How Africa can use its traditional knowledge to make progress | Chika Ezeanya-Esiobu

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Some months back, I was visiting this East African city,

Birkaç ay önce, bir Doğu Afrika şehrini ziyaret ediyordum

and we were stuck in traffic.

ve trafikte sıkışıp kalmıştık.

And this vendor suddenly approaches my window

Bir satıcı yarı açık pencereme

with a half-opened alphabet sheet.

bir alfabe sayfası ile aniden yanaştı.

I took a quick look at the alphabet sheet,

Alfabe sayfasına hızlı bir bakış attım

and I thought of my daughter,

ve kızımı düşündüm.

how it would be nice to spread it on the floor

Alfabeyi yere serip sonra onunla oynayarak

and just play all over it with her

ona alfabeyi öğretmenin

while getting her to learn the alphabet.

ne kadar güzel olabileceğini düşündüm.

So the traffic moved a bit, and I quickly grabbed a copy,

Sonra trafik biraz açıldı ve bir kopyasını kaptım

and we moved on.

ve devam etttik.

When I had time to fully open the alphabet sheet

Alfabe sayfasını iyice açıp daha detaylı bir şekilde

and take a more detailed look at it,

inceleme fırsatım olunca anladım ki

I knew I was not going to use that to teach my daughter.

bunu kızıma öğretirken kullanmayacaktım.

I regretted my purchase.

Aldığım için pişman oldum.

Why so?

Neden mi?

Looking at the alphabet sheet reminded me of the fact

Alfabeye bakmak bana Afrika'daki eğitim içeriğinin

that not much has changed

çok fazla değişmediği

in the education curricula in Africa.

gerçeğini hatırlattı.

Some decades back, I was taught out of a similar alphabet sheet.

Seneler önce benzer bir alfabe sayfası üzerinden bize eğitim verilmişti.

And because of that, I struggled for years.

Bu yüzden yıllarca mücadele ettim.

I struggled to reconcile my reality with the formal education I received

Gerçekliğim ve gittiğim okullarda aldığım resmi eğitimi

in school, in the schools I attended.

bağdaştırmak için mücadele ettim.

I had identity crises.

Kimlik krizlerim vardı.

I looked down on my reality.

Gerçekliğime baktım.

I looked at my ancestry, I looked at my lineage with disrespect.

Atalarıma baktım, soy ağacıma saygısızca baktım.

I had very little patience for what my life had to offer around me.

Hayatımın bana sunacağı şeyler için çok az sabrım vardı.

Why?

Niçin?

"A is for apple."

"Elmanın E'si"

"A is for apple."

"Elmanın E'si"

"A is for apple" is for that child in that part of the world

"Elmanın E'si" dünyanın elma yetişen yerlerinde

where apples grow out;

yaşayan çocuklar içindi;

who has an apple in her lunch bag;

beslenme çantalarında elma olan çocuklar,

who goes to the grocery store with her mom and sees red,

anneleri ile birlikte manava giden

green, yellow -- apples of all shapes and colors and sizes.

ve renk renk her boyutta elma gören çocuklar.

And so, introducing education to this child

Böyle bir alfabe sayfasıyla

with an alphabet sheet like this

çocuğu eğitimle tanıştırmak

fulfills one of the major functions of education,

eğitimin ana fonksiyonlarından birini yerine getirir;

which is to introduce the learner

öğreneni çevresine karşı

to an appreciation of the learner's environment

duyarlı hale getirir

and a curiosity to explore more in order to add value.

ve değer katması için merakını cezbeder.

In my own case,

Benim durumumda,

when and where I grew up in Africa,

büyüdüğüm zaman ve yerlerde Afrika'da

apple was an exotic fruit.

elma egzotik bir meyveydi.

Two or three times a year,

Yılda bir veya iki kez,

I could get some yellowish apples with brown dots, you know,

kahverengi noktalı sarımsı elmaları yiyebilirdim;

signifying thousands of miles traveled -- warehouses storing --

binlerce mil ötedeki depolardan sınıflandırılarak

to get to me.

bana gelen elmalar.

I grew up in the city

Finansal durumu iyi olan ailemle

to very financially comfortable parents,

şehirde büyüdüm,

so it was my dignified reality,

yani beni gerçeğim buydu,

exactly the same way

tamamen aynı şekilde

cassava fufu or ugali would not regularly feature

"cassava fufu" veya "ugali" Amerika, Çin veya Hint mutfağında

in an American, Chinese or Indian diet,

yaygın değiller...

apples didn't count as part of my reality.

Elmalar gerçekliğimin bir parçası sayılmazdı.

So what this did to me,

Bunun bana yaptığı etki şuydu,

introducing education to me with "A is for apple,"

"Elmanın E'si" ile eğitime adım atmam,

made education an abstraction.

eğitimi soyutlaştırdı.

It made it something out of my reach --

Ulaşamayacağım bir şey haline geldi,

a foreign concept,

yabancı bir konsept,

a phenomenon for which I would have to constantly and perpetually seek

o şeyi bilen insanlardan sürekli doğrulama isteyeceğim

the validation of those it belonged to

ancak bu şekilde

for me to make progress within it and with it.

ilerleme kaydedebileceğim bir fenomen haline geldi.

That was tough for a child; it would be tough for anyone.

Bu bir çocuk için zordur; herkes için zor olur.

As I grew up and I advanced academically,

Ben büyürken ve akademik olarak ilerlerken

my reality was further separated from my education.

benim gerçekliğim eğitimimden ayrıldı.

In history, I was taught

Tarihte bana

that the Scottish explorer Mungo Park discovered the Niger River.

İskoç kaşif Mungo Park'ın Nijer Nehrini keşfettiği öğretildi.

And so it bothered me.

Bu beni rahatsız etti.

My great-great-grandparents grew up

Büyük büyük annem ve babam

quite close to the edge of the Niger River.

Nijer Nehri kıyısına çok yakın büyümüş.

(Laughter)

(Kahkaha)

And it took someone to travel thousands of miles from Europe

Burunlarının dibindeki nehrin keşfedilmesi için binlerce mil uzaktan

to discover a river right under their nose?

Avrupa'dan birinin gelmesi mi gerekti?

(Laughter)

(Kahkaha)

No!

Hayır!

(Applause and cheers)

(Alkış ve tezahüratlar)

What did they do with their time?

Onlar zamanlarında ne yaptılar?

(Laughter)

(Kahkaha)

Playing board games, roasting fresh yams,

Oyunlar oynayıp taze yer elması kavurup

fighting tribal wars?

kabile savaşı mı yaptılar?

I mean, I just knew my education was preparing me to go somewhere else

Anladımki eğitimim beni başka bir yere gitmem için için hazırlıyor

and practice and give to another environment that it belonged to.

o eğitimin ait olduğu başka bir çevreye bir şeyler vermem için.

It was not for my environment, where and when I grew up.

Bu benim çevrem, büyüdüğüm yer ve zaman değildi.

And this continued.

Ve bu devam etti.

This philosophy undergirded my studies

Bu felsefe Afrika'da okuduğum

all through the time I studied in Africa.

tüm zaman boyunca çalışmalarımın altını çizdi.

It took a lot of experiences and some studies

Bir fikir değişikliğine gitmem

for me to begin to have a change of mindset.

çok deneyim ve bazı çalışmalar gerektirdi.

I will share a couple of the remarkable ones with us.

Dikkat çekici birkaç tanesini sizlerle paylaşacağım.

I was in the United States in Washington, DC

Doktora eğitimim için

studying towards my doctorate,

Washington, DC'deydim,

and I got this consultancy position with the World Bank Africa Region.

Dünya Bankası Afrika Bölgesi bölümünde bir danışmanlık pozisyonunda işe girdim.

And so I remember one day,

Günlerden bir gün,

my boss -- we were having a conversation on some project,

ben ve yöneticim bir proje üzerinde konuşuyorduk

and he mentioned a particular World Bank project,

ve belli bir Dünya Bankası projesinden bahsetti.

a large-scale irrigation project that cost millions of dollars

Nijerya'da sürdürülebilirliği risk altında ve milyonlarca dolara mal olacak

in Niger Republic

geniş ölçekli

that was faltering sustainably.

bir sulama projesi.

He said this project wasn't so sustainable,

Bu projenin sürdürülemediğini söyledi,

and it bothered those that instituted the whole package.

kurulan tüm paketlerin bozulduğundan bahsetti.

But then he mentioned a particular project,

Ardından başka bir özel projeden bahsetti,

a particular traditional irrigation method that was hugely successful

Dünya Bankası projesinin başarısız olduğu aynı Nijer Cumhuriyetinde

in the same Niger Republic where the World Bank project was failing.

daha önce başarılı olan geleneksel bir sulama yöntemi.

And that got me thinking.

Bu benim ilgimi çekti.

So I did further research,

Detaylı bir araştırma yaparak

and I found out about Tassa.

Tassa'yı öğrendim.

Tassa is a traditional irrigation method

Tassa geleneksek bir sulama metodu

where 20- to 30-centimeter-wide and 20- to 30-centimeter-deep holes

20-30 cm genişliğinde ve 20-30cm derinliğinde delikler

are dug across a field to be cultivated.

tarım yapılacak tarlanın üzerine kazılır.

Then, a small dam is constructed around the field,

Küçük bir baraj tarlanın çevresine yapılır

and then crops are planted across the surface area.

ve tarlanın yüzey alanı boyunca ürünler ekilir.

What happens is that when rain falls,

Yağmur yağdığında

the holes are able to store the water

delikler suyu depolayabilir

and appropriate it to the extent that the plant needs the water.

ve bunlar bitkilerin su ihtiyacını karşılayacak uygunlukta olur.

The plant can only assimilate as much water as needed

Bitki hasata kadar ihtiyaç duyduğu miktarda

until harvest time.

suya ulaşabilir.

Niger is 75 percent scorched desert,

Nijerya'nın %75'i kavruk çöldür,

so this is something that is a life-or-death situation,

bu bir ölüm kalım meselesi

and it has been used for centuries.

ve yüzyıllardır kullanılmakta.

In an experiment that was conducted,

Yapılan bir çalışmada

two similar plots of land were used in the experiment,

bir deneyde iki benzer arazi kullanıldı,

and one plot of land

birinci arazide

did not have the Tassa technique on it.

Tassa tekniği kullanılmadı.

Similar plots.

Benzer tarlalar.

The other one had Tassa technique constructed on it.

Diğeri üzerinde Tassa tekniği uygulandı.

Then similar grains of millet also were planted on both plots.

Ardından her iki tarla üzerine aynı tahıllar ekilmiştir.

During harvest time,

Hasat zamanı boyunca,

the plot of land without Tassa technique

Tassa tekniği uygulanmayan tarlada

yielded 11 kilograms of millet per hectare.

hektar başına 11 kilogram akdarı hasadı yapıldı.

The plot of land with Tassa technique

Tassa tekniği uygulanan tarlada ise

yielded 553 kilograms of millet per hectare.

hektar başına 553 kilogram mahsül alındı.

(Applause)

(Alkışlar)

I looked at the research, and I looked at myself.

Araştırmaya ve kendime baktım.

I said, "I studied agriculture for 12 years,

''12 yıldır tarım üzerine okuyorum,

from primary to Senior Six, as we say in East Africa,

ilk okuldan 12. sınıfa kadar, Doğu Afrika'da söylediğimiz gibi,

SS3 in West Africa or 12th grade.

Batı Afrika'da SS3 veya 12. sınıf.

No one ever taught me

Hiç kimse bana

of any form of traditional African knowledge of cultivation --

geleneksel Afrika'da ürün yetiştirme ve hasat

of harvesting, of anything --

konusunda hiçbir şey öğretmedi

that will work in modern times and actually succeed,

ki bunlar artık başarılı bir şekilde kullanılacak,

where something imported from the West would struggle to succeed.

ayrıca Batı'dan ithal edeceğimiz şeylerin başarılı olması çok zor.

That was when I knew the challenge,

İşte bu zorluğu öğrendiğim zaman,

the challenge of Africa's curricula,

Afrika' nın müfredat sorununu

And I thus began my quest to dedicate my life, concern my life work,

hayat mücadelemi buna adamaya başladım,

to studying, conducting research on Africa's own knowledge system

Afrika'nın bilgi sistemi üzerine çalışmaya, araştırma yapmaya

and being able to advocate for its mainstreaming

ve sektörler, sanayiler çapında

in education, in research, policy

eğitim, araştırma ve siyasette

across sectors and industries.

yaygınlaşmasını savunmaya.

Another conversation and experience I had at the bank

Dünya Bankası'nda başka bir sohbet ve deneyimimde

I guess made me take that final decision of where I was going to go,

ne yöne gideceğim konusunda nihai kararı vermemi sağlayan şeydi,

even though it wasn't the most lucrative research to go into,

yapılacak en kârlı araştırma olmasa da

but it was just about what I believed in.

tamamen inandığım şeyle ilgiliydi.

And so one day, my boss said that he likes to go to Africa

Bir gün yöneticim Afrika'ya gitmek istediğini söyledi,

to negotiate World Bank loans and to work on World Bank projects.

Dünya Bankası kredi ve proje müzakereleri yapmak istiyordu.

And I was intrigued. I asked him why.

Etkilenmiştim, nedenini sordum.

He said, "Oh, when I go to Africa,

Dedi ki; ''Afrika'ya gittiğim zaman

it's so easy.

o kadar kolay ki.

I just write up my loan documents and my project proposal in Washington, DC,

Washington DC'de kredi döküman ve proje teklifimi yazıyorum,

I go to Africa, and they all just get signed.

Afrika'ya gidiyorum ve hepsi imzalanıyor.

I get the best deal, and I'm back to base.

En iyi anlaşmayı sağlıyorum ve dönüyorum.

My bosses are happy with me."

Patronlarım benden çok memnun.''

But then he said, "I hate going to Asia or ..."

Sonra dedi ki: ''Asya'ya gitmekten nefret ediyorum...''

and he mentioned a particular country, Asia and some of these countries.

Bir ülkeden bahsetti, Asya ve bazı Asya ülkeleri.

"They keep me for this, trying to get the best deal for their countries.

''Beni ülkelerine en iyi anlaşmayı sağlamak için tutuyorlar.

They get the best deal.

En iyisini alıyorlar.

They tell me, 'Oh, that clause will not work for us

Bana şu maddenin bizim çevremizde işe yaramayacağını

in our environment.

söylüyorlar.

It's not our reality. It's just so Western.'

Bu bizim değil, Batı'nın gerçekliği.

And they tell me, 'Oh, we have enough experts

Bana diyorlar ki 'Bunu halledecek

to take care of this.

yeterince uzmanımız var.

You don't have enough experts.

Sizin yeterince uzmanınız yok.

We know our aim.'

Amacımızı biliyoruz.'

And they just keep going through all these things.

Bunlarla uğraşıp duruyorlar.

By the time they finish, yes, they get the best deal,

Bitirene kadar da en iyi anlaşmayı sağlamış oluyorlar

but I'm so exhausted and I don't get the best deal for the bank,

ama çok yoruldum ve banka için en iyi anlaşmayı almak istemiyorum

and we're in business."

ayrıca bu iş.''

"Really?" I thought in my head, "OK."

''Gerçekten mi? Peki'' dedim içimden.

I was privileged to sit in on a loan negotiating session

Bir Afrika ülkesinde müzakere masasında oturduğum için

in an African country.

ayrıcalıklıydım.

So I would do these consultancy positions during summer,

Yaz boyunca danışmanlık işini yapardım,

you know, since I was a doctoral student.

doktora öğrencisi olduğumdan beri.

And then I traveled with the team, with the World Bank team,

Sonra Dünya Bankası ekibiyle seyahat ettim,

as more like someone to help out with organizational matters.

organizasyonel konularda yardım etmek isteyen biri olarak.

But I sat in during the negotiating session.

O müzakere masasına oturdum.

I had mostly Euro-Americans, you know, with me from Washington, DC.

Yanımda genellikle Avrupalı Amerikanlar vardı, DC'den.

And I looked across the table at my African brothers and sisters.

Masanın diğer yanındaki Afrikalı kardeşlerime baktım.

I could see intimidation on their faces.

Gözlerindeki tedirginliği görebiliyordum.

They didn't believe they had anything to offer

Mungo Park'ın büyük büyük torunlarına

the great-great-grandchildren of Mungo Park --

sunacak hiçbir şeyleri olmadığını düşünüyorlardı,

the owners of "apple" in "A is for apple."

''Elmanın E'si''ndeki elmanın sahiplerine.

They just sat and watched: "Oh, just give us, let us sign.

Orada usulca oturdular ve ''Hadi imzalayalım.'' dediler,

You own the knowledge. You know it all.

''Bilgi sizde, hepsini biliyorsunuz.

Just, where do we sign? Show us, let us sign."

Nereyi imzalıyoruz? Gösterin imzalayalım.''

They had no voice. They didn't believe in themselves.

Onların sesleri yoktu, kendilerine inanmıyorlardı.

Excuse me.

Pardon.

And so,

Böylece

I have been doing this for a decade.

bunu 10 yıldır yapıyorum.

I have been conducting research on Africa's knowledge system,

Afrika' nın geleneksel, otantik, orijinal bilgi sistemi üzerinde

original, authentic, traditional knowledge.

araştırma yapıyorum.

In the few cases where this has been implemented in Africa,

Bunun uygulandığı az sayıda vakada,

there has been remarkable successes recorded.

inanılmaz başarı oranları elde edildi.

I think of Gacaca.

Gacaca'yı düşünüyorum.

Gacaca is Rwanda's traditional judicial system

Soykırım sonrasında kullanılan

that was used after the genocide.

Rwanda'nın geleneksel yargı sistemi.

In 1994, when the genocide ended,

1994'te soykırım sona erdiğinde,

Rwanda's national court system was in shambles:

Rwanda'nın milli yargı sistemi çökmüş durumdaydı:

no judges, no lawyers to try hundreds of thousands of genocide cases.

Ne hakim ne de soykırıma ilişkin savunma yapacak avukatlar vardı.

So the government of Rwanda came up with this idea

Rwanda hükümeti bir fikir geliştirdi,

to resuscitate a traditional judicial system known as Gacaca.

Gacaca olarak bilinen geleneksel yargı sistemini yeniden tedavüle soktu.

Gacaca is a community-based judicial system,

Gacaca toplum temelli bir sistem,

where community members come together

toplumun üyeleri bir araya gelerek

to elect men and women of proven integrity

dürüstlüğü kanıtlanmış kadın ve erkekleri

to try cases of crimes committed within these communities.

işlenen suçlarda avukatlık yapmak üzere seçerler.

So by the time Gacaca concluded its trial of genocide cases in 2012,

2012'de Gacaca soykırım davalarını sonlandırana dek

12,000 community-based courts had tried approximately 1.2 million cases.

12.000 toplum temelli mahkeme 1.2 milyon dava görmüştü.

That's a record.

Bu bir rekor.

(Applause)

(Alkış)

Most importantly is that Gacaca emphasized Rwanda's traditional philosophy

Daha da önemlisi Gacaca Rwanda'nın geleneksel ilkelerini öne çıkardı;

of reconciliation and reintegration,

uzlaşma ve yeniden bütünleşme,

as against the whole punitive and banishment idea

Gacaca modern Batı sistemini destekleyen

that undergirds present-day Western style.

ağır ceza sistemlerine karşıydı.

And not to compare, but just to say that it really emphasized

Karşılaştırmasam da Rwanda'nın geleneksel felsefesini

Rwanda's traditional method of philosophy.

öne çıkarttığını belirtmek istiyorum.

And so it was Mwalimu Julius Nyerere,

Tanzanya'nın eski devlet başkanı

former president of Tanzania --

Mwalimu Julius Nyerere -

(Applause)

(Alkış)

who said that you cannot develop people.

insanları geliştiremeyeceğimizi söylerdi.

People will have to develop themselves.

İnsanlar kendilerini geliştirirler.

I agree with Mwalimu.

Ona katılıyorum.

I am convinced

İnanıyorum ki

that Africa's further transformation, Africa's advancement,

Afrika'nın dönüşümü, ilerlemesi

rests simply in the acknowledgment, validation and mainstreaming

gerek eğitim, gerek araştırma gerek sektörel veya siyasal alanda olsun

of Africa's own traditional, authentic, original, indigenous knowledge

Afrika'nın geleneksel, otantik, orijinal, kendine özgü bilgi birikimi

in education, in research, in policy making and across sectors.

bunu anlamakta, doğrulamakta ve yaygınlaştırmada yatıyor.

This is not going to be easy for Africa.

Bu Afrika için kolay olmayacak.

It is not going to be easy for a people used to being told how to think,

Kendilerine ne yapması, ne düşünmesi söylenmesine alışmış bir halk için

what to do, how to go about it,

hiç kolay olmayacak,

a people long subjected to the intellectual guidance

uzun zaman başkalarının entelektüel rehberliğe,

and direction of others,

talimatlarına maruz kalmış,

be they the colonial masters,

bunlar ki koloni efendileri

aid industry or international news media.

yardım sanayisi ve uluslararası medyacılık.

But it is a task that we have to do to make progress.

Ancak bu ilerlememiz için yapmamız gereken bir görev.

I am strengthened by the words of Joseph Shabalala,

Joseph Shabalala'nın sözleri bana güç verdi,

founder of the South African choral group Ladysmith Black Mambazo.

kendisi Laydsmith Black Mambazo Güney Afrikan korosunun kurucusu.

He said that the task ahead of us can never, ever be greater

Önümüzdeki görevin hiçbir zaman içimizdeki güçten

than the power within us.

daha büyük olmadığını söyledi.

We can do it.

Bunu yapabiliriz.

We can unlearn looking down on ourselves.

Kendi kendimizi küçümsemeyi bırakabiliriz.

We can learn to place value on our reality and our knowledge.

Gerçekliğimiz ve bilgimiz üzerine değer koymayı öğrenebiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Swahili) Thank you very much.

Çok teşekkürler (Svahilice)

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you. Thank you.

Teşekkürler, teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)