How synthetic biology could wipe out humanity -- and how we can stop it | Rob Reid

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

So, there's about seven and a half billion of us.

Yaklaşık yedi buçuk milyar insanız.

The World Health Organization tells us that 300 million of us are depressed,

Dünya Sağlık Örgütü, 300 milyonun insanın depresyonda olduğunu

and about 800,000 people take their lives every year.

ve her yıl 800 bin kişinin intihar ettiğini söylüyor.

A tiny subset of them choose a profoundly nihilistic route,

Bunların küçük bir kısmı aşırı nihilist bir yol seçiyor,

which is they die in the act of killing as many people as possible.

alabildikleri kadar can alarak ölüyorlar.

These are some famous recent examples.

Son zamanlara dair ünlü örnekler var.

And here's a less famous one. It happened about nine weeks ago.

İşte pek de ünlü olmayan biri. Dokuz hafta önce gerçekleşti.

If you don't remember it,

Eğer hatırlamıyorsanız

it's because there's a lot of this going on.

sebebi bunun çok fazla yaşanıyor olması.

Wikipedia just last year counted 323 mass shootings

Vikipedi geçen yıl 323 kitlesel silahlı saldırı saydı,

in my home country, the United States.

bunlar sadece evim Birleşik Devletler'de.

Not all of those shooters were suicidal,

Saldırganların hepsi intihara meyilli değildi,

not all of them were maximizing their death tolls,

hepsi ölüm oranlarını maksimize etmeye çalışmıyorlardı

but many, many were.

ama pek çoğu öyleydi.

An important question becomes: What limits do these people have?

Burada önemli soru şu: Bu insanları kısıtlayan şey ne?

Take the Vegas shooter.

Vegas saldırganını ele alalım.

He slaughtered 58 people.

Elli sekiz insanın canına kıydı.

Did he stop there because he'd had enough?

Yeterli olduğunu düşündüğü için mi durdu?

No, and we know this because he shot and injured another 422 people

Hayır, bunun cevabını biliyoruz çünkü 422 kişiyi de vurarak yaraladı,

who he surely would have preferred to kill.

onları öldürmeyi tercih ederdi.

We have no reason to think he would have stopped at 4,200.

Bu rakam 4.200 de olsa durmazdı.

In fact, with somebody this nihilistic, he may well have gladly killed us all.

Böylesi nihilist bir kişi hepimizi bile memnuniyetle öldürebilirdi.

We don't know.

Bunu bilemeyiz.

What we do know is this:

Bildiğimiz bir şey var ki

when suicidal murderers really go all in,

o da intihara meyilli katillerin o kararı verdiklerinde

technology is the force multiplier.

teknolojinin bir kuvvet çarpanı olduğu.

Here's an example.

İşte size bir örnek.

Several years back, there was a rash of 10 mass school attacks in China

Birkaç yıl önce Çin'de 10 kitlesel okul katliamı oldu,

carried out with things like knives and hammers and cleavers,

katliamlar bıçak, çekiç ve satır gibi şeyler kullanılarak yapıldı

because guns are really hard to get there.

çünkü orada silah erişimi gerçekten zor.

By macabre coincidence, this last attack occurred

Korkunç bir tesadüftür ki bu son saldırı

just hours before the massacre in Newtown, Connecticut.

Connecticut, Newtown'daki katliamdan sadece saatler önce oldu.

But that one American attack killed roughly the same number of victims

Ancak o tek Amerikan saldırısı

Çin'deki 10 saldırının toplamıyla yaklaşık aynı can kaybına sebep oldu.

as the 10 Chinese attacks combined.

So we can fairly say, knife: terrible; gun: way worse.

Yani şunu söyleyebiliriz, bıçak ne kadar korkunçsa silah daha kötü.

And airplane: massively worse,

Bir de uçak var: çok daha kötü.

as pilot Andreas Lubitz showed when he forced 149 people

Pilot Andreas Lubitz bunu bize

to join him in his suicide,

149 insanı kendisiyle intihara zorlayarak

smashing a plane into the French Alps.

uçağı Fransız alplerine çarptırdığında kanıtladı.

And there are other examples of this.

Buna dair başka örnekler de var.

And I'm afraid there are far more deadly weapons in our near future than airplanes,

Korkarım yakın gelecekte uçaklardan çok daha ölümcül silahlar var...

ones not made of metal.

Metalden olmayan silahlar.

So let's consider the apocalyptic dynamics that will ensue

O bahsettiğim kıyamet dinamiklerini bir düşünelim,

if suicidal mass murder hitches a ride on a rapidly advancing field

intihara meyilli kitlesel cinayetin hızla gelişen bir alana taşındığını,

that for the most part holds boundless promise for society.

toplum için genellikle sınırsız vaat sunan bir alana...

Somewhere out there in the world, there's a tiny group of people

Dünyanın herhangi bir yerinde başarısız dahi olsalar

who would attempt, however ineptly,

eğer nasıl yapacaklarını anlarlarsa

to kill us all if they could just figure out how.

hepimizi öldürmeye yeltenecek küçük bir grup insan var.

The Vegas shooter may or may not have been one of them,

Vegas saldırganı onlardan biri olabilir de olmayabilir de

but with seven and a half billion of us,

ama 7,5 milyar nüfusumuz düşünülünce

this is a nonzero population.

bu sayı elbette sıfır değil.

There's plenty of suicidal nihilists out there.

Çok sayıda intihara meyilli nihilist var.

We've already seen that.

Buna şahit olduk bile.

There's people with severe mood disorders that they can't even control.

Kontrol edemedikleri şiddetli durum bozukluğu olan insanlar var.

There are people who have just suffered deranging traumas, etc. etc.

Hayattan koparan travmalar geçirmiş insanlar var ve daha neler neler.

As for the corollary group,

İnsanların geneli için

its size was simply zero forever until the Cold War,

Soğuk Savaş baş gösterene kadar bu sayı hep sıfır olacaktı

when suddenly, the leaders of two global alliances

ancak sonra ansızın bu iki küresel ittifakın liderleri

attained the ability to blow up the world.

dünyayı mahvetme yeteneği elde etti.

The number of people with actual doomsday buttons

Kıyameti koparacak o düğmeye sahip insan sayısı

has stayed fairly stable since then.

o zamandan beri hep dengeliydi.

But I'm afraid it's about to grow,

Ama korkarım bu sayı büyümek üzere

and not just to three.

ve üçle sınırlı değil.

This is going off the charts.

Daha önce hiç olmadığı kadar.

I mean, it's going to look like a tech business plan.

Bu bir teknoloji iş planına benzeyecek diyebilirim.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

And the reason is,

Bunun sebebi de

we're in the era of exponential technologies,

üst düzey teknoloji çağında olmamız,

which routinely take eternal impossibilities

bu teknoloji bugüne dek imkânsız olan şeyleri ele alıp

and make them the actual superpowers of one or two living geniuses

bunları yaşayan birkaç dahinin süper gücü hâline getiriyor

and -- this is the big part --

ve -- burası önemli --

then diffuse those powers to more or less everybody.

onlar da bu güçleri herkese karşı kullanıyorlar.

Now, here's a benign example.

İşte size iyi niyetli bir örnek.

If you wanted to play checkers with a computer in 1952,

1952 yılında bir bilgisayarla dama oynamak istediğinizde

you literally had to be that guy,

gerçekten istiyor olmanız gerekirdi,

then commandeer one of the world's 19 copies of that computer,

sonra o bilgisayarın dünyadaki 19 kopyasından birini ele geçirir,

then used your Nobel-adjacent brain to teach it checkers.

sonra da Nobel Ödülü'ne layık beyninizle ona dama öğretirdiniz.

That was the bar.

Çıta buydu.

Today, you just need to know someone who knows someone who owns a telephone,

Şimdi ise telefonu olan birini tanıyan birini tanımanız yeterli

because computing is an exponential technology.

çünkü bilgisayar üst düzey bir teknoloji.

So is synthetic biology,

Sentetik biyoloji de öyle,

which I'll now refer to as "synbio."

ben buna kısaca ''synbio'' diyeceğim.

And in 2011, a couple of researchers did something every bit as ingenious

2011'de iki araştırmacı

and unprecedented as the checkers trick

dama hilesi kadar zekice ve eşi görülmemiş bir şey yaptılar,

with H5N1 flu.

konu H5N1 gribiydi.

This is a strain that kills up to 60 percent of the people it infects,

Enfekte ettiği insanların yüzde 60'ına kadarını öldüren bir silsile,

more than Ebola.

Ebola'dan daha fazla.

But it is so uncontagious

Ama hiç bulaşıcı değil,

that it's killed fewer than 50 people since 2015.

öyle ki 2015 yılından beri 50'den can kaybına sebep oldu.

So these researchers edited H5N1's genome

Bu araştırmacılar H5N1'in genomunda düzenleme yaptılar

and made it every bit as deadly, but also wildly contagious.

ve onu inanılmaz öldürücü ve ayrıca bulaşıcı hâle getirdiler.

The news arm of one of the world's top two scientific journals

Dünyanın önde gelen iki bilim dergisinin birinin haberler kısmında

said if this thing got out, it would likely cause a pandemic

bu şey açığa çıktığı takdirde

milyonlarca can kaybıyla sonuçlanacak bir salgına sebep olacağı yazdı.

with perhaps millions of deaths.

And Dr. Paul Keim said

Dr. Paul Keim

he could not think of an organism as scary as this,

bunun kadar korkunç bir organizma düşünemediğini söyledi,

which is the last thing I personally want to hear

Biyolojik Güvenlik Ulusal Bilim Danışma Kurulu Başkanı'ndan

from the Chairman of the National Science Advisory Board on Biosecurity.

benim asla duymak istemeyeceğim türden bir şey.

And by the way, Dr. Keim also said this --

Bu arada Dr. Keim şunları da ekledi --

["I don't think anthrax is scary at all compared to this."]

["Bununla karşılaştırılınca anthrax hiç korkutucu değil."]

And he's also one of these.

Kendisi ayrıca...

[Anthrax expert] (Laughter)

[Anthrax uzmanı] (Kahkahalar)

Now, the good news about the 2011 biohack

İyi haber şu ki 2011 biyolojik hack olayında

is that the people who did it didn't mean us any harm.

bunu yapan insanlar bize zarar vermek istemiyorlardı.

They're virologists.

Onlar virolog.

They believed they were advancing science.

Bilimin ilerlemesine inanıyorlardı.

The bad news is that technology does not freeze in place,

Kötü haber ise şu ki teknoloji olduğu yerde durmaz

and over the next few decades,

ve önümüzdeki birkaç on yıl içinde

their feat will become trivially easy.

onların bu becerisi aşırı kolay olacak.

In fact, it's already way easier, because as we learned yesterday morning,

Aslında şimdiden çok daha kolay çünkü dün sabah öğrendiğimize göre

just two years after they did their work,

bu işi yapmalarından sadece iki yıl sonra

the CRISPR system was harnessed for genome editing.

CRISPR sistemi genom düzenleme için ayarlandı.

This was a radical breakthrough

Bu başlı başına bir çığır,

that makes gene editing massively easier --

gen düzenlemeyi inanılmaz derecede kolaylaştırıyor.

so easy that CRISPR is now taught in high schools.

O kadar ki CRISPR artık liselerde öğretiliyor.

And this stuff is moving quicker than computing.

Bu şey programlamadan daha hızlı ilerliyor.

That slow, stodgy white line up there?

Orada gördüğünüz yavaş, cansız beyaz çizgi var ya?

That's Moore's law.

Moore yasası.

That shows us how quickly computing is getting cheaper.

Programlamanın ucuzlamasının ne kadar hızlı olduğunu gösteriyor.

That steep, crazy-fun green line,

O hızlı, gösterişli yeşil çizgi...

that shows us how quickly genetic sequencing is getting cheaper.

genetik dizilimin ucuzlamasının ne kadar hızlı olduğunu gösteriyor.

Now, gene editing and synthesis and sequencing,

Pekâlâ, gen düzenleme, sentezleme ve dizilim...

they're different disciplines, but they're tightly related.

...bunlar farklı disiplinler ama birbirlerine bağlılar.

And they're all moving in these headlong rates.

Şimdi hepsi hızla hareket ediyor.

And the keys to the kingdom are these tiny, tiny data files.

Krallıklarının anahtarları ise bu küçücük veri dosyaları.

That is an excerpt of H5N1's genome.

Bu gördüğünüz, H5N1'in genomundan bir alıntı.

The whole thing can fit on just a few pages.

Tüm şey sadece birkaç sayfaya sığabilir.

And yeah, don't worry, you can Google this as soon as you get home.

Merak etmeyin, eve gider gitmez Google'da bunu aratabilirsiniz.

It's all over the internet, right?

Artık nasılsa her şey internette.

And the part that made it contagious

Bu şeyi bulaşıcı yapan kısım ise

could well fit on a single Post-it note.

bir Post-it kağıdına rahatça sığabilir.

And once a genius makes a data file,

Ve bir dahi bir veri dosyası yapar,

any idiot can copy it,

tüm aptallar onu kopyalayabilir,

distribute it worldwide

tüm dünyaya dağıtabilir

or print it.

veya basabilir.

And I don't just mean print it on this,

Ve sadece şunun üzerine değil,

but soon enough, on this.

bunun üzerine de basılabilir.

So let's imagine a scenario.

Bir senaryo hayal edelim.

Let's say it's 2026, to pick an arbitrary year,

Yıl 2026 diyelim, gelişigüzel bir yıl seçmiş olalım

and a brilliant virologist, hoping to advance science

ve bilimi ilerletmek isteyen çok zeki bir virolog var,

and better understand pandemics,

salgın konusunu da daha iyi anlamak istiyor,

designs a new bug.

yeni bir mikro organizma geliştiriyor.

It's as contagious as chicken pox,

Kızamık kadar bulaşıcı,

it's as deadly as Ebola,

Ebola kadar ölümcül

and it incubates for months and months before causing an outbreak,

ve bir salgına sebep olmadan önce aylarca kuluçkaya yatıyor,

so the whole world can be infected before the first sign of trouble.

bu yüzden de tehlike görünmeden tüm dünya enfekte olabilir.

Then, her university gets hacked.

Sonra viroloğun üniversitesine erişiliyor.

And of course, this is not science fiction.

Tabii bu bilim kurgu değil.

In fact, just one recent US indictment

Son zamanlarda ABD'de görülen bir dava

documents the hacking of over 300 universities.

300'den fazla üniversitede hack olaylarını irdeliyor.

So that file with the bug's genome on it spreads to the internet's dark corners.

Sonra o mikro organizmanın genomu internetin karanlık sayfalarına yayılıyor.

And once a file is out there, it never comes back --

Dosya bir kez karşıya gitti mi bir daha geri gelmez --

just ask anybody who runs a movie studio or a music label.

bir fim şirketi veya müzik stüdyosu işleten herkese sorun.

So now maybe in 2026,

Belki de 2026'da

it would take a true genius like our virologist

bu canlı yaratığı yaratmak için

to make the actual living critter,

bizim örneğimizdeki virolog gibi bir dahi gerekir

but 15 years later,

ama belki de 15 yıl sonra,

it may just take a DNA printer you can find at any high school.

tüm liselerde bulabileceğiniz bir DNA yazıcıyla iş hallolabilir.

And if not?

Olmazsa da...

Give it a couple of decades.

Bir 10 veya 20 yıl sonra kesin olur.

So, a quick aside:

Şunu da hızlıca geçeyim.

Remember this slide here?

Bu slaytı hatırladınız mı?

Turn your attention to these two words.

Bu iki kelimeye dikkat edin.

If somebody tries this and is only 0.1 percent effective,

Biri bunu denerse ve yalnızca yüzde 0,1 etkili olursa

eight million people die.

sekiz milyon insan ölür.

That's 2,500 9/11s.

Bu tam tamına 2.500 tane 11 Eylül demek.

Civilization would survive,

Medeniyet hayatta kalabilir

but it would be permanently disfigured.

ama sonsuza dek kalıcı hasar taşır.

So this means we need to be concerned about anybody

Bu da demek oluyor ki

amaca giden yolda en küçük şansı olan kişiye bile dikkat etmeliyiz,

who has the faintest shot on goal,

not just geniuses.

sadece dâhilere değil.

So today, there's a tiny handful of geniuses

Bugün yüzde 0,1 etkili ve belki biraz daha yüksek oranlı

who probably could make a doomsday bug

bir kıyamet mikro organizması yapabilecek dâhi sayısı

that's .1-percent effective and maybe even a little bit more.

bir elin parmaklarını geçmez.

They tend to be stable and successful and so not part of this group.

Dengeli ve başarılılar ve bu grubun bir parçası değiller.

So I guess I'm sorta kinda barely OK-ish with that.

Ben de bununla zoraki barış içinde sayılırım.

But what about after technology improves

Peki ama teknoloji geliştiğinde

and diffuses

ve bunlar yayıldığında

and thousands of life science grad students are enabled?

ve binlerce beşeri bilim öğrencisi bunlara erişim sağlayınca?

Are every single one of them going to be perfectly stable?

Her biri kusursuz şekilde dengeli olacak mı?

Or how about a few years after that,

Peki ya birkaç yıl sonra,

where every stress-ridden premed is fully enabled?

stres yüklü tıp öğrencileri bunlara erişim sağlayınca?

At some point in that time frame,

O zaman çerçevesi içinde,

these circles are going to intersect,

o çemberler kesişecek

because we're now starting to talk about hundreds of thousands of people

çünkü burada bahsettiğimiz şey

tüm dünya üzerinde yüz binlerce insan.

throughout the world.

And they recently included that guy who dressed up like the Joker

Buna bir de Joker gibi giyinip

and shot 12 people to death at a Batman premiere.

Batman filminin ön gösteriminde 12 kişiyi öldüren adamı da ekleyelim.

That was a neuroscience PhD student

Kendisi sinirbilim doktora öğrencisiydi,

with an NIH grant.

NIH bursu vardı.

OK, plot twist:

Peki, sürpriz gelişme:

I think we can actually survive this one if we start focusing on it now.

Buna şimdi odaklanırsak hayatta kalabileceğimiz kanısındayım.

And I say this, having spent countless hours

Bunu söylüyorum çünkü saatlerimi harcayarak

interviewing global leaders in synbio

synbio üzerinde glonal liderlerle konuştum

and also researching their work for science podcasts I create.

ve ayrıca yarattığım bilim podcasti için yaptıklarını araştırdım.

I have come to fear their work, in case I haven't gotten that out there yet --

Başardıkları işler beni korkuttu, eğer fark etmediyseniz diye söylüyorum --

(Laughter)

(Kahkahalar)

but more than that, to revere its potential.

ama daha da önemlisi, bunun potansiyelini onurlandırmak için de.

This stuff will cure cancer, heal our environment

Bu şey kanseri tedavi edecek, çevreyi iyileştirecek

and stop our cruel treatment of other creatures.

ve diğer canlılara olan zulmü durduracak.

So how do we get all this without, you know, annihilating ourselves?

Kendimizi imha etmeden tüm bunları nasıl yapacağız?

First thing: like it or not, synbio is here,

Birincisi, beğenin ya da beğenmeyin, sentetik biyoloji kapımıza dayandı,

so let's embrace the technology.

o yüzden bu teknolojiyi kucaklayalım.

If we do a tech ban,

Eğer bir teknoloji yasağı koyarsak

that would only hand the wheel to bad actors.

O zaman direksiyonu kötü aktörlere devretmiş oluruz.

Unlike nuclear programs,

Nükleer programların aksine,

biology can be practiced invisibly.

biyoloji görünmez şekilde çalışılabilir.

Massive Soviet cheating on bioweapons treaties

Dev Sovyetler'in biyolojik silah anlaşmaları ihlalleri bunu netleştirdi,

made that very clear, as does every illegal drug lab in the world.

tabii dünyadaki her yasa dışı madde de öyle.

Secondly, enlist the experts.

İkincisi, uzmanlara sahip çıkın.

Let's sign them up and make more of them.

Onları bu işe dahil edelim.

For every million and one bioengineers we have,

Sahip olduğumuz her bir milyon bir biyo mühendis için

at least a million of them are going to be on our side.

en azından bir milyonu bizim tarafımızda olacaktır.

I mean, Al Capone would be on our side in this one.

Al Capone bizim tarafımızda olacaktır.

The bar to being a good guy is just so low.

İyi insan olmanın çıtası o kadar düşük ki.

And massive numerical advantages do matter,

Dev sayısal avantajların da önemi var,

even when a single bad guy can inflict grievous harm,

tek bir kötü adam çok büyük zarara sebep olsa da...

because among many other things,

çünkü pek çok şeyin yanında

they allow us to exploit the hell out of this:

bu şeyi tam tamına kullanmamızı sağlıyorlar:

we have years and hopefully decades to prepare and prevent.

Hazırlık ve önlem için yıllarımız ve umuyorum ki on yıllarımız var.

The first person to try something awful -- and there will be somebody --

Korkunç bir şey deneyecek ilk kişi -- biri mutlaka olacak --

may not even be born yet.

henüz doğmamış bile olabilir.

Next, this needs to be an effort that spans society,

Sonra, bu topluma yayılan bir çaba olmalı

and all of you need to be a part of it,

ve her biriniz bunun parçası olmalısınız

because we cannot ask a tiny group of experts

çünkü küçük bir grup uzmandan

to be responsible for both containing and exploiting synthetic biology,

sentetik biyolojiyi hem muhafaza edip hem de fayda gütmelerini isteyemeyiz

because we already tried that with the financial system,

çünkü bunu finansal sistemle zaten denedik

and our stewards became massively corrupted

ve finans çalışanlarımız umarsızca işi yapmayı öğrendikçe

as they figured out how they could cut corners,

büyük ölçüde yozlaştılar,

inflict massive, massive risks on the rest of us

üzerimize devasa riskler yüklediler,

and privatize the gains,

kazançları özelleştirdiler,

becoming repulsively wealthy

kötü bir şekilde zenginleştiler

while they stuck us with the $22 trillion bill.

ve bizi 22 trilyon dolarlık borçla kapana kıstırdılar.

And more recently --

Daha da yakın zamanda --

(Applause)

(Alkışlar)

Are you the ones who have gotten the thank-you letters?

Teşekkür mektuplarını alanlar siz misiniz?

I'm still waiting for mine.

Benimkini hâlâ bekliyorum.

I just figured they were too busy to be grateful.

Sanırım minnet duymak için çok meşguldüler.

And much more recently,

Daha da yakın zamanda,

online privacy started looming as a huge issue,

internet gizliliği büyük bir patlak verdi

and we basically outsourced it.

ve bunu dış kaynaklara yaptırdık.

And once again:

Bir kez daha

privatized gains, socialized losses.

özelleştirilen kazançlar, sosyalleşen kayıplar.

Is anybody else sick of this pattern?

Bu kalıptan bıkıp usanan kim var?

(Applause)

(Alkışlar)

So we need a more inclusive way to safeguard our prosperity,

Refahımızı korumak için daha katılımcı bir metota ihtiyacımız var

our privacy

ve gizliliğimizi

and soon, our lives.

ve de çok yakında... hayatlarımızı.

So how do we do all of this?

Peki tüm bunları nasıl yaparız?

Well, when bodies fight pathogens,

Vücudumuz patojenlerle savaşırken

they use ingenious immune systems,

maharetli bağışıklık sistemi devreye girer,

which are very complex and multilayered.

çok karmaşık ve çok katmanlı bir sistem.

Why don't we build one of these for the whole damn ecosystem?

Bunlardan bir tanesini tüm ekosistem için neden yapmıyoruz?

There's a year of TED Talks that could be given on this first critical layer.

İlk katmana yönelik konuşmalar içeren bir TED Talks yılı yapılabilir.

So these are just a couple of many great ideas that are out there.

Bunlar sadece pek çok harika fikirden birkaçı.

Some R and D muscle

Biraz Ar-Ge emeği ile

could take the very primitive pathogen sensors that we currently have

şu an sahip olduğumuz ilkel patojen sensörlerini alıp

and put them on a very steep price performance curve

çok eğimli bir fiyat performansına taşıyabiliriz,

that would quickly become ingenious

bu kısa sürede dikkat çeker

and networked

ve buna sahip çıkılır

and gradually as widespread as smoke detectors and even smartphones.

ve adım adım duman detektörü ve hatta akıllı telefon kadar yaygınlaşır.

On a very related note:

Şunu da ekleyeyim,

vaccines have all kinds of problems

üretimi ve dağımıtı söz konusu olunca

when it comes to manufacturing and distribution,

aşıların da türlü türlü sorunları var.

and once they're made, they can't adapt to new threats or mutations.

Ve bir kez yapıldıklarında yeni tehdit ve mutasyonlara adapte olamıyorlar.

We need an agile biomanufacturing base

tam teşekküllü bir biyo üretim üssü lazım,

extending into every single pharmacy and maybe even our homes.

her bir eczaneye kadar uzayacak ve hatta evlerimize bile.

Printer technology for vaccines and medicines is within reach

Aşı ve ilaç için yazıcı teknolojisi ulaşabileceğimiz seviyede,

if we prioritize it.

tabii öncelik olursa.

Next, mental health.

Sonra, akıl sağlığı.

Many people who commit suicidal mass murder

İntihar meyilli kitlesel katliam zanlıları

suffer from crippling, treatment-resistant depression or PTSD.

tedaviye yanıt vermeyen depresyon veya TSSB yaşıyorlar.

We need noble researchers like Rick Doblin working on this,

Rick Doblin gibi bunun üzerinde çalışan asil araştırmacılara ihtiyacımız var

but we also need the selfish jerks who are way more numerous

ama ayrıca sayılarla uğraşan bencillere de

to appreciate the fact that acute suffering will soon endanger all of us,

çünkü bu akut rahatsızlıkların hepimizi tehlikeye soktuğunu söylüyorlar,

not just those afflicted.

sadece onu yaşayanları değil.

Those jerks will then join us and Al Capone

Bu benciller bu durumla savaşmada

in fighting this condition.

bize ve Al Capone'a katılacak.

Third, each and every one of us can be and should be a white blood cell

Üçüncüsü, her birimiz bu bağışıklık sisteminde

beyaz kan hücresi olabiliriz ve olmalıyız.

in this immune system.

Suicidal mass murderers can be despicable, yes,

İntihara meyilli kitlesel caniler rezil olabilirler, tamam

but they're also terribly broken and sad people,

ama aynı zamanda korkunç derecede kırılmış ve üzgün insanlar

and those of us who aren't need to do what we can

ve bu durumda olmayan bizlere düşen görev

to make sure nobody goes unloved.

kimsenin sevgisiz kalmadığından emin olmak.

(Applause)

(Alkışlar)

Next, we need to make fighting these dangers

Sonra da bu tehlikelerle savaşmayı

core to the discipline of synthetic biology.

sentetik biyolojinin temel prensibi hâline getirmeliyiz.

There are companies out there that at least claim

Pek çok şirketin iddia ettiğine göre

they let their engineers spend 20 percent of their time

mühendisleri zamanlarının yüzde 20'sini

doing whatever they want.

istediklerini yaparak geçiriyor.

What if those who hire bioengineers

Peki biyo mühendis işe alan

and become them

ve biyo mühendis olan kişiler

give 20 percent of their time to building defenses for the common good?

herkesin yararı için savunma geliştirmeye zamanlarının yüzde 20'sini verseler?

Not a bad idea, right?

Kötü bir fikir olmazdı.

(Applause)

(Alkışlar)

Then, finally: this won't be any fun.

Son olarak da... Bu hiç eğlenceli olmayacak.

But we need to let our minds go to some very, very dark places,

Ama zihnimizin bazı çok ama çok karanlık yerlere gitmesine izin vermeliyiz

and thank you for letting me take you there this evening.

ve sizi bu akşam o yerlere götürmeme izin verdiğiniz için teşekkürler.

We survived the Cold War

Soğuk Savaş'tan sağ çıktık

because every one of us understood and respected the danger,

çünkü hepimiz tehlikeyi anladı ve ona saygı duydu,

in part, because we had spent decades

bunun kısmen bir sebebi de

yıllarca kendimize anlattığımız korkunç hayalet hikâyeleri,

telling ourselves terrifying ghost stories

with names like "Dr. Strangelove"

''Dr. Strangelove'' gibi isimlerle

and "War Games."

ve ''Savaş Oyunları.''

This is no time to remain calm.

Sakin olma zamanı değil.

This is one of those rare times when it's incredibly productive

Panik yapmanın inanılmaz üretken olduğu

to freak the hell out --

o nadir zamanlardan biri --

(Laughter)

(Kahkahalar)

to come up with some ghost stories

hayalet hikâyeleri çıkarmak için

and use our fear as fuel to fight this danger.

ve korkumuzu bu tehlikeyle savaşmak için yakıt olarak kullanmada.

Because, all these terrible scenarios I've painted --

Çünkü size sunduğum bu korkunç senaryolar

they are not destiny.

kader değil.

They're optional.

Seçenek.

The danger is still kind of distant.

Bu tehlike hâlâ uzak sayılır.

And that means it will only befall us

Bu da demek ki biz izin verirsek

if we allow it to.

üzerimize çökecek.

Let's not.

İzin vermeleyim.

Thank you very much for listening.

Dinlediğiniz için teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)