What happens in your throat when you beatbox? | Tom Thum and Matthew Broadhurst

Çeviri: fatmagül küçükoğlu Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

(Beatboxing) Yo, what up?

(Beatbox yapıyor) Hey, naber millet?

My name is Tom Thum,

Ben Tom Thum

and I've got to say it's a pleasure to be back at TEDx.

ve söylemeliyim ki tekrar TEDx'te olmak çok güzel.

When I first stepped upon the Sydney stage in 2013

Brisbane'li yeni yetme birisi olarak

as a starry-eyed boy from Brisbane,

2013'te Sdney'deki sahneye ilk çıktığım zaman

I had no idea that I was about to deliver the most watched TEDx presentation ever.

konuşmamın en çok izlenen TEDx konuşması olacağı hakkında en ufak bir fikrim yoktu.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

(Applause)

(Alkış sesleri)

But you know, I was stoked because it was completely unexpected.

Hiç beklemediğim bir şeydi, bu yüzden çok şaşırmıştım.

However, standing before you today

Neyse, bugün bu sahnede

as a slightly inflated, time-battered version of myself five years later,

ilk konuşmamdan 5 yıl sonra, egolu ve zamanın azizliğine uğramış bir şekilde

I'm very confident.

kendime güveniyorum.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Confident that I'm about deliver

Kendime güveniyorum çünkü

the most instantly switched off and walked-out-on,

sizlere kimsenin umrunda olmayan, kimsenin ilgilenmediği

vomit-inducing talk of all time.

ve çok iğrenç şeyler hakkında bir konuşma yapacağım.

I'm about to show you things

Sizlere, görmemeyi başaramayacağınız

that I think you'll find hard to unsee,

şeyler hakkında bilim ışığında

but all in the name of science.

açıklamalar yapacağım.

First, for those unfamiliar with what I do,

Ne yaptığımı bilmeyenler için

I guess if you distilled it right down to its essence,

kısacası

you would call me a beatboxer.

beatbox yapıyorum.

(Beatboxing) Yo, for example ...

(beatbox yapıyor) Yo, örneğin

here's a sample:

şuna bakın:

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Rhythm changes)

(Ritim değişti)

(Hums a tune)

(Ton değiştirdi)

(Applause and cheers)

(Alkış sesleri)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış sesleri devam ediyor)

And being a beatboxer,

Bir beatboxçı olmak

it means that professionally,

profesyonel olarak

I am 100 percent reliant on the --

(beatbox yapıyor) filtresiz insan sesinin esnekliğine

(Beatboxing) flexibility of the unfiltered human voice.

tamamen bel bağlamak demektir.

And for years, my contemporaries and I have been fielding questions like,

Ve yıllardır meslektaşlarım ve ben şöyle sorulara cevap vermek zorunda kalıyoruz:

"Oh my God, that's so cool.

"Aman Tanrım, çok havalı değil mi?"

When did you figure out you could do that?"

"Bu yeteneğinini zaman keşfettin?"

After I practiced for thousands and thousands of hours --

Yüzlerce saat çalışarak tabii ki---

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

"And what do you do for a real job?"

"Peki gerçek işin ne?"

"I'm a full-time beatboxer, Your Honor."

"Efendim, tam zamanlı beatbox yapıyorum."

But there is one question that I get quite a lot

Ve bir soru var ki

that's a little bit more difficult to answer,

her zaman cevap verirken zorlanıyorum:

and that is how are you doing it --

"Bunu nasıl yapıyorsun?

how are you making those noises?

Bu sesleri nasıl çıkarıyorsun?"

And I mean, I know muscle memory dictates where I position my lips

Biliyorum ki kas hafızası diye bir şey var ve bu dudaklarımı nereye koymam

in order to --

(Beatbox'a devam ediyor) gerektiğini

(Beatboxing)

bana hatırlatıyor

but I have no idea about the inner mechanics of everything.

ama içeride ne olup bitiyor hiçbir fikrim yok.

You know, all the flappy bits and kind of dangly things

Yükselip alçalan, dalgalı şeyleri ve nasıl etkileşimde

and how they interact in --

bulunduklarını bilirsiniz---

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

in a way that allows me to --

bunu yapmama olanak sağlayacak şekilde --

(Beatboxing)

(Beatbox'a devam ediyor)

To put it metaphorically,

Bir şeye benzetecek olursam,

I know how to drive,

hani araba sürmeyi bilirsiniz

I just don't know what's under the hood.

ama kaputun altında neler dönüyor bilmezsiniz ya öyle bir şey.

So I decided to find out

Sonunda bunu nasıl işlediğini öğrenmek için

and invite 5,000 captive strangers,

5000 yabancıyı çağırdım,

a few uncomfortable cameras,

birkaç kamera kurdum

everybody watching online and their browser history

ve boğazımda neler olup bitiyor öğrenmek için

into a place where not even the most intimate of encounters have been ...

çok kişinin bulunmadığı boğazıma,

my throat.

sizleri çağırdım.

And to help me do that,

Bana yardım etmesi için

I'd like to introduce to the stage a very specialist guest

birçok kez ağzımla uğraşan

from the Queensland Voice Center,

larinks efsanesi

a man that's been in my mouth more times than I'd care to admit,

kulak burun boğaz doktoru ve gırtlak cerrahı

a legend of the larynx,

misafirim

ENT doctor and laryngeal surgeon,

Queensland Ses Merkezi'nden Matthew Broadhurs'ü

Matthew Broadhurst.

sahneye davet ediyorum.

(Applause and cheers)

(Alkış sesleri)

MB: Thank you, Tom, thank you.

MB: Teşekkürler Tom, teşekkürler.

And a very good evening everyone.

Herkese iyi akşamlar.

It is a pleasure to be here on the TEDx stage tonight.

TEDx sahnesinde olmak çok onur verici.

(Laughter)

(Kahkaha seleri)

Whoo.

Vov.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

TT: He's not warming up his hands.

TT: Ellerini ısıtmıyor.

It doesn't get that intimate.

O kadar da değil.

MB: We set out a little while ago to try to go deep into the world --

MB: Bu olağanüstü adamın boğazının derinliklerine inmek

ve bu olağan dışı sesleri çıkarmasının nasıl mümkün olduğunu anlamak için

and the throat --

of this beatboxer extraordinaire

bir süre önce

to try to understand how such a vast array of sounds are humanly possible.

yola çıktık.

And what we found --

Ve bulduklarımız,

these are going in the mouth by the way --

bunlarla ağzını kontrol edeceğim bu arada,

and what we found was something absolutely amazing.

bulduklarımız kesinlikle mükemmel.

Even after my two years of laryngeal surgery

Harvard Tıp Fakültesi'nde

dünyanın önde gelen profesörlerinden

in Harvard Medical School

with world-renowned professor Steven Zeitels,

Steven Zeitels ile iki senelik boğaz cerrahrisi deneyimimden sonra

we never saw anything as extraordinary or fascinating as this,

bu kadar olağan dışı ve büyüleyici bir şeye rastlamadık,

and that's what we're going to show you tonight.

bu akşam da bunu size sunacağız.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

Alright, so for those of you who might be a little squeamish,

Tamam, midesi hassas olanlar için söylüyorum

the next 10 minutes or so will get incrementally more graphic

önümüzdeki 10 dakika giderek

and stomach-churning,

mide bulandırıcı olacak.

so let's get into it --

Hadi başlayalım--

TT: Feel free to use the bucket.

TT: Kovayı kullanmaktan çekinmeyin.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: So when we make sound,

MB: Ses çıkarırken

we use the vocal cords to take air from the lungs

ciğerlerden hava almak için ses tellerini kullanırız

and then turn it into a vibrating air column in the throat.

ve bunu boğazda bir titreşimli hava sütununa dönüştürürüz.

If you think of it like a trumpet,

Bir trampet gibi düşünebilirsiniz:

we've got the mouthpiece -- that's the vocal folds --

Ağızlık kısmı ses tellerine benzer

and then the horn section is the throat.

ve boru kısmını da boğaz olarak düşünebilirsiniz.

If we took your head off,

Kafanızı

took a bit of your neck off

ve boynunuzun bir kısmını alırsak

and left you as a torso with just your vocal folds vibrating,

ve sizi sadece ses telleri titreşen bir gövde olarak bırakırsak

this is what you'd sound like.

sesiniz böyle çıkardı:

(Flatulent sound)

(Gaz sesi çıkarıyor)

TT: (High pitch)

TT: (Tiz ses çıkarıyor)

MB: Pretty hard to communicate, but fortunately we've got a throat.

MB: İletişim kurmak oldukça zor olurdu, neyse ki boğazımız var.

We've got all the soft tissues,

Yumuşak dokularımız var

and that actually gives you all the incredible dynamics of sound

ve bunlar bugün duyacağınız seslerin

that you'll hear tonight.

dinamiğini sizlere gösterecek.

Now, this is a rigid laryngoscope.

Bu bir laringoskop.

TT: Hmm, spicy boy.

TT: Hım, hınzır şey.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: I know, I know.

MB: Biliyorum, biliyorum.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

10 millimeters in diameter,

Çapı 10 milimetredir

it gives us the highest resolution image of the larynx we can get.

ve bu cihazla gırtlağın en yüksek çözünürlüklü resmine ulaşabiliyoruz.

And we teed up with a stroboscope here

Buraya bir stroboskop

and a trigger microphone.

ve buraya da bir mikrofon yerleştirdik.

The mic will pick up the frequency

Mikrofon frekansı belirleyecek

and that will allow us to show you how this all works.

ve böylece tüm bunların nasıl işlediğini sizlere gösterebileceğiz.

So, if we can have the lights down?

Tamam, ışıkları söndürebilir miyiz?

TT: (pes sesler çıkarıyor)

TT: (Low pitch)

MB: Turn the light on here.

MB: Bu ışığı açalım.

TT: (High and low pitches)

TT: (Tiz ve pes sesler çıkarıyor)

MB: So I've got the frequency of sound matched with the stroboscope.

MB: Stroboskop sesin frekansını belirledi.

That's the light you're seeing flickering in the cup.

Bardağın içinde gördüğünüz ışık titreşiyor.

TT: (Low pitch)

TT: (Pes ses çıkarıyor)

MB: And that's at about 80 hertz or so.

MB. Ve ses yaklaşık 80 hz aralığında.

So what we can do then is we can take that

Sonraki adım ise bunu almak

and put the phase of the strobe and the sound just out of sync.

ve stoboskopun ucunu oraya koymak böylece sesin senkronizasyonu bozulur.

Böyle, titreyen dokuların gerçek zamanda ve ağır çekimde hareketlerini gözlemleriz.

That lets us capture real-time, slow-motion activity of vibrating tissues.

Bunu gırtlağa uyguladığımız zaman

When we apply that to the larynx,

ses tellerinin gerçek ve ağır çekim halini görebiliriz.

we get this fluid, slow-motion of the vibrating vocal folds.

İşte, yapacağımız şey bu aslında.

So that's what we're going to get on and do.

Alright, you ready?

Tamam, hazır mısın?

TT: Yup.

TT: Hazır ve nazırım.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: OK, so here we go.

MB: Tamam, hadi başlayalım.

We're going to have a look at the voice box.

Ses kutusuna bir bakacağız.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

It's very hard not to gag with this.

Öğürmemek çok zor olmalı.

Say, "e."

"eeeeee" de.

TT: (Singing) E --

TT: eee (e sesini çıkarıyor)

MB: So down the bottom you see the vocal cords,

MB: En aşağıda gördüğünüz ses telleri.

the little cord-like structures.

Şu tele benzeyenler işte.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

And now just look at the skin on the neck

Boynuna bir bakın,

and you'll see how strong the light is to penetrate the skin.

ışık deriye nufüz edecek kadar güçlü.

Alright, so if you'll have the lights back on?

Tamam, ışıklar tekrar açılırsa...

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

(Applause)

(Alkış sesleri)

Alright, so just give us a comfortable "e."

Tamam, bir "eee" sesi ver bakalım.

TT: (Singing) E.

TT: (e sesi çıkarıyor) eeeeee

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

TT: (Singing) E.

TT: (e sesi çıkarıyor) eeeeee

(Audience gasps)

(İzleyicilerin nefesi kesiliyor)

MB: So that's the vibrating vocal folds;

MB: Bu da titreşen ses telleri

about 120 hertz.

yaklaşık 120 hz aralığında.

Means they've collided 120 times a second

Bu da demek oluyor ki sadece bu sesi çıkarmak için

just to make that sound.

saniyede 120 kez titreşiyorlar.

And we can also see that they're absolutely, perfectly normal.

Ve görebileceğiniz gibi kesinlikle normal durumdalar.

So all his beatboxing, all those sounds for years

Bu beatbox, Tom'un yıllardır çıkardığı sesler

with Tom's way of doing it --

-Tom'un yaptığı şekilde-

absolutely no damage whatsoever.

ses tellerine hiçbir zarar vermemiş.

That's really remarkable.

Gerçekten şaşırtıcı.

Well done.

Tebrik ederim.

OK.

Tamam.

TT: (High pitch)

TT: (Tiz ses çıkartıyor)

We've got this.

Tamam bunu yapabiliriz.

MB: So watch now as the vocal cords go from high pitch to low pitch.

MB: Ses tellerinin tizden pese doğru değişimine bakın.

You'll see them go from long and skinny to short and fat.

Uzun ve inceden kısa ve kalına doğru gideceğini göreceksiniz.

Really think "e."

"eee" de bakayım.

TT: (High to low pitch) E.

TT: (önce tiz sonra pes) eeeee

MB: Right.

MB: Aferin.

TT: (High to low pitch) E.

TT: (önce tiz sonra pes) eeee

MB: And what you can see is that his vocal range is so extreme --

MB: Ses aralığı son derece geniş,

much more extreme than any other performer I've worked with --

çalıştığım tüm sahne sanatçılarından da geniş hem de.

the machine actually can't capture the really high pitches.

Şu alet tiz sesleri tamamen yakalayamıyor bile.

TT: (High pitch)

TT: (Tiz ses çıkarıyor)

MB: So we know that whistle register is somewhere around 2,092 hertz.

MB: Islık sesinin 2092 hz aralığında olduğunu biliyoruz.

That means the vocal cords,

Bu da demek oluyor ki

well over 2,000 times a second,

ses telleri bu sesi çıkarmak için

are banging together just to make that sound.

saniyede 2000 kere titreşiyorlar.

That's really extraordinary.

Cidden inanılmaz.

If you think about them, they're only 15 millimeters long,

Baktığınız zaman uzunlukları sadece 15 milimetre

so that's barely the width of your thumb.

yani bir baş parmağın uzunluğunda.

That's incred --

Cidden mük--

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

That's amazing this organ can do such a thing.

Böyle bir organın bunu başarması cidden mükemmel bir şey.

So now we're going to swap over to the flexible laryngoscope.

Şimdi ise kıvrılabilir laringoskop kullanacağız.

This is a little more graphic.

Daha canlı ve net olacak.

TT: He bought it at SEXPO.

TT: SEXPO'dan aldı herhalde.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: That wasn't in the script.

MB: Senaryoda bu yazmıyordu!

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

(Applause)

(Alkış sesleri)

TT: Secondhand.

TT: İkinci el.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: Now, we've had to time this bit perfectly

MB: Bunu iyi zamanlamamız gerekiyordu

because of the requirement for local anesthetic.

çünkü lokal anestezi gerektiriyor bu işlem.

You've got to numb the nose, get the camera in.

Burnu uyuşturmamız ve oraya kamera yerleştirmemiz gerekiyordu.

It doesn't help for producing a lot of the sounds,

Böyle yaparak çok fazla ses çıkarılmıyor

but it gives us a really cool view of what's happening.

ancak neler olduğunu bizlere çok iyi bir şekilde gösteriyor.

So hold onto the stomachs, and let's see what we can do.

Kusmamaya çalışın, bakalım başarabilecek miyiz.

(Audience gasps)

(İzleyiciler şaşırıyor)

So we're going to the back of the nose.

Burnun arka tarafına gireceğiz.

And there you can see the soft palate.

Üst damağı görebilirsiniz.

A lot of the sounds we make from day to day,

Her gün çıkardığımız sesler

even the simple ones,

basit olanlar bile

are incredibly complex.

ciddi anlamda karmaşıklar.

The sound "kh" for example.

"Kh" sesi örneğin.

It's the soft palate sealing up precisely against the back of the nose.

Üst damak burnun arka tarafını tamamen kapatıyor.

So if you say it loudly five times,

Beş kez sesli bir şekilde çıkarırsanız bu sesi

feel your own soft palate snapping against the back of the throat.

üst damağınızın gırtlağın arka tarafını kapattığını hissedebilirsiniz.

Kh, kh, kh, kh, kh, kh.

Kh, kh, kh, kh, kh

Alright, so this is what it looks like when Tom does it.

Ve Tom bu sesi çıkardığında böyle gözüküyor.

TT: Kh, kh, kh, kh, kh.

TT: Kh, kh ,kh, kh, kh

A cacophony of cackling kookaburras and cockatoos in Kakadu

Kartal kalkar dal sarkar

couldn't quite quit ketamine.

dal sarkar kartal kalkar.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

(Applause)

(Alkış sesleri)

MB: Alright, now in the beatboxing world,

MB: Beatbox dünyasında

of course, they can use that for all sorts of different effects.

bunu her çeşit etki için kullanabilirler.

I can help you.

Yardım edebilirim.

TT: This is fine, we're professionals.

TT: Gerek yok, profesyoneliz biz.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

MB: Alright.

MB: Tamam.

(Applause and cheers)

(Alkış sesleri)

Now we're going to slide down a little further.

Şimdi daha derinlere gideceğiz.

If you'll just have the lights off

Işıkları kapatırsak eğer

and just see if you can see the light in the mouth somewhere.

ışığı ağızda bir yerde görebiliriz.

You'll be able to see exactly where the camera is at.

Kameranın tam olarak nerede olduğunu da göreceksiniz.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

TT: (Singing)

TT: (Şarkı söylüyor)

Surprise.

Sürpriz!

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

MB: Alright.

MB: Tamam.

(Audience gasps)

(İzleyiciler şaşırıyor)

So what you can see there, that's the base of the tongue.

Bu gördüğünüz dilin en son kısmı.

The side walls of the screen,

Ekranın yan tarafında gördüğünüz ise

that's the pharynx.

yutak oluyor.

All muscle walls,

Kastan duvarlar

and in the deep, dark decks is the larynx.

ve derinlerdeki karanlık kısımlar gırtlak oluyor.

TT: Oh, should we have the lights back on?

TT: Oh, ışıkları açalım mı?

I think it's a good idea.

Bence iyi bir fikir.

It's getting a bit creepy with them off.

Işıklar kapalı olunca tuhaf hissediyorum.

MB: Turn the lights on, thanks.

MB: Işıkları açalım, teşekkürler.

Good.

Tamam.

Now having examined over 15,000 larynxes and throats in my time,

Hayatımda 15000'den fazla boğaz ve gırtlak inceledim

I can tell you that Tom's is as anatomically normal

ve söyleyebilirim ki Tom'unkiler

as anyone else's.

anatomik olarak herkesinki gibi.

It's just his unique use of all the muscles and soft tissues

Duyacağınız tüm sesleri çıkarmasını sağlayan ise

which lets him do all these amazing sounds that you're going to hear.

onun kaslarını ve yumuşak dokularını eşsiz bir şekilde kullanabilmesi.

So we will dissect some of these sounds for you now.

Bu seslerin bazılarını sizin için inceleyeceğiz.

TT: It's in there really. Definitely.

TT: Cidden orada. Gerçekten.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

OK.

Tamam.

(High-pitched sounds)

(Tiz sesler çıkarıyor)

(High-pitched sounds)

(Tiz sesler çıkarıyor)

(Hooting)

(Vapur sesi çıkarıyor)

MB: So what he's doing is he's changing the shape

MB: Tom'un yaptığı şey

and the length of the vibrating air column

duyduğunuz sesleri çıkarmak için

using rhythmic contractions of all the muscles

kasların ritmik kasılmalarını kullanarak

to generate all those sounds that you're hearing.

hava sütununun şekil ve uzunluğunu değiştirmek.

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Laughter)

(Kahkaha atmak)

(Low pitch)

(Pes ses çıkarıyor)

MB: And now there's rhythmic movements of the --

MB: Burada da şeyin ritmik hareketleri--

they're the arytenoid cartilages way down there,

Değişik sesleri çıkarmak için aritenoid kıkırdak

rocking back and forth to create that different sound.

bir ileri bir geri aşağıya doğru ilerliyor.

TT: (Low pitch)

TT: (Pes ses çıkarıyor)

MB: And we like to call this "sphincter bass."

MB: Buna biz "sfintker bas" diyoruz.

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

And what you can see is that collapsing all the tissue down --

Bu gördüğünüz ise dokuların aşağıya kaymasıdır--

(Laughter)

(Kahkaha sesleri)

allows a different kind of really deep bass note.

bu da cidden değişik bir derin bass notası duymamızı sağlıyor.

Alright, so with local anesthetic on board,

Lokal anesteziyle

a big black hose in the nose,

ve burunda büyük siyah bir hortumla

we're going to let loose a sliver of his repertoire

repertuvarından birkaç parça söyleyecek

and see all this in play.

ve biz de tüm bunları canlı canlı izleyeceğiz

And we'll move --

Hareket ederken --

careful.

Dikkat.

TT: Can you pull it up just a smidgeon.

TT: Birazcık kaldırabilir misin?

(Laughter)

(Kahkaha sesler)

TT: (Beatboxing)

TT: (Beatbox yapıyor)

Maybe just a little more --

Belki daha fazla--

(Laughter)

(Kahkaha sesler)

Alright, cool, I think we're good.

Tamam, sanırım tamamız.

(Beatboxing) To all my peeps who came to get deep,

(Beatbox yapıyor) Derinlere gitmek isteyen tüm röntgencilerime gelsin.

deep as the abyss --

derin boşluklara --

check this.

şuna bakın!

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Cheers)

(Tezahüratlar)

(Applause)

(Alkışlar)

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

We start from the basics and build from scratch.

Hadi en basitinden baştan başlayalım!

(Record scratch)

(Baştan başlıyor)

Yeah, like that.

Evet, böyle.

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Trumpet sound)

(Trompet sesi çıkarıyor)

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Beatboxing) Back to basics.

(Beatbox yapıyor) Hadi en baştan.

(Beatboxing)

(Beatbox yapıyor)

(Beatboxing) You know the sound.

(Beatbox yapıyor) Bunu biliyosunuz.

(Beatboxing) Make some noise.

(Beatbox yapıyor) Hadi millet!

(Applause and cheers)

(Alkış sesleri ve tezahüratlar)

(Whistling)

(Islık sesi)

(Applause and cheers)

(Alkış sesleri ve tezahüratlar)

TT: Thank you so much.

TT: Çok teşekkür ederiz.