Eric Dishman: Take health care off the mainframe

Erıc Dishman: Sağlık hizmetini bilinenin dışına taşımak

Çeviri: Isil Arican Gözden geçirme: Sancak Gülgen

If you think about the phone --

Telefonu düşünün --

and Intel has tested

Size burada göstereceğim

a lot of the things I'm going to show you,

şeylerin pek çoğunu Intel

over the last 10 years,

son 10 yıldır

in about 600 elderly households --

yaşlılara ait 600 kadar evde test etti --

300 in Ireland, and 300 in Portland --

İrlanda'da 300, Portland'da da 300 --

trying to understand: How do we measure

davranışları ne şekilde gözleyip

and monitor behavior

ölçümleyerek tıbben anlamlı

in a medically meaningful way?

hale getirebileceğimizi anlamaya çalışıyoruz.

And if you think about the phone, right,

Ve telefonu düşünün, tamam mı,

it's something that we can use for some incredible ways

bu inanılmaz şekillerde kullanabileceğimiz bir şey,

to help people actually take the right medication at the right time.

insanlara doğru ilacı doğru zamanda almaları konusunda yardımcı olabilir.

We're testing these kinds of simple

Evde, basit algılayıcı network teknolojisi ile

sensor-network technologies in the home

çalışacak basit şeyleri deniyoruz

so that any phone that a senior is already comfortable with

kullanmaya alışkın olduğu bir telefon, yaşlı birine

can help them deal with their medications.

ilaçlarını düzene koyma konusunda yardım edebilir.

And a lot of what they do is they pick up the phone,

Çoğu zaman telefon ahizesini kaldırırlar

and it's our system whispering to them which pill they need to take,

ve bizim sistemimiz hangi ilacı almaları gerektiğini kulaklarına fısıldar,

and they fake like they're having a conversation with a friend.

çoğu zaman bir arkadaşlarıyla konuşuyormuş gibi yaparlar.

And they're not embarrassed by a meds caddy that's ugly,

Böylece mutfak masalarının üzerinde duran ve

that sits on their kitchen table and says,

onlara "yaşlı" ve "kırılgan" olduklarını hatırlatan

"I'm old. I'm frail."

devasa çirkin ilaç kutularından utanmazlar.

It's surreptitious technology

Onlara doğru zamanda doğru ilacı

that's helping them do a simple task

almak gibi basit bir işi yapmak için

of taking the right pill at the right time.

gizlice yardım eden bir teknoloji bu.

Now, we also do some pretty amazing things with these phones.

Şimdi, bu telefonlarla gerçekten epey inanılmaz şeyler yapıyoruz.

Because that moment when you answer the phone

Çünkü telefonu her cevapladığınız an

is a cognitive test every time that you do it.

bir bilişssel testtir.

Think about it, all right? I'm going to answer the phone three different times.

Bir düşünün, tamam mı? Şimdi size üç şekilde telefon cevaplayacağım.

"Hello? Hey."

"Alo? Merhaba."

All right? That's the first time.

Bu ilki idi.

"Hello? Uh, hey."

"Alo? ......aaa..merhaba."

"Hello? Uh, who?

"Alo?.....kim?......

Oh, hey."

....aaa....tamam, merhaba."

All right? Very big differences

Tamam mı? Telefonu

between the way I answered the phone the three times.

üç cevaplayışım arasında çok büyük farklılık var.

And as we monitor phone usage

Ve biz yaşlıların telefon kullanımlarını

by seniors over a long period of time,

uzun zaman sürelerinde izleyip

down to the tenths of a microsecond,

milisaniyenin onda birine kadar olan bir

that recognition moment

hassaslıkla analiz ettiğimizde

of whether they can figure out that person on the other end

karşı tarafta konuşan insanın arkadaşları olduğunu anlayıp

is a friend and we start talking to them immediately,

hemen onlarla konuşmaya başlamaları ile

or they do a lot of what's called trouble talk,

"Bir saniye, kim dediniz?....Kim?" diye başlayan

where they're like, "Wait, who is this? Oh." Right?

sıkıntılı konuşmalarda karşıdakini

Waiting for that recognition moment

tanıma süresinin artışı arasındaki fark

may be the best early indicator of the onset of dementia

bunamanın başlangıcını klinik belirtilerden önce

than anything that shows up clinically today.

erkenden gösteren bir veri olabilir.

We call these behavioral markers.

Biz bunlara davranışsal belirteçler diyoruz.

There's lots of others. Is the person going to the phone

Daha bunlardan çok var. Kişi telefon çaldığında

as quickly, when it rings, as they used to?

açmak için aynı hızda mı gidiyor?

Is it a hearing problem or is it a physicality problem?

Bu bir duyma sorunu ya da fiziksel bir sorun olabilir.

Has their voice gotten more quiet? We're doing a lot of work with people

Sesi daha zayıf mı çıkıyor? Alzheimer ve Parkinson hastası pek çok

with Alzheimer's and particularly with Parkinson's,

kişiyi inceliyoruz. Özellikle Parkinson hastalarında

where that quiet voice that sometimes shows up with Parkinson's patients

sesin şiddetinde azalma bazen Parkinson hastalığının en erken

may be the best early indicator

belirtilerinden biri olabiliyor.

of Parkinson's five to 10 years before it shows up clinically.

Diğer belirtilerden 5-10 yıl önceden ortaya çıkabiliyor.

But those subtle changes in your voice over a long period of time

Ama sesinizdeki bu uzun zaman diliminde oluşan bu belli belirsiz

are hard for you or your spouse to notice until it becomes so extreme

değişiklikler sizin veya eşinizin dikkatini çekmek için fazla küçük,

and your voice has become so quiet.

ta ki sesinizi farkedilir halde kısacak kadar bariz oluncaya kadar.

So, sensors are looking at that kind of voice.

Bu nedenle algılayıcılarımız sesteki bu ufak değişikliklere bakıyor.

When you pick up the phone,

Telefon ahizesini kaldırdığınızda

how much tremor are you having,

ne kadar eliniz titriyor?

and what is that like, and what is that trend like over a period of time?

nasıl bir titreme ve zaman içinde nasıl değişim gösteriyor?

Are you having more trouble dialing the phone than you used to?

Telefonu çevirmede daha önce yaşamadığınız bir zorlukla karşılaşıyor musunuz?

Is it a dexterity problem? Is it the onset of arthritis?

El becerinizde sorun var mı? Bu artrit başlangıcı olabilir mi?

Are you using the phone? Are you socializing less than you used to?

Telefonu kullanıyor musunuz? Eskiden olduğundan daha az mı sosyalsiniz?

And looking at that pattern. And what does that decline in social health

Bu modele bakıyoruz. Sosyal ilişkilerdeki bu azalma

mean, as a kind of a vital sign of the future?

geleceğe yönelik hayati bir belirti olabilir mi?

And then wow, what a radical idea,

Ne kadar radikal bir fikir!

we -- except in the United States --

biz, ABD dışında

might be able to use this newfangled technology

bu yeni teknolojiyi gerçek bir hemşire ya da doktor ile

to actually interact with a nurse or a doctor on the other end of the line.

karşılıklı etkileşime girebilmek için kullanabiliriz.

Wow, what a great day that will be

Bunları yapma iznimiz olduğu zaman

once we're allowed to actually do those kinds of things.

çok büyük bir gün olacak.

So, these are what I would call behavioral markers.

İşte bunlar benim davranışsal belirteçler dediklerim bunlar.

And it's the whole field that we've been trying to work on

Intel'de son 10 yıldır üzerinde çalışmaya gayret

for the last 10 years at Intel.

ettiğimiz alan bu.

How do you put simple disruptive technologies,

Bu konuşmanın başındaki bahsettiklerime

and the first of five phrases that I'm going to talk about in this talk?

bu basit teknolojileri nasıl uygulayacağız?

Behavioral markers matter.

Davranışsal belirteçler önemlidir.

How do we change behavior?

Davranışı nasıl değiştireceğiz?

How do we measure changes in behavior

Davranıştaki değişimleri hastalığın önlenmesi,

in a meaningful way that's going to help us with

hastalığın erken tanısı ya da hastalığın

prevention of disease, early onset of disease,

uzun vadede izlenmesi için bize anlamlı olarak

and tracking the progression of disease over a long period of time?

yardımcı olacak şekilde nasıl ölçümleyeceğiz?

Now, why would Intel let me

Şimdi, Intel, son 10 yıldır

spend a lot of time and money, over the last 10 years,

yaşlıların ihtiyaçlarını anlamam ve bu tip

trying to understand the needs of seniors

davranışsal belirteçler hakkında kafa yormam için

and start thinking about these kinds of behavioral markers?

neden bu kadar zaman ve para harcamama izin versin?

This is some of the field work that we've done.

Yaptığımız çalışmanın kapsamı bu.

We have now lived with 1,000 elderly households

Son 10 yıldır, 20 ayrı ülkede toplam 1000

in 20 countries over the last 10 years.

yaşlının evinde yaşadık.

We study people in Rochester, New York.

Rochester, New York'taki insanları inceledik.

We go live with them in the winter

Kışın gidip onlarla yaşadık

because what they do in the winter,

çünkü kışın yaptıkları,

and their access to healthcare, and how much they socialize,

sağlık hizmetine erişimleri ve ne kadar sosyal oldukları

is very different than in the summer.

yaz ayına göre çok farklı.

If they have a hip fracture we go with them

Eğer kalçalarını kırdılarsa onlarla birlikte

and we study their entire discharge experience.

hastaneye gittik ve taburcu olana kadar olan deneyimlerini paylaştık.

If they have a family member who is a key part of their care network,

Eğer onlara göz kulak olan bir aile bireyi varsa

we fly and study them as well.

onların yanına gittik ve onları da inceledik.

So, we study the holistic health experience

Yani, son 10 yıldır 20 ülkedeki

of 1,000 seniors over the last 10 years

1000 yaşlının bütünsel sağlık deneyimini

in 20 different countries.

inceledik.

Why is Intel willing to fund that?

Neden Intel buna para ayırmaya istekli?

It's because of the second slogan that I want to talk about.

Çünkü bu konuşmak istediğim ikinci konu ila bağlantılı.

Ten years ago, when I started trying to convince Intel

10 yıl önce, Intel'i bu konuda, bu tip teknolojilerin

to let me go start looking at disruptive technologies

bağımsız yaşama konusunda yardımcı olabileceğine

that could help with independent living,

ikna etmeye çalıştığım sıralarda

this is what I called it: "Y2K + 10."

buna: "Y2K + 10 " adını takmıştım.

You know, back in 2000,

Biliyorsunuz, 2000 yılında

we were all so obsessed with paying attention

hepimiz bilgisayarlarımızın yaşına

to the aging of our computers,

fenal halde kafayı takmıştık.

and whether or not they were going to survive

Takvimin yaprakları 1999'dan 2000'e geçtiğinde bilgisayarlarımızın

the tick of the clock from 1999 to 2000,

buna dayanıp dayanamayacaklarından emin değildik.

that we missed a moment that only demographers were paying attention to.

bu nedenle sadece nüfus bilimcilerinin dikkatini çeken bir anı göz ardı ettik.

It was right around New Years.

Yeni yıl zamanlarıydı.

And that switchover,

Ve o değişim anında

when we had the larger number of older people on the planet,

ilk defa gezegenimizdeki yaşlı insan sayısı

for the first time than younger people.

genç insan sayısını geçti.

For the first time in human history -- and barring aliens landing

İnsanlık tarihinde ilk defa, uzaylıların gelmesini veya ciddi bir

or some major other pandemic,

salgın olması ihtimalini göz ardı edersek

that's the expectation from demographers, going forward.

bu ilk defa oluyor, nüfus bilimcileri yaşlıların sayısının artmasını bekliyor.

And 10 years ago it seemed like I had a lot of time

10 yıl önce, Intel'ı bu konuda ikna etmek için

to convince Intel to work on this. Right?

çok fazla zamanım varmış gibi geliyordu.

Y2K + 10 was coming,

Y2K + 10 yaklaşıyordu,

the baby boomers starting to retire.

baby-boomer'lar emekli olmaya başlamıştı.

Well folks, it's like we know these demographics here.

Sanki bu demografik verileri sadece burada biliyoruz.

This is a map of the entire world.

Bu bir dünya haritası.

It's like the lights are on,

Işıklar açık görünüyor,

but nobody's home on this demographic

ama konu Y2K + 10 problemıne gelince

Y2K + 10 problem. Right?

evde kimse yok. Değil mi?

I mean we sort of get it here, but we don't get it here,

Yani bu sorunu buramızla anlıyoruz ama buramızla anlayamıyoruz.

and we're not doing anything about it.

Ve bu konuda hiçbir şey yapmıyoruz.

The health reform bill is largely ignoring

Yeni sağlık yasası, yaklaşmakta olan

the realities of the age wave that's coming,

yaşlılık dalgasını görmezden geliyor.

and the implications for what we need to do to change

Sadece bakım için harcadığımız parayı değil,

not only how we pay for care,

bakım şeklindeki yapmamız gereken köklü değişiklikleri

but deliver care in some radically different ways.

ve bunları nasıl ödeyeceğimizi de görmezden geliyor.

And in fact, it's upon us.

Aslında bu artık bize kalmış.

I mean you probably saw these headlines. This is Catherine Casey

Bu manşetleri görmüş olmalısınız. Bu Catherine Casey.

who is the first boomer to actually get Social Security.

Emekliye ayrılan ilk baby-boomer.

That actually occurred this year. She took early retirement.

Bu aslında bu yıl oldu. Erken emekliye ayrıldı.

She was born one second after midnight in 1946.

1946 yılında, geceyarısını bir geçe doğmuş.

A retired school teacher,

Emekli bir öğretmen.

there she is with a Social Security administrator.

İşte burada Sosyal Güvenlik Kurumu yöneticisi ile beraber,

The first boomer actually, we didn't even wait till 2011, next year.

ilk boomer, 2011'i beklememize gerek kalmadı, gelecek yılı.

We're already starting to see early retirement occur this year.

Erken emekli olanlar bu yıl görülmeye başladılar.

All right, so it's here. This Y2K + 10 problem is at our door.

İşte, Y2K + 10 problemi kapımıza dayandı,

This is 50 tsunamis scheduled on the calendar,

bu geliş tarihi belli olan 50 tsunami gibi birşey.

but somehow we can't sort of marshal our government

Ama bir şekilde devleti ve diğer yenilikçi

and innovative forces to sort of get out in front of it

güçleri bu durumu öngörmek ve hatta önlem almak

and do something about it. We'll wait until

konusunda ikna edemıyoruz. Bu duruma

it's more of a catastrophe, and react,

hazırlanmak yerine, katastrofik hale

as opposed to prepare for it.

gelince harekete geçmeyi tercih ediyoruz.

So, one of the reasons it's so

Bu zorlu Y2K sorununa karşı hazırlanmanın

challenging to prepare for this Y2K problem

zor olmasının başında gelen nedenlerden biri de

is, I want to argue, we have what I would call

çerçeve zehirlenmesi ismini verebileceğimiz

mainframe poisoning.

olay.

Andy Grove, about six or seven years ago,

Andy Grove, bundan altı veya yedi yıl önce

he doesn't even know or remember this, in a Fortune Magazine article

Fortune dergisine yazdığı bir makalede "sağlık hizmeti çerçevesi"

he used the phrase "mainframe healthcare,"

ifadesini kullandı, belki kendisi anımsamıyor bile,

and I've been extending and expanding this.

ama ben bu zamanla kavramı oldukça genişlettim.

He saw it written down somewhere. He's like, "Eric that's a really cool concept."

Bir yerlerde bir yazıya rastlamış olmalı ki bana, "Eric, bu gerçekten de süper bir fikir" dedi.

I was like, "Actually it was your idea. You said it in a Fortune Magazine article.

Ben de ona "Bu aslında senin fikrin, Fortune dergisinde yazmıştın. Ben sadece

I just extended it."

onu alıp geliştirdim." dedim.

You know, this is the mainframe.

Biliyorsunuz, çerçeve bu.

This mentality of traveling to

Geniş ve Pahalı sağlık sistemlerini paylaşmak

and timesharing large, expensive healthcare systems

ya da o sistemlere ulaşmak için seyahat etmek

actually began in 1787.

aslında 1787 yılında başladı.

This is the first general hospital in Vienna.

Bu Viyana'daki ilk genel hastane.

And actually the second general hospital in Vienna,

Aslında Viyana'daki en büyük ikinci hastane

in about 1850, was where we started to build out

1850'lerde eğitim programına tıp öğrencilerine

an entire curriculum for teaching med students specialties.

ilk defa uzmanlık eğitimini ekleyen hastane.

And it's a place in which we started developing

İşte burası bizim vücudu bölüp ayırmaya başladığımız

architecture that literally divided the body,

ve verilen sağlık hizmetini ufak bölüm

and divided care into departments and compartments.

ve parçalara bölmeye başladığımız yer.

And it was reflected in our architecture,

Bu bizim sistemi kurmamızı etkiledi.

it was reflected in the way that we taught students,

Öğrencilere tıp eğitimini nasıl verdiğimizi de etkiledi.

and this mainframe mentality persists today.

Ve günümüzde de süregelen bakış açısı bu yönde.

Now, I'm not anti-hospital.

Hastanelere karşı değilim ben.

With my own healthcare problems, I've taken drug therapies,

Bazı sağlık sorunlarım nedeniyle ben de ilaç aldım,

I've traveled to this hospital and others, many, many times.

hastane hastane gezdim, hem de pek çok defalar.

But we worship the high hospital on a hill. Right?

Ama biz oradaki yüksekteki bir hastaneye tapıyoruz aslında,

And this is mainframe healthcare.

ve sağlık hizmetinin ana çerçevesi de bu.

And just as 30 years ago

30 yıl öncesine kadar

we couldn't conceive that we would have the power

ceplerimizdeki ya da çantalarımızdaki küçük cihazların

of a mainframe computer that took up a room this size

bu oda kadar yer tutan bir bilgisayarın gücüne sahip olacağını

in our purses and on our belts,

hayal bile etmek mümkün değildi.

that we're carrying around in our cell phone today,

ama şimdi, cep telefonumuzda taşıyoruz onu.

and suddenly, computing,

Böylece, daha önce uzman kişilerce kullanılan

that used to be an expert driven system,

bilgisayar sistemleri hepimizin sahip olduğu

it was a personal system that we all owned as part of our daily lives --

kişisel sistemler olarak günlük yaşantımıza girdi.

that shift from mainframe to personal computing

Kişisel bilgisayarlarla ilgili olan bu değişimi

is what we have to do for healthcare.

sağlık alanına da taşımamız lazım.

We have to shift from this mainframe mentality of healthcare

Sağlık hizmetinin ana çerçevesini indirgeyerek

to a personal model of healthcare.

kişisel bir modele çevirmemiz gerekli.

We are obsessed with this way of thinking.

Bu şekilde düşünmeyi saplantı haline getirdik.

When Intel does surveys all around the world and we say,

Intel olarak dünyada anketler yapıyoruz.

"Quick response: healthcare."

"Sağlık hizmeti... ilk aklınıza gelen kelimeyi söyleyin."

The first word that comes up is "doctor."

Bu sıruda ilk akla gelen kelime doktor oluyor.

The second that comes up is "hospital." And the third is "illness" or "sickness." Right?

İkincisi ise hastane. Üçüncüsü hastalık, değil mi?

We are wired, in our imagination, to think about healthcare

Hayal gücümüzde, sağlık hizmetini ve sağlık konusundaki

and healthcare innovation as something

yenilikleri bu çerçevede

that goes into that place.

görüyoruz.

Our entire health reform discussion right now,

Şu anda sağlık reformu ile ilgili ana tartışma konumuz

health I.T., when we talk with policy makers,

tıbbi bilişim. Bu konu politikacılarla konuşurken

equals "How are we going to get doctors using

doktorları bilgi işlem sistemleri kullanmaya nasıl

electronic medical records in the mainframe?"

ikna edeceğimizden bahsetmekten ibaret.

We're not thinking about

Konuyu genel çerçeveden eve

how do we shift from the mainframe to the home.

nasıl indirgeyebileceğimizle ilgilenmiyoruz.

And the problem with this is

Bundaki esas sorun bizim

the way we conceive healthcare. Right?

sağlık hizmeti deyince ne anladığımıza, değil mi?

This is a very reactive, crisis-driven system.

Bu çok hızlı tepki veren, kriz-bağımlı bir sistem.

We're doing 15-minute exams with patients.

Hastaları 15 dakikaklık sürede muayene ediyoruz.

It's population-based.

Kalabalıkla direkt ilgili.

We collect a bunch of biological information in this artificial setting,

Bu yapay ortamda bir sürü biyolojik veri topluyoruz.

and we fix them up, like Humpty-Dumpty all over again,

Gelen hastaları idare edecek kadar iyileştirip

and send them home,

eve postalıyoruz,

and hope -- we might hand them a brochure, maybe an interactive website --

bir yandan da ellerine bir broşür tutuşturup ya da bir web sitesine yönlendirip

that they do as asked and don't come back into the mainframe.

dediklerimizi yapacaklarını ve tekrar gelmeyeceklerini umuyoruz.

And the problem is we can't afford it today, folks.

ama sorun şu ki artık buna gücümüz yetmiyor arkadaşlar.

We can't afford mainframe healthcare today to include the uninsured.

Genel sağlık hizmetini, işin içine sigortasızları da katarsak sürdüremeyiz.

And now we want to do a double-double

Şimdi çift katlı bir yaş dalgası ile

of the age wave coming through?

karşı karşıya kalacağız.

Business as usual in healthcare is broken and we've got to do something different.

Tüm işletmeler gibi sağlık hizmeti de zedelenmiş drumda ve farklı birşeyler yapmak lazım.

We've got to focus on the home.

Evlere odaklanmalıyız.

We've got to focus on a personal healthcare paradigm

Sağlık hizmetini eve taşıyan bir kişisel

that moves care to the home. How do we be more proactive,

sağlık hizmetine odaklanmalıyız. nasıl daha pro-aktif,

prevention-driven?

ya da koruyucu olabiliriz bunu düşünmeliyiz.

How do we collect vital signs and other kinds of information 24 by 7?

7 gün 24 saat boyunca hayati verileri ve diğer bilgileri nasıl toparlayabiliriz.

How do we get a personal baseline about what's going to work for you?

Her birinize uygun olacak kişisel minimal hizmeti nasıl belirleriz?

How do we collect not just biological data

Sadece biyolojik verileri değil, davranışsal

but behavioral data, psychological data,

psikolojik verileri, bunlar arasındaki bağlantıları

relational data, in and on and around the home?

evde, evden ya da ev çevresinden nasıl toplayabiliriz?

And how do we drive compliance to be a customized care plan

Davranışımızı değiştirmek için çevremizdeki bu müthiş

that uses all this great technology that's around us

teknolojiyi kullanan kişiye özel sağlık hizmetine

to change our behavior?

nasıl uyum sağlayabiliriz?

That's what we need to do for our personal health model.

Kişisel sağlık modeli için ihtiyacımız olan bu.

I want to give you a couple of examples. This is Mimi

Size birkaç örnek vermek istiyorum. Bu Mimi.

from one of our studies --

çalışmalarımızdan birinden --

in her 90s, had to move out of her home

Mimi 90'lı yaşlardayken kendi evinden taşınmak zorunda kaldı

because her family was worried about falls.

çünkü ailesi düşüp kalacağınan korkuyordu.

Raise your hand if you had a serious fall

Ev halkınızdan biri ya da yakınlarınızdan biri

in your household, or any of your loved ones,

anne babanız, herhangi biri hiç ciddi anlamda

your parents or so forth. Right?

düştü mü? Öyleyse elinizi kaldırın.

Classic. Hip fracture often leads to institutionalization of a senior.

Klasik. Kalça kırıkları genelde yaşlıların bakım evine gltmesiyle sonuçlanır.

This is what was happening to Mimi; the family was worried about it,

Mimi'ye de bu oldu. Ailesi düşeceğinden endişelendi ve onu

moved her out of her own home into an assisted living facility.

evinden taşıyarak bir huzurevine yerleştirdiler.

She tripped over her oxygen tank.

Ama gene de oksijen tüpüne ayağı takıldı ve düştü.

Many people in this generation won't press the button,

Onun yaşındakilerin çoğu bu durumda odalarında alarm olsa bile

even if they have an alert call system, because they don't want to bother anybody,

onu kullanmaz, alarm sistmeine ayda 30 dolar ilave ücret ödüyor olsalar bile

even though they've been paying 30 dollars a month.

insanları rahatsız etmek istemezler.

Boomers will press the button. Trust me.

Boomer'lar o düğmeye basacaklar ama. Emin olun.

They're going to be pressing that button non-stop. Right?

O düğmeden ellerini çekmeyecekler bile, değil mi?

Mimi broke her pelvis, lay all night, all morning,

Mimi kalça kemiğini kırdı, ve orda öylece sabaha kadar yattı.

finally somebody came in and found her,

Sabahleyin biri teadüfen odasına geldi ve onu gördü

sent her to the hospital.

ve hastaneye gönderdi.

They fixed her back up. She was never going to be able to move back

Kalçasını tamir ettiler ama tekrar huzur evine dönmesi mümkün değildi,

into the assisted living. They put her into the nursing home unit.

bu nedenle onu bakımevine yerleştirdiler.

First night in the nursing home unit where she had been

Gittiği bakım evindeki ilk gün, ki daha önceki huzurevinin

in the same assisted living facility, moved her from one bed to another,

içindeki bir bakımevi idi bu, onu bir yataktan diğerine aktarırken,

kind of threw her, rebroke her pelvis,

daha doğrusu adeta atarken, kalçasını tekrar kırdılar,

sent her back to the hospital that she had just come from,

ve taburcu olduğu hastaneye tekrardan geri gönderdiler.

no one read the chart, put her on Tylenol,

Hastanede kimse dosyasını okumadı, ona Tylenol verdiler

which she is allergic to, broke out, got bedsores,

ki allerjisi vardı. her yerinde döküntüler çıktı, yatak yaraları açıldı

basically, had heart problems, and died

kalp sorunları eklendi ve düşme ve düşmeye

from the fall and the complications and the errors that were there.

bağlı komplikasyonlar nedeniyle vefat etti.

Now, the most frightening thing about this is

Şimdi bununla ilgili en korkunç şey şu,

this is my wife's grandmother.

Mimi, eşimin anneannesi idi.

Now, I'm Eric Dishman. I speak English,

Bakın, benim adım Eric Dishman, ingilizce biliyorum.

I work for Intel, I make a good salary,

Intel'de çalışıyorum, iyi bir maaşım var.

I'm smart about falls and fall-related injuries --

Düşme ve bunla alakalı diğer problemleri biliyorum.

it's an area of research that I work on.

Bu konu benim araştırma konumun bir parçası.

I have access to senators and CEOs.

Sentör ve genel müdürlere ulaşabilirim.

I can't stop this from happening.

Ama bu olanı engelleyemiyorum.

What happens if you don't have money, you don't speak English

Eğer paranız yoksa, ingilizce bilmiyorsanız ne olacak peki?

or don't have the kind of access

Ya da buna benzer bir olaya bağlı ortaya

to deal with these kinds of problems that inevitably occur?

çıkacak durumlara müdahale etme şansınız yoksa?

How do we actually prevent the vast majority of falls

Düşmeleri, daha olmadan önlemenin yolu

from ever occurring in the first place?

ne olabilir ki?

Let me give you a quick example of work that we're doing

Size tam da buna ilişkin üzerinde çalıştığımız

to try to do exactly that.

bir şey göstereyim.

I've been wearing a little technology that we call Shimmer.

Shimmer dediğimiz bir küçük teknoloji ürünü var üzerimde,

It's a research platform.

bir araştırma platformu.

It has accelerometry. You can plug in a three-lead ECG.

Bir ivme ölçer (akselerometre). Üzerine üç elektrodlu EKG bağlanabilir.

There is all kinds of sort of plug-and-play

Aslında pekçok farklı cihazlarla birlikte çalışabilir,

kind of Legos that you can do to capture, in the wild,

Lego oyuncakları gibi düşünün, dışarıdan veriler yakalar,

in the real world,

gerçek yaşantıda

things like tremor, gait,

el titremesi, yürüyüş,

stride length and those kinds of things.

adım uzunluğu, bu tip şeyleri ölçer.

The problem is, our understanding of falls today,

Düşmelerle ilgili günümüzdeki sorun şu,

like Mimi, is get a survey in the mail three months after you fell,

Mimi gibi biri, düştükten üç ay sonra posta kutusunda devletten

from the State, saying, "What were you doing when you fell?"

gönderilmiş bir anket bulmakta: " Düştüğünüzde ne yapıyordunuz?"

That's sort of the state of the art.

Şu anki son teknoloji bu güya.

But with something like Shimmer, or we have something called the Magic Carpet,

Ama Shimmer gibi, ya da halının içine yerleştirilmiş alıcı ve kamera sistemlerinden

embedded sensors in carpet, or camera-based systems

oluşan, spor hekimliğinden aldığımız fikirlerle oluşturduğumuz

that we borrowed from sports medicine,

Sihirli Halı ile, 600 yaşlının evinden

we're starting for the first time in those 600 elderly households

gerçek zamanlı, kinematik hareket verisi toplayıp

to collect actual kinematic motion data

ortaya çıkan küşük farklılıkları analiz ederek

to understand: What are the subtle changes that are occurring

annemizin düşme riskinin ne zaman arttığını

that can show us that mom has become risk at falls?

anlayabiliyor olacağız.

And most often we can do two interventions,

Ama en sıklıkla iki müdahalede bulunabiliyoruz

fix the meds mix.

ilaç dozlarını yeniden ayarlıyoruz.

I'm a qualitative researcher, but when I look at these data streams coming in

Ben niteliksel bir araştırmacıyım, ama bu evlerden gelen veri akışını gördüğümde

from these homes, I can look at the data and tell you the day

bu verilere bir bakışta bir doktorun, yaşlıya

that some doctor prescribed them something that nobody else

daha önce kullanmadıkları bir ilacı reçete ettiğini anlayabiliyorum.

knew that they were on, because we see the changes

Kimsenin bilmediği bir ilaç. Çünkü değişiklikleri görüyoruz,

in their patterns in the household. Right?

ev içindeki modelleri görüyoruz, değil mi?

These discoveries of behavioral markers,

Davranışsal belirleyicilerin keşfedilmesi, ve

and behavioral changes

davranışsal değişiklikler

are game changing, and like the discovery of the microscope

işin rengini değiştiriyor, mikroskopun icadı gibi,

because of our collecting data streams that we've actually never done before.

çünkü daha önce hiç yapmadığımız şekilde veri topluyoruz.

This is an example in our TRIL Clinic in Ireland

Bu, İrlanda'daki Trill Kilinik'ten bir örnek

of -- actually what you're seeing is

aslında şu an gördüğünüz...

she's looking at data,

bu resimde sihirli halı'dan gelen

in this picture, from the Magic Carpet.

verilere bakıyorlar.

So, we have a little carpet that you can look at your amount of postural sway,

Burada, duruşunuz ve sağa sola salınışınızı gözlemleyen sihirli bir halı var

and look at the changes in your postural sway over many months.

ve bu halı aylar içinde duruşsal salınımınızdaki değişimleri izliyor.

Here's what some of this data might look like.

İşte bu, bu verinin nasıl göründüğüne bir örnek.

This is actually sensor firings.

Bunlar sensor tetiklemeleri.

These are two different subjects in our study.

Bu gördükleriniz çalışmamıza katılan iki ayrı kişinin verileri.

It's about a year's worth of data.

İkisi de hemen hemen bir yıllık verileri içeriyor.

The color represents different rooms they are in the house.

Renkler evdeki farklı odaları gösteriyor.

This person on the left is living in their own home.

Soldaki kişi kendi evinde yaşıyor.

This person on the right is actually living in an assisted living facility.

Sağdaki ise bir huzurevinde.

I know this because look at how punctuated meal time is

Bunu hemen söyleyebiliyorum, çünkü bakın yemek saati

when they are no longer in their particular rooms here. Right?

inanılmaz dakik ve o saatte odalarının dışındalar. Değil mi?

Now, this doesn't mean that much to you.

Şimdi, şu anda bu size çok anlamlı gelmeyebilir.

But when we look at these cycles of data

Ama bu verik döngülerine uzun dönemler içinde

over a longer period of time -- and we're looking at everything from

baktığımızda, aslında evin farklı odalarındaki hareketten

motion around different rooms in the house,

Shimmer'in algıladığı yürüyüş ve denge ile

to sort of micro-motions that Shimmer picks up,

ilgili küçük hareketlere kadar tüm verileri

about gait and stride length -- these streams of data

inceliyoruz ve bu veriler

are starting to tell us things about behavioral patterns

bize daha önce anlamadığımız şekilde

that we've never understood before.

davranışsal modelleri gösteriyor.

You can go to ORCATech.org --

ORCATech.org sayfasına gidip bakabilirsiniz.

it has nothing to do with whales, it's the Oregon Center for Aging and Technology --

Sayfanın Orca(katıl balina)'larla ilgisi yok.Oregon Yaşlılık ve Teknoloji Merkezi'nin

to see more about that.

kısaltması.

The problem is, Intel is still one of the largest

Sorun şu ki, Intel bağımsız yaşamı destek

funders in the world

teknolojilerinde hala

of independent living technology research.

dünyadaki en önde giden yatırımcı.

I'm not bragging about how much we fund;

Ne kadar para harcadığımızı anlatmak için söylemiyorum bunu

it's how little anyone else actually pays attention

diğerlerinin bu konuya, yaşlılığa ne kadar az önem verdiklerini

to aging and funds innovation on aging,

ya da yaşlılık, kronik hastalık yönetimi ve

chronic disease management and independent living in the home.

evde bağımsız yaşam ile ilgili ne kadar az yeniliğe fon ayırdıklarını göstermek istiyorum.

So, my mantra here, my fourth slogan is:

Benim bu konuda dördüncü sloganım şu:

10,000 households or bust.

10.000 eve girelim, ya da bırakalım bu işi.

We need to drive

Ulusal, hatta uluslararası kapsamda

a national, if not international, Framingham-type heart study

bağımsız yaşama teknolojilerini konu alan

of independent living technologies,

Framingham tipi kalp araştırmaları gibi bir araştırma yapmalıyız.

where we have 10,000 elderly connected households

genişbant ile bağlantıda olduğumuz ve

with broadband, full medical characterization,

tüm platformumuzun tıbbi özellikleri ile kurulu

and a platform by which we can start to experiment

olduğu yaşlıların ikamet ettiği 10.000 evden seçtiğimiz

and turn these from 20-household anecdotal studies

20 tanesinden elde ettiğimiz örnek sonuçlarla

that the universities fund,

üniversitelere gidip, bu teknolojinin değerini gösterecek

to large clinical trials that prove out the value of these technologies.

daha büyük klinik deneyler için ödenek almalıyız.

So, 10,000 households or bust.

Yani 10.000 hane, ya da bu işi unutalım gitsin.

These are just some of the households that we've done in the Intel studies.

Bunlar Intel'in çalışmalarında kullandığı evlerin bazıları.

My fifth and final phrase:

Değinmek istediğim beşinci ve son konu ise şu:

I have tried for two years,

Yıllarca uğraştım,

and there were moments when we were quite close,

ve hayalime çok yakınlaştığımız anlar da oldu,

to make this healthcare reform bill be about reform

bu sağlık sistem reformunu gerçekten reform haline

from something and to something,

getirmeyi, yeni bir şeye dönüştürmeyi çok istedim.

from a mainframe model

Genel bir modelden

to a personal health model,

kişisel sağlık modeline doğru,

or to mean something more than just a debate

ya da sadece devlet güvencesi ve bunu nasıl finanse edeceğimiz

about the public option and how we're going to finance.

konusundan biraz daha farklı bir noktaya bakalım istedim.

It doesn't matter how we finance healthcare.

Sağlık hizmetini nasıl finanse edeceğimiz önemli değil.

We're going to figure something out

Nasılsa önümüzdeki 10 yıl içinde

for the next 10 years, and try it.

bir şekilde bir yolunu bulacağız.

No matter who pays for it,

Kimin ödediğinin de önemi yok,

we better start doing care in a fundamentally different way

ama bu hizmeti belirgin bir şekilde değişkin olarak vermeye başlamak lazım

and treating the home and the patient

hem evi, hem hastayı,

and the family member and the caregivers

hem aile bireylerini hem de bakıcıları

as part of these coordinated care teams

bu koordine bakım takımının bir parçası olarak görüp

and using disruptive technologies that are already here

bakım hizmetini şu anda elimizde tuttuğumuz

to do care in some pretty fundamental different ways.

yeni teknolojilerle bambaşka bir boyuta getirmemiz lazım.

The president needs to stand up and say,

Başkanın sağlık reformu tartışmalarında

at the end of a healthcare reform debate,

ayağa kalkıp "Bizim ülke olarak amacımız

"Our goal as a country is to move 50 percent of care

önümüzdeki on yıl içinde yaşlı bakımının yarısını

out of institutions, clinics, hospitals and nursing homes,

kliniklerden, bakım evlerinden huzurevlerinden çıkarıp

to the home, in 10 years."

eve taşımak." demesi lazım.

It's achievable. We should do it economically,

Bu yapılabilir. Bunu ekonomik olarak yapabiliriz.

we should do it morally,

Etik olarak bunu yapmamız lazım,

and we should do it for quality of life.

yaşam kalitemiz için bunu yapmamız lazım.

But there is no goal within this health reform.

Ama bu sağlık reformunun içinde buna ilişkin bir hedef yok.

It's just a mess today.

Tamamen karmakarışık durumda.

So, you know, that's my last message to you.

Biliyorsunuz, size bugünkü son mesajım bu

How do we set a going-to-the-moon goal

önümüzde kapımızı çalacak olan Y2K+10 sorununa

of dealing with the Y2K +10 problem that's coming?

karşı ciddi bir hedef koymamız şart.

It's not that innovation and technology is going to be the

Yenilikçilik ve teknoloji bütün sorunları çözen

magic pill that cures all, but it's going to be part of the solution.

sihirli bir hap olmayacak elbette, ama çözümün bir parçası olacak.

And if we don't create a personal health movement,

Ve eğer, kişisel bir sağlık hareketi başlatmazsak

something that we're all aiming towards in reform,

reformun içine bunu bir şekilde koymazsak

then we're going to move nowhere.

hiçbir şekilde ilerlemeyeceğiz.

So, I hope you'll turn this conference into that kind of movement forward.

Bu nedenle, umarım bu konferansı bu tip bir hareketin başlangıcına çevirirsiniz.

Thanks very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)