.

şu anda burun deliklerinizde gezinen hava.

This air is our earth's skin.

Bu hava dünyanın cildidir.

It's amazingly thin,

Şaşırtıcı derecede ince;

compared to the size of the earth and the cosmos it shields us from,

dünyanın boyutu ile bizi koruduğu evrene kıyasla

far thinner than the skin of an apple

çap olarak kıyaslandığında

compared to its diameter.

bir elma kabuğundan çok daha incedir.

It may look infinite when we look up,

Yukarıya baktığımızda sonsuz gibi görünebilir

but the beautiful, breathable air is only like five to seven miles thin,

fakat güzel, solunabilir hava sadece 8-11 kilometre kalınlığında,

a fragile wrapping around a massive ball.

devasa bir topu çevreleyen narin bir şey.

Inside this skin,

Cildimizin içinde,

we're all closely connected.

hepimiz yakından bağlıyızdır.

The breath that you just took

Henüz içinize çektiğiniz hava

contained around 400,000 of the same argon atoms

Gandhi'nin ömrü boyunca soluduğu

that Gandhi breathed during his lifetime.

yaklaşık aynı 400 bin argon atomu içerir.

Inside this thin, fluctuating, unsettled film,

Bu ince, yükselip alçalan, kararsız filmin içinde

all of life is nourished, protected and held.

yaşamın tamamı beslenmiş, korunmuş ve tutulmuş.

It insulates and regulates temperatures

Su ve bildiğimiz yaşam için

in a range that is just right for water and for life as we know it,

tam doğru olacak şekilde sıcaklıkları yalıtır ve düzenler

and mediating between the blue ocean and black eternity,

ve mavi okyanus ve siyah sonsuzluk arasında bulunur,

the clouds carry all the billions of tons of water

bulutlar toprağın muhtaç olduğu

needed for the soils.

milyarlarca ton su taşır.

The air fills the rivers,

Hava nehirleri doldurur,

stirs the waters,

suları canlandırır,

waters the forests.

ormanları sular.

With a global weirding of the weather,

Havanın küresel olarak garipleşmesiyle

there are good reasons for feeling fear and despair,

korku ve ümitsizlik hissetmek için iyi gerekçeler var

yet we may first grieve today's sorry state and losses

ve bizler önce günümüz üzücü durum ve kayıplarına yas tutabiliriz

and then turn to face the future with sober eyes and determination.

ama sonrasında yüzümüzü ayık ve kararlı gözlerle geleceğe çevirmeliyiz.

The new psychology of climate action

İklim eyleminin yeni psikolojisi

lies in letting go, not of science,

bilimden değil soyutlama

but of the crutches of abstractions and doomism,

ve felaket payandalarından kurtulmakta yatıyor

and then choosing to tell the new stories.

ve sonrasında yeni hikayeler anlatmayı seçmektir.

These are the stories

Bunlar küresel ısınmayı tersine çevirmeyi

of how we achieve drawdown, the reversing of global warming.

nasıl başardığımızın hikayesi.

These are the stories of the steps we take

Bunlar karşıdan esen güçlü rüzgarlara rağmen

as peoples, cities, companies

havayı önemseyen insanlar, şehirler,

and public bodies

şirketler

in caring for the air

ve kamu kurumları olarak

in spite of strong headwinds.

attığımız adımların hikayeleri.

These are the stories of the steps we take

Bunlar attığımız adımların hikayeleri

because they ground us in what we are as humans:

çünkü onlar insanlar olarak bizleri,

earthlings inside this living air.

bu canlı atmosfer içindeki dünyalıları temellendiren şeyler.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)