What happens in your throat when you beatbox? | Tom Thum and Matthew Broadhurst

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

(Beatbox) Yo, co słychać?

(Beatboxing) Yo, what up?

My name is Tom Thum,

Nazywam się Tom Thum.

and I've got to say it's a pleasure to be back at TEDx.

Bardzo się cieszę, że znów jestem na konferencji TEDx.

When I first stepped upon the Sydney stage in 2013

W 2013 roku debiutując na scenie TEDx

as a starry-eyed boy from Brisbane,

jako prostoduszny chłopak z Brisbane,

I had no idea that I was about to deliver the most watched TEDx presentation ever.

nie miałem pojęcia, że moja prelekcja będzie miała rekordową oglądalność.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

But you know, I was stoked because it was completely unexpected.

Byłem wniebowzięty, bo zupełnie się tego nie spodziewałem.

However, standing before you today

Stojąc tu dzisiaj przed wami,

as a slightly inflated, time-battered version of myself five years later,

w nieco rozdętej, nadwerężonej czasem wersji siebie sprzed pięciu lat,

I'm very confident.

jestem bardzo pewny.

(Laughter)

(Śmiech)

Confident that I'm about deliver

Jestem pewien, że dziś przedstawię

the most instantly switched off and walked-out-on,

najszybciej wyłączaną i opuszczaną

vomit-inducing talk of all time.

wywołującą mdłości prelekcję wszech czasów.

I'm about to show you things

Pokażę wam obrazy,

that I think you'll find hard to unsee,

których nie da się łatwo "odwidzieć",

but all in the name of science.

a wszystko to w imię nauki.

First, for those unfamiliar with what I do,

Dla tych, którzy mnie nie znają,

I guess if you distilled it right down to its essence,

jeśli sprowadzić to do esencji,

you would call me a beatboxer.

można mnie nazwać beatboxerem.

(Beatboxing) Yo, for example ...

(Beatbox) Yo, na przykład...

here's a sample:

dam wam próbkę.

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Rhythm changes)

(Zmiana rytmu)

(Hums a tune)

(Nuci melodię)

(Applause and cheers)

(Brawa i wiwaty)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

And being a beatboxer,

Bycie zawodowym beatboxerem oznacza,

it means that professionally,

I am 100 percent reliant on the --

że w 100% polegam na...

(Beatboxing) flexibility of the unfiltered human voice.

(Beatbox) ...elastyczności niefiltrowanego ludzkiego głosu.

And for years, my contemporaries and I have been fielding questions like,

Od lat ja i inni beatboxerzy spotykamy podobne pytania.

"Oh my God, that's so cool.

"O Boże, to jest super.

When did you figure out you could do that?"

Kiedy zorientowałeś się, że tak potrafisz?".

After I practiced for thousands and thousands of hours --

Po wielu tysiącach godzin ćwiczeń...

(Laughter)

(Śmiech)

"And what do you do for a real job?"

"A czym się zajmujesz zarobkowo?".

"I'm a full-time beatboxer, Your Honor."

Beatboksuję na pełny etat, Wysoki Sądzie.

But there is one question that I get quite a lot

Jest też pytanie, które się powtarza,

that's a little bit more difficult to answer,

a trochę trudniej na nie odpowiedzieć,

and that is how are you doing it --

czyli: jak to robisz,

how are you making those noises?

jak produkujesz te wszystkie dźwięki?

And I mean, I know muscle memory dictates where I position my lips

Wiem, że pamięć mięśniowa dyktuje ułożenie ust,

in order to --

żeby...

(Beatboxing)

(Beatbox)

but I have no idea about the inner mechanics of everything.

Jednak nic nie wiem na temat mechaniki tego wszystkiego.

You know, all the flappy bits and kind of dangly things

Te kłapiące i dyndające wypustki,

and how they interact in --

ich współpraca..

(Laughter)

(Śmiech)

in a way that allows me to --

w sposób, który pozwala...

(Beatboxing)

(Beatbox)

To put it metaphorically,

Mówiąc metaforycznie,

I know how to drive,

wiem, jak prowadzić auto,

I just don't know what's under the hood.

ale nie wiem, co jest pod maską.

So I decided to find out

Więc postanowiłem dowiedzieć się,

and invite 5,000 captive strangers,

przy udziale 5000 nieznajomych jeńców,

a few uncomfortable cameras,

kilku niewygodnych kamer,

everybody watching online and their browser history

internautów oraz ich historii wyszukiwania,

into a place where not even the most intimate of encounters have been ...

zapraszając w miejsce, gdzie nie było nawet osób znanych mi intymnie,

my throat.

czyli do mojego gardła.

And to help me do that,

Pomoże mi w tym ktoś,

I'd like to introduce to the stage a very specialist guest

kto już wchodzi na scenę, bardzo wyspecjalizowany gość

from the Queensland Voice Center,

z Queensland Voice Centre,

a man that's been in my mouth more times than I'd care to admit,

który bywał w moich ustach częściej niż chciałbym się przyznać,

a legend of the larynx,

legenda krtani,

ENT doctor and laryngeal surgeon,

specjalista otolaryngolog,

Matthew Broadhurst.

Matthew Broadhurst.

(Applause and cheers)

(Brawa i wiwaty)

MB: Thank you, Tom, thank you.

MB: Dziękuję, Tom.

And a very good evening everyone.

Życzę państwu udanego wieczoru.

It is a pleasure to be here on the TEDx stage tonight.

To zaszczyt być na scenie TEDx.

(Laughter)

(Śmiech)

Whoo.

Uff.

(Laughter)

(Śmiech)

TT: He's not warming up his hands.

TT: Nie rozgrzewa rąk,

It doesn't get that intimate.

aż tak intymnie nie będzie.

MB: We set out a little while ago to try to go deep into the world --

MB: Jakiś czas temu postanowiliśmy wejść głęboko do świata

and the throat --

i gardła

of this beatboxer extraordinaire

tego wyjątkowego beatboxera,

to try to understand how such a vast array of sounds are humanly possible.

żeby zrozumieć, jak tak ogromna gama dźwięków jest w ludzkiej mocy.

And what we found --

Odkryliśmy,

these are going in the mouth by the way --

a przy okazji, te będą w ustach,

and what we found was something absolutely amazing.

odkryliśmy coś absolutnie zdumiewającego.

Even after my two years of laryngeal surgery

Nawet podczas dwóch lat chirurgii krtani

in Harvard Medical School

w Harvard Medical School

with world-renowned professor Steven Zeitels,

ze światowej sławy profesorem Stevenem Zeitelsem,

we never saw anything as extraordinary or fascinating as this,

nie widzieliśmy nic równie fascynującego i niezwykłego

and that's what we're going to show you tonight.

i właśnie to pokażemy wam dzisiaj.

(Laughter)

(Śmiech)

Alright, so for those of you who might be a little squeamish,

Osoby wrażliwe uprzedzam,

the next 10 minutes or so will get incrementally more graphic

że najbliższe minuty będą drastyczne

and stomach-churning,

i wywracające wnętrzności.

so let's get into it --

Zaczynamy.

TT: Feel free to use the bucket.

TT: Nie krępujcie się użyć wiadra.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: So when we make sound,

MB: Kiedy wydajemy dźwięk,

we use the vocal cords to take air from the lungs

struny głosowe biorą powietrze z płuc

and then turn it into a vibrating air column in the throat.

i zamieniają w wibrujący słup powietrza w gardle.

If you think of it like a trumpet,

Wyobraźmy sobie trąbkę,

we've got the mouthpiece -- that's the vocal folds --

gdzie ustnik to struny głosowe

and then the horn section is the throat.

a sekcja dęta to gardło.

If we took your head off,

Gdybyśmy ucięli głowę,

took a bit of your neck off

usunęli kawałek szyi

and left you as a torso with just your vocal folds vibrating,

i zostawili korpus z wibrującymi strunami głosowym,

this is what you'd sound like.

brzmiałoby to nieciekawie.

(Flatulent sound)

(Pierdzący dźwięk)

TT: (High pitch)

TT: (Wysoki dźwięk)

MB: Pretty hard to communicate, but fortunately we've got a throat.

MB: Ciężko byłoby się porozumieć, ale na szczęście mamy gardło.

We've got all the soft tissues,

Mamy tkanki miękkie,

and that actually gives you all the incredible dynamics of sound

co daje niesamowitą dynamikę dźwięku,

that you'll hear tonight.

jaką dziś usłyszycie.

Now, this is a rigid laryngoscope.

Oto sztywny laryngoskop.

TT: Hmm, spicy boy.

TT: Hm, ostry chłopak.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: I know, I know.

MB: Wiem, wiem.

(Laughter)

(Śmiech)

10 millimeters in diameter,

10 milimetrów średnicy

it gives us the highest resolution image of the larynx we can get.

daje obraz krtani o najwyższej możliwej rozdzielczości.

And we teed up with a stroboscope here

Przygotowaliśmy stroboskop

and a trigger microphone.

i specjalny mikrofon.

The mic will pick up the frequency

Mikrofon wychwyci częstotliwość dźwięku,

and that will allow us to show you how this all works.

co pozwoli pokazać, jak to wszystko działa.

So, if we can have the lights down?

Możemy prosić o zgaszenie świateł?

TT: (Low pitch)

TT: (Niski dźwięk)

MB: Turn the light on here.

MB: Poprosimy światło tutaj.

TT: (High and low pitches)

TT: (Wysokie i niskie dźwięki)

MB: So I've got the frequency of sound matched with the stroboscope.

MB: Częstotliwość dźwięku jest zsynchronizowana ze stroboskopem,

That's the light you're seeing flickering in the cup.

czyli tym światełkiem, które miga w kubku.

TT: (Low pitch)

TT: (Niski dźwięk)

MB: And that's at about 80 hertz or so.

MB: To około 80 herców.

So what we can do then is we can take that

Możemy teraz

and put the phase of the strobe and the sound just out of sync.

rozsynchronizować stroboskop i dźwięk,

That lets us capture real-time, slow-motion activity of vibrating tissues.

i w czasie rzeczywistym pokazać aktywność drgających tkanek w zwolnionym tempie.

When we apply that to the larynx,

Kiedy włożymy to do krtani,

we get this fluid, slow-motion of the vibrating vocal folds.

zobaczymy płynny, powolny ruch wibrujących strun głosowych.

So that's what we're going to get on and do.

Tak właśnie zrobimy.

Alright, you ready?

Gotowy?

TT: Yup.

TT: Ta.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: OK, so here we go.

MB: OK, zaczynamy.

We're going to have a look at the voice box.

Spójrzmy na krtań.

(Laughter)

(Śmiech)

It's very hard not to gag with this.

Bardzo trudno nie dławić się przy tym.

Say, "e."

Powiedz "e".

TT: (Singing) E --

TT: (Śpiew) Eee

MB: So down the bottom you see the vocal cords,

MB: W głębi widać struny głosowe,

the little cord-like structures.

małe struktury podobne do strun.

(Laughter)

(Śmiech)

And now just look at the skin on the neck

Popatrzcie teraz na skórę na szyi,

and you'll see how strong the light is to penetrate the skin.

i zobaczcie jak silne musi być światło, żeby przeniknąć przez skórę.

Alright, so if you'll have the lights back on?

Poprosimy o zapalenie świateł.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Alright, so just give us a comfortable "e."

Zaprezentuj nam swobodne "e".

TT: (Singing) E.

TT: (Śpiew) Eee.

(Laughter)

(Śmiech)

TT: (Singing) E.

TT: (Śpiew) Eee.

(Audience gasps)

(Publiczność wydaje stłumiony okrzyk)

MB: So that's the vibrating vocal folds;

MB: To wibrujące struny głosowe.

about 120 hertz.

Około 120 herców.

Means they've collided 120 times a second

Oznacza to, że stykają się ze sobą 120 razy na sekundę,

just to make that sound.

żeby stworzyć ten dźwięk.

And we can also see that they're absolutely, perfectly normal.

Widać też, że są całkiem normalne.

So all his beatboxing, all those sounds for years

Całe lata beatboxowania i dźwięków

with Tom's way of doing it --

wydawanych przez Toma

absolutely no damage whatsoever.

nie wyrządziły absolutnie żadnej szkody.

That's really remarkable.

Naprawdę niesamowite.

Well done.

Dobra robota.

OK.

OK.

TT: (High pitch)

TT: (Wysoki dźwięk)

We've got this.

Mamy to.

MB: So watch now as the vocal cords go from high pitch to low pitch.

MB: Teraz struny głosowe przechodząc od wysokiego do niskiego dźwięku,

You'll see them go from long and skinny to short and fat.

zmieniają się z długich i cienkich na grube i krótkie.

Really think "e."

Pomyśl "e".

TT: (High to low pitch) E.

TT: (Dźwięk wysoki przechodzi w niski) Ee.

MB: Right.

MB: Dobrze.

TT: (High to low pitch) E.

TT: (Dźwięk wysoki przechodzi w niski) Ee.

MB: And what you can see is that his vocal range is so extreme --

MB: Skala głosu Toma jest niesamowita,

much more extreme than any other performer I've worked with --

zdecydowanie większa niż u innych artystów, z jakimi pracowałem,

the machine actually can't capture the really high pitches.

urządzenie nie może wychwycić najwyższych dźwięków.

TT: (High pitch)

TT: (Wysoki dźwięk)

MB: So we know that whistle register is somewhere around 2,092 hertz.

MB: Wiemy, że rejestr gwizdkowy wynosi około 2 092 herców.

That means the vocal cords,

To oznacza, że struny głosowe

well over 2,000 times a second,

ponad 2000 razy na sekundę

are banging together just to make that sound.

stykają się tylko po to, żeby wydać ten dźwięk.

That's really extraordinary.

Naprawdę niezwykłe.

If you think about them, they're only 15 millimeters long,

Jak się nad tym zastanowić, struny mają tylko 15 mm długości,

so that's barely the width of your thumb.

to ledwo szerokość kciuka.

That's incred --

To niesamo...

(Laughter)

(Śmiech)

That's amazing this organ can do such a thing.

Zdumiewające, że ten narząd potrafi takie cuda.

So now we're going to swap over to the flexible laryngoscope.

Teraz zamienimy laryngoskop na elastyczny.

This is a little more graphic.

Będzie troszkę bardziej drastycznie.

TT: He bought it at SEXPO.

TT: Kupił go na SEXPO.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: That wasn't in the script.

MB: Tego nie było w scenariuszu.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

TT: Secondhand.

TT: Z drugiej ręki.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: Now, we've had to time this bit perfectly

MB: Musieliśmy planować bardzo starannie,

because of the requirement for local anesthetic.

ze względu na znieczulenie miejscowe.

You've got to numb the nose, get the camera in.

Trzeba znieczulić nos, włożyć kamerę,

It doesn't help for producing a lot of the sounds,

co nie pomaga w produkcji dźwięków,

but it gives us a really cool view of what's happening.

ale świetnie pokaże, co się dzieje.

So hold onto the stomachs, and let's see what we can do.

Trzymajcie żołądki i zobaczmy, co się da zrobić.

(Audience gasps)

(Publiczność wydaje okrzyk niedowierzania)

So we're going to the back of the nose.

Idziemy na tyły nosa.

And there you can see the soft palate.

Tu widać podniebienie miękkie.

A lot of the sounds we make from day to day,

Mnóstwo dźwięków, które wydajemy co dzień,

even the simple ones,

nawet te proste,

are incredibly complex.

są niesamowicie złożone.

The sound "kh" for example.

Na przykład dźwięk "kh".

It's the soft palate sealing up precisely against the back of the nose.

Podniebienie miękkie szczelnie zamyka tył nosa.

So if you say it loudly five times,

Jeśli pięć razy powiesz głośno "kh",

feel your own soft palate snapping against the back of the throat.

poczujesz podniebienie miękkie klapiące o tył gardła.

Kh, kh, kh, kh, kh, kh.

Kh, kh, kh, kh, kh, kh.

Alright, so this is what it looks like when Tom does it.

Tak to wygląda, kiedy robi to Tom.

TT: Kh, kh, kh, kh, kh.

TT: Kh, kh, kh, kh, kh.

A cacophony of cackling kookaburras and cockatoos in Kakadu

Kakofonia chichoczących kukabur i kakadu w Kakadu

couldn't quite quit ketamine.

nie potrafiła rzucić ketaminy.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

MB: Alright, now in the beatboxing world,

MB: W świecie beatboxu,

of course, they can use that for all sorts of different effects.

rzecz jasna, potrafią wykorzystać to do wielu różnych efektów.

I can help you.

Pomogę ci.

TT: This is fine, we're professionals.

TT: Jest super, jesteśmy profesjonalistami.

(Laughter)

(Śmiech)

(Beatboxing)

(Beatbox)

MB: Alright.

MB: Dobra robota.

(Applause and cheers)

(Brawa i wiwaty)

Now we're going to slide down a little further.

Teraz wśliźniemy się troszkę dalej.

If you'll just have the lights off

Poproszę o zgaszenie świateł.

and just see if you can see the light in the mouth somewhere.

Sprawdźcie, czy widać w ustach światło.

You'll be able to see exactly where the camera is at.

Zobaczycie dokładnie, gdzie jest kamera.

(Laughter)

(Śmiech)

TT: (Singing)

TT: (Śpiew)

Surprise.

Niespodzianka.

(Laughter)

(Śmiech)

MB: Alright.

MB: No dobrze.

(Audience gasps)

(Stłumiony okrzyk publiczności)

So what you can see there, that's the base of the tongue.

Tu widać podstawę języka.

The side walls of the screen,

Boczne ściany ekranu

that's the pharynx.

to gardło,

All muscle walls,

wszystkie ściany mięśni,

and in the deep, dark decks is the larynx.

a w głębi ciemnych pokładów jest krtań.

TT: Oh, should we have the lights back on?

TT: Może powinniśmy znów zapalić światło.

I think it's a good idea.

To chyba dobry pomysł.

It's getting a bit creepy with them off.

Bez świateł robi się trochę dziwnie.

MB: Turn the lights on, thanks.

MB: Poprosimy o światło. Dzięki.

Good.

Dobrze.

Now having examined over 15,000 larynxes and throats in my time,

Przebadawszy ponad 15 000 krtani i gardeł,

I can tell you that Tom's is as anatomically normal

powiem wam, że krtań i gardło Toma są anatomicznie normalne,

as anyone else's.

takie jak u innych.

It's just his unique use of all the muscles and soft tissues

Niezwykły jest sposób, w jaki wykorzystuje wszystkie mięśnie i tkanki miękkie,

which lets him do all these amazing sounds that you're going to hear.

dzięki czemu uzyskuje niesamowite dźwięki, które zaraz usłyszycie.

So we will dissect some of these sounds for you now.

Zbadamy niektóre z tych dźwięków.

TT: It's in there really. Definitely.

TT: Jest tam gdzieś w środku.

(Laughter)

(Śmiech)

OK.

OK.

(High-pitched sounds)

(Dźwięki o wysokich tonach)

(High-pitched sounds)

(Dźwięki o wysokich tonach)

(Hooting)

(Pohukiwanie)

MB: So what he's doing is he's changing the shape

MB: Tom zmienia kształt

and the length of the vibrating air column

i długość drgającego słupa powietrza,

using rhythmic contractions of all the muscles

wykorzystując rytmiczne skurcze mięśni,

to generate all those sounds that you're hearing.

żeby wytworzyć dźwięki, które słyszycie.

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Laughter)

(Śmiech)

(Low pitch)

(Niski dźwięk)

MB: And now there's rhythmic movements of the --

MB: Teraz widać rytmiczne ruchy

they're the arytenoid cartilages way down there,

chrząstek nalewkowatych,

rocking back and forth to create that different sound.

które kołysząc się, tworzą tak specyficzny dźwięk.

TT: (Low pitch)

TT: (Niski dźwięk)

MB: And we like to call this "sphincter bass."

MB: Nazywamy to "basem zwieracza".

(Laughter)

(Śmiech)

And what you can see is that collapsing all the tissue down --

Jak widać obniżenie tej całej tkanki

(Laughter)

(Śmiech)

allows a different kind of really deep bass note.

pozwala uzyskać naprawdę głęboką nutę basową.

Alright, so with local anesthetic on board,

Miejscowe znieczulenie już działa,

a big black hose in the nose,

czarny wąż w nosie

we're going to let loose a sliver of his repertoire

i teraz fragment repertuaru Toma

and see all this in play.

w akcji.

And we'll move --

Przesuniemy się

careful.

ostrożnie.

TT: Can you pull it up just a smidgeon.

TT: Czy możesz pociągnąć ciut do góry.

(Laughter)

(Śmiech)

TT: (Beatboxing)

TT: (Beatbox)

Maybe just a little more --

Może troszkę więcej.

(Laughter)

(Śmiech)

Alright, cool, I think we're good.

Myślę, że starczy.

(Beatboxing) To all my peeps who came to get deep,

(Beatbox) Do wszystkich znajomków, którzy chcą poznać głębię,

deep as the abyss --

głębię jak otchłań,

check this.

sprawdźcie to.

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Cheers)

(Wiwaty)

(Applause)

(Brawa)

(Beatboxing)

(Beatbox)

We start from the basics and build from scratch.

Zaczynamy od podstaw i budujemy od zera.

(Record scratch)

(Scratch z płyty)

Yeah, like that.

Właśnie tak.

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Trumpet sound)

(Dźwięk trąbki)

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Beatboxing) Back to basics.

(Beatbox) Wracamy do podstaw.

(Beatboxing)

(Beatbox)

(Beatboxing) You know the sound.

(Beatbox) Znacie te dźwięki.

(Beatboxing) Make some noise.

(Beatbox) Pohałasujcie.

(Applause and cheers)

(Brawa i wiwaty)

(Whistling)

(Gwizdy)

(Applause and cheers)

(Brawa i wiwaty)

TT: Thank you so much.

TT: Dziękuję bardzo.